장음표시 사용
71쪽
nitana imperiali, Wi decreto principis, aut ciuitatis, o impensi mo et aformatur. Iam liqvidum, ac itarem ratum fondunt in canale erreos for ni in lacialis bipedales ,
quos deindι ut dixi si s subistiunt,or extendunt in lami
n, crassas, aut tenues, lata aut strictasgrout ratio, pondines magnitudo monetae formanaea postulat. Itaque Luminas cisiimeformassenui, o eo minus super ι re it. Forma kuissim tanta perfinion nummos proferunt. ut corrector bus parum negoti, at in js ad aequilibriumsiue leguimum δει umponduι pertilances redigeniri
72쪽
NICO LAI ORE SMII, LEXO VIENSIS EPI
ctatus de Origine & iure, nec non & dec allia, qui regnauit circa a sinum MCCC. Fiusdemque insemia linum Astrologica seu persitionis peculiari commentario scriptam, tum librum deproportisvibin propretionum, cubicitas Picti μυ- anus. Nescisan idem,cuius Orarionem habiram coram Umbano . V. ct Caraenalibus se ro MCCCLx III. in cata
mutationibus Monetarum. l Dis praceptor CAROD V. cog omento Sapientis , Ilaia
73쪽
Z Pra re quid monetasse inuenta.
IL G qua materia debet esse moneta. III. Sed uersitiae monetarum ct mixtione. I R. forma vi fetura monetae. M. Cui incumbit facere nam ma. . Cuius si ipsa moneo. VIL Adcuius expensin fabricandasse monem. VIII. mutationibus monetarum, iram υλ- . m mutatione manua insigura.
x. De mutarione proportionis monetainum. . . mmutariane Upeliationis monetarum. XIT. De muratione ponderis monetarem. XIII. τε mutatione materiae monetarumam. mutatione composita monetarum.
Xm cuia lucrum proueniens Principi ex mutatione monetas ustum. XVI. Quia talis mutationes monetarum, quantum ecto dius ni permittenda. XVIL τι quibusdam inconuenientibus tangentibuι incipem
clausetur ex mutationibus monetarum. XVIII. Gaias inconuenientibus totam communitatem lavrentiabun a X . abis inconuenientibus partem com nitaris tange
libuti S . Sicommunitas taen facere laser mutationes maneta. XXI. Vnsis a radisis, ct conia sis principatari e IL. Quia tyrannis non pote Ii dis durare. XXIII, iam capere lucrum ex mutationi ια ιτα - pras duas toti regali potesau.
74쪽
VIBVsDAM videtur, quod aliquis Rex aut Princeps, auctoritate propria possit
de iure aut priuilegio libere mutare monetas in suo regno curretes,& de eis ad libitum ordinare, ac super hoc capere lucrum aut e molumentum quantumlibet: aliis autem videtur oppositum. Pro
pter quod intendo in praesenti tractatu de hoc scribere, quod secundum philo sophiam Aristotelis principaliter videtur mihi esse dicendum, incipiens ab origine monetarum : nihil temere asserendo, sed totum submitto correctioni maiorum, qui forsan ex eis quae dicturus sum, poterunt excitari ad determinandum veritatε super isto, ita ut omni cessante scrupulo omnes in unam possint sententiam pariter conuenire,& circa hoc
inuenire, quod principibus de subiectis, immb toti Reipublicae proficiat in futurum. Propter quid Moneta fit inuenta. C A P V T 'I. O Vando diuidebat Altissimus gentes, quando separabat
filios Adam, constituit terminos populorum. Inde mul- a. tiplicati sunt homines super terram, & possessiones pro ut expediebat diuisae sunt. Ex hoc autem contigit, quod unus habuit de una re ultra suam necessitatem: alius vero de eadem re habuit parum aut nihil: & de alia re suit E contrario. Sicut sorsan quis abundauit ovibus,& pane indiguit; & agricola e conuerso. Vna etiam regio superabundauit in uno,& defecit in alio. Coeperunt ergo homines mercari sine moneta, di dabat unus alteri ovem pro frumento ,& alius de labore suo panem vel lanam, de sic de aliis rebus: quod adhucaongo A a tempora
75쪽
III. Gaeue sitiae moraminum or mixtione. I Q. Drma vel cura monet . . . M Cui incumhitfacere num m. VI. Cuti se ipsa monem. VIL. Ad cuivi expensin fabricanda sis monem. VIII. we mutationibus monetarum, inge μίλ- . mmutatione manua in Rura.
x. De mutatione proportionis monetarum. XL mmutasiane repellationumonetarum. XII. De mutationeponacris monetarem. XIII. Te mutationemateria monetarum. aIV. muratione composita mouetarum.
XV. Quia lucrum proueniens Principi ex mutatione manu iniustum. XVI. Quod tales mutationes monetarum, quantum em inis Fumpermittenda. XVII. τι quibusdam inconuenientibiti tangentibin Princi m.
quaslusetur ex mutariambus monetinum.
76쪽
V In VsDA M videtur, quod aliquis Rex aut Princeps, auctoritate propria possit
de iure aut priuilegio libere mutare monetas in suo regno curretes, & de eis ad libitum ordinare, ac super hoc capere lucrum aut emolumentum quantumlibet: aliis autem videtur oppositum.Pro
plex quod intendo in praesenti tractata de hoc scribere, quod secundum philosophiam Aristotelis principaliter videtur mihi esse dicendum, incipiens ab origine monetarum : nihil temere asserendo, sed totum submitto correctioni maiorum, qui sorsan ex eis quae dicturus sum , poterunt excitari ad determinandum veritate super isto, ita ut omni cessante scrupulo omnes in unam possint sententiam pariter conuenire, & circa hoc
inuenire, quod principibus&subiectis, immd toti Reir blicae proficiat in futurum. Propter quid Moneta fit inuenta.
A P V T I. Quando diuidebat Altissimus sentes, quando separabat Dor. r. ia. filios Adam, constituit terminos populorum. Inde mul-λtiplicati sunt homines super terram, & possessiones pro ut expediebat diuisae sunt. Ex hoc autem contigit, quod unus habuit de vitare vltra suam necessitatem: alius vero de eadem re habuit parum aut nihil: & de alia re suit e contrario. Sicut sorsan quis abundauit ovibus,& pane indiguit; &agricolae conuerso. Vna etiam regio superabundauit in uno, d defecit in alio. Coeperunt ergo homines mercari sine moneta, α dabat unus alteri ovem pro frumento, & alius de labore
suo panem vel lanam, de sic de aliis rebus: quod adhuclongo A a tempora
77쪽
NICO LAI OREsMII tempore postea sitit institutum, ut narrat Iustinus. Sed tamen in huiusmodi permutatione & transportatione rerum, multae d:ssicultates acciderunt. Subtilisati homines usum mone tae inuenere, quae esset instrumentum permutandi ad inuicem naturales diuitias, quibus de per se subuenitur naturaliter humanae necessitati. Nam ipsae pecuniae dicuntur tisiciales divitiae: contingit enim his abundantem mori fame, sicut exemplificat Aristoteles de Rege cupido, qui orauit, ut quidquid ipse tangeret, aurum esset: quod Dii annuerunt, &&sic fame periit, ut dicunt Poetae. Quoniam per pecuniam non immediat ξ succurr. tur indigentiae vitae, sed est instrumentum artificialiter ad inuentum pro naturalibus diuitiis
leuiter permutandis. Et absque alia probatione clarὸ potest patere, quod numisma est valde utile bonae Communitati ciuili, & Reipublicae usibus opportunum, imo ne cellarium: vi dici: Aristoteles V. Ethicorum. Quanquam de hoc dicat. Ouidius:
fodiuntur opes irritamenta malorum, tamqur nocens ferrumferroque nocentius a-Πm.
Hoc enim facit peruersa malorum cupiditas, non ipsa pecu- nia, quae est humano conuictui multum accommodata, &cuius usus per se bonus erande ait C odorus : Pecunia inaquamuis usu creberrimo viles esse videantur, anima retendum elatamen, 3uanta a veteribus ratione collii laesunt. Et in alio loco dicit, quod constat Monetario in usum publicum specialiter esse inuentos. .
De qua materia debeat esse Moneta.
C A P v T II. ET quoniam moneta est instrumentum permutandi diui . . tias naturales, ut patet ex capitulo. Praecedenti: conueniens fuit, quod ad noc tale instrumentum suerit aptum: quod fit, si sit attrectabile seu palpabile, & leuiter portabile, M quodpro modica eius portione habeantur diuitiae natura les in quantitate maiori, cum aliis conditionibus,quae postea videbuntur.Oportuit igitur,quod numisma fieret de materia preciosa & cara, cuiuimodi est aurum. Sed talis materia dctet esse in competenti abundantia. propter quod ubi aurum
78쪽
DE MUTATIONE MONET.rum non sussiceret, moneta fit cum hoc de argento: ubi au- tem ista duo metalla non sufficerent, vel non haberentur, debet fieri mixtio, aut simplex moneta de alio puro . metallo Sicut antiquitus fiebat ex aere, ut narrat Ouidius i. Fastorum
dicensi e rea dibant olim, melius nunc omen in auro H7.
Victa'ue concessi prasia moneta nc . similem etiam mutationem promisit Dominus per Esu mi Da. σο,1 . dicens: o aere asse am os rum, est pro ferro Q ram a entum. Haec enim metalla sunt ad monetam aptissima. Et vi Cassiodorus inquit, ' Primiti duitur auram ct argemum Indus rex Sythiae recep s , cst humano usui summa laudet ad disse. Et ideo non debet permitti, quod tantum ex eis in usus alios applicetur, quod residuum non sum eiat pro moneta. Quod Theodori,cus Rex Italiae recte aduertens, aurum & argentum, quod more gentium in sepulchris mortuorum erat reconditum, iussit depromi,&vsui monetae ad utilitatem publicam secit Casuriri M. afferri, dicens, Cui genu esse mutiluer ιn abdito relinquere mor- tuarum, undesee tapotias sustentare viventium. Rursum nece X- pedit politiae, quod talis materia sit nimis abundans: hac enim de causa moneta aerea recessit ab usu, ut ait Ouidius. Forsan etiam ob hoc humano generi prouisum est, ut aurum& argentum, quae sunt ad hoc aptissima, non facile habeantur in copia, & ut non possint per Alchimiam faciliter fieri, Asthimis. sicut aliqui tentam: quibus ut ita dicam iuste obuiat ipsa
natura, cuius opera frustra nituntur excedere.
De durersitate t Monetarum se mixtione. C A p v T III.
Moneta ut dici primum Capitulum est instrumen-
tum mercaturae. Et quoniam contingit, quod cuilibet expedit mercaturam fieri,aliquotiens magnam seu gronsam, quandoque vero minorem , dc plerumque de paruis vesparuam: inde est quod conueniens fuit habere monetam iniata in preciosam, quae facilius portaretur & enumeraretur, & quae ι-- magis esset habilis ad mercaturas maiores. Expedivit etiam habere argenteam, minus scilicet preciosam, quae apta est ad recompensationes & aequiparatulas iaciendas , dc pro em-
79쪽
NICO LAI O RES MIIptione mercimoniorum minorum. Et quoniam aliquotiens in aliqua regione non satis competenter habetur de argento, secundum portionem diuitiarum naturalium: imo por-- tiuncula argenti, quae iustὸ dari deberet pro libra panis vel aliquo tali, esset minus bene palpabilis propter nimiam parvitatem: ideo facta fuit mixtio de minus bona materia cum
argento. Et inde habuit ortum nigra moneta, quae est congrua pro minutis mercaturis. Et lac conuenientissime, ubi Nio non abundat argentum, sunt tres materiae monetarum, prima aurea, secunda argentea, & tertia nigra mixta. Sed aduertendum est denotandum pro regula generali, quod nunquadebet fieri mixtio, nisi tantummodo in minus precioso metallo, de quo coniueuit seri minus preciosa moneta. Verbi gratia, ubi haberetur moneta ex auro de argento, muxtio nunquam facienda est in moneta aurea: si tamen aurum talis naturae fuerit, quod monetari posse inmixtum. Et est causa, quoniam omnis talis mixtio de se suspecta est, nec sa-cile possunt auri substantia, de eius quantitas in mixtionec gnosci. Propter ouod nulla mixtio debet in monetis fieri, nis propter necessitatem ianv tactam: de tunc facienda est, ubi uispicio est minor, vel deceptionis minoris, & hoc est demetallo minus precioso. Rursum nulla talis mixtio facienda est, nisi duntaxat pro utilitate communi, ratione cuius moneta est inuenta, de ad quam naturaliter ordinatur, ut patet ex prius dictis. Sed nunquam est necessitas, nec apparet communis utilitas, faciendi mixtionem in moneta aurea, ubi habetur argentea: nec videtur posse bona intentione fieri, neque unquam secta est in comunitate prospere gubernata.
C A P V T IV. - vin primum coepissent homines mercari siue compara- re diuitias mediante moneta, nondum erat in ea aliqua impressio vel imago, sed una portio argenti vel aei is dabatur pro potu vel cibo,quae quidem portio mensurabatur ad pondus. Et quoniam taediosum erat ita crebro ad trutinam recurrere,nec bene poterat pecunia mercatoris aequiparari per pondus: cum hoc etiam, venditor sui in pluribus non poterat cognoscere metalli substantiam siue modum mixtio-
80쪽
nis: ideo per sapientes illius temporis prudenter prouisum
est, quod portiones monetae fierent de certa materia & determinati ponderis,& quod in eis imprimeretur figura , quae cunctis notior significaret qualitatem materiae numismatis, α ponderis veritatem, ut amota suspicione pollet valor monetae sine labore cognosci. Quod autem impressio talis instituta, sit nuntius &in signum veritatis materiae &ponderis; nobis ostendunt antiqua nomina monetarum cognoscibilium ex impressionibus vel figuris, cuiusmodi sunt Libra, solidus, Denarius, Obolus,&similia, quae sunt nomina pori deris appropriata monetis, ut ait Cassiodorus. Similiter Α- os .luricius est nomen monetae, ut patet in Genes; de est nomen Gora. s. sponderis, ut patet ibidem. Alia vero monetae nomina sunt impropria, accidentalia, seu denominatiua a loco, figura, ab auctore, vel aliquo tali modo, portiones autem monetae quae dicuntur num na, deberent esse figurae & quantitatis habilis ad contrectandum S ad numerandum, de de maderia numerabili, ac etiam ductibili ac receptibili impressionis sue tenaci. Et inde est quod non omnis preciosa res apta est, ut fiat numisma: gemmae enim, piper,& talia non sunt ad hoc apta nata, sed praecipuξ aurum de argentum, sicut suis iupra tactum.
C A P V T V. ADLuc autem sui tantiquitus ordinatum, propter deceptionem cauendam, quod non licet cuilibet facere monetam,aut huiusmodi figuram vel imagine imprimere insto proprio argento vel auro: sed quod moneta vel characteris impressio fieret per unam personam publicam, seu per rismatu 'plures a communitate ad hoc deputatas. Quia sicut praemis- Hua. sum est) moneta de natura sua instituta est de inuenta pro bono communitatis. Et quoniam Princeps est persona magis publica, & maioris auctoritatis ; conueniens est, quod ipse pro communitate faciat fabricare monetam, & eam congrua impressione signare. Haec autem impressio debet ellia subtilis, de ad emetiandum seu contrafaciendum dissicilis. Debet etiam Prohiberi, ne aliquis extraneus princeps vel alter, fa- , Micaret