Academiarum celebrium vniuersi terrarum orbis libri 8. partim recèns conscripti, partim ita locupletati, vt planè noui videantur auctore Iacobo Middendorpio, .. 1

101쪽

e. v. s. c. a

quamuis eloquentem: tu utraque re Vales. 'Proptcrea Lactantius suo exemplo omnes hortatur, ut cum bonis literis veram & piam diuinam sapientiam coniungant, seque aa eam tanquam portum tutissimum conferant. Quemadmodum Nicephorus Calixtus Pa tenuni, Origenem, Clementem, fecisse referta Dorotheus aure An iochenus in omni artium

libcralium genere apprime eruditus floruit, Scdiuinarum literorum gratia Hebraicam linguam egregie perdidicit, Pierioque & Achillae sacrariali, Scripturarum professoribus,multa in ea prouincia recte obeunda profuit, studias Uilosophiae, quae sincera Euangelii dogmata Ninstituta cla rissime in apertum protulit. Q aetstudiorum ratio tantum quoque effecit Μeliatiu ut mel A tticae diceretur,& philosophis a mirationi esset. Origenem Adamatium tant pere coluerut philosophi, ut libros ei suos d dicarent, de nonnunqua eos iudicio illius se

m tterent,magnamque utilitatem ex artibus

cyclicis & philoibphia capi ad sacrarum disic

pi inaram doctrinam asserebat. I ertullianum quidem virum in omni genere literarusia peritum extitisse astruit Lacha tius sed in loquendo parum facilem, minus comptum, multumque obscurum, ideoq; parum gratum.Cyprianum Vero ait, precipuum N clarum fuisse, qui magnam tibi gloriam ab eruditione & eloquentia quaesierit, sed ad

diis tamen huius ieculi eius s.ripta derideri,

102쪽

tata ut ibi is fidelibus audirentur. Parum cercori tra veritatis hostes valiturum dccei,nilistiis authoribus atque argumentis conuin-n tiaret Proptereas eCyprianum non potuisse tam contra Demetri anum vcritatis&5fi Christianae defensionem perpurgare , ait, 15l hominem veritatis ignarum , qui argu-ientis ει ratione refellendus erat, sacrae scriturae testimoniis, qua ille utiq; vanam, ficta, mimentitiamque putabat,redarguere atquergere studuerit. Quod ergo nunc contra tu- nullum popularem, & acerrimos Veritat &lepientiae hostes quidam viri Catholici ta pati proficitant,minimὶ prosecto intror.Na si accidi Cypriano,scricit Lactatius, qui fuit ingenio facili, copioso,suaui,&aperto,ornatusin loquedo in Explicando iacilis ac potes in persuadendo , ut per contemptuCyprianus Vocaretur,quid accideret illis,quorum sermo ieiunus est & ingratus, qui neq; vim persuadeli,neq; subtilitate argumeta ii, neq; Vlia prorsus acer bitate ad reuincendu habent i Relinquitur cr-F quod linguarum S: liberaliuartiti cognitio in repub. Christiana perquam necessaria iit: quippe sine qua nec imperiti recte doceri, nec publica traquillitas retineri,nec liomines in osthcio coseruari possunt. Nullus deniq; in maximarum atq; supra modum necessariarum diociplinarum studio, medicinae nimirum, vel iu-xi rudentiae, vel sacrae Theologiae,sine hac pςraepretium facturus est. Vnde Aurelius Au-E sustinus

103쪽

εῖ Ac ADFΜIARUM Lib. 2. dedo. gustinus Disputationis disciplina ad omnia gectrina Chri nera quaestionum,quae in literis sacris sunt,pe-H-η cat. netranda & dissoluenda plurimum Valet.Tantum ibi cauenda est libido rixandi, & puerilis quaedam ostentatio decipiendi aduersarium. Scientia conclusionum, & definitionum,&ribro de eo

distributionum plurimum lectorem script

rarum adiuuat tantum absit erro quo Videntur homines sibi ipsam beatae vitae veritatem didicisse,cum ista didicerint Dialecticam quoque suturo theologo,quique seliciter in sacrarum literarum studio versari velit, utilissima re probat,sed cum nimium ea sibi tribuit,a que in diuinitatem intendit, tants maiestatis luce pauidum caput tremefacta reflectat. Alioqui certὸ quicquid in seculo peruersorum dogmatum est, authore Hieronymo,& qui quid ab haereticis putatur esse robustum , hoc dialectica arte subuertitur, & instar incendii in cineres fauillasque dissoluitur, ut probetur nihili,quod putabatur esse fortissimum Et verὸ quidem. Nec enim ita tegi possunt vitiosarum argumentationum fallaciae, quin ab his, qui

philosophia perpoliti sunt, deprehendi & e

plicari queat. Quapropter veteres orthodoxi patres huic studio multum temporis tribue rhint . Vt haereticorum fraudes disterendi peritia,copia, 'b ertareque dicendi animaduertere. arque ij idem artibus,quibus constructae erant, dissoluere possent. Vt enim quis distincte ce nat ad quam potissimum rem vitiosarum amsumcntationum explicatio reserenda sit, nisi prius

104쪽

L I R E R I. 6sus omnes modos, qaibus struuntur&sunt, loratos habe: t, fieri certesd quidem non

Verum enimuero M. Cicero de Epicuro 3it,quod nullam eruditionem duxerit,nisi' beatae vitae discip linam adiuuaret. 'bintilIanus omnium quidem artium fu- εν oratori quales iam populi Christiani d

es atque concionatores esse debent co nem necessariam esse asserit: verum si vis

inquit,dicendi malitiam instruxerit,nihil iublicis priuatisque rebus perniciosius eloatia: nosque ipsi, qui pro virili parte cone aliquid ad facultatem dicendi conati su--, pessime mereamur de rebus humanis, si mi comparemus haec arma,non militi. Ιp- rerum natura in eo quod praecipue indul- homini videtur,quoque nos a caeteris ani-ibus separassemon parens,sed nouerca fuit, ultatem dicendi sociam scelerum, aduer- innocentiq. hostem veritatis inuenit.Nu-nim nasci &egere omni ratione satius su- , quam prouidentiae munera in mutuam liciem conuertere. Quae praeclarissima Fam tentia ad omnes artes& linsuas similiter 'enda est. Ut nimirum ad aliorum homi- , i utilitatem,&reipublics Christianae salui Veraeque& Catholicae religionis conse bnem distatur.Μeritoque eos castigat lo Ηοm. 6o.Ius Chrysostomus, qui Vel gloriae,Vel pecu Pum. k quaestus tantum hac in re consideratio- Pasiti vi-

habent.Basilius quoq; Magnus sui tempo Ioia 6 L

105쪽

ris abusum deplorar, quod contemptis atque neglcctis sacris literis, dogmatibus sanctorum Parrum,& traditionibus Apostolicis, ita Philosophiam trectarent, & mundana sapientia

primas terret ipseque Augustinus errorem sui in i aretur quod profaras artes,& sabulas poetarDm litaris sacris & diuinarum aeternarum-cue rerum scicntiae aliquando praetulerit: atq; Piis solum delectatus,hanc contempserit. Ivla-

coegerit, Vt

ret.

Sicili liuienalis satyra 6. Iudsos comm Edat, quod puercis ad retioonem , & ad instituta

maiorum recte instituerenr.

I ruditionem literarum Christianis necessa ria csse colligunt ex illo Pauli Apostoli ad Col losenses Habitet inter vos verbum Dei a i Dde,cum omni sapicntia. De linguarum origine, earundemque drue sitate & natura infra suis locis agetur. Harum cognitionem homine Christiano dignam , atque ei necessariam esse probaturus, Q 'lando litis,ad regulasCancellariae scribens, ait: Linguae Christiano necessariae, & pro quib. edocendis Romae, Bononiae, Parisijs, &alibi deputari debent magistri,sunt Hebraica, Aratia hica,S Chaldaica, textus Clemet. t. de Magist. vel secundum Card. & alios ibi. Hebraica, Crica, ZO Latina: quae totum orbem diuidunt. Nec cnim sine magno mysterio descriptus suit, diuinus ille titulus sanctisinas Crucis,lati-' n graecὸ tremqUe suam prqdicat ,quod plbonis ari bus operam dare ipsum g o cosn i tionem veri Dei nerueni

106쪽

nium populorum. Quarum duae, graeca d latina omnibus sunt a munes, hebraica sancta vocatur , &sacraptura translata suit ex hebraica in giaeci mitinam linguam. L. vlt. &Iasen,& alij E. erb oblig.M.alienationis,auth. de non alte. et us Mosellanus oratione de trium lin- um cognitione paranda, inquit: Tri s lin- Hebraicam ,graecam, & latinam salutis rq author dc Princeps Christus Iesus,Cr o nobis assixus, sanguine tuo innocentissi-

consecrauit: ut quas diuinitatis, humanit ritae cruciatuum , postremo Inorti resurionis, & triumphi testes esse ad finem us'. idi voluerit. Tum quas Theologi somni-a sistendas non solum Hieronymus & A inus suadent: sed summorum Pontificum orisas iubet. Nimirum quod citra harum dium arcanae illi liturae nobis par tim He.

zeli prophetis , partim grice ab Apostolisis pro dignitate tractari nullo modo qu Nec alia fuerit via per quam ad Vererem a Theologiam redire positi orbis. Nam madmodum in ip nascentis Ecclesiae ri ento, unicus verae Theologiae Doctor Spia sanctus Apostolos dissectarum & igne, linguarum specie afflauit: ita nunc rectis, quadrat, Vt trium linguarum cognitione arati, & mentibus nostris diuini amoris

praeaccensis eundem Spirituiu in singulis

107쪽

rt AC AD 'MI ARVM sacrae scripturae apicibus latitante requiramus

Insignis ille dicendi artifex Fabius Quintialianus eloquetiae candidatum a Graeco sermone vult incipere. Nimirum, quod hinc sermo Romanus magna ex parte sit conuersus. Tum& M Tullius,alterum Romanae facundiae deci S,an non antequa in latina lingua dicedi specimen ederet, Oloquentiae Tyrocinium Graece declamando exercuit φ Deinde vel ipse ad hoc studium se amicorum consilio fidissimo perductum hac causa testatur, quod Graecora exercitatio plenius alat ingenium. Postremo, suo ipsius exemplo filium quoque hortatur,ur quo par sit in utriusquς orationis facultate, latina cum grscis coniungat. Sed & perfectae Ioquentiae exemplar,&, ut Plinius ait, dicendi normam Demosthenem proponit.At hunc curra gricae literaturae cognitionem ne legere' quide poteris,ne dum imitatione exprimere. Non&Gracchos illos in dicendi gloria ium- mos , hoc potissimum nomine commendat, quod metiris diligentia graecis literis suerint ruditi l ipsinue Cicero, vel inimicus, Graecis persectionem, latinis conatum tribuit. Quid Fabius an non & ipse ad rerum verborumque copiam parandam gricos scriptores potissimu 'ruturo oratori legendos censet'atque inprimis illum literarum principem Homerum, ut que nemo in paruis proprietate , in magnis sublimitate superarit. Horatius denique Vel Hiero. teste,doctissimus & grauisiimus Poeta, non ad Poeticam eloquentiam parandam Socraticas

108쪽

irtas,&exemplaria graeca nocturna versarenu,Versare diurna iubetἶQuicquid in discet inguis inest tidii,si modo est aliquid,quod

trarum velut radix habet, non vltra prima limenta durat.Mox, quod elementariis su-t taedio,paululum progressis in oblectamen Vertitur.Tum quid sibi voluit Hesiodusn Virtutem in ardui montis vertice babit cripsit, ad quam tametsi omnium dulcissim viatorem etiam sudantem longa & aspe-iucat via Dulcedinem ergo & pulchritudin ambient,Viam,quq una eo perducit. deeste non oportet. Huc ergo manibus pedibus-'e tendamus, dies ac noctes discendis linguis pendamiis. Suadet hoc ipse linguarum geni- suadet stim mi Potificis Leonis io exemptu,

i non hoc contentus,quod ipse latinὶ & grq- felicissime didicit,insuper Romam Christi iorbis caput, graecis 4ilaiplinis scillustrat,

breui vel cum laudatissimis illis Athenis cere positi. Nuper adeo ex uniuersa graecia sinissimae indolis pueros multos Una cum eΟ-m preceptoribus Romam euocauit, pruden 'aimirum consilio, ut vel sic apud Romanosadatissima illa olim graecorum eruditio re uiscat, & hinc quasi per gradus in omneshristianae ditionis partes perueniat. Tum ac vocat Inuictissimus Ro. Imperator, M ailianus, qui sua munificentia linguarum ossessores ex ipsa usque Italia in Germaniam cersit. Quem etia hac laude superat Christitissimus Galliarum rex Franciscus. Hic quia

, E s Galliani

109쪽

nium florenti si inam , linguarum studijs florentiorem reddat, nihil o facit,nec ullis parcit sumptibus. Hortatur & Maximus ille Buringundionum Princeps, Hispaniarumque rex Carolus, qui praeterquam q rod linguarum peritos fouet multos, Academiam suam Loimniense m trium linguarum Doctoribus, magnifice instruxit, adornauitque. Nec aliud agut G rmaniae Principes, Ingo stadij Ernestus B uariae dux: V Vittenberget sapientissimus &pia entitsi mus Saxonum du x,& Sacri Rom. Imperii Llect irillustrissimus Fridericus. Imprimis , autem magnificus Princeps noster & ipse Sax

num dux G E O R. G I V S,qui nos ipsos qua

tinnuis humileis, quantumuis tanti Herois f uore indignos,in nullum alium usum magni Gcis ornat praemiis,quam ut hic schola iam antdilatinis artibus, quantum fieri potuit,florentis sma , nunc nostra qiralicunque opera graecis quoque literis clarius il lustret Sequamur igitur homines studiosi quo nos tantorum procerum & totius orbis summatum, imo Heroum coelestis sapientia ducit. Isis opto, hoc studium pax ut properemm ct ampli:

Certe ut Flacci quoque versibus orationem sniam studium est, quod ---i aveνιbm prod ', sic/pti tibin Aeque net 'ectum puerissen. b M, nocerit. Graeci suam linguam putant,a Deo electam, ut in ea per orbem nomen suum invoceti r &

colatur.

110쪽

L I B E R I. L 7satur. Nam nouum Testamelum,praeter tangelium Matthei, Graeca lingua coscriptumi :&primitiua Ecclesia, grsca lingua sunda, st. & Xριτοι,unde Christiani dicuntur,graron est:ipsaque nomina dignitatum siue offi- irum, qui ad rem Christianam spectant, .i cultu concernunt, omnia vere grica sunt lesia,papa,patriarcha, archiepiscopus .lepis ius,presbIter, diaconus, hypodiaconus,

ytus,clericus, laicus,&c. a

iij labium electum latinam linguam amr-nt:quia plurim fregiones, Italia,Germania, monia, Gallia Hispania, Anglia,&pleraemiones ea viantur ,& nomen Domini inu t. Sed communior & verior sententia est. iiiim electum esse ii guam Hebraicam. a patribus locutus est Deus ,& legem suam iit,ipsamque legem suam, &. pene omnia, plictis reuelata,scribi voluit. Quare sancta iatur. Sicut ante confusionem Babylonic nes una hac lingua utebantur, ita postre-ectionem omnes ea loquetur. Eadem lin

primi parentes in paradiso locuti sunt &nes electi in statu innocentiae locuti fuis- , ii in gratia Dei permansissent. Galatinu,

i a.de arcanis Catholicae veritatis cap .ue. atinam vero linguam locupletiorem, dig- et rem,& Irequentiorem,omnibusque natio qtias . i. AS communem esse, post Felynum Sandae,ad rubricam de constitui. asseuerat Manius. Itaq; Augustus Caesar splendidum vi, at Graec*que prouinciae principem,sed la