De Anselmo Laudunensi Scholastico 10501117 ...

71쪽

Ex his omnibus qua supra memorantur, quanto usu docendi, quanta juvenilium animorum notitia vigeret Anselmus, haud aegre intelliges. Quae re primum discipulis audientibus tradiderat, in sua Glossa interlineari poStea congessisse nobis videtur. Cum Scripturam, praesentibus discipulis, magister legit lector tunc temporis idem est

ac magister), quoties verbum obscurum ancepsVeei Occurrit, nil impedimenti est quin a lectione desistat donec auditores rem dilucide docuerit. Simul quaestionem ac responsum sic fieri dicas. Quod commentarii genus librorum rationi minimo aptum Videtur. Attamen, ita solerti animo Glossam interlinearem Λnselmus composuit ut lectoris oculis, simul verba ambigua aut perobscura ac interpretationem qua illustrarentur, perpetuo Subjiceret.

Nonne quivis discipulus, cum ex aliis libris explanatio cujusdam loci quaerenda est, saepe a laboro abhorret, lardioque assectus, spem intelligendi abjicii, nisi forsan in pejus incidat et quasi omnia intellexisset, gaudio indulgeat 3 Suo scribendi modo, Anselmus innata cuidam adolescentium segnitiae succurrebat et legentes, si ita loqui licet, adversus eosipsos tuebatur. Quidquid commodi, aut sere, ars voce docendi praebet, in Glossa nostri scholastici iterum apparet nec jam dubitare

72쪽

possumus quin hinc maximo orta sit fama qua diu floruerit Anselmus apud posteros, quaque schola Laudunensis per plura sarcula memoria viguerit l). Non nos fugit quemdam juris peritum, eodem tempore quo Lauduni Anselmus Glossa interlineari, ad Scripturam explicandam, utebatur, Bononiae docuisse, nomine Imerium, natione Italicum qui romanas leges, non alio modo nisi glossatura, interpretatus est 2). Utrum eamdem viam, aliquo casu, simul inierint, an unus magistrorum alterius vestigiis ingressus sit, alii viderint. Constat Langobardos nonnullos Laudunum Venisse qui Anselmi lectionem audirent 3). At noccertum indicium est ex quo pateat Irnori disciplinam ab eis esse notam et Anselmo nostro traditam, nec hanc ob rem asserere licet eosdem auditores, domum reversos, rationem docendi Laudunensem retuliSSe.

l CL Bul Hist. Univ. Paris i. I, p. 23, et ad catalogum illustrium academicorum qui in eodem volumine legitur, sub

nomine Anselmi. Cf. etiam Baroni Annal. ecclesiasL, t. XVIII, p. 296. Mariot Metrop. Remens HiSt. t. II, p. 284, 285. 2 . os gloses 'Irnerius que 'o trouve dans te manuscriisson de deux splices le glose interlincaires et les glosos marginales Les glose interlincaires soni ordinatrement de gloses dans l'ancien sensio e mot c'est-a-dire t explicationi une expression isolue paris de se synonymes. Le plus fouvent, te moto explique n'osunt pas do difficulto la gloso est an in turbi Maistos glose marginales urae sens, texte est applosondi attestentle travat et la science de auteur . . De Savigny IIist ilia Droit 'Omain au moyen lilae, ch. xvi et XXVn, t. V, p.

3 C s. infra, P. 3.

73쪽

uuidquid id est, ii sol mus quanquam nova molitus est, scholarum consuetudines non omnino abdicavit nec Glossam ordinariam aspernatu est.

0ui in suo libro, notis brevibus intor lineas, ut supra dictum est, inscriptis, glossas paulo copiο- Siores, dextraria vaque, in marginibus prodidit et interpretationi explicationem commentariumque adjunxit. Praeterea, de quibusdam Scriptura libris vera commentaria ab eo accepimus. In hujusmodi operibus, Divina Scriptura textus proponitur ut amplificetur et in varios sensus versetur. DisS rtation/ιm instar componuntur u narrationes . Sed cum propius intueri verba assuesceret, raro uni Versam quaestionem aliquam Anselmus complexus

est. Nec ita apud eum montis acies unquam viguit. nec ita ingenii vis valuit ut libi amborum in narrationesis consorenti, Hugoni a Sancto Victore par esse videatur ij. Dum solus scholas episcopali praesuit, aut cunctis disciplinis operam dedit, aut saltem et rationem studiorum et exercitationes modorari

l Expositionem orationis dominicae inter opera Petri Abaelardi saepe editam ap. igne, Dat lat. t. 78 p. 49l eruditissimus Vir B. Haureau Not et exi de manus Pit de la Bibliothequo nationale, i. I, p. 30 Hugoni ara Victore Poddidit. Quam expositioni, interanarrationes in Matili uni Migne Putr. lan, t. 162, p. 1305

etlas . , ab Anselmo Laudunensi, si eadem oratione dominica, expediti si contuleris, quanto illo IIugo scholastic nostro P S-titerit cito aestimabis.

74쪽

curavit Sod ubi a Radulfo ratro auxilium polivit illi partim regimen scholarum tradidit. Radulfus quidem Scripturae legenda , praesertim Anselmo mortuo se dedit et ad Glossam scribendam, fratri suo viventi succurrit liberalibus tamen artibus ac praecipue iis qua in quadrivio

conlinentur, animum intendit.

Quid do musica docuerit nunc etiam reperies si libellum quem si de Semitonio is scripsit legere

non abnueris. Quamvis ad doctrinam pertineant multa in hoc libro inclusa, tamen ad artem clericis maxime congruentem speetant et idcirco utilia

In productior libro cui uta Abaco , inscribitur titulus, nec usque ad hoc tompus in lucem odito 3), Radulsus disserit, non de Pythagorea mensa, sed de illa tabula qua ad calculandum et imprimis ad multiplicandos o dividendos numeros,

utebantur. Quem librum si evolvere haud supervacuum recto duxeris, aperie cognosces apices, Boetii nomine vulgo notatos, ad quemdum usum, ineunte duodecimo sae culo, usurpatos esse. Tunc quoque,

ab oriente ad occidentales populos pervenisse illassiguras putabunt, ut adulsus testatur his verbis :

75쪽

erinstrumenti hujus scit Abaci Assiri inventores

fuisse perhibentur quia, calde sermone et litterisulentes et a dextra scribendi initium sumentes in sinistram ... 1).

Ii quibus signa quae gallico sermoneo chigress

nunc vocamus, nihil aliud, nisi supradicti a apices paulatim corrupti esse videntur Radulsi auctori- tale laeti dicere possunt, non ideo quod nostra signae chillae arabes a nominamus, sero ea in Occidentem esse delata cum duodecimo saeculo ineunte, jam ipsi lapices , ab Oriente oriundi existimarentur. Eruditissimus vir Chasles quaesivit an illa figura u gero . hodie dicta, tum primum sit usurpata ut locum uniuscujusque gradus unitatum dosicientis teneret et an sic noster numerorum scribendorum ordo qui nunc vigeat, tempore Ra

dulfi institui coeperii 2ὶ

si In codice latino cui scribitur titulus Liber Radulfi Laudunensis de Abaco . Bibl. nat in 1bl 20 hse leguntur sol. 1 verso.

76쪽

Quinimo, in eam spem inducitur Chasles ut libor ad uis si de Abaco , si quis cum in lucem proderet, ad hanc quaestionem illustrandam aliquid asserre posset l). At si liber si do baco , confirmat Radulfum

figura cui sipos nomen est haud ignarum sui3se et eam ad certas partes reservasse, per eumdem quoque librum manifestum sit hoc signum, nullo modo, locum nostri et ero , tunc obtinuisse. In nulla labularum quae in opusculo exhibentur, figura sipos nominala numeri vice iungitur 2 . Gradus unitatum si quis deficit, loculus quidam vacuus relinquitur. Ex his quae a Radullo disseruntur de munere figurae sipos indicio, aegre existimares hoc signum paulatim partes nostri u aer o Surpare potui SSO. Ceterum Radulfus ipse inducatur Sed quia plerumque continget ut plurima tam multiplicationum quam multiplicandorum caracterum numerositas invitum, attentum calculatorem ineluctabili error confundat, insinuandum Videtur, qua industria cautela hujusmodi evitari possit Offensa. uominisse debes quia, cum superius de descriptione tabula loqueremur, in ultima terminorum, arcuum supraductionem, quamdam siguram cui

77쪽

sipos nomen est, S in modum rotuli formatam, nullius numeri significativam inscribi solere prindiximus. Cui operam in sequentibus persuturam promittebamus. Sic quasdam figuras hujusmodi providus abaxista in calculi essigiabit et ad eum, de quo agitur, usum reservabit. Cumque aliquam talem multiplicationem facere necesse fuerit, ut metuendum sit ne dispositorum caracterum multitudo in errorem inducat, una ex his rotulis multiplicatoribus, altera multiplicandis, ad liminandum errorem pro signo Superponatur, ita ut, dum primus multiplicator multiplicandos caracteres sua quantitate percurret, ipse superverticem, donec omnes multiplicandos mensus suerit, immobilem rotulam gerat. Qua vero multiplicandorum oluta superponetur per singulos eorum, a primo usque ad postremum prout cum eis primus multiplicator rationem habebit, transportabitur. Sicque per primum multiplicatorem opera expleta, super secundo multiplicatore rotula pono-tur ab ultimo autem multiplicandorum ad primum rotula reportabitur Dum cum secundus multiplicator sua quantitate metietur et dum singulos rotula eorum multiplicando praecedet, per singulos rotula usque ad ultimum, eo quo praedixi in uS

ordine, transfertur.

78쪽

et Quae vero, ut dictum, super multiplicatore rotula posita suerat, immobilis permanebit, donec omnes superiores metiendo, operam suam explevit. Et sic ad alium multiplicatorem transibis. Quod ita diu faciendum erit donec, per omnes multiplicatores rotula permota per Singulo eorum tota multiplicandorum decursa suerit summa 1 in sΤibi omnia quae supra dicta sunt perpendenti Radulfus videbitur ingredientes artis vestibulum docuisse. Nihil aliud est abacus ille de quo disserit quam organum quoddam ad imaginem nostribo ulter- compteti fictum atque compositum Attamen, Anselmo defuncto archidiaconus ipse factus et scholi regendae praepositus 2ὶ relictis liberalibus artibus, Scripturae legendae se totum dedit. Quamvis conjecturis potius quam documentis de hac re utamur, adulsu in Anselmi vestigiis ingressum esse putamus neque ullo modo a ratione docendi quae in schola Laudunensi vigeret discessit, neque discipulorum mores mutavit.

Eodem tempore quo concurrentes e diversis regionibus, auditores frequenti corona Anselmum cinxerunt, magister ille non est oblitus scholam episcopalem ad clericos instituendos esse conditam.

79쪽

Cum sacerdotale munus apte et decentor explere non est, nisi auctoritati Ecclesiae et Scriptura potestatique pontificum te submittas, plus valo ad sacerdotem informandum consulere moribus quam ingenio, plus studi erga bonum quam egregiis animi dotibus. Itaque Anselmus, dum aperto sermone d Scripturis loquebatur, maxime curabat ut singulorum discipulorum animum, quodam modo inspiceret et moliorom in dies saceret ). Anselmum Beccensem magistrum suum aemulatus, mitis sui in suos discipulos 2). Gravitas a qua nunquam discedebat auctoritalem ei suppeditabat 3). Admonitionibus plerumque pepercit qui eas anassi Pp evadere expertus, levem jocum plus interdum pollere quam vituperationem recte sensit. Quod constat ex illa vera tabella ab Idungo Sancti Emme rami monacho narrata uagister Anselmus Laudunensis commonitus a fratribus suis, ut quemdam discipulum suum luxuriantis vestis

i . Guidono laudabilis Anselmi familiaritas commendavit, exercuit clementia, gravitas coercuit, institui fides, formavit doctrina, exemplum eliminavit a discipulo quidquid displiceret in homine. Anselmus enim plus moribus quam personis, plus ingenio quam generi, plus Deo detulit quam homini. . Gesta uiuonis Cenomanensis episco 'i, p. abillon Vetera analecta p. 3l9, 320.3 2 Cs Anselli vitam, auctore admero. p. Anselmi divi opera, ed. Gerberon, P. . Cf. etiam quamdam epistolam ejusdem Anselmi inter opera. d. Gerberon p. 400. 3 CL supra n l.

80쪽

nimia superfluitale notabilem argueret, respondit Et ego, unde haberem praeconem qui per vicos et plateas ipsum praecederet clamando uince leccator u cavete ab ejus Decacitate in Vestis ejus non est muta idipsum loquitur, idipsum, conatur s).