장음표시 사용
381쪽
De Praedic. De Postpraed. Quaest. LXXXIII. 3i
formam hui. praedicamenti esse tale accidem inhaerens honuni, seu subi et o sumptum a vesic, quia hoc est praedicamentiam accidentis, & non iubis stantia 'ut patet ex Arist. in ante praedicamentis , & in fine horum praedicamentorum. Male etiam iacit huic praedicamcnto sectione a. mero 4.n usi nonacia ina poneus, scilicet, ornatum.
Non ita vocatum est Ab Arist. S: Diuo Thom Gilberto & ab omni antiquiataic, & in rebus minimi S cciam iaci sancia seruanda est antiquitas. Praeci puc quod ornatus dicit, id quo ornamur,& habitus dicit illud accidus praedicamentale, consurgois cx habitudine ornamenti .Fali una etiam est, quod dicit ornatum esse a imis offensi uis nopertinere ad hoc praedicamentum, licet pertineat ad hoc praedicamentum armatum esse armis defensi uis: quia ira ornatur homo ense pugionet, sicut
ornatur galea Scalijs huiusnoui: Alia minutiora dia it quae falsa sunt, sed indigna relatu . Et haec de I O. Praedicamentis dicta tussiciant
QVAESTIO LXXXIII. Quid su IIpraedicamentum, c, quot
snsa id 'U T eommuniter dignitur post praep ad. c dicamentum, quod sit proprietas
. consequens praedieamenta . Contra hanc dissinitionem est primum argumentum: Nam intellectus εἰ voluntas consequuntur substantiam, & tamen non sunt postpraedicamentum et ergo. Maior patet. Nam conueniunt homini& angelo: ergo cosequuntur aliquam rationem superiorem homini ,ει angelo, quae ratio sit substantialis Minor probatur: quiae sunt in praedi emendo
qualitatis. Et confirmatur hoc argumentum: quia potentia risu a consequitur hominem,& homo est in praedicamento substantiae & risbilitas est in . praedicamento qualitatis , & non est Post pudicamentat Dices debet consequi ad praedieamentum , ut sic. Coniistra, quia prsdieamentum,ut sic,est ensrationis,& non habet illam proprieta ij. .
tem; & omnis proprietas aliquam n turam determinatam consequitur. Secundo, ens est antepraedicamen tum,& idem est postpraedicamentum rergo non bene dicitur, quod postpr dicamentuin sit proprietas cosequuta ad praedicamenta. Maior patet, quia est analogum, de unum ante praedica mentum est analogia Minor probatur quia etiam opponitur contradictorie non enti.Dices, quod est ante praed i camentum , & postpraedicamentum , dia uersis rationibus , ergo etiam poterit
id, quod est praedicamentum esse post
praealcamenitim, quod est impossibile .
Et si non potest , id , quod est praedi-
ea meritima esse post praedicamentum, multo minus poterit ante praedicamentuni esse postpraedicamentum e quia agi: i vel ad minus tantum diffu-
Tertio. Motus est Post praedicamen- .eumin non consequitur aliquod pis dicamentum, sed potius est via ad il-hid, Manteceditiergo mala est diffiniatio postpraedicamenti . Minor probatur: quia motus est via ad qualitatem,& ubiae notr sequatur ad Uiqua praedicamenta. Et confirmatur:quia pol erius est postpraedicamentum: & non connumeratur ab Aristotele: ergo niste numerae postprini camera Μaior patet, quia non est praedicamentum, nee an de prsdicamcntum,ut de se eonstat: eigo est postpraedicamentum . Et co firmatur vltimo hoc argumetuma proprietas in diis nitione postpraedicamenti, vel accipitu r quarto modo, veliali, modis proprii: neutro modo istorum : ergo. Probatur minor quia si est propria passio fere semper erit in prφ- dicamento qualitatis : si vero sit proprium aliis modis etiam est in praedicamento saepissime, ve esse medicum, .
Quarto.Nulla ratio est, quare ista, 4. -- quae vocamus post praedican enta , eonstituat verum praedis an en NeF-go non sunt post praedicamenta: sed praedicamera iniuecedes probaturini
382쪽
3is Commentarij in Arist. Logicam.
oppositio motus &c. habet suas species e ergo constituunt praedicamentarquia nihil aliud requi xitur ad praedicamentum , nisi esse genus,& habere
species ordinatas. Tractatus illa postis praedicamentorum summe utilis et , ne aliquis existimet ea, quae non sunt praedicamenta , praedicamenta esse . Et uterfecta notitiam praedicamentorum abeamus, quia sne istis adhuc perfecte praedicamenta non scimus , cum
ista postpraedicmenta sint modi praecamentorum : Sc sine dubio opus est Aristotelis, quidquid dicat Androni
. D Rima eonclusio: Post praedicamen I tum est Proprietas, quae nonnulla
consequitur praedicamenta. Hanc Conclusionem habet Angelicus Doctor, Rvelut splendidissimum lume ctiam minima perlustrat I. 2 . . articulo 1 in
corpore. Vbi sic dicit: Circa primum considerandum est , quod habere se cundum quod dicitur respectu cuius. Cunque, quod habetur comune est ad diuersa genera. Vnde philosophus inter postpraedicamenta ponit, habere, quae diuersa rerum genera consequuntur, sicut & sunt opposita, & prius &posterius, de alia huiusmodi. Idem dicit solutione ad primum. Haec est omnium , quos ego viderun , Communis Ps- vpinio. Ita Caicianus in praesenti opes acamen re Soto ia Thomiliae communiter Sed ea conse- cxplicare hanc conclusionem h1bet quantων difficultate Caietanus ita cxplicat co- omnia pra clusion cNam oppositio prius, disiduamen- mul, Omnia rerum genera consequun--.o qua tur, quia inter omnia genera est opponon. stior quia inter illa est distinctior unuenim prie dicamentum , ut di tum est, aliud, saltim formaliter actualiter realiter,Haec aute distinctio fundatur super oppositionem: ideo unu distinguitur ab alio, quia non est aliud, ubi est oppositio lalti in contradictoria. Pro huius intelligentia Vide D.1ho. I. R.q. a. arti c. a. 8c maxime solutione ad ultimum .Et unu praedicamentu est prius,
videlicet, substatia,& aliud posterius,
scilicet praedicamentium quantitatis, de omnia praedicamenta sunt simul tepore, S: In Particulari etiam explicat Caietanus supra dictam conclusione rNam differentiae omnes diuitantes genus smul natura sunt,& oppostae , &genera sunt priora speciebus a animal
enim prius est homine. Motus autem simi via ad 4. praedicamenta , Yt gen
ratio ad substantiam, a iteratio ad qualitatem latio ad ubi, augmentatio ad quilitatem.Vbi nota, quod ut sit post fu d se praedicamelum aliquid,& dicatur pro elai ad of prietas illius, eodem modo,quo hic ac se p.repracipimus, proprietatem, susscit, quod duampia.
habeat connexionem cum praedicamentis, siue anteccedenter, uae consequentera quamuis possimus etiam dicere , quod motus non solum est ita ad praedicta, sed etiam est quid consequutum Nam ad actione sequitur nimius, smiliter & ad potetiam activam cum requistis, & applicata ad operandum& caetera .Et nota in hac conclusone, non esse nec cisse, quod omnia nost prpdicamenta consequantur ad aliqua diis p taedicamenta , sed sat fuerit, quod ista in genere conseqbantiar ad praedicamenta ,duo via plura, siue sint ista sue illa.
Secunda conclusio: Ista poli praedi- 2. ConeI. cametasEt s. scilicet, oppositio, prius simul,motus, de habere. Nec potcst dari aliqua proprietas quae consequatur praedicamenta,quae non reducatur ad aliquam harum quinque Istas duas coclusiones ponit Soto in hoc loco, sunt communm omnibus logicis, haec ultima conclusio inductione pδtet &authoritate Arist.firina manet.
D I .argumentum respondet , t .
quod proprietas, quae est post-ptaedicamentum,debet ad mimis co sequi,ut quid imperfectum , di ut m dus quidam non siniciens ad fundanis dam naturam genericam , nec specificam, nec Ind Iur Maalam. Et dicitur iste modus consequi ad diuersa predica- .menta, quia aliquod horum postpraedi
383쪽
tamentorum , in genere Ioquendo, ut oppositio & caetera , debet consequi non solum ad unum, sed ad multa praedicamenta . Quod solum enim re peritur in uno praedicamento, dc non in multis, non nabet rationem postprsui camenti. Et per hoc patet etiam ad
Ad a. Ad secundum respondetur, quod licet ens opponatur cotradictorie non enti, non sequitur ens ad multa praeducamenta , quod erat necessarium . Et
qu fido dicimus, quod sequitur ad predicamenta, nolumus dicerci, quod 1 lum sequatur ad praedicamenta: sed. hoc saltim requiritur xt fit post praedicamenti l & non tollit rationem post-pra dicamenti, quod in xlijs rebus inueniri possit. Nam Deus prior est cxeatura:& Deus non est praedicamelum, nec in praedicament O. ad 3. Ad tertium patet ex prima conchIsioue. Et ita explicat hoc argumentum Soto ilic. Ad confirmationcm respondetur, quod posserius includitur inpospraedicamento prius Ad ultimam confirmationem respondetur, quod Proprietas accipitur pro quadam de-- . Id Cerminata entitate, qus couenit post- Praedicamentis, licet non solum illis
- - Ad quartum argumentum respondetur, Quod postpraedicament uni motus habet imperfectas species : sicut anima dicitur habere species impe sectas, scilicet, ammam equi, hominis,N leonis, & hoc non in eo nuenit Unde qui ponunt praedicamentum Motus,
praeter quam, quod loquantur contra communem , quae non admittit nisi decem praedicamenta, ignorantia laborant, cum motus sit aliquid imperfectum , & ad multa pridicameta con
Qv AESTIO LXXXIV. . A Utrum contradictoria oppositio si e
N qua quaestione omnia, quae Ari- r. itoteles in hoc capite tractat, disputabuntur breuiter. Et videtur quod nost maxima oppositio contradictoria.
ubi dicit cotrariam oppostioncm esse maximam 2 quia magis distat album a nigro, quam a non albo. Et dicit hoc asserere Arith. io. Metaph. Secundo, ea, quae no habent mediuminus distant: sed contradictoria non habent medium, ut patet ex Arist. 4. Metaph ergo minus distant;ergo non magis opponit, quia d magi s opp onutur magis distant Probatur.maior sensibili exemplo; Nam si duae tabulae coniungantur siae medio, minus distantiquam si medio coniungeretur aliquo aergo idem in oppositiombus erit prorsus dicendum . Tertio; Contraria includunt coirM 3. argum dictoria de aliquid amplius; ergo contraria est maxima oppositio . Consequentia patet, de antecedens proba
tur ; quonia albedo & habet quod siealbedo, & quod sit non nigredo. Quarto,iequitur saltim , quod non visit maior,quam priuatiua; qtua etiam caecitas est ens raetionis, sicut alterum extremum ccitra dictionis. Dices, quod
prε supponitur subiectum,quod est aliquid reale. Sed contra; quia subiectum est extra rationem, di quidditatem priuationis, & non ponitur in eius diis nitione, nisi ut additum quoddam. Hoc autem non.tollit, quin in infinitum distent. Nam sicut conceptus non entis est aliquid reale, licet terminetur adens, ita poterit esse aliquid non ens, ct
fi te iciat extrinsece aliquid reale . uinto, Oppositio in genere dicis ratione entis,siquidem est aliquid eo om. gnoscibile ι ergo illa oppositio eris maior ute
384쪽
3 et O tam mentati j in Arist Logicam.
maior quae ronem entis dicit magis,
sed cotraria oppositio est huiusmodi,
ergo contraria oppositio Erit maior.
ὰ sexto sequitur, quod oppositio di-
WV eatur analogice de quatuor speciebus cosequens est falsum, ergo, 8c cetera. Probatur sequela,quia si cyntradictoria oppositio est maxima, reliqua dicetur opponi per ordi m ad illam, S ita analogice dicetur oppositio. Sed minor pi obamr, quia oppositio est repugnantia quaedam simul existendi in eodem seeundum idem ad idem, sed hoc univoce dicitur de quatuor sp
liter no dicit ens rationis, ita quod omnis oppositio, siue contradictoria, . sue priuatiua, siue relativa, stie coii- traria sit ens rationis, de negatio, qua Mn. unum non est aliud . Hanc conclusio-Iρη mem pono conita Suarer, Molinam, &' alios, qui hoc asserunt .Et probatur Corarie M. quia oppositio est quidam modus, qui est post praedicamentum, ergo
non est ens rationis in omnibus. Patet Impunm antecedens ex prs cedenti quaestione. ν Saa Consequentia probatur, quia omnereti, Moli- ens rationis, vel est negatio, vel rela-
. . et alij. tio vel priuatio, sed oppositio neutra hora est,ergo. Probatur minor , quod Non sit nefatio , quia non est chim mra, nec quid simile, nec priuatio, alias. r. . Non esset nisi unum genus oppositio-Nu, scilicet, priuativa. Nec relatio, quia
oppositio est quid imperfectuin, utpote,post praedicamelum existens,& modus quida praedicametorii, sed relatio, eationis no est huiusmodi, ergo Et prpe εν terea, quia quod albedo nigredo sunt opposita,& se ab eodem subiecto expellant quid reale est,habens esse seclusa operatione intellectus,ergo non P .b. . est relatio rationi&Et pr terca, Na oppositio relativa, ut patet in diuinis, reatis est, Pater enim per aliquid reale sormaliter opponitur Filio , & sectilia operatione intellectias est illi opppostus,& distinctiis, nec cadem Persona,
quae est Pater est Blius, sed alia perso na est Pater, & alia Filius,ergo illa oppositio relativa realis est, alias non haneret esse seclusa operatione intellectus.Et confirmatur haec ratio, Na seclusa operatione intellectus Pater non est Filius in diuinis, ergo seclusa ope ratione intellectus, obuiat relationis oppositio,ergo est aliquid reale, namens rationis non habet esse nisi per intellectum considerantem. Praeterea, soppositio in genere est, quod unii nost aliud, erit omnis oppositio contradictoria, nam contradictoria oppositio est ens, & non ens, & etiam hocens, Sc hoc non ens, contradictorie
Secunda conclusio . oppositio est repugnantia quaedam & inco possibiliatas simul eidem conueniendi, secundu quod idem. Haec conclusio colligitur ex D. Thoma in locis infra adducem dis, praecipue de potentia quaest.7. ar.
8.ad 4. Et in i .distin. 16.quaest. a. art. 2. in corpore. Et probatur, quia omnes
oppositiones in partieulari dicunt repugnantiam & incompossibilitatem, ergo hoc erit de ratione oppositionis in comuni, quia no restat quod aliud
sit oppositio. Caeterum est aduertet iadum, quod non datur unus conceptus comunis abstrachiis,&praecisus ab omnibus illis oppositionibus, quia enti reali& rationis non potest dari talis conceptus vi I. libro dictum fuit,&contradictoria oppositio & priuatiua
in uno extremo est rationis ens, sed importat unum conceptum analogum
analogia vel attributionis,vel proportionalitatis, qui non est abstractus &praecisus Itaque ratio oppositionis dicit illos quatuor conceptus, ut inter se habent proportionem, seu attributionem ad unum, vel viroq. modo. Ex
quo sequitur tertia conclusio. Tertia conciusio.Oppositio dicitur . de illis quatuor generibus analogice. Conclusio est Caietani in praesenti, &contra Sotum,& alios . Et probatur , Nam principaliter conuenit ratio opis positionis contradictoriae, qnia est oppositio sit repugnantia,& cotradici rie opposita maiore habeat repugnantia, qa distat extrema in infinitu, & in nullo
385쪽
De praedic. De Post praedή inaest. LXXXIV. 3 C r
nullo eo eniunt, & ita est maxima oppositio . aeterae vero oppositiones dicuntur in ordine ad istam, & illam participant.Et licet in ratione entis fieanalogia inter oppositiones,& non siemagis principale membrum contradi. etoria oppositio, quia dicitur non ens,
in ratione tamen oppositionis est proecipua, quia dicit maiorem incomposithilitate existendi & coueniendi alicui Nec inconuenit, quod secundu diue sas rationes sit principale, & non principale membrum. De hoc vide DiuuThomam opusculo 37 Si Soto in prae, senti. Quarta conclusio. Loquendo de op . Wo.. positionibus in particulari , oppositio relativa eli illa in eo possibilitas ,
quam habent relationes conueniendi eadem secudum eandem rationem.Ve,
verbi gratia, Pater & Filius opponitur relatiuε,quia idem secundum idem no potest esse Pater & Filius eiusdem . Et asta ineo ossibilitas modus quidam
est Postpraedicamentalis talium rela- R. Leiιων Nonum, nec potest constituere nouum Mastina genus .Haec est cotra Molinam, & eius miris . dem farinae alios. ι .e.q. a. disputatione a. ubi dicit relationes diuinas non
opponi se 'sis,nisi suda metaliter, sed opponi aliis relationibus superaddi
eis,quas dicit esse relationes rationis. Prob. I. Et probatur: Nam omnes relationes
oppositae,ut patern tas, & filiatio seipsis sine alio superaddito repugnant eidem respectu eiusdem: ergo set psis opponuntur & non alia relatione sum raddita. Uerum est,quod ex ipsis relationibus specie differentibus, seu, quae adinvicem se respiciunt, resultae quidam modus, qui est oppositio formalis, qua formaliter sunt oppositae r&ine modus est relativa oppositio. Et Prob. a. praeterea, quia ista oppositio est Post-
praedicamentum reale: ergo est modus
consequens ad praedicamenta realiter& ita non est relatio rationis. Sed contra conclusonem est argu- Obuctio. mentum: Nam simile refertur ad aIt rum simile, & non opponitur illi,quia unum simile non solum non est opposiconfirm. tum sed propterea dicitur simile, quia '' est maxime conforme. Et confixm
turr Nam Petrus potest esse Pater & Rilius:ergo non opponuntur relativea e Solutio.
spondetur , quod simile ex necessitato habet oppositionem ad correlativus irquia impossibile est,quod relatio, quae terminatur ad aliam si eadem re laeto terminans , Sc ad minus indiuidualiter opponuntur. Ex suo colliges, non bene solo hie latuisse hoe argumentum. Ad confirmationem respodetur, quod idem respestu ebusdem non potest esse Pater,& Filius. Ex quo videbis stultὸ Coroliar.
errasse haereticos , qui dicebant eatnia contra Si
dem personam esse Patrem Si Filium: ε impossibile eli enim, ut respectu eiusdem eadem persona sit generans &genitum. Arist. hic diffiniuit relatiua , &non oppositionem relativam, quia facile erat collisere oepositionem istam ex eorum dissinitionibus:& scientia &stibile suo modo habe APpositione, etiam si non sint relativa secundum esseae nora , quod etiam si in omni o
positione reperias hanc negationem annexam, quod unum non est a liud , hoc habent ex eo , quod habet ore sitionem contradictoriam pateticipatam , non quia in hac negatione eonsistat formalis ratio oppositionis par
Quinta eonelusio. Ratio & essentia r. a. oppositionis contrariae in hoc consistit,quod sit maxima disterentia eora,
quae sunt sub eodem genere. Hanc conclusionem & naturam contrariorum optime explicatam vide in Diui Tho. ex Arist. Io. Metaph. lect. s.&σ. Dicit autem Arist dum de contrariis tractat alia contraria esse immediata, alia mediata. Contraria immediata sunt, quae non habent medium , ut sanitas & infirmitas, quorum alterum necesse est inesse. No enim potest homo,dari qui non sit aut famis aut infirmus.Alia umrti sunt mediata,quae medium habent, ει ista sunt album M. nigrum , studiosum,& vitiosum. Datur enim medium
inter album & nigrum, scilicet, palliadum, & fuscum : & similiter inter si diosum, & vitiosum, licet non habeamus nomen,quo hoc explicemus. Aliis qui vocant continentem, qui nec a MCις Virtute,nec rapit vitus. Et cu dicit
386쪽
Colnimentarii in Arist. Logicam
prauum, di midiosum praedicari de homine,& alijs multis, alludit ad ansseislos,quorum quidam boni sunt, quida
praui. Et si d ic ,ergo inter contraria immediata non potest esse motus , quia omnis motus detici transire aliquam latitudinem, & Inter sanitatem, di agri eiu em nulla latitudo est. Respondetur , quod sufficit ad hise, quod
fit motus, quod ipsa contraria habeat latitudinem , licet non habeant medium , & ratione illius latitudinis potest versam motus circa ilia in deperditione unius, Ze acquisicione alterius, de similiter in intensione. c. Centi. Sexta conclusio .Ratio oppositionis Expliea - priuatiuat in hoc consittit, quod sit eatur ratio rentia formae in subiecto apto nato ad Oh stio . habendam illam formam. Haec conchinis praua so est Ar. sto. in praesenti, & Io. Meta- διων. phyLubi supra,& hic valde nota ex D. Thom. Io Metaph. ubi supra. & 8.Metaph. lact. 4. & ex Caiet. in praesenti, quod priuatio,quantum ad praesens at P μευε tinet. Dupliciter accipitur. Vno modo ου prout dicit negationcm formae insubiecto apto nato habere illam: Se hoc modo tenebra dicitur priuatio luminis , & ignorantia priuatio scientiae: quomodo priuatio ponitur unum principium rerum naturalium. Alio modo accipitur priuatio utrictius , deo est negatio seu carehtia tamiae in subiecto apto nato habere utranque ordine irregressibili it innuit hic Arith. Sthoc modo caecitas dicitur priuatio visi ,& mors priuatio vitae r Non enim est mors, nisi fuerit vita, nec, scias, nis fuerit forma, qua priuatur. Disserentiam autem S rationem huius assignat. D.Tho .ubi supra,quia alique pricationes sunt, quae ita immediate rcspiciunt subiectum,sicut hab tus ipsi, seu sicut ni ma,eui opponitur, scut tenebra,&ignorantia:& istae non habent feri circa idem 'ordinatε. Ex eo enim, quod priuatio immediatum ordinem habet ad subuctum,sicut habitus, non est Ordo circa generationem eorum. Aliae ero prialatinnes sunt,quae non dicunt immςdiatum ordincm ad 1ubiectum ,
sed respiciunt illud mediant f suo habi , quomodo mors non respicit coniu
diante uata: non enim mors fieri potest
nisi vita priecesserit. Et tales priuati nes habet fieri circa idem, circa quod fiunt habitus ordinate,ut fiat prius haebitus. Et propter 1 ltum oromesi est im Not. eis irregressibilitas. Et nota,quod hie Obuctio. loquimur de priuatione, & habitu seu Sotatio. cundum eorum generationem .Et si di cas,quod ergo prius aliquis est vides, quam caecus, quod est falsum, vi patet in caecisa natiuitate, respodetur, quod
est necesse ad hoc, quod sit priuatio , quod sit habitus, vel si actio seu gene
ratio habitus, quae ex natura sua termutnabatur ad productionem visus , nisi impedimentum adfuisset. Illa enim metllcneratione, qua homo generatur ge-.neraretur vitis, nisi impediretur. Non enim potest aliquid esse cscum,aut surdum, nisi actio generativa vitas,& at ditus prae cclserit. Et tunc erat visuS,&caecitas in ficii in causa prox ima, reli- qus vero priuationes sine illo ordinoe contingunt: nam ignorantia nobi1cibnascitur, nec tenebra exigit pri lume. . Et nota, quod ad priuationem tres conditiones requirit Arist. Prima est,
'uod illud ,ol dicitur priuari, sit aptu P 'o suscipere habitu . Et hac ratione lapis
n. dicitur cecus,nec priuatus lumine. . ορ- φησι Secuda, qε no habeat illu habitu: alto quin priuatus non esset. Tertio, quodno habeat iliu eodem modo, quo natuest habere, siue ista modificatio intelligatur secundum tepus, ut Patet in catulo,qui non est priuatiis visu ex hoc, quod ante nomis die non videt: quia li.
Cet careat eo,quod natus est habere, non tam e caret illo, quando natus est
babere. Et hac ratione holes tu hac vita viventes non dicuntur priuati vita a terna: quia licet non habeat illa; non sunt api' pro hoc pe dii hic vivisit hic illa habere. Et aer existens in cauernis iterrae non dicitur priuatus lumine,nec ibi est nox,quia no est aptus habere lumen. Et debet etia inteligi de illa pa1 te, quae nata est habere forma: quia homo non dicitur priuatus visu, quia secundu aure non uidet: nec homo dicitur priuatus visu , quia non indet. ita acute sicut aquila . Itaque non debet habere Dii
387쪽
ctoria dupliciter accipi potes.
habere secundum illam circunstantia, qua natus est habere. In fine notat Aristo . quod habere visum, non est visus,
nec habere caecitatem est caecitas, nec caecum csse caecitas est Et exhonit Caietanus, quia distinguuntur forma, Neffecti is formales, non solum in modo significandi, alias idem essent a parte rei, sed aliquo modo realiter: & quia distinguuntur realiter dixit Aristot let, non esse idem. Et patet mam est vera causalitas physica formalis, inter
album esse , & albedor sed effectus S caula debent realiter dutingui si si intentia realia, si rationis admoὸum en ricrealis era o non sunt omnino idem.Sed non credo, quod distinguantur realiter tanquam res a re , sed realiter formaliter. Nota tamen ia hoc textu Aristotelis, hanc propositionem , quod si idem eis et caecum,& caecitas, trun que de eodem praedicaretur. Vt videasqis otiiodo contra Aristotelem loquii ntur , qui dicunt praedicamenta est. idere aliter forinaliter, Se non concedunt subinde has propositiones, actio est passio, actio est Qualitas, id caetera o Septima conclusio: Oppositio con . tradictoria duplicito aecipitur
cantibus conrradictoria, se pro rebus
fguificatis seu subiectis sigitificatis .
v.g. haec propositio, non homo currit, est eontradictoria huius, homo cur. rit: de hoc quod est lionian otia currere
est oppositum huic, suod est hominem non currero. Aristotele ς tamen
quamuis utroque modo tractet de opis I ostione contradictoria, sed principat ter de hoc se elido modo: De hac coclusione agitur in Summulis lib. 3.& i. Perihermenias , ad quae loca remitto lectorem. Est autem oppositio contradictoria repugnantia inter duas pro positiones quoad veritat cm, dc falsi talem. C ontraria b poostio inter pr L positiones est repugnantia duarum propnsitionum, quoad veritatem, subccntraria oppositio est repugnantia quoad falsitatem. Octaua conclusio. Quando unum contrariorum inest naturaliter, semia
per Se necessario inest. vi ignis semper
est calidus, Se nix semper est alba, quia D ct inaignis non potest fieri de Calido frig - in ., a qdus, nec nix de alba nigra. In Privativa oventin is vero oppostione non sempCr alierum ium ιδινa
oppositum inest susceptibili eorum, t νie, o p ipatet in Catulo ante nonum dium, qui ruatitio. ernee est videns, nec Caecus: χd certo tς priuati uepore necessariu est Catulu vidente, es se,aut caecu. Ex ictis in hac conclusione haec corollaria inferiatur, st conti aria habet fieri circa ide, nisi alterv in sit a natura, ut proprietas eius , 8c qir naturaliter de priuatione ad habitum non est reg stio. Ut de cadauere non potest fieri immediato viust, manente scilicet, susceptiuo mortis,icd man n , te susceptiuo tenebrariun potest fieri ide lucidii . Hac aut propositionc amplius cxaminare pertinet ad primu degeneratione,& ad s. MetaPh. t X. 14. vide ibi,& Caiet. in privsenti Infertur scdo, qis contradictoriorum alterii ex necessitate detesse veru, aut nisum, S: no possunt ambo esse vera, aut falsa si mul. Infert tir tertio, bonu malo ex necessitate esse cotrartu, S malu malo aliquando,& malo aliqii bonii. Et sensus est: Omne contrariis bono est maluin, no alit contrarium malo est bonu, sed qnque bonu , qua doq; malum. Ex qua proprietate no colligitur, quod bono in qua tu bonia sit aliquid contrarium , nec quod omni bono sit aliquid cotraiartu, nec malo inqua tu malit, nec quod omni malo aliquid cotrarietur, sed qas bono in qua tu tale aliquid cotrari tur, illud oporici osse malu . Si alit ma lo aliquid contrariu dicitur, illud non oportet esse de genere honoru, sed potest esse de genere bonorii de malom . Et patet . ni timiditati contrariatur sortitudo, SI audacia, auaritiae contrariatur prodigalitas,& libera litas. Et febri . colericp contrariatur sanitas,& staris Regmatica. Et ro est, quia haec consistunt in medio, circa duas malitias. Nili liberalitas de fortitudo cosistunt m me dio circa duas malitias. Et ita prodigalitati pol contrariari auaritia, & liberalitas , & medius color etiam extremis est contrarius. Et si dicas, nam , nivnum sotimi est contrarium, ut habe- obiectio. tur. 4 O..Metapli. Respondetur , quod Solutio.
388쪽
imelligitur de perfecta contrarietate , ut quando unum extremum alteri eontrariatur. Quia enim, ibi non pollunt esse duo extrema ultima, ted unum, ut . vltimo extremo unum sol nm contrais . ε riatur . Ves respondetur, quod unum vni contrariatur, quia si medio contrariantur duo extrema, est quatenus habet rationem unius, scilicet; quat nus induit rationem albi aliquod medium, illi contrariatur nigrum,&qua tenus' induit rationem nigri,illi album contrariatur. Vnde solum ibi est una
contrarietas, qua album nigro coir matur , & unum exitemum alteri. Et
idem de moralibus est dicendum . Infert praeterea Arist quod contraria habent fieri circa idem , & vltimo, quod contraria sunt in eodem genere, vel contrariis, vel esse genera ipsa contraiariorum Album enim, & nigrum in emdem genere coIoris sunt. Iustitia & iniustitia in diuersis generibus mam iustitiae virtus , & iniustitiae vitiumlest genus: bonum autem & malum non sunt in genere,sed ipsa sunt genera aliquo rum existentia .Haec ultima verba vide explicata in D.Τho. de malo. q. I . Alia est explicatio quot sunt genera conistrariorum, idest, generales conditi
nes contrariorum . Nam unum conistrarium respectu alterius habet rationem boni, id est, perfecti,& alterum rationem mali, idest , imperfecti. Vel l quitur secundum epinionem Pythagorae,qui duo genera rerum posuit, bonum,scilicet,& malum.
Ax primum respondetur, quod ea , quae magis distant, est minus conueniunt ex proprijs rationibus,magis opPonuntur. Et ita contrarie opposita non magis opponuntur, quia non mi nus conueniunt sed magis conueniunt suam contradictoria, quia conueni ut
in genere, licet magis materialiter d iastent, quia materialiter habeat me diu colorem inter se: hoc autem non facit
Ad secundum respondetur eodem modo, quod magis distant,quia in nullo conueniunt, quod essurumalit ex distare , licet materialiter non trabeant medium, sed hoc nihil refert ad oppositionem. Ad tertium respondetur,quod contraria habent annexam oppositionem Contradictoriam, non vero includunt illam in sui ratione, ut de monstrat Aristoteles in textu.
Ad quartum respondetur, qu d priuatio& habitus conueuiunt in subi cto: unde non tantum distant, qua tum
Contradictoriae, quia in nullo subiecto conueniunt & sussicit, ut ponatur ut aliquid additum, ad hoc quod in illo
Ad quintum respondetur, quod oppositio, ut sic , dicit incompossibilit
tem conueniendi eidem ex propitis rationibus nascentem: N ita ubi suerie maior incompossibilitas, & repugnistia erit maior oppositio . Racio ver entis se habet, ut quid transcendens conueniens oppositis. Ad sextum concedimus ita esse, ut patet ex conclusionibus, licet Soto op ositum habeat. Et non careat sentenistia Soli probabilitate, quia cum haec oppositio consistat in repugnantia, Se ad rationem repugnantiae parum faciat ratio entis realis, quia maior reis pugnantia esse potest, ubi est minus de entitate , licet huiusmodi opposita considerata in ratione entis sint an toga, considerata tamen in ratione oppositionis, sunt univocar quia etiam si ens sit analosum,ubi est minus de entitate,est magis de oppositione. Et ita potest esse sibi uni uocatio in ratione oppositionis,& aualogia in ratione miis. Quin potius in opposita sententia contradictoria est maxima oppositis,ia post priuatiua , & tamen, minus de entitate participant, ει nihilominus. membrum principale analogis est cotradictoria oppositio.
389쪽
Vtrum vera ditatori Ioteles in his PoΠρ dicamentis. ΕΤ de Postpraedicamento prius hoc
dicit Aristoteles. Primuς modus Prioris proprii sinus & vstatissimus cst,quo aliquid dicitur pta. iis temporc alio, est autem prius tempore , quod plus habet temporis ut sexagenarius Prius tempore est quinquagenario, vel cuius gen cratio fuit in tempore praecedenti. Secundo modo dicitur prius iLlud, Qtiod non conuertitur subsistendi consequetia. Et hoc modo unum dum
bus est prius. Nam si duo sunt, ergo
num est, non autem conuertituri est
unum ergo sunt duo, quare unu prius est duobus subsistendi conseqneutia. Τertio modo dicitur prius aliquid OG dine, quomodo principia prius ordine cognosceda sunt: quam conclusiones,& literae, quam syllabat, & in orationubus exordium prius est ordine, quam narratio. Quarto modo dicitur aliquid prius dignitate. Nam quod melius est & honorabilius prius dici consueuit. Consueuerunt, inquit Aristot Ira, honorabiliores εc magis a se dile ctos priores appellare Sea ait, e enim pene alienissimus hic priorum modus. Quinto modo aliquid dicitur prius altera natura, & prius natura dicitur, uod quamuis conuertatur subsisteni consequentia, est nihilominus causa alterius Et adducitur exemplum, si in eodem instanti,quo creatus est Ada esset creata .ppositio, homo est, prius natura fuissetindam e se, quam propostionem esse veram. Nam propterea propositio vera est, quia Adam est, quod est eius fignificatum.Sed Arist teles.s.Metaphysicae lactione. II .apud D. Thomam modos prioris sic expli-Cat Dicit enim quod prius dicitur per
ordinem ad principium aliquod . Nam prius dicitur, quod est propinquius alicui principio determinato. Huius modi autem ordo principi I, D eius, quod est principio propinquum p
test niti tripliciter attendi. Primo secudum ordini in in loco,scut aliquid di citur esse in loco prius, quia est propinquius alicui loco determinato, siue ille dete mainatus locus accipia iatur ut,medium in aliqua magnitudine , sue ut extremum . Nam potest in ordine locali accipi, ut principium ipse ni caelum, ut sic dicamus, ignem esse primsi di post aerem, Se caetera, Quod igitur est propinquius principio est Prius Ponit secundum modum prioris ratione temporis .Et ita quaedam dicu-tur Priora ratione temporis dupliciter. Vel quia sunt remotiora a praesenti nunc, t patet in praeteritis: prius enim fuit creatio mundi, quam redemptio generis humani per Saluatorem nostru Iesum Christum t 8c ita utimur ipso nunc, ut principio & primo in tepore. Quaedam alio modo dicuntur priora,quia sunt assiniora,vel propinquiora praesenti nunc . Sicut dicimus prius futurum ad uerum Antichristi,qnam iudicium uniuersale. Tertius modus prioris ponitur secundum orindinem in motu . Et hoc modo dicitur
prius id quod est propinquius primo
mouenti. sicut puer prius est viro, qui est propinquior primo, scilicet, gene
ranti,quia generans accipitur , ut pinmum:Lt in rebus vo Iuniarijs reperitur
etiam iste modus prioris,& dicit quod ille, qui est in potestate constitutus est Prior respectu eorum,quae non sunt in illa potestate. Et iste est ordo dignitatis. Et etiam accipitur ista prioritas indignitate secundum motum , quia ille
secundum imperium mouet reliquos, S illo non mouente, caeteri non mouetur. Et illi, per quos imperium princiapis ad reliquos desertur, sunt priores alijs .Princeps vero moui ns est primu . Quarto modo aliqua dicuntur priora secundum ordinem in rebus discretis: ut in saltatione, qui ducit choreas primus est,& se dus post ipsu est prior tertio,ic sic in reliquis. Quinto mo di
390쪽
PPimus modiis f multatis est, ut illae
dicantur simul, quorum generatio est in eodem tempore , Ν neutrum i Pis
brum prius, aut posternis est , ia is a
dicuntur simul tempore . Simul autem natura dicuntur illa , quae conuertuntur essendi consequentia, & neutrum est causa, i sit alterum, , t patet in duplo & dimidio , & in omnibus relatiuis. Et omnes species diuidentes genus simul natura sui:gcnus autem est prius natura illi S,'u a non conuertitur su sistend1 conicquentia . Et ut aliqua dicatur elis simul tempore sufficit, quodsmul incipiant licet non aequalitor durent .Quado autem simul incipiunt, &aequat ter durant dicuntur coaeva. Sed obiectio. contra ma una species potest esse, prius temporii alia, ergo male dicit Arist.
quod sui simul natura, & potuit Deus non creare otnnes species fimul. RG Seutio. spondetur, quod Arist. loquitur de speciebus graus diuidentibus . Non esim seruato ordine uniuersi, genus in una specie saluatur. Et illae simul sunt quantum est ex parte sua. Hoc autem genus smiillatis no petit aequalitatem in his Iquae sunt simul, quia una species persectior est altera.
motus dicat aliquid successuit , respondetur ex Diuo Thom. x. Contra solatia .gent .c. 7. in prima ratione, uod omnis motus, leu mutatio est actus entis
in potentia secudia quod in potetiam a , motus dupliciter accipitur unon odo Mρtv
pro successione quadam tempore menae surata: S hoc modo mutatici non est motus. Alio modo accipitur motus
pro illo tra situ de uno termino ad alia siue lint in 1nstanti, sue succcssitie r &illo modo no distinguitur a generatione, sed est superior.Sed agere de motu spectat ad 3.& s. Physic Nota in hoe
cap. quomodo Io quantur contra Ari qui dicunt motum constituere praedi- camentum . Nam Arist. numerat motum, S: eius species inter post praedicamenta. Et cum dicit, quod sunt sex species motus, loquitur de speciebus imperfectis, sicut solemus dicere animi equi, & hominis specie differre in ratione animae . Itaque dicit esse specie motus,idest, rationes diuersas, & quia font imperfectae ad post praedicamenta
tum esse in praedicamento actionis, loquitur de motu , prout progreditur ab agente, S prout est actio.J - .m habor. seu habitu i Denarie3us metunsustine n Ristoteles ponit sex species mo-shoetea mo tus, di sunt illae, generatio, comivis rupxio, augmentatio; dc diminutio, l- teratio , & latio . Et omnes isti motus sunt inter se distincti,& habent contraria hi motus: nam quies contraria est motui. Haec autem contrarietas accipitur pro repugnantia , seu pro oppontione, proprie vero uni motui contrariatur alter, qui est inter contrarios terminos, ut augmentationi diminutio, Eenerationi corruptio, alterationi in album, illa, quaecst in nigrum, motui locali sursum it LGqui est deorsum.
Generatio , quae est ad nouam partem maiorem substantiae reducitur ad generationem, ad quam etiam reducitur . nutritio .Et si dicas, quomodo genera- ων ε M. tio est motus cum sit instant anna. α
IN hoe post praedicamento numerae sin
Arist .omnes modos habendi. Vice hisdilo
D.Thom . . Metaph. leel. I9. Ein ta ex ei. eodem sanctissimo ecclesiae praeceptore & Magistro I. 2. q. 9.ar. I. ubi lac dieit: Hoc nomen habitus ab habendo est sumptum, a quo quidem nomen habitus dupliciter derivatur. Vno modo secundum quod homo, vel quscunque alia res dicitur aliquid habere: alio modo, secundum quod aliqua res aliquomodo habet se in se ipsa, vel ad ali Quid aliud . Habere seeundum quod aicia,tur respectu cuiuscunque, quod bab tur commune est ad diuersa generavnde ponitur a Philosopho inter post
praedicame uta, quae diuersarum rerum genera consequuntur Sed inter ea ,
quae habentur talis est distinctio, quo talam sunt, in quibus nihil est me- inter habens ti habitum . si inte