Dialectica Ioannis Caesarii uiri undecunque doctissimi, nuper ab ipso autore recognita & aucta. Accessit huic Ioannis Murmelij Isagoge in decem Aristotelis Praedicamenta

21쪽

exultaris uerboru audacia repriUebat,alteris cuctanistem cr quas verecundantem incitabat. Quin ex hac ipsa

disterentia a seipso quistia disteri puero olim et iam ut, o,

er faciente nunc aliquid, cum antea quiesceret. Quo satiemodo apud Vergilium de Hectore in altu quo hominem mutato, Aeneas inducitur ita loques, Hei mihi qualis erat, quantu mutatus ab illo Hectores Proprie uero diserentia dicitur,qua alteru ab altero differt accidente i eparabilis quomodo is,qui oculos habet caesos, ab eo distri,qui tariles no habet. Magis autem proprie disterentia dicitur qua

alterum ab altero disteri no accidente quopiam fue sep rabili siue inseparabili,sed substantiali qualidite: quae Cripsa nimiru uniuscuiusque rei ratio est. Itas ab equo homo differt rationali qualitate. Siquidιm homo rationalis est, equus uero irrationalis. praeterea ut haec strei asticis disterremit, unde cr stecifica disterentia dicitur: ita uis periores duae Indiuiduum ab indiuiduo separant, quae ob idipsum AccidentirisIM Adventitis di irretiae dici ρομsunt. In uniuersum igitur omnis di rrentia alteratum mest: sed quae specifica dicitur,ultra id quod alteratiam Dit, aliud quos recit. Atque ita disterentiae communes quidem

sunt,quibus omnes aut ab alijs,aut a nobiseipsis di erimus. Propriae quae uniuscuius, indiuidui formam aliqua nati rati proprietate depingunt. Magis aute propriae, quae in substantia ipsa permanent,Cr uniuscuiusque rei rationem explicant,cr speciem a specie disiungunt. De ea. quae specifica disserentia dicit quid sti

22쪽

qua species cui dictum 60 4 specie disert, er hoc modo

definitur, Disterentia est,quae de pluribus et disterentibim specie, in eo quod quale quid est praedicatur , ut rationale

de hones; ne σ de Deo , si Porpbγrio credimus, qui tam Deum,quam homine animal esst,opinatus est, idq; magis Plutonicorum sententia,qualis er ipse erat,quam secunαὐ- ueriritem. Est igitur sed id exepli caussa nuc admitaretur solu) er Deus er homo animal rationale,sed a Deo homo separatur morti litate quis i homo quidem mortalis sit, Deus aute immortalis. Rursus aute er hoc pacto demnitur. Disterentia est, quae diuidit ais dispescit ea quae bubeodem genere posita sunt, ut rationale hominem separat ab equo er leone,caeteriss animalibus omnibus quaecuns rationibus expertia sunt. Afignatur ite ct haec eius destritaptio , Disterentia est,qua species genus superat, ut homo 'quatenus est cr rationalis, er mortalis, animal superat, diis j se

excedits. Siquidem nihil horua animales licet poteti mis homos Iute no has solub abeat disterentias, sed e bis oppositus. Diuiditur autem huiusmodi differentia qμα Cr per se Cr ' u 2- h. , speci'a, er per hoc magis propria disterentia dicta est, Iis rid ι -- quod haec quidem genera diuidit in species, i illa uero steae ton.

cies constituit cr informat. Omnis quippe disterentia gerineri adueniens costituit speciem: ut cum rationale additur animali,hominem protinns costitui quae species animalis

esse dignoscitur. Unde cr haec proinde conJitutiva dictis rentia dicitur, quemadmodum illa quae genera in species secat, differentia dicitur diuisiva. sciendum tamen quod eadem diserentia er diuisiva dici potest, er constitutiva: diuiseua quidem generis,constitutiva autem speciei.

23쪽

modis dicatur commune. PRopriian Mero, quatuor dicitur modis. Primo minor:

proprium dicitur,quod soli alicui accidit spectri, etsi

non omni ut homini medicu esse,aut geometram. Secundo; quod omni qui de accidit,sed no soli: queadmodum bonitani esse bipede,quado Cr auibus perinde id accidit.Tertio, quoi soli quide,Cr omni,verum non semper: ut omni ho ismi ni, er soli homini accidit ian senectute canescere, Ecce Aristoteles cr Plinius id etiam equis tribuant. Quarto, quod soli, ποmni,Cr semper quemadmodu homini ridetare, idq; potestate tamen magis Cr aptitudine, quam actu. siquide omnis homo, solus, semper risebitu est, sicce non semper rideat. Sane ut propriu his quatuor modis ditacitum ita comune,quod proprio quodammodo opponitur quatuor dicitur modis: comune quippe dicitur: t quod in partes diui bile est,ut ager comunis pluribus aut quod inusiu communi positum est, ὀ diuisione prorsus immune, ut seruus pluribus comunis, Cr equus, Cr puteus aut quod iun occupando proprium rectam est, alioqui commune, ut in templo aut theatro locus communis est omnibus, prius quam occupetur, occupatus uero proprius sit occupanti aut quod aeque omnibus sest praebet, ut uox praeconis,aut alterius cuiuspiam concionantis docentaeue. De accidente quid sit & quomodo diuidaturi

Accidens est,quod adest, Crabest praeter subiecti corruptione. Definitur rursu Cr hoc modo, Accidens est, quod contingit eidem inese, cr non inese, ut homini albam esse, Cr non esse albi , er sedere ex stare. Quia Cr ali

24쪽

- et aliter hoc pacto, Accidens est,quoi nes genus est,nes disterenti neq; species, neq; proprium , semper autem msubiecto subistens est. Diuiditur autem accidens, aliud nuus separabile est, aliud inseparabile.Separabile quid

ut dormire.Inseparabile vero,ut nigrum esse in Aethiope Cr coruo,er candidum in gno Cr nive. Accidens porro tam separabile,quan inseparabile, aliud naturaliter tale est,aliud extrinsecus aduenit. Naturaliter quidem,ut puraritia, iuuentus, senectus:exim ecus autem, ut sedere, aut δε qui cicatrix obducta uulneri occaluerit. Quo modo accidentis definitio intelligendast cum solutione dubitationis.

Superest ultima huius tractatus pars, qua er aggreniam certum erat,nsi nos remoraretur dubitatio haud facilis,expendenda interim,exanimandas, discutienda

prius.Ea autem huiusmodi est Si accidens es', quod adser abest absq; eius,in quos interitu, quὶ fieri potest ut ex accidentibus aliud separabile, aliud instodi ubila lydatuatur Nam qxod inseparabile est, id abesse non potest. Sune huic dubitationi Porpbrius ita, paucis satio ere videtur,quod ait exempli causta coruum posse alba uia

intelligi,er Aethiopem eandore nitet , praeter utrius pcorrnptionem interituras. Versen hoc ipsum Boethius pasto altius repetit dicens Navi quoniam suntacclisentio inseparabilia, in his definitio uidetur conuenire ito posci Sed haec inquit tam uehemens quaestio , soluitur hoc pocto.quis haec ipsa definitio de accidentibus βcta est pol

testate,non actu intelligentia,no ueritate. Age igitur,quonia Aethiopi color niger alJrrino potest, animo eum Cri B 4 cogi

25쪽

DE PRAEDIc AB ILIBVs cogitatione separemus,erit tum color albus Aethiopi non tamen species consumpta est.It quos, si a coruo nigreta dinem abstuleris imaginatione, permanebit tamen auis, nec lecies interibit. Ergo quod dicta est adesse er abesse, non re d animo intelligendum est. Quod tamen in his, quae speciem constituunt, haud ita sese habet: ut si ab hois mine rationalitatem auferas,quam licet actu separare non posmus, tamen si uel animo, maginatione ue di unx rimus tutis peribit hominis species. De communitate praedicabilium inter se, & disseis rentia item eorum a se inuicem. nmune est omnibus praedicabilibus de pluribus aedicari,ut exempli gratia, Genus quide de omniabus sub se cotetis steriebus er indiuiduis:de quibus omnibus er constitutivi cu primis differentia praedicatur:species aute de bis solum,quae sub ea continentur, indiuiduis: Propria uero ex de specie cuius est proprisi, er de eiustadem speciei indiuiduis: Porro accides Cr de syeciebus pari riter er indiuiduis, sed principaliter quide de indiuiduis, secundo uero loco er de ijs, que continent indiuidua,hoc est speciebus ipsis. Queadmodu e diuerso, proprium priuaeipaliter quide de syecie cuius est propriu, at secundo de inde letco de illius speciei indiuiduis: ut risibile esse. prius quide er principaliter de homine praedicatur: posterius vero cr secundo loco, de Socrate Cr Platone, caeterissparticularibus homirnibus comune item est omnibus praeridicabilibu praeter accidens, uniusce praedicari de quibus praedicantur. Disterunt aute a se inuice praedicabilia quod alia quum praedicantur in co quod qμid est, ut genus σ

26쪽

TRAc TATVs II. steries:alia uero .n eo quod quale quid est, quomodo se habet quippiam, id quod pleriss accidetibus quaeritur,

ut si quis interroget,quomodo se habet Socrates tum quis recte rest oderit, quod aut ambula aut disputat: sin uero interroget quislbum, qualis est Socrates s apte for is restolebit alter quod sapies est. Ergo differetis,propriu, Cr accides praesertim inseparabile, in eo quod quale quid praedicatur. A' specie item genus disert,quod genus quidepraedicatur de pluribus er lecte disterentibus lectes Maro de indiuiduis,er numero differentibus tantu. Et dicteretia a proprio er accidente disteri, quod disteretia quidem praedicatur in eo quod quale quid estscudin rei scilicet essentia: propriu uero Cr accides secundum rei potius in haerentium Demu propriu ab accidete disert, quod pro- priu quide coversm praedicatur de eo, cuius est propriu,

accidens uero minime.Hactenus de quinq; praedicabilibus uocibus restat nunc ut Praedicamenta aggrediamur.

IN TRACTATUM

SECUNDUM, IN Q VO DEPraedicamentis agitur,er primum ostenditur quid fit Praedicamentum G cur ita appelletur,Praesitio. E PRAEDIc AMENTIs de inceps scripturus, operaeprectu facere

uidebor, siquid sit praedicamelum prius

exposivero, ne nominis uis ipsum lectore ad illora iam cognitionem properantem,

B s longius

27쪽

- DE PRAEDwAMENTI Igius aequo remoretur, ut pote inoridam perste ,dum Mismen laterim quid sit scire laborat. Praedicamentum igitur est ut re a Trapezuntio desinita term moru,qui socruttis dian nullam complexionem dicuntur, tratura rerum ordiri natio. Qine definitio, ut mihi quidem uidetur, hune habee intellrctam, quod Praedic entium nil aliud est, quum setaries quelam teminoru incomplexoru,qllatenus ex his natur id est,ratione rerum alii alijs sub ciuntur,alij de alijs

praedicantur. Caeterum nomen praedicamenti dictum hine esse uidetur, quod de omnibus praedicantur decem numero praedicamenta,uelut ipsoru uocabulorum elementa quaeda. ono nomine et Quintilianus ea uoca Crapprobat Laturirentius Palla, quod sensus scilicet caeterorum vocabulorae ad ista, rinquam ad elementa cr principia restrantur, obeatus rem c ut idem cito genera quos dicuntur, quod ex his caetera significari gignantur, quorumq; nudum alio superivi est aut alteri genus, scd ipsa genera sunt princiis palia, imo uero, si sic dicere licet, incipalifima genera.

ononiam uero eoris quae praedicatur, alia quidem praeridicaritur aequivoce, alia univoce, alia uero denominatiuet ab aequivocis igitur er univocis er denominatuus,necnon erub alijs quibusdam,quae Antepraedicamenta a recentiolaribus dicuntur,ut ea quae sequuntur ipsorum praedicamentatorum traditionem, Postpraedicamendi ab eis in appetit nitur,vocibuι quidem nouis,at no adeo improprijs,hunc ipsum tractatum auspicari conuenit. De aequivocis,uni uocis S denominatiuis.

A Eqμψρω dicμntur, quorum nomen solum comune est,stoendum nomen sero ratio substantiae diuersa,

ut animal

28쪽

TRACTAT Vs . II. ut animal homo, quod pictu est,hominis rime Deci interim reserens .Horu sane utris nome commune est si lum,nepe animalis at uero substantiae ratio secundu ipsi

nomen alia uisalia.Vniuoca uero dicuntur,quoru nomen

comune est , er secundum nomen ratio substatis eadcm,ut animal homo,et quod est equusMoru nos uti quodsc homo inquam er equus ) animal est, Cr animalis quos rationem, ,οe est esiuitione fuscipi quae quid est bubis stantia antinata sen bilis.Denominatiua porro dicuntur, quaecunq; ab aliquo, nempe ab ipso principali, solo caludi terentia, se undam nomen habent appellationem, ut a fortitudine fortis,a grumatica grammaticus. Hic iam illud addendum quod nome in his definitionibus non solum pro ea orationis parte,quae a Irmaticis prima confiderati trised cr pro caeteris orationis partibus perinde accipitur. Nomen inj hoc loco accipiendum,ut sit omnis rerum pcrsocem significatio,id es homire uocabADM. De compleXis SincompleXis,divisio prima. Eorum quae dicunt: r, alia quid dimini r clim coplataxione alia uero fine coplexione. sine coplixione dia cuntur quaecums secundu simplicZsidcis sonum prostru

tur,ut hominequuquinci currit. cum complexione vero, quaecunq; uel coniunctione aliqua copulantur,ut Socratessel Plato uel secundum aliquod accidens coniunguntur,ut uerbi gratia, quia in Socratem ambulatio uenit,hinc diciamus, socrates ambulat: aut si qualitate forte aliqua astrinctus luerit,utpote sapientia,dicimus,socrates sapictis est. De ijs quae vel praedicatur de aliquo,vel in sub tecto aliquo sunt,diuisio secunda.

29쪽

,a DE PRAEDIcAMEN TisRVrsus autem p ter bane et alia ex ipso Aristotcle sub ciatur diuisio quae talis est, Eoru quae sunt,alia quidem de subiecto dicuntur aliquo, in subiecto uero non sunt,ut homo:alia uero isti μbiecto quidem sunt aliquo ,de

subiecto uero nullo dicuntur,ut hoc album alia et de subisiecto diculur aliquo,er in subiecto sunt,ut colori. nam hic de s biecto quopia, ut albo praedicatur,er in corpore inrisuper reperitur omnis enim color in corpore est alia nesin subiecto sunt, neq; de subiecto dicatur 4liquo,ut Socra res,σ quodcuns substitiae nome singulare cr indiuiduu. De nouem modis, quibus quippiamines In alicui dicitur. Consentaneu forta is fuerit hoc laeo adjcere nouent modos,quibus esse in aliquo quippiam dicituri. quos

ex Boethio obseruauimus, in his, quae in Aristotelis Praeta dicamenta scripsit,commentari s. Q nos haud dubie uir ille ex quarto Aristotelis de Pis fico auditu libro, ubi de loAco tractat, er ex primo deinde Alexandri Aphrodisti de Anima libro multo ante collegisse existimandus est. Iris dicitur esse aliquid aut ut in loco, ut quum dicimus quei plum in foro esse,aut in theatro aut ut in uast,ut triticari in modio, crin dolio uinum aut ut pars in toto,ut pupissa

in oculo, cr ira manu digitus: er baee omnia in roto compore: aut ut totum in partibus, ueluti corpus in omnibus

suis membris :aut utri genere species,ut homo in animali: aut genus in steciebus suis, ut animal in homine, leone, . equo .cr boue: aut ut in fine, ut in beatitudine, quae certe finis est bene actae uitriaut ut in potente, ut in imperatore totius regni siue imperij moderatio : aut ut in materia formas

30쪽

TRACTAT Vs II. xssm ut irn aere, sue in marmore Iovis statuarquo quidem modo Cr accides hic nunc in aliquo esse dicitur, ut in subisiecto. Praeter hos autem nouem modos a Ioanne Damasce no duo adduntur, ut in tempore, ueluti cum dicimus,Noe

tempore diluuium fuisse Et ut in esciere causa ut in Deo omnia,et in artifice rationes eorum,quae ab ipso emanant. Dei)s quae ordine quodam de subiecto aliquo praedicantur.

oeando alterum de altero, ut de subiecto quopiam

praedicatur, quaecunq; dicuntur de eo quod praediacatur,omnia Cr de subiecto ipso praedicantur .ut quia boismo de Socrate praedicatur, de homine vero Cr animal Crsubstantis,et animal igitur et substantia de Socrate quos ipso praedicantur. Quares Socrates homo est,id in nimiarum Socrates er animal est er substantia. Micndum etamen quod intellectus regulae accipi debet de iis praedicatis, quae nomina bunt, rei substantiam explicantia, non etiam de hsiquae nomina sunt aliorum nominum designati sue secundae impostionis nomi na, er per hoc nomi num noti muta a diuo Seuerino Boethio,a recentioribus uero nomiana ,sue termini secundae lintentionis appellantur: cuius modi sunt,genus,stecies, subicctu,prsdicatum, Cr his βαmilia.Qnapropter de homine licet species praedicetur,er homo de Socrate, non perinde tamen ex de Socrate ipso species praedicabitur unquam. De nominibus siue vocibus, quae vulgo primae

ct secundae tum intentionis,tum impositionis,sue nomina,sive voces appellantur. Imm