장음표시 사용
61쪽
propriis &Imperij ciuitatibus ea res curae erit. Comin
cimia usuali. Caussa fluctuantu rei monetur ias detecta . se remessium unicum
HIE sunt hodiernae Imperij nostri leges Nummarίς,
utinam tam fania e integreque ab omnibus seruatς, quam bono consilio & ad ipsam iusti aequiq; amussin excogitatae. Cum enim in diuersa harum capita diuem sis modis peccatur quod quidem ab omni aeuo legubus Nummariis fatum fuisse observare licet, vitio humani ingenii ad captanda undecunque compendia procliuis,&m re praesertim Pecuniae, quae veluti finia omnium rerum vulgi opinione habetur, ingeniosi, tum in illud potissimum velut est usiis habenis licentiosissime, quod minuta lius ualem monetam ut minime ad legis prcscriptum, ita maxima copia sitne fine modoq; passim procudi videmus. Vsualem monetam pro omnis generis annona & foro rerum vaenalium atque etiam ad expediendas calculi excurrentis mi untias nec stari- am ; quo di propter exilitatem minatissimae particulae argenti cerni contrectarique posset, & usu quotidiano minus contereretur, aeris parte remixta fieri apud nos& plerasque gentes obtinuit: quamuis forte melius esset, veterum Romanorum Graecorumque, & hodierno Venetorum exemplo,puram vel ex argento vel aere fieri, ut bene viri docti disputant. 8 Nam pro obs si natione mercium macelli & fori holitorii, Romani se-
62쪽
. IMPERII ROMANI. npertiosi asses, dupondios, sesquiasses, semisses, quadrantes, belles, octusses , sest unces, teruncios, m re aeneos omnes; Graece obolos, stateres, solles, aliosq; χαλκειους &-habebant. Vt de rustico ex urbe domum reuerso Vergilius dicat: Venales holerum sies ponatat in urbem: Inde domum ceruice leuis, grauu are reduat
Qua imperio declinante pecuniam minorem argenteam et ris parte remixta in usu fuisse , quam tamatorinam Voc bant, ut distimus ex L. vi. C: Th de falsa moneta. Ex hoc genere mixtorum, semiargenteorii, aut potius se- mia reorum sunt nostri halleri, pfenningi, cruciferi, semibagiones, tricruciati, grossi, albi. Quorum ad necessarium fori & quotidianum usum maiores enim merces solidis integrisque aureis & argenteis pensari i stum est cum moderate pro qualibet regione confic re singulis Ordinibus lege concessum esset; monetarii qui eam fabricam non sine aliquo compendio esse videbant, dc fraudem in eo genere admissam minus f cile aut obseruari, aut in tantilla re curari: praesentem lucri faciendi occasionem auidd amplexi, toti in ramduscula illa procudenda incumbere iamdudum c pGrunt, & impigre pergunt. Quotidie plures nummulos passim ceu pullulantes & fruticantes uberrimEincrebescere videmus : quotidie deteriores & diluti res. Adeo ut deperditis ferE & exolescentibus bonae notae Talcris veteribus, dc rarescentibus etia hodiernis, quos pessimo more monetarii in fabricam illam a sumunt; utatur iam Germania pleraque γt Aristoph
Nonnumquam grauu ere domum mihi dextra redi-lmuis non nesciam posterioribus Principibus &
63쪽
cus futurus sit Plautino verbo, nequiores quam nummi notu: quando nihil hisce nequius supererit. Et miramur , si aureae argenteaeque monetae valor
in prima indicatura sua non subsistit, sed excedit dudu & quotidie magis magisque intenditur. Quod non
alia causa quam ex usualis monetae deprauatione comtingit, & contingere necesse est, & mirarer non conti gere Cum enim maiores solideque monetae non aliter
quam per minores aestimationem & indicaturam suam, accipiant: solidi per denarios, denarij per asses, Taleri& florent per bagiones, grossos , schillingos , albos; αomnino ut Volusius Maelianus IC. in lib. dei fuste scri' bit in omnis nummus argenteus ex numero aeris poto statem accipiat ι Adeoque , ut vere Ausonius dixit:
necesse est, ut pecuniarum indicatura stabilis esse pos--,b his se, proportionem quandam esse eius aeris ad aurum argentumque non tantum pro metalli precio, quod per se vile dc magis corruptibile nonnisi parcissim E argento permisceri debet; sed etiam pro usu utriusque & instituto: quandoquidem minutiores illi nummi no alcolligendas opes quis enim Euclio tales pro thesauroaceruare & seruare velit t) sed tantum ad res praesenti .
nece nitate emendas, easque minores, sint comparati, dc in una tantum regione fungibiles; ideoque minori eorum numero respublica Opus habeat. Quae. proportio si violetur ut aerei vel minores, leuioresue aut inquinatiores fiant, aut nimis frequentes, adeo ut etiam in grandioribus summis passim obtrudantur ; tum vero formas solidas, utut earum indicatura ex prima lege Morigine fuerit constituta & sancita, &paulatim a communi usu hominum, &ob cuidentem bonitatis diis
64쪽
IMPERII ROMANI. 17rentiam, precii incrementum accipere, ut plures ex muroribusillis contineant di adaequent, non tantum non mirum , sed omnino necessarium, imo iustum equumque fit: non minus equidem , quam cum pro nummo argenteo plura parua dc semiputria quam magna dc r Mentia poma comparantur. Quod cum ita contingit, quantumcumque tandem incommodum Reipublicae afferre videatur, improbari tamen facilius dc deplorari quam mutari aut inhiberi potest. Na dc consensus v luntarius contrahentium interuenit, .ut volenti nulla Lniqua conditio allata, aut praeter fas obtrusum aliquid
dici possit; quando etiam iuri publico per pacta dc consensum derogari nihil vetat: dc consuetudo peruulgata, quae alias Tyranni instar habere dicitur,dc iuri scripto derogare imo ipsa ius facere perhibetur , hoc casu eo placidiorem speciem habet, quod praeter libe
tatem commerciorum quandoquidem tanti res qua que censetur, quanti enatorem inuenit .etiam aequali-aatem in accipiendo dc erogando ultro citroque tacito
quodam cossensu populi inducit, idemque Caio quod Seio,principibus quod priuatis concedit. Quin dc sne quid dissimulem) nulla omnino per eiusmodi mon tae dignationem autPrincipibus aut legibus fieri ini uria
videtur : nimirum quibus id tantum caueri videmus,ne eotii nomine dc figura insignita pecunia aut refutetur, aut infra indicaturam suam accipiatur: ut L.I. dc vlt. C. de veter. num . potest Novella Theodosii xxv. nusqua vero, ne supra: quod etiam ipsorum nec honori nec
commodis si verum amamus aduersari noscitur. Et hoc ita habere, si non ipsa quam dixi ratio dc se sus communis dictaret, dc experientia flamaret, exemplis omnis aeui coprobare facile esset. sed pauca sussiciat.
Quid enim causae fuit, quod Denarius apud Romanos,
65쪽
argenteus drachmali pondere , pro ipso nomine decem assibus factus, paulatim ad duodecim, tandemque ad sedecim asscs ascenderit 3 Plinium vide trubro XXXIV. cap. 3. itaque non mirum, milites legionis Pannonicae sub initia Tiberii, Percennio duce & impulisre seditionem mouentes,conquestos: UihIIam Gpsam grauem, infructuosam: denis in dum ibin animam scorpin aestimari, hinc vestem arma,tenIoria, hincμMIIam centurionum se vocasiones munerum redimi. Et mox hoc eorum postulatum: Visingulos in diem denarios mererent,
quam decem assibus vulgoerogare poterant, & seruare quam illos malebant. Et hoc quod in denario argenteo accidit,idem etiam in solido aureo. Extat relatio Symm chi prσecti urbis ad Theodosiium I p. ' qua intercedit pro collectariis siue nummularijs,qui vendendis solidis,
quos plerunque publicus usus exposcit, obnoxii erant, Huic hominum generi, inquit, taxation exigua vilitate nu-ranti Diuu raser Numis muri tantum prosingulusta satiat conferendum, quantum aequit Mi Ei- timoris postulabat. Sed paulatim auri ENORMITATE CRESCEN- τε, vis remedii Hualis infracta est. Et cum in foro vanal um rerum maioresummastidus censeatur, nummulariis pro ria minora penduntur. Petunt igitur de Aeternitate vestra eroratione praesenti iustis ima desinitionis augmenta quiram tam
to onerisus endopares esse novossunt. Causiam enim limius enormitatis indies crestentis non aliam fuisse existismo,quam paruae pecuniae prauitatem, siue ea remixta siue mere aerea fuit. Quales enim fuisse illos nummum
66쪽
IMvERII ROMANI, DAlido uno contineban tur,ut ex eiusdemTheodosii Imp. Novella XX quae Depretioso i inscripta est,& Cassiod ri epist. Io. lib. I. distimus. Et tamen cum tanti ab ipsis nummulariis sui ibi dicitur solidus redimendus esset,in foro vam alium ad amplius precium paulatim ascendisse locus ille Symmachi testatur. Hoc ex Romana antiquutate exemplum sit. Iam ex media videamus. Coram Innocentio III. Pontifice conquestus cst Episcopus Spo. C. XT. mlatanus, Clericos plebis Rupinae cum ipsi quotannis sex confisi denarios Papienses argenteos fuisse existimo) pro syn datico deberent & consuessent persioluere, a triginta sex annis iam non Papienses, sed pro illis monetam num rare, tres nimirum Lucenses vel Medalias pro singulis Papiesibus. Quod quidem cum pridecessor suus Lotharicis utcumque tulisset, iam sibi ferendum ultra non via deri, Lucensibus modernis ita deprauatis. ut tres illi quia mea soluebantur, quinq; vel sex recentes bonitate &v laire ς quent;atque ita Papiensis unus senis modo Lucensibus siue Medaliis possit permutari. Ponti sex Innocentius statim deprehendit, ut controuersiam hanc ex mutatione & augmento pecu niae solidae Papiensium,ita iulud augmentum ex minoris MONETAE ut loquitur DECLINATIONE, id est deterioratione & culpa
monetariorum proficisci: eam tamen domino census,
hoc praesertim casu quo praescriptio integra non intercessi stet, fraudi esse no debere, quin ad solutionem denarioru Papiensium in specie, aut quidem aestimationem eorum pro tempore debitores teneantur. Hoc ex media antiquitate, circa Annum MCC. De superiori aeuo. patrum memoria, nostra denique tempestate ducere quid attineti plena sunt omnia querelis , &hanc mali causam omnes denotant. Videatur Nicolai Orec
mij Lexovietas Episcopi, qui antea Caroli V. Fra
67쪽
corum Regis cognomine Sapientis praeceptor fuerat
tractatus De mutatione monetarum ac et rinionefacta per Reges aut Principes, scriptus circa Annum M c C C. V deatur Gabrielis Biel, iohanni S Aquilae, ante centum prope annos de eodem argumento commentationes
Vtinam & Iohannis Dalburgii Episcopi Wormatiensis & Palatinatus Cancellarii, de eodem liber extaretis quem ab illo scriptum Trithemius Abbas alicubi r fert.- Denique non in sbia Germania hoc fit: sed et-am in Gallia, Sabaudia, Belgio, Italia, Anglia, Polonia, idem euenire queruntur omnes, Ut moneta magis magisque inquinata, mixtura & compositione d clinante , aureorum argenteorumque valor Velut co-tra nitens assurgat. Neque vero remedium labenti hae
quoque in parte reipublicae, luxata & concordia & di-Zil sciplina, afferri posse vident, nisi Billone quem vocant) illo plane remoto, & moneta omni ad meram auri argentiq; puritatem reuocata. Qua de re elegans& acuta extat disputatio Iohannis Bodini libro singulari, De augmento es decrementopecunia, contra Paradoxa' ale uti, & lib. VI. de Republ. cap. 6. Quapropter si Caesar Augustus, si Electores, Principes, & Ordines Imperij, aureae argenteeque pecuniae suae optimae & pulcherrimae , indicaturam quam lege publica indiderunt, constantem & perpetuam esse V Iunt ; bonitatem primo eius 1 metallo integre religio-seq; conseruenT. deinde vero nummulos illos minores non tantum rigidissimo examine & probos, & no supra modu a lege praefinitu procudi curent: sed u rotan de , quia eorum plus satis jam procu sum est, &copi1 magis eoru respublica laborari nullos deinceps amplius . intra aliquot saltem annos, fabrefieri permitriat, genere manus omnino abstinere mon. tinov
68쪽
IMPERIT ROMANI. Irarios sub grauissimis poenis iubeant. Id enim nisi fiat, & quanto Ocytis fiat , si in libera Republica ingenuo homini libere loqui fas est, clare dico, aut me omnia fallunt, aut crestentis Solidorum precii cursum non magis vlla ratione sistere & reprimere poterunt, quam tractenus tot fixis refixisque edictis potuerunt, imo quam olim Romana tanta & potentia &ά νομα in Denario Solidoque uti dictum est efficere
Vis, ut vis therisue tuum Ma stitiae libelrum Iura Monetalis quo moderare rei: Vidi, inquam,legique ,sid haud ibi pars fuit, atri ua Theraposset commerur e notam. qu/ade Merotam vera, ut proxima veris: Id nee Aristarchi lima severa neget. Sumpsi etenim iraeelin vultum, vir que colorem
omni aliquem evij prendere posse modo. Ad tua visa --ι -bi tam si per se Za, nec ipsa Hi crepidaου possit carpere Mo- ιπσι.
69쪽
. lanis, qua nummι praus imprimuntur.
neIariam, uti nouum nostri scuti inuen-rumformanda moneta uIderent: nimiruquod aurei, argentes, aereique nummi non V fundo feriundouesiant, aut mario cudamtur,sed expedit ime Halis imprimantur. Aquaria rota impetu magno circumagit machinam ferream organo horoHico non ab imilem. Consat enim ex rotis demiatis multissis inter si connexu, M semuiuo Impellant coacta per rotam aquariam. Vouunt aurem in medio machina iunctos duos cylindros ex chalybe insummam duritiem temperatos. Euorum unud alteri suprapossus ea, o aguntur ambo simul rotis utas dentat s contrario motu aduersu ose, ut su-derior deorsum, inferior sum. emper rotesur. In his cyli dru artifice manu sunt insta ipsae nummorum formae uescharacteres per circuitum ea magnitudine o proportione, qua nummus iusto cum pondere suo debet exprimi. Habet aurem in circuitu suo cylindrus quilibet tomormas eiusdem nummis milii, quot pro ossitudine capere poteis; evique nonnihil extantes cum marginibuι acutis a reliqua cylindri supermae, quo possintsevcrabundanc metiatam e criuora separare, θὸ charaa
70쪽
Haructeribus eicere. Insuperio, e Endriformia caculas it
Cruces, aut Principum imagines cumsuu titulis atque parem
gu, qua in uno numismatis titere debent exprimi. Sic in interioris cybndriformis.qua in altero Atere : scilicet insignia
Prantapum aut ciuitatum, aut aba emblemata cum suu ι torsor annorum notu, in quibus ista primum moneta formatur. Iam uero cylindri tam apte iunguntur inter se, ut forma qualiter cies summa cum proportione ullisier uoluendum coniugantur, nummique ab utroque latere perfecti guram absoluant. Itaque nihil aliud ibidem agi monetariuν, quam
ut laminin aurι, argenti, arisie, iam anIea proformanda moneta pondere, ac magnitudine praeparatas in orbem euntibus
cylindru admoueat,or formas si claudentibus inserat. -- forma laminam a froni uis characteribin uetat dentibus a prehensam attrahunt,deglutiunt om que deuorant totam; ora tergo numisemata perfecto me expressa eodem temporis momento cum excrementu metesse super u euomunt, or in pelui uppositam deiiciunt . Delectatur admodum hae conmderatione Cainolin princeps, se gaudebat laminas i e vel aureaου , vel argenteiad 05indris inserere, atque breu imo Jacio decem aut duodecim perfectissima numismata perficere. Periu- urant deinde tabernas monetariorum omnes, o uirint ubique Nymphas operariorum labores quo que maximosgnauiter subire. GMouent enim hic rotu aquariis fialis, se flammas infrenaribus excitant, ubi metalia liquefiunt, sumpera tur ue illic magno cum fragoreplures madeos ordine or uicissimis incudibus quatiunt; uti faber artifex nil aliud habeat quod agat ruam uti metalia calida mactis subiiciat, or extrahat, uersandos in incudeo eam,quam uelimormam, tenuitatem freducat. Lamino autem formis subir undas hoc fere mouo praeparant. Certum pondus metalli puri carinis iniectum θ-quefaciunt in fornaci ν, addunt mixturam: auro argenti saniam, orargento ramum aris, quantum permittitur sege