장음표시 사용
201쪽
stiri , cuius aequitas, Se fides nemini unquam defitisset, cum multo magis decuint pro illis.
quae petebamur, atque Optabantur impetrandis mittere praefectos cohortium, quorum oratio semper perhumaniter in huiutinodi opportunitatibus fuit audita. atqui cum contra ius ratio nemque bellicam fruerint, totaque castra seditionibus repleuerint . quamuis digniores lunt quin uis graui supplicio, quam ulla humanitate, tamen pollicetur se caulam cogniturum, ac neque ii lis , neque cuiquam militiam defututam, quae quidem ad imperatoriam 'dignitatem spectet. iubet eos redire in castra. hi partim intelligentes quantum errorum commitissent, quod arma. tam temere sumpsissent; partim lanati ab cedunt propter promissa C laris. Henricus capto Di nanto vires suorum parumper' reficit, qui annonc penuria iam laborare coeperant. oppidum fit millimis praesidiis munit. omnia impedimenta in fines Gallicos traiii inittit. postea conjunctis duobus castris in unum ad eam partem, qua labitur Mola fluvius Nemetoceritam verius Celaria ni Scastris magis propinquat. Caesar tametsi per exploratores intelligit Gallum illud facere prinpter annone penuriam, ut esset in loco commodiore ad excipiendum commeatum , tamen robatur hostem eo consilio esse expeditum, dc sine impedimentis, ut repente aliquam urbem adintiretur : ac velle ita mutandis castris Caelatianos e sitis elicere, quo celeriter Nemetocerna potirotur. idcirco Cauar note sollim aggeribus altioribus, ac fimitoribus, maioribusque fossis castra curat munienda, sed eliam uicoepta in luper colle munitionem perficiendam, quae arci Nemeto' cernae immineret . mittit circiter quinque peditum millia Grandeo, & Arembergensi resulis prQ-
lactis ad omnia finitima oppida prςsidiis munienda, diligenterque custodienda. illud ad tuam exi
stimationem spectare Cesar putabat . atque honorificum tore vrdebatur, ut ubicunque locorum hostes propinquarent, preti dia possent nonnullos emittere ad leuia pretia. Caesari enim latis eratrem protrahere, donec Germanae, de Busaterorum, dc aliorum populorum vires convenarent, quae variis e locis expectabantur. cum etiam Philippus princeps non paruam Hispanorunὶ manum ad hoc bellum ciasse adueheret mox in Britanniam ad nauigaturus. Sic igitur Caesariani quid Henricus capturus esset consilii prospectabant, rebus omnibu . necessariis ad defensionem comparatis. Gallus Dinanto castra mouet, atque eodein die castrametatur circiter duodecim millia passuum distans a castris Caesarianis. postridie eius diei castra ponit distantia quatuor milliaribus, ita ut videretur omnino Gallus hostis ad Caesarianos aduentare. Caesar exit Nemel erna. totumque exercitum ilibet in acie consistere, cum ipse per alas equitum , dc peditum agmina penetraret, Omnesque porrecta dextera perhumaniter ad militarem virtutem. mrtitudinem, ocii renuitatem hortaretur . exorta est non mediocris laetitia . Ac alacritas ex eius praesentia, quod eum nemo C militibus iam multos mentes viderat: quare facta est ingens salutatio militaris a siclopettariis, quit ossas tuebantur, id qui constiterant in acie. at vero paulo post nuntiatur Gallus castra motui se Binsium versus, ubi erant in praesidiis tria vexilla peditum inserioris Gerina niae, quod oppidi ina die postero ut illuxit, duodecim muralibus tormentis magna diligentia, magnoque strepitu concuti coepit. illud quamquam erat latis munitum ad sustinendos hostium cinnatu, , cum haberet regium palatium cum amoenissi in is hortis a Maria regina extructum Mari Mari montiu montium Vocatum, tamen oppidani non diuturna, neque dissicili oppugnatione expectata, i palatium. se Henrico dediderunt seruati, hominibus, de omni liippellectile. suit autem tardum consilium vincu cap:u Caelicis, dc irritum, qui holtem sequebatur eo consilio, ut oppidanis suppetias mitteret, sicuti N ςος -- per bombum tormentorum his etiam significauerat. sed ea iactura idcirco euenit, quoniam cust dia oppidorum, de munitorum locorum imperitis hominibus rei bellicat, atque tyronibus fuc rat commissa, cum vix periti rei bellicae loca pro virtute aduersius magnaes copias tueri possint, ne
dum imperiti, qui omni mrtunae arbitrio sunt expositi. nam perridiculi principes illi mihi rideri solent, qui nobilitati potius, de splendori familiarum, aut opulentiae imperium rerum bellicarum periculose committunt, quam sapienter virtuti oc ingenio, Ac prudentiae imperatorum, cum illa tanquam mundus muliebris sit hominibus in pace, at hirtus tanquam arma, de thoraces in bello. quamquam plerique principes propter auaritiam deligunt ad munia militatia, qui Gsntium plus facere, de cos lubleuare pro acceptis imperatorum titulis, at non qui scitu praeesse possint . ita ars arte saepe retunditur. Henricus illo oppido potitus regium palatium, toriam que agrum Folembrium flammis, misierabile plane spectaculum, absumit, fructiserasque arbores suceidit. memor eius loci, quem consimilis pulchritudinis Caesariani in regione Morinorum sibi deuastauerant igni. deinde Binsio dilcedit longis itineribus propter rerum victui necessariarum inopiam, cum parum annotiae ibi repertum fuisset, utpote in oppido exiguo. peruenit ad Oppidum rebus omnibus ad defensionem necessariis munitum, quod et in finibus Galliae, cuius Bauesu eon Oppidi praesidia non magnopere Gallicos conatus formidarunt. Caesar Gallum Braesium usque crearatrum. int equitur, quod Oppidum distat a Canoo circiter duodecim millia passuum, quod ab incolis relictum Galli flammis ablumunt. Henriciis ad octauum cal. sextilis circiter tertiam xigiliam cuin prima parte exercitus, atque agmine ad tentandum traiectiam contendit distantem a Canoo circise ter quatuor milia passuum. atque posterius agmen subali roram sequi iubet. istud consilium Cinsati die iam illucescente nuntiatur; d additur his, quod postremit in agmen inordinatum multis impedimentis, dc tentorijs in uia relictis procederet. Caesar his cognitis ducem Allobrogum . Castalium. Antonium Auriam, Benin cortum cum omni equitatu , 5c quingentis sic: petiariis equitibus Hispanis extremum agmen hostium insimul iubet. ipse ad octauam horam noctis cum omnibus copiis incedens castra relinquit, Canoumque si ib meridiem peruenit, quo multi cx equitibus expeditioribus nuntiatum recurrunt. qui hostem minutis praelijs retardaverant. Postremum
202쪽
postremum agmen hostium substitisse non procul ab eo dissicili traiectu . S cum plurimum a Ditet,prima pals copiarum. atque instructa acies. que propter loci dissicultatem suppetias scire
non posset, peraccommodatum i Ore si pari haec exeriatus tanderetur. 1ed enim rerum militarium peritiores atque prudenti 'res non ita commodum, neque tutum fiore censebant ob iniquitatem laci hollem inuadere cum multi tumultuatij pontes iiivien t excitati , quo illi periculo, quod immisenebat , se subducerent.quare etiam constiterant in acie pugnam inituriat res ita postularet, qui tamen i Hutum,cum vellentis ς pollem recipere hib accedebat,quod ob multitudinem, situmque linci, quem Occupauerant, C*tarianinsen poterant eos conueiure, nisi per apertam planitiem, quod erat omnino periculolain. In tanta consiliorum varietate anceps Dux Allobrogum ulterius procedit, atque non procul a Can auces ad concilium conuocat, quod quidem consilium tardum it . non enim semul euenit, ut post euentum conlultetur; ac sepe dum consultatur subteriligit recte agendi Opportunitas. quin etiam ita multa ingeniorum varietate, magna plerunque est disseremtia sentςnliarum, cum omnes conentur ne videantur nihil sciuisse. inde tit ut pisstabilius sit unius , periti. quam mi illorum imperitorum iudicium: cum raro bonum iit multorum . nam profecto Imperatoris .multa sunt ab ipso imperat Ore copiarum nece Lario decernenda, vel si cum nemine consultarit, qui pruden aenon minus erudentia dc acii mine ac celeri ate ingenii caeteros duces debet antecellere, quam impe--cris .rio. de autoritate in iis praecipμε rebus, quae spectant ad populorum, regnorumque conteruati in Mui si si Nem. tunc enim x niale aguntur, cum opus est imperatori multis consultoribus , qui certi: si H. l iεῖς sint, sum tanquam testes optimorum consiliorum aliquando. aut tanquam adii tores, at nonaanquam arbitri eorundem adhiben ii. Homerus ides o non solitin poetarum praestantistimus. sed etiam Optimus omnium imperatorum, cum hoc vcllet significare Iouem facit 1blum vigi are Dijs omnibas reliquis dormientibus, solumque secum perpendentem bellorum euentus, ac quo pactore sint tra A 'dae. accidit cnim aliquando rei dene gerendae velox opportunitas , cui Opus est celeritate conficiendi, quae nisi repente arrepta sit, uater conssiliandum tanquam nebula evanescit. sic Ducis Allobrogum animas distrahebatur, cum rumores, ut imperiti rei bellicae, M . . a pugnae auidi putarent te facile hostem superati iros. peritiores cognita rei disticultate censerent a pugna esse abstulendum, ne totus equitatus turtunae arbitrio con uniueretur, in qua tota uis Caesaris consistebat. nani siquid aduerti contigisset, codem praelio de tot regnis ac prouincijs dimicabatur, quae omnia fuissent a Gallis victoribus brcui occupata. cum ita tententiae nariarent,omnes tamen omnino dimicandum esse decernunt , sed rem prudentius esse protrahendam centent, donec hostium copiae diligentius essent exploratae . atque cum in planitie litum sit Canoum. que porrigitur in duo millia pastilum Occitum Vettius . in extrema parte eius planitiei locus est paulo enainentior in collis sormam, super quo visa sunt a Caelarianis quinque equitum turmae Callorum, cum duae etiam parum ab illis distantes in humiliore parte vitae suissent constuisse. Umnes autem hae ad septem millia equitum continebant, uti cognitum est e captiuis , cum quibbus erantqirauior millia peditum. Galli propinquantibus Caesarianas in eo loco consistunt, atque omnes in unum conglobati Iese in edita parte ostentant. non procul ab eo colle alius erat collis
eminentior, cuius pars decliuis ad difficilem fluminis traiectum attingebat, sed ad collis radices deicenius erat equis asper , de perdituitalis per quoddam spatium, quam difficultatem fluuius stuti in excipiebat, cuius amplitudo non erat maior decem passibus, profunditas unius cum dimidi erant fluminis ripae ex utraque parte tam sublunes, quam erat ipsa latitudo, ut natura fossam militarem munitissimam fecisse in eo loco videret ut . ubi vero traiectus suisset fluuius vallis palustris excipiebat post stadii spatium, in qua collis editus erat. super quo tanquam nubes Gallicae acies procul alpicientibus apparebant, a quibus plurimum distans primum agmen vix concerni poterat. praefectus itaque postremo Gallorum agmini cum vidisset Cς satianos advigeri, turmasque equitum, quae accedebant Canoum, ita id in tutum recipit. reliquit alam extremotum equitum Onoldest conglobatam tantae latitudinis, quanta erat frons omnium turmarum, ut idem aspectus Caesiti, mi Q uis ieruaretur. atque ita sit,ut propinquum alterum collem ascendentes condit plicatae copiae apparerent . alat ij, qui in conspectu Cesarianorum constiterant, dum pugnaretur leuibus prςlijs rarior fiebant . atque copiae ita omnes lensim se prius ad eum collem recipiunt, quam Caesariani sentitent. inde alas Caesarianorum equitum despicientes, quae non longe aberant, eodem ordine ad fluuium deicendunt alas relinquentes, quae turmas equitum protegerent. sic igitur a tergo alariorum descendentes multos selope arios collocant ad Qecliuem collis locum dii sicilem, ut, si res ita postularet, tuis opem serrent, dum se in tutum reciperent. nam interea super pontibus, qui subitat ii excitati fuerant angusti, copiae paulatim traij ciebant. Dux Allobrogum ubi alatibus copiis propinquasset, quae adhue super colle constiterat, ducit non amplius cise cunctandum, ted tentandum quo consilio. 5 quo ordine Galli ut crentur. iubet equites, &sciopertarios equites in hos impetum tacere, imperatumque est. vi reliquae copiae e vestigio subsequerentur. cum
vero soli reliqui essent alarii. qui Sc ipsi coeperant transire ac descendere, ducenti equites Caesariani in hos impetum faciunt, quos Galli strenue pugnantes sustinent, seque instructi ad su, sdia uelopellariorum recipiunt; qui . dum C sariani ardentius Gallos inlectantur ex insidiis ropente erumpentes . frequenti glandium plumbearum procella Cesarianos diverberantes tam- diu illos retardarum , vi alarii. dc ipsi descentierint . atque traiecto stlimine alium in collem se e sensim receperint . sed iam Gallicorum equitum turmς in apertam planitiem prose-cts non amplius vexari, nisi magno cum Cςsarianorum periculo poterant, cum frequentes sciopellarii in proclinis collibus constituti essent, qui facile inuadentes Cesarianos Gallicum P a equitatum
203쪽
equitatum. 3c glandium procella,& omni tormentorum bellicorum genere possent impetere. Philiberius Allobrogum dux, ubi illas inuadendi hostis dii ficultates videt; sitos reducit in castra. nam profecto magna vis est copiarum in alio, atque alio loco consistuntium . quod nisi a castrametantibus, &ab invasuris spectetur, ductores copiarum in maximas distic tiliates, M pericula trahuntur: eum pauci propter opportunitatem loci multos iςpe profligarim 1 quod ipsum spectanduin est inuadendis , aut extruendis urbibus, quia locus est, pro multas manibus strentiorum militum. cum nuntiatum esset Cesari Gallos esse denuo Cameracum tentam pos , castra i e politit ad Ca-noum .deinde ad Buschiam pagum: Qui veritus ne ad ipsi ina Galli iter cohiterterenti imperat ibi in ea strensi profunda castra precingi , quς alioquiti erant in loco matura mi initissimo deleaa. ubi per triduum moratus esset, militiatu in est rursus Gallum sele ad ori dum suorum finium Chia elu vocatum recipisse. Quedum gelebantur iii finibus Belgarum, nullum tempus, ac nullus prope dies sine prelijs tr1sigebatur in Thuscia. nam ubi Cς ariana tormenta in opportunis locis collocata tuu Cruentu pret lent. qiis variis ex oppidis finitimis iuerant attracti, Stro1Zeanus exercitus fit propior. inituri lium inter trinque minutum pretium ab equitatu .& peditatu sane atrox 1c crudirium . quod sermem stem M Π in 'gne formam yr se ferebat . certatum est per spatium decem horarum . ceciderunt e Gallis plurim vixi mille&ducentis . e Cesarianis paulo plures quadringentis desiderati. cum vero iam dies inci in ret, Strorta iubet cani receptui, suosque reuocat in castra. atqtae cum uterque exercitus propinqua inuicem castra posuisset laborabatur aquarum inopia, pro quibus erat assi clue dimicandum, ubi vel homines, ves iumenta opus haberent. sic ob plurimas , ictus diti cultates, & ptopter quotidianos certaminum labores ob propinquitatem castrorum, milites fatigrati eius militis pertesi, cum etia in Gallica tormenta in edito loco sita Caesarianos plurimum iii sestarent paulatim e ea sitis elabi,ac numerus minui oepit, amboque exercitus debilitari. hisce disti cultatibus, atque periculis commoti summi duces liberalioribus stipendiis transfugas in uuant. certatum estetur sitis leui certamine, in quo tum equitariis, tum etiam peditatus Cesarianus superior non parum terroris Gallo iniecit. strat aeterna. Marini an ius, ut liberius Gallice copiς minuerentur proponi iubet edictum, ut omnibus e Gallicis castris exeuntibus liber exinis,&traii situs daretur per agrum Florentinum. &. si vellent Celati ira mereri stipendia, proponebantur Gallicis liberaliora , quod ipsum pollieitationum genus
tiam ampliauit Stroaza. enimuero cum ni miratum effiet Marinianio per exploratores Gallos noctu accessuros ad pontem Ualiani montem Politianum verius, iubet copias in acie consistere, ut hostem inleque tentur . sed cum StroZZa mutauisset iasilium, conceditur sesarianis, ut adtent otia recederent , dc corpora curarent. neque multum temporis interuallum intercedit cum evicinis collibus apparent Gallica tormenta, & impedimenta, que copi e Per debita interualla Insngulis collibus consistentes sequuntur. Nam StroZZa multis Italis transiugientibus cum teli ste inferiorem videret, sensim aciem in tutum d ducerc conatur; ita tamen ne sugere, sed intiam pugnandi secultatem hostibus vltro osterre videretur , quam putabat propter noctis prinpinquitatem deuitatum iri. at eius consilia a Caelarianis cognita instinguntur. qui instructi nullo prope interuallo temporis concessis subsequuntur'. praemittuntur expediti iclopeitati j. qui terga, postremumque agmen Gallorum in sestarent, ne iter liberum facerent, atque retar- carentur donec equitatus Gelari amis instruitur , qui ad Glanim fluuiunt aquatum ierat. Stro ZZa , ut insequentes Caesarianos terardaret italorum cohortem Martiani relinquit: ut dum hostes expugnando Martiano morantur, liberum expeditum oue iter haberet. Strogga Folianum contendens praemissis tormentis nemper editiores colles tenebat: praemittebat autem tormenta
quo seruarentur, si cogeretur pugnare. sed absurdum est prosecto sine bellicis tormentis iter iacere imperatori, presertim cum hostis a tergo sequati ir, cum illa plurimum possint non solum irruentem hostem reficia are; sed etiam, si aud tot fuerit ita prosternere dc laniare, ut liberius iter relinquatur. nam fugatis prolligatisque copiis, neque tormenta quidem seruantur, clam omnia victi facile veniant in potestatem victoris . tormenta enim Gallica longo interuallo locorum precedentia hostes a tergo insiequentes in sestare minime poterant; cum Caesariani contra duobus sagris. quod est inter campestria maius tormenti genus, a frontibus collocatis plurimos e Gallis laniarent. deinde magnus globus selopellariorum missus est ad vexanda terga Gallorum. contra quem tametsi Cornelii Benti uolii extremo agmini prefecti, militarisque dis optine non ignari opera sie Galli egregie tuebantur, tamen plurimum molestie&damni capiunt. Marinianius cum ita pr missis scio petiariis animos suorum confirmasset, qui nullo ordine hostem in se stabant a. litum ex alio collem occupans tormentorum opera tantum audacie suis adauxit, ut facile Gallos contemnerent, nihilque magis cuperent, quam collatis signis de summa belli dimicare. sic enim plerunque fit in rebus bellicis, ut in ceteris fortuns ludicris, ut cum quid parui ponderis etiam ad res felices , vel aduersas accesserit, facile imm it et totum rei presentis statum ;quare nihil est tam formidabile vel amplissimis regnis , quam principia iii fortuniorum . cum illa secum trahant postmodo rerum maximarum ruinam . ita vero iMacinianius Gallum εος Μῆri insequens suas copias instruxit . primos Germanos quadrata fer E figura collocat. in sinistro l iRst v cormi praeerat Hispanis Ioannes Luna . in dextero erant Itali. at Sanctissorius cum uniuerso i t equitatu in sinistro latere constiterat e regione Gallaci equitatus ad radices collis, qui vocaturn bia imis Muliebris . at ita contra instructu erant acies Gallice . dentum agmen Italoriam constiterat superdi colle Muliebri e regione Hispanorum aliud Aquitatorum Sc Gallorum aliud Helvetiorum. equi-Acieru Stror tatus in dextra parte Cςsariano Opponebatur, qui septingentorum siclopellarior iitra presidio eratis uti uino. munitus. habebat StroZZa a fronte Mattianum, a tergo Lucianum, a finistra Folianum, a dextra
204쪽
alia oppida nonnulla.cum itaque uterque exercitus in acie constitisset, essetque animo dubio Mart. Dianius an tortunam belli per illum diem experiretur, multis rationibus ab Hispanis praecipue ducibus impellitur in eam sententiam, ut decerneret pugnandum csse, quare dato signo pugna: Ma
riniamus ipse in extremum agmen te recipit. sic enim cum inuitus prope fortunam belli experiretur,apparebat commodum lore, siquid aduerti contingcret, ut suae saluti consuleret, de paratior et ad fugam. sin autem res felicitet succederet, tuos ad utendum victoria hortaretur, Qrtiterque insequenaum. Sanctis lorius accepto signo pugnae equitatum in StroZZeanos mouet, quibus Pu'm atrox praeerat comes Iuliae Tauricae, sollam quandam productam per illam planitiem transiturus. pu- in αν ros gnatur acriter primo congressu. Sed Galli numero interiores, tum propter vim cataphractoriun , quamuis sciopellariorum praeli dijs muniebantur, sunduntur , prodigantur, distipantu que, quod accidit quia Bighettus rexillitur cum praetorio vexillo statim inuadentibus hostibus te diga Vettit . illud cum celerius, quam credi posset, α quam conueniebat, accidisset, vetitus Sancti- notius aliquas subtile insidias non patitur primum, ut sui insequerentur fugientes, sicuti victoriae ratio postulabat, led cum veram deinde, at non limulata in esse fugam comprehendisset, suis iconcedit equitibus hostem insequi. ea re cognita StroZZa abiecta prorius omni spe equitatus, Mpugnae instaurandae, cum Caesariani insequentes nullum tirmandi curtus, aut consistendi locum concederent; cum intelligeret futurum ut undique circumueniretur si in planitiem descendo ret: sin consisteret , magnopere infestaretur tormentis hostium, atque obsideretur, decernit collatis signis cum omni reliquo exercitu fortunam belli necessario prorsus experiri. atque cum ita loci ai gustia postularet, tres suorum acies in una castra reducit, cum nullus csset utrinque scio petrariori ina rius , qui in frequentibus minutis praeliis univcrsiam sulphureum puluerem a sumpserant, vasculaque cxinani uerant. Caelarianae acies consistunt impetum, dc aduentum Gallorum expectantes prclertim. ciun Galli , dc Heluet ij pedites intrepide. α cum magna animi ala. critate mouerentur. vii sunt sost ae beneficio Caesariam, quae per ipsam planitiem satis profundamite ducta fuerat , apud quam primum ordinem tirmant . nam iudicatum fuerat a peritis rerum bellicarum eos in magnas disti euitates ituros, qui primi fossam pertransire praetentibus hinnibus conarentur, facilemque victoriam illis concessuros propter des nitim,& alcensum . a qui cum maxime res propositae sint prudentibus ducibus exercituum, gloriae nimirum, imp. diectatu marium salus subditorum, omnisque humana felicitas, ij iure debent omnia. quae s pectan t ad lao- mui Dorem iuuin, salutemque populorum diligetitissime circumspicore; dc quae sibi utilia sint, nis postitit assequi, illa certe neque hosti quidem relinquere; quippe cum omnia hostium commoda in Iuas calamitates redundent. ad hoc cogno Iccnda sunt necessario cuique sirorum, echonium ingenia . exploranda consilia . cognolcenda arma. spectanda ars instruendi exercitus. intelligenda natuta locorum . siquid horum parum notum, aut neglectum fuerit, rem totam in maximum discrimen potest inducere . nihil eil enim tam fragile, quam instructus aduersus hostem exercitus, quem tanquam subtilissiinum vitium res aliqua pertenuis, dc leutissima potest infringere, M inanis etiam rumor repente exortus. sic Galli, ut lunt pugnacia, oc prompta ad om-hia bellica perieula ingenia pro gloria, minime retardati soste disticultate eo de cendunt prom- re in Caesarianos impetum tacturi. primum agmen atque primus ordo praecipue , qui constabat lectissima manu totius exercitus . in fugam vertitur 'quae res victoriam Caelarianis concedit. Sic postul nte ratione rei bellicae delecti. & firmiores milites in stonte, aut in postremo agmine collocantur, aut ubi maius periculum extiterit pro opportunitate adoriturarum copia tu in . vel insidiarum, si qua timeantur . eius igitur fossae dissi ultas victoriam prope e manibus Galbiorum ereptam Caesarianis incruentam concedit, quamuis illi in Caesarianos Italos impetum ifacientes primam sinistrum cornu fuderunt. tum veritus Mari manius ne eandem fortunam subirent uniuersae acies consscendens equum in collem quendam eminentem a tergo totius uexercitus te recipit, ut inde prospiceret quo in loco res esset constituta. mox intuitus aciem iN Iam, quae sinistrum cornu profligauerat hinc ab Hispanis, inde a Germanis inde a Florentino delecta circi in uentam urgeri, Hispanorumque virtute praecipue impelli, qui illo die in primis egregiam operam nauarunt in eo bello, ad suos redit ad pugnam incitandos. Sic florentissimus sis. Deshu, Si toggae exercitus paulo ante uniuersae Hetruriae formidabilis, qui moenibus Florentinis propc exeiei vis. captiuitatem minabatur, qui oppidis stragem, aedificiis incendia, agris devastationem, popula- stigatus. tionem regioni uniuellae. tam breui fugientibus Italis, fusisque equitatu unius fossae cauta afflictus, prodigatus, δί fultis fuit: ut facile pateat, quam labili in loco tuae sint res huina nae, quae arbitrio sortimae sunt iii biectae . si hominum prudentia non sustententur. caela sunt in ca pugna ad quatuor millia hominum. multi calore intolerabili abii impii. multi siti necati, iique maiora ex parte Galli, de Helvetii. nam ad quatium nonas sextilis pugna commissa est. capta sunt circiter centum equitum peditumque vexilla, & quaedam campeliria tormenta. ad duo millia ' hostium in potestatem victorum Caesarianorum venerunt. ceciderunt insigniores Ualemnus re- gulus Helvetiorum cum omnibus centurionibus. Sc signi seris Helvetiis. Roueroceus praelectus Germanorum, qui erant cum Helvetiis. Ioannes Benti uoltus duces Galli, Tabiasus, Combasus, Ioannes Villeus. multi ex Italis . omnes duces ac signiferi Cernoni. captus est Forqueus, G lea ZZius Benti uoltus comes Galatinius. Paulus Ursinus. duces capti, Turchetius Brixianus, Agabitus Tu demitanus, Bartholamaeus Murena. Malij nonnulli. post illam cladem acceptam StroZZa,
Ac Aures ius Fregosus vir aut horitate , nobilitateque generis illii stris glandibus ambo vulneratiatate se ad moni cm.Alcinoi recipiunt. at Caesariani taliquias hostium inlequentes sex muraba tor ῆ.u P s menta in t
205쪽
menta & nonnulla compestria ex itinere capiunt. Caesariani illa victoria potiti confestim ad ex rim Lucianu gnandum Lucianum contendunt, oppidum munitis limum Zc dissicile . quod poterat multos dies p -- conatus hostium sustinere. sed oppidani ad famam recentis victoriae territi fortunam belli minime tentandam rati ultro se dedunt: quorum exemplum secuta sunt alia oppida complura. atque haee causa suit cur Sena arctius obtella facilius ad deditionem compelleretur . nam Sena urbs hisce diit,
cultatibus postea circui aucula est; quod commeatus dissicilius import. ibat uriquod copiolius holmsilppeteret quod Cς sariam tutiores obsiderem.qui nullum hostem reliquissent a tergo. His Oppidis captis datum est tempus Caesarianis ad curanda corpora, ad humandos mortuos, ad curandos vulneratos, ut expeditiores ad Senam obsidendam cotenderenti Matinianius omnes captiuo,.qtios habebat in castris iurare imperat, ne intra annum arma Cesarianis hostilia importarent: deliade liberali, dc immanitatis pleno consilio liberos omnes dimisit, quod etiam secit ut castra exoneraret. dedit etiam praesectos,qui singulas nationes px agro Florentino inuiolatas 5 incolumes ad primos patriae fines deducerent, atq; per edictu procurat ut victus transeuntibus concederetur. vix Stro avi hestium &Fremius ad monte Alcinoi perueneraticum Altus Comes praesidiis Luciani praesectus ibi presto
estu, Come, est post furum turpem deditionem afferens subfrigidasS insultas lui iacinoris excusitiones cur. Opeapitis con- pidum natura & arte munitum, rebusque Omnibus instructum turpiter deseruisset, quod potuisset dema u. per multos dies defendere. atque impetus hostium de honorifice, & utilissime sustinere. nec multo post una cum Bigheito signifero praetorio equitatus custodiae traditus capitis condemnaturinam Bighetius venit in suspicioliem occultae proditionis, quoniam antea quam suos cedere aut luperari vidisset, fligam arripuerit cum praetorio vexillo. illud autem iure famini videtur, quia vel si carere potuisset omni culpa proditionis, illa nota turpitudinis certe carere non potuit, quod ob timiditatem uniuersum equitatum in fiagam traxit: quae timiditas non solum turpis est, sed etiam in praefectis de signiferis,& militaribus magistratibus calamitosa exercitui,quorum munus est vel caeletos a turpitudine sugae retrahere dc reuocare. hi enim de summa rerum agitur de salute populorum . de conseritando imperio non satis honesta est timiditatis, aut inscitiae excusatio neque valida; quod illa eque ac proditio multos in pernitiem trahat. ita fit. ut qui bellicis rebus imperitos praesciunt. in suarum rerum detrimento intelligant gubernandi munus ibi is sapientibus conuenire. at Alti Cod mitis calam itatis, dc ipsius inscitia caula fuit. quod ille quedam impedimenta ad montem Alcinoi comportanda curauit.quoniam illa re cognita visus est militibus iudicasse oppidum non polle d seni. hoc uno errore, vel per auaritiam, vel per imbecillitatem ingenii commisso ita consternati sunt animi multorum, ut e menibus sedemittentes ad fugam oppidum prςsidiis nudatum ,& prinpe necessariam deditionena imperito Comiti reliquerint. ea dum guntur inter Cesiarianos, dc Sima Zeanos,ottomanica classis sempiternus maris med icrranei stimulus, ac molestia ex angustiis Byzantii egrelsa per Bosporum Thracium ad Chistianorum pernitiem felici nauigatione in Apuliam ac Salentinos. deinde ad sinum Flors vocatum applicuit. qui non multum distat ab urbe Ne poli. nam primum sub auroram ad oppida Uest itin. M Besti Zeten agri Neapolitani egressi Turcae.. illa in tradunt inopinato, cunctaque diripiunt. nihil neque sacrum, neque profanum relinquunt.ORUλ si rurpi pidanos ad unum classe auehunt. mox ad Calabriς. siue magnae Graeciae, Salentinorumque litora ad uigantes aliaque loca mari adiacentia multos rursus capiunt, atque ante livemem multa praed onusta classis multisque captiuis Christianis sine lansui ne aut puluere Byzantium redit. illud est utile Turcis duplici de causa, altera quod ita multi fiunt per exercitationem periti l auigationum, ad quod etiam alliciuntur spe praedae, altera quod hostes perpetua trepidatione, ac sumptibus , niti,dufi ;ri xanti Vt intelligant arma Turcio ma operes percile metuenda. at Diuod uri Franciscant monasa thesii clii quod illa urbs in potestatem Gallorum venisset, ut diximus. in pristinam libertatem uendicare
cistanos situ cupientes fieti opportunitate comitiorum prouinciae huiusmodi commentum excogitant. conia ctae . nil micum Caesarianis, ut ad statutum diein manus delectorum militum vestibus monachorum induatur. paulatim ingrediatur urbem iis armis tecta, quae iub ipsis tunicis possent occultati. huius opportunitatis causa multa vasa vinaria sunt in urbem introducta, quorum nonnulla erant armis
plenae ad statutum igitur diem Caesariani qui erant Teon uillae in loco parum distante nimiru, VCnturi erant ad ferendum auxilium facinus aggressis . nam iis ad arma conclamatum fuisset Diu u- ri, ceniebant fore ut Galli ad certamen minutum exirent,quo tempore monachi, qui erant in ra meniacum illis, qui Caesarianas partes amplexabantur facile possent eos excludere. tum c sis custodib unius portae Hispani in insidiis collocati erant in urbem admittendi. sed res sub ipsum tempus si tutum patefacta non parum molestiae monachis attulit,cum multis caula postea fuerit suspendii de quoniam fortuna in quam partem inoinauerit secum trahit multarum rerum, vel bonarum, vel malarum cumulum omniumque genti in studia. bc fauor consequitur signa victricia: inde effectu est. vi rebus Gallicis inclinantibus ad ius brtunia Genuenses quoqtie audita clade Senensi maiore Cyrni bellu alacritate, maioribusque apparatibus Gallos profligare aggressi sint, qui Cyrnum insulam Gallicis intumium, armis occupauerant . atque inprimis missis in insulam tribus Italorum ac duobus Germano tam millibus praeter eas copias, quas habebant in aestiuis ad oppidum diui Columbari castrametantur, quod obsidione cita gunt.oppidani decidentes de omni spe subsidiorum oppidum dedunt Genuerisum copiis. deinde itum est Vmilium versus, cuius expugnatio cum nimis dissicilis videretur conuersum est studium ad omnia debiliora loca primum expugnanda. omnis prope insula in eorum potestatem venit. prςter illam partem,quae inserior est citra montes , reliquaque sunt facta Gallico Imperio Urcinium tantum . dc portus Syracusanus , quorum locorum tamen multa castella etiam Genuenses occuparunt. H truriae vero Duci quoniam res stliciter succederent, patefactis sunt insi- .
206쪽
ssiae nonnullorum qiii aduersus ipsum pro patriae libertate, ut profitebantur, hoc est pro propria tu Floretini, re
'u' tri p R quin sum circiter triginta luissent, praecipuae tamen au titi bellibus dies
nuerba uiati Petri filius, praeter caeteros. binouum dinu in Caesaris iussit excitatum essEte v. ψM-
lolum aduersus finitimorum populorum incursiones, de conatus, sed etiam aduertita hostium, siquis illud armatus aggrederetur. Philippus Hispaniarum princeps, quem diximus su inius in matrimonium mille ducturum Caesaris iussu Mariam Britanniae regina Perstabilitas conditiones, comparata classe octoginta onerariarum nauium,ic quadraginta nauigio mi prae varia generis in Britanniam nauigat.quibus decem, bc octo regiae totidemque oneruriae Ueltaicae accedebant, quae proxima maria percurrentes omnia litora tuta reddiderant . at vero in Gr)tti ria in insulam,quae lita est e regione portus Uuintomae, iam principes nonnulli conuenerant β' ςqμ in MMub Ordiim,quae Grattiera vocatur.qui ordo est in Britannia primatum nobilissimus, ut is qui Cae. ἶ6 'μ' rarianorum Tolonius dictus est. ibi erant principem Hispaniarum excepturi, inter quos fuit Milor
in A. hi 0 h Otum N Osis vestibus usi sunt.ied etiam magnificentissimo naviqii orna: 2 PII quod tolli apetibiis aureis textilibus decorum erat cum throno regio. illud a multra rei gbus viridi, candidoque colore indutis impellebatur, qtie coloris varietas propria est regi- .i . subiequebantur alia decem nauigia aulaeis textilibus cooperta, quae insignium thalamorum Phy'N Vregieque instructorum mimam interius prcse serebant. ubi Philippus illite applicuisset. in naui- : iocum throno paratum ab illis principibus magna hilaritate accipitur Vuiu toti iamq; nauigat ;2 It άςntui ingens subliliati displosis pluribus tormentis. egresso principi cum Albano KO tisano. Petro Padilia Ruimmeoque proceribus, aluique multis in sigilibus. litobuia magna Britannicorum procerum malius salutantium gratulantiumque pro selici aduentu,
rumpauloesti ubi uetatur Brumis regii stabuli magister gradarium equum d ducens gemmis
auroque multo ornatum n mei coloris cum regio open mento. illum conscendens Philippus tem- P um Uuintoniense adit gratias Deo acturus, quia incolumis ad ea litora peruenisset. mox ad pala rium Preciolis aut ςis sericis multo auro intertexto ornatum deducitur, in quo plurimi erant thala--gnifice parati. sed precipue assignatiar Philippo regali decorum magnificenna. dum Phili Pus ibi moratur, Hispani proceres exeunt e naitibus, inter quos primari j fuerunt opibus, Sc dignita-T' o Medioli comm Sardinie. Agamontius. Amitas Castelle ac Bastitanorum,mscilio.
nesque valle, oc Aghil la .ad letitis significationem multi ignes ubique accenduntur sub noctem. displodunturque tormenta complura. postridie eius diei cum ad sacras ceremonias accedereturba multiique Britannis proceribus talutaretur Philippus, egerrime serri ceptum est, quod ad nullius hominis salutationem capitis integumentum honoris gratia detraxisset pro more reatam Hispano. 1umande nata est apud eos populos insignis superbie Philippi opinio,& contemptus Britannorum procerum: quod maxime vitandum est. Camalodunensis epit pus cum missias a regina de rebus omnibus cum Philippo communicasser,deinde missa sunt munera ad reginam gemme quedam in signes uini iti prope precii. ea tam aguntur Uuintonie, multi alii proceres Britanni ianveniunt ad Principem salutandum dum regina illum Camaloduni quae urbs distat a Vuintonia circiter decem millia palluum. prestolatur. missi sunt obuiam duodecim gradarii equi magne pulchritudinis, multoque auro Ornat l. de argento. inter quos unus suit candidi coloris cum purpureis ornamen Iis, auroque picturatis, intellextis multis gemmis qui principi assignaretur. accellit ad principe in .8c regulus 1'embrucchus cum trecentis ea uitibus, nobilibusque ciuibus eius instile neque ullus dies vacuus a nouis sal titationibus preteribat, cum temper noua multitudo ad principem conflueret. ubi plumeit iter heri Camalodunum versus , p cedunt centum arciseri equites, totidemque pedi. res cumarcubus, de pharetris purpureo colore induti, argento in fibularum morem intexto . hisce succedebant alabarditeri nauis induti purpureis limbis fianiculi candidis assutis. qui eram principis colores. Philippus gradarium equum ascendit insigniorem, reliqui sunt primanis proceribus con- nx cessi. sic iter incipitur atque cum ad mille passus distaret adhuc a Camal uno obuios habuit quin im. N portamq; urbis Ingressas Omnes regios magistratus talaribus purpureis indu Maiia citos, qui iesidem illi seruaturos iurarunt, atque in palatium non procul distans a regio acceditur. dentis nanc an templum urbis augustius accedenti fiunt obuii facerdotes cum infulis, atque sub umbella magnifice praurata ad altare maius deducitur . nec multo post venit in colloquium cum reaina, quod non icmel postmodo fit. iubet quatuor Hispanorum millia. quos secum in insulam adduxerat, iii Belgica a regionem exponi ad Caesarem, quod etiam pergratum fuit Britannis, cum tot ex te. ros nomines esse in I uis urbibus non latis aequo animo ferrent. Interea tabulatum sublime ex asseri. ιDus construitur in augusti e templo,multisque dc aulaeis Sc preciosis tapetibus contegitur, ac vestitur e regione maioris altaris, ubi duae ledes parantur eum regia magnificentia. ubi dies constitutiis sponsalibus illuxit, prior accessit princeps cum Hispanis proceribus multis margaritis stemmisque conspicurus. 6c paulopost resina cum regia pompa,& ipsa in sit ad templum vestibus undique micantibias ob multos preciolos lapillos, quam lonsto ordine stipantes Britanni episcopi, Ac proceresequebantur. praecedebant viginii tubicines post hos regia insignia praeserentes. post breues preces ambo ad paratas sedes adeunt, a quibus distabant per breue interuallum Caesaris, Romanorum re Sis, venetorum .dc Dacis Hetruriae, aliorumque nonnullorum principum legationes. Camal odii. neniis paulo post iacita vestibus indutus, comitantibus quinque episcopis tabulatum ascendit, qui
207쪽
giusquam ad propria negotia regum veniretur,contractis nuptias, quarum causa rex venerat inrita ruam, pronuntiaui LQuamobrem si quod impedimentum legitimum quisquam esse intelligeret, rogatur H illud palam pronuntiet. undique conclamatum est nullum videri quod ubi auditum esset, Figaroa priuilegitim Caesaris obtulit Hispaniarum principi, in quo rex Neapolis deiciar Philippo ti' batur cum multis aliis regnorum inulis honoribus, quibus filius S patre donabatur. id autem, lactum est ne regina illi principi nupsisse videretur, qui honore, dignitate. titulis multo esset iiii
'' tior illa cum epilcopus publice recitauit set, mox subiunxit nuptias inice reges abientes contractas verbis, iamiam ab utrisque re ipsa confirmandas csSc praesentibus, quod illii reailirmata ini. Tune ad regem conuersus eum rogat an Mariam spontam habere, eam gubernare, in Omla es sortia euentus protegere, ea sola muliere, quae sese ac suum regnum suae fidei ac potestati committeret, esset usurus 3 qui respondit se ita iacturum. rursus rogatur regina an eadem confirmaret 8 quae se ita assentiri respondit. postea conlectans duobus annulis manum reginae uno E primariis Britannis te nente annularis digitus a rege preciosis induitur. postea rex a sinistra regina a dextra in suis sedibus resederunt dum Lacra ab episcopo celebrantur. cum ad exosculationem imaginis paruae ventum est, quam Pacem vocant, rex ad re nae sedem accedit, illi benedixi si de exosculatur. peractis deniqi sacris, vinum de panis bis coctus affertur reginae quae cum gustauisset pro more Britannico deinde
ad regem misit, qui de ipse gustauit. his ita actis quatuor Araldi, sic enim vocant publicos praecones, ad altare accedunt, quorum unus e sublimiore gradu ita pronuntiauit: Philippus Ac Maria Dei gratia Britanniae Galliae, Neapolis, Solymorum, Hyberniae rex eu regina, fidei detensores, Hispa
niatum dc Siciliς principes, archiduces Austriae,duces Mediolani, Burgundiae, Brabanturi comites Hismurgiae, Flaritariae, dc Tyrolis,occ. testibus nobis apud Deum. annis regnorum nostroriim primo. de secundo his peractis receditur, quo ordine ventum erat . atque rex ad palatium peruenit. durumensae parantur. structa est autem regalis in amplissimo loco caeteris editior in loco sublimiore cum aureis ledibus. iussus est honoris gratia, Zc beneuolentiae allidere regiae meniae episcopus ecia Camalodunensis. quae vero erant in interiore loco treS paratae sunt meniae magnificentissimae, qua rum uni assidebant legationes, alii proceres Hispani, alii multi duces, 5c matrone Britannae. Ph: lippus rex sub finem prandii Britannos proceres honoris gratia poculo prouocauit regina Hispanos. deinde remotis mensis delectati sunt citortas, dc tripudiis omnes proceres, donec inter conua uia. εο oblectamenta dies elapsus nocti locum cessit. hae quae agebantur in Britannia, parum animum Caesaris demulcent cognita grauibus bellorum curis implicatum, qui Cameraciam se recipi tuain Henricus per Artesiam regionem ad urbes maritimas iter habet, ita ut non maiore t patio sexdecisumillibus palsiium a Caelare distaret. dum Henricus ad tentandam expugnationem Rentini te acclivsit, Caesar Lilaradit, quod oppidum distat inde ad viginti de quatuor millia passitum. postea iteriaciens octo milliariorum non procul ab Era castrametatur. unde ruine Terii anne prolpici potirant . cum illo die Caesariani in acie constitissent, lar mittit exploratum situm cui laudam collis ultra paruum,& ignobilem fluuium,qui neque latus. neque prosundus Remurum praeterlabitur. d inde sequenti die cum premissi equites collem ascendat sent, atque occupalsent ex ea parte dc Rentinum, oc quaedam prospectabantur Gallorum tentoria; qui cum primum illuxisset, arcem vi ginti 5c sex bellicis tormentis ingentibus cannonibus scilicet diverberant incredibili strepitu. α fragore. Caesar super illo colle castra posuit, quem exploratum miterat . atqui cum Rentinum sit in quadam valle situm tribus collibus cingitur, quorum duos Gallicae acies occupauerant, cum Henta. cus, deconestabitus lupei colle ad occidentem spectante essem castrametati ultra struitum cum misiore parte equitatus, Sc peditatus: suit enim significatum Henrico talem misisse exploratum to cum ultra flumen. neque enim passurus videbatur Rentinum sine praelio Orcupari, quare vel torii diem in ea parte copi e constiterunt in acie. super altero cum Germanico Helvetioque heditata crustrametatus fuerat Vandomus regulus. flectituris collis in lunae semiplenae formam, sinistroquα cornu oppidum complectitur ad meridiem, ubi tentoria erecta fuerant Heluetio tum. Sc Gemian Tum, de quςdam bellica tormenta. dexterum cornu, cuius extrema pars est frequentibus ac proceris nemorum arboribus occupata, oppidum claudit inter meridiem. Sc orientem, quod latus 1 quingentis siclopetiar ijs Gallus custodiebatur. Caesar luper colle inter orientem de seprci trionale la. tus castra posuerat, qui collis a tertio latere oppidum claudit. distatque circiter duo millia pallu u.: cum cςteri non plus inuicein distent quadringentis, vel etiam minus. erat hic collis valde incommodus ad ferendas suppetias quia vallis esset angusta. per quam erat trant eundum, arboribusque nolitis consita, ubi constiterat Gallicus equitatus. dc siclopetrarii equestres. colles praeterea quamuis no erant ab utraque patre toti occupati a Gallis, tamen ubique custodiebantur diligenter, ubi multo lilocatae erant excubiae. Caesar cum intelliseret nemus necessario sibi esse occupandum . quod erat asinistra, alioquin nihil utile posse confici. ii uentem globum peditum mittit ad .illud occupandum. sed Gallus propter loci opportunitatem Caelimanos facile repellit, qui impermon otio irecedere cogsitur. certatum est eo die minuto praelio ad eum collem.& in ipsa valle. 6c vltra fluuiu in quibus certaminibus Gallus maiorem cladem aecepit. at Gallus quamuis Cesarianos omnes in aciem instructos intuebatur, frequentiaque certamina. quibus sepius commissis pugnabatur, tamen nihil de animi constantia remittit, sed multo etiam actius, quam antea, maiorique impera Rcntinum concutit . cum inclinatus iam esset dies, tormentaque nimis incaluissent propter di Ilia
Retin i Gδ' gens verberandi studium, deuitandum est enim per aestatem precipue. ne disrumpantur propicr ac L. ςψ βψ siduitatem verberationis, intermissa est verberatio. quamobrem tu spicatus est Caelar Gallos Op i dum invasuros. deinde cum iussis et exercitum hostium explorati, uultus vel armorum . vel icto lyettarior iam
208쪽
penariorum strepitus exaudiebatur. Interea missae sunt literae clam ab oppidi ipsius praescisto ad Miarem, quibus significabatur ita propter ruinas murorum apertum esse oppidum vi tot mentorum, nemo ut tuto post et ad eas ruinas densensionis gratia accedere. cui dissicultati aderat etiam an non spenuria. Vna tamen re adiungunt se adiuuari, quod solli ita est et lata de profunda ut neque falcic lis lignorum repleri, neque aqua diuerti alio posset: cum semper et abundans, atque altissima re linquesctur. his accedebat quod laterum defensiones ita elsent protectae, ut neque disrumpi possent neque impediri. Iedesentiarum esse donec aliquid superesset annone . est autem Rentinum fi- Riundi rasuraqaadnata, cuius in angulis erectae sunt quatuor turres, vel potius arces munitis limae, quarum Quae lateritio muto vestiunt liri duae dc interius&exterius muniuntur terra pleniS. turres autem visas habent terea repletas,qiuae tam artificiose proteguntur ut concuti non possint, missa cum altis-ismis aquis amplissima est quippe quae ad triginta de amplius eamus dilatetur, plateamque interi inpiem habet per amplam ad struendas reparationes, si opus iit aptam. Caesar per Obsicuritatem morus imperat mille Hilpa nos , ac totidem Germanos cum expeditissimis equitibus auxilianis lupra arma indui interulis, de ad occupandum nemus pro Milci, qui cum adorti essem nego- . Mum .denuo inpelluntur non paucis vulneratis. postridie et iis diei cum primum illuxisset, rurius es'iim est oppidum ingenti vi tormentorum concuti M pro iterni. Caelar nemus, Unde totIra ro pullus sueta , Omnino occupandum ratus primum tormenta dirigit. deinde instruit exercitum.at-
obe prςmittit omnem Hu panuni peditatum ad prospectium liostium sub meridiem . praemittit ocnegimentum Germanorum quibus praeerat comes Megensis. ad illud expugitandum. tantus Vero ardor tanta cupido tantum fuit Hispanorum desiderium delendae accepte notae in mic quam sibi contraxilla videbantur ex illis sit petioribus repulsis, tanta Germanorum contentio, ne celeritate, sudio, de virtute pugnandi apparerent Hispanis inferiores, ut certatim in nemus irrumperent. atq;
quamuis Galli acerrime diu restitissent, tamen denique cedere coacti sint, cum minent caesi ex illis plures quingentis, e Caesarianis paulo plures trecentis sunt desiderati. Henricus ubi suos se recipe- Te sensit, statuit ut omnis sere exercitus in castra Vandomi pertra siret atquedum pugnaretur adhuc in extrema parte nemoris ad tentoria Helvetior uin ab iis equitibus qui se paulatim ab ipsa valle. in qua merant castrametati, recipiebant, Galli consistunt in acie in primo agmine paulatim nemori propinquantes. nuntiatur Caesari nemus a suis fuisse occupatum . quod Galli ad fugam prolpectarent quod eo die regem captiuum haberent in castris. tanta vis est adulationis. namque libenter audiri a principibus quisque existimat, ea saepius tanquam somnians vel nulla ratione s.ffultus est it ire solet ad ratiam. Castali us, ut pote cui nota esset uis Gallica, de qui bellorum euentus saepius expertus est et, tum vere polle dici occupatum esse nemus respondet, cum Cς sariani illo defendem do perseuerassent: quod exitus suge Gallorum solus verus esset testis. Ferrandus GonZaga, qui de ipse erat in castris, persuadet Caesari ut sex campestria tormenta sineri lios scilicet, hec sunt tormentorum nomina ,3c duos falconettos mitteret ad infestandos manipulos Gallorum, qui iam nemori adpropinquarent. his addidit, quod nisi subsidia Hispanis ac Germanis nemus defendenti' hus lubmitterentur, suturum breui ut tunderentur. Caesar iubet aduehi tormenta. mittit duod cim vexilla Germanorum Nansiensis comitis, dc trecentos Germanos eius ordinis, quos vulgo Ferrarolos vocant. hi quamuiς primis conatibus formidabiles videmur propter multitudinem breuium lclopellorum, tamen si cum acie militum ordinatia congrediantur, breui Sc nullo prope negocio demonstrantur esse inutiles; cum incursionibus potius 3c praedationibus M latrociniis, quam ulli gloriae militari sim apti. Galli, cum illi accederent, qui mittebantur a Caesiare artificiose ac lubdole cedentes permittebant ut turma &fions equitatus pluribus adiunctis condensaretur: quare cum trecenti illi Ferraroli Germani ad Gallorum conspectiun accessissent, in Caesarianos fit impetus 3c irruptio. hos cum Ferraroli sustinere ob breuitatem scio trorum non possent. vii caeteri milites. sele ad radices nemoris recipiunt. Galli veriti ne plenum esset nemus Hispanis icto
petiariis, ubi propinquassent nemori, conuitiant. Cei manicus equitatus ante Omnem aciem conli.
nens prestolatur quo tenderet Gallorum consilia, cum parum distantes de ipsi constitissent . at vero trecenti illi denique citatis equis cum breuibus siclopetiis in Gallos impetum faciunr, in quo certamine propter iniquitatem loci quinque e nobilissimis Gallis, cum equis praecipites ceciderunt; quos ut capere Caesariani niterem ut Galli cum densissimo manipuIo. ac turma equitum irrumput in Cesarianos ipsos. Ferraroli displosis breuibus sciopetiis nullo alio telorum genere te defendentes, clim nihil illi reliquum esset praeter gladios, inutiles prorsus aduersus armatos equit , ita vertuturin fugam, ut neque Gon Zaga neque Dux Allobrogum eos reuocare potuerit ad instaurandum praeliti m. cum Omnes milli cum Gallis insequentibus, dc caedentibus pro viribus equorum recurrerent . alia eorum pars ad nemus compulsa est. alia quae iter tenuit inter nemus,& vallem in serius ad extremum, usque nemoris fugatur, ubi duodecim cohortes Nansiensis constiterant . illi ubi non
non solum milites in fugam vers bs. sed etiam prefectos vident. & GonZagam praesertim , qui ipsos addaxerat, in sugam de ipsi vertuntur: quod ubi cognitum est a Gallis, in hos impressionem faciunt.
ad trecentos trucidant. vexilla diripiunt. quatuor tormcnta abstrahunt nam res humanae ita sese habent ut dicebamus supcrius quia velut senio ac vetustate fati scentium, atque dehiscentium Nilici inrum totum pondus in partem inclinatam debilioremqiae recumbit, atque impellit ad ruinam. Miri reticis bcllicis contingiti ut in oram partem inclinare ceperint ob aliquem imperatorum errore 1acile trahant locum uniuersam molem ac reliquos ibituite exitus. quamobrem ut in physicis ita ita negotiis vere dictum est a sapientibus; semina magnitudine parua, virtute maxima. uc Cesar cudescisos iam diuturna pugna Hilpanos, dc Germanos trecentosque equites assidue nemus tueri no
209쪽
senae obsessa miseri g. bellum tormenta. Quia reportasseiri nouem vexilla peritiam, quia multos e Caesarianis iudi 1Sentiae: cidassen Cretae postmodo vel illorum ipsorum consilio. qui captiuum lore Henricum apio
4- utaueram. castra sollis N aggeribus Vallari iubet. ita biduum vacuum a praelus. M ocios uin ab Henricus ipse nemus, Omnia loca castris: Caela nanis proxima exploratra recognoscit, unde nata est opinio dc sulpicio ne Galli δ tergo transiren quare scii: ad extruendas omnes necet sarias reparatioticis Caeariam accingunt. tum Galli in viriuetiam non iacundum ripam fluminis,& ad latera nemoris magnum lclopeitariorum nun erum Loli V. in vallis umbilico magnam equitum turmam ac peditum aciem hinc acies ostentare, ad pubna οῦς re Caesarianos. te nitiem exprobrare. quidam propius ad munitiones accedere. ad larua certamia Drouocare Sed cum Caesar decreuisset nequi cmunitionibus exue Diui eo die actum est. postridie sumus multus m castris Gallorum excitatur, nam rex per noctem iter ceperat, quem KQ aumia volio ita Pars exercitus est subsecuta nam cum maxima fuisset tinsitas laebularum .ia ullus Gai uiu
nota. Caesar ubi hostem abicede tetensiit nemis in mittat adi et
quendum quamuis non deerant qui istud iaciendum curis. im, Monsulcb iitri in re
rata Pliractorum equitum,&Hispano peditatu Renturii in visit. Henricus quamuiso iuuςxsuirina: ruma ruer duas turres ad occasum prostrauerat, Maelm at, tameo cum disticiles Icentia essent rulant ili turrimque praealtam tormenta direxisset, quae breui consi uini poterat,&delana oppidi pa Ieam ac bonam partem propinquarum domorum oppressislat, de spe negotii cecidit . neque illa etiam confirmauit, quod ex alio latere Vandomus muram maloris turris promauerat, cie umimuisrum qui i merutramque turrim intercurrebat,quia latus tςrra oppletum minuti lime ut sine scalis omnino conicendi non pollet. huius oppidi praesidiarueram milito duςςnti Hl ' I Moctinstenti Beletae. paulo post Caesar Bruxellas; at Henricus, quia exercitu, iam eo dctat patus diuturn late bellorum, intra suos fines, se recipiunt in Italia velo res non stigi de ageb. I tur. eo Matin nius eum lain ocij ad curanda corpora. dc ad reficiendas ires suus copiis dedisie 'mox ad deuastandas segetes Senensium antiarum adiecerat, qam breui ad extremam am Onx Denuti iiii induxit. Florentinisque concessit tempus opportunum colligendi trumenti. si eransilium StroZZae tam recte suisset persectum, quam sapienter ille decreuerat, inlunin Odii crimule res & Florentina dc Caesariana misset collocata in Italia. is enim viderat acutissime quid ytilietatis 'osset illa expeditio Henrico regi afferre. norat futuram victoriam eius belli omnem penta d- Iuni Et messes colligeret, aliosque impediret, ac viribus praestaret praesertim messis tempore, quMἰ I lorifico reee copias illas postulauerat, quae possent hostem per Iunium mensem, q
llem stiperare . a i ressi emta, Min ruin Flor unum, futurum erat
exercitus uno tempore alere cogeretur, cum necelsarium foret Marinianio solutasmaeram ri.comas retrahere. liberas messes Senensibus relinquere. cun veto per reliquos mentes Cae
'atiani ostendendi gratia bellum Metu gesturi necelsarium Bre videbatur, ut rauati Populi annonaeque penuria laborantes, ac aegre ferentes, tam diuturnas calamitat iram ouillitatis, cquietis desiderio ad defectionem denique aspirarent; cum essent nonnulli alim a Colmo Duci Hetruriae ob memoriam veteris libet talis infensi. nam post absumptr mellas, subiu atos pagos, aut oppida in apto situ liacile Qre apparebat paruis sumptibus sese ad defensio Hrecipere ue Omnia rerum praedictarum exemplis cognoldi potuerunt. at em m. classis Galloci tempore in Hetruria esse oportebat, in Prouincia morata Vnmersa Niromae cransilia tubucitat nam cum ad cal. Iunis ad portum Herculis adesse oporteret, videbatur par esse, cum lantae res aBe ca L appelleret . quoniam celeritas in rebus bellicis maximae est utilitatis mi cum rem diutius protrahendo certissima victoria in mota constituta est. si classis
Pistorium lacile capi poterat, atque res Florentina erat in maximo periculo sugato, p
Ma o sed cum auctae missent Caesarianorum vires nemine impedini mel ses collegerunt, sied etiam impediuerunt Senentes ne meterent. coacstus ira e Stron ein agrum Senensem recipere, passus est ipse necessario eadem incommoda, quae fuerat hollibus illaturus. nam cum duo exercitus in agrum Senensem se recepit sent devastatae, tum maes o HM Gaae reseruate merant in ulum belli, neces ario ablumptae. hisce de causis eo redacta res est bima Eean Vt exercitus Blueretur propter rerum omnium inopiam, vel cogeretur tortunam belli exp:riri&signa conserte. nihil enim erat aliud exercitum diutius sustentare, quam reliquias annonae prorsu absumere. rursus copias sponte dimittere, se ad defensionem retrahere, liberumque agrum consulto hosti dimittere, mani sestum erat detrimentum amissis iam messibus, cum tamennuam proptet copiarum differentiam neque praelium iure appareret deuitandum. Vix enim notiootest ut par exercitus inueniatur omnibus prorsus adaequatis partibus . cum parua differeniani
si ii in f i.quod si exercitus pugnando prostigaretur stat magis capiebatur de : i. quam quod Seneriis erant intra moenia includendi, quod ipsum fictit copi Iont
cum omnia oppida firmissimis praesidiis essent munita. alci ui si tunc loci ratio habita et set, Ibi comana est praelium, si debitum osticium StroZZeam praestitiis
uili tunc loci rara Olis seu in La
missum est praelium . si debitum officium StroZZeam
rem consuluerat. his ita gestis Caesarianus exercitus Senas vi benὶ validiore, arctioreque o cingit. Senentcs,Vti mos est plerumque Obsessarum ciuitatum,quae tanquam male inccha corpora
210쪽
4 pet vomitum inutiles humores emittunt, inutiles rebus bellicis pueros, & senes aetaminas ex v be Gpellunt, ne annona inutiliter ab his absumpta facilius compelleretur ad deditionem . sed hos
Caesariani conantur in urbem retrudere. verum cum potia urbis iam esset Occlula plerique inediad miserabiliter in fossa moriebantur. crudelissimum erat spectaculum ob famem, Sc sitim, rerumque a omnium inopiam l ugentes pueros, eiulantes mulieres, humi proltratos moribundos senes mis ζ ficordiam modo a tuis, moelo ab hostibus implorantes, atque inter ipsum sermonem naturaru concedentes videre. deinde Marini altius, ut angustius etiam rem Senensem stringeret, curat aliam a munitionem excitandam ad portam Romanam incluso intra aggeres ac fossas castrenues senobio a mona inorum Carthusianorum . at eam debilem tamen excitat. cum neque fasciculi lignotum, dea sarmenta e longinquis regionibus commode importari possent; neque terra ita esset tenax,ut operia conueniret, quia labuli M arenae more deflueret. ubi illa munitio quantulacunque esset, fuisset excia rara quae saltem irruentium ciuium impetum in castra retardaret, praes eretque quandam muniti et nis Brmam,dc suspicionem, Matinianius contendit ad expugnandum montem Aionem oppidum munitissimum cum magna parte exercitus, de quatuor muralibus tormentis, relictis in castris Gera manis, Sc quibusdam Hispanis, de paucis Italis. Senenses interea audito bombo tormentorum Monu tem Aionem verberantium rati id quod erat esse debilia castrorum Caesarianorum praesidia.armatia fere mille dc quingenti exeunt ex urbe, inmissoque leui priptio lubitario pertranseunt mitis castreses nullo prope negotio, atque superatis reparationibus in castra C sariana vi irrumpunt. non enim di plures quingentis militibus relicti erant in castris praeter Germanos, atque maior pars illorum iam tu fe fuga arripitetat,ut ipse vidi.a Germanis conclamatum est ad arma qui constiterunt in acie, quod ge mani,nus hominum aptius est statarijs,quam expeditis deleuibus certaminibus. Senenses facilitate victo-2 rie territi, vel quod insidias ab alia Parte urbis subesse suspicarentur, vel quod ita serebat eorum isortua na victoriam e manibus elabi passi sunt: quia si parilis illis copiis profligatis.quod erat facillimum, di Caesarianas vites imminuissent, non erat ita tutum postea Mari manio ad obsidendam urbem redib. N. vix enim cum tubae damus inflatς essent pauci equites sexdecim nimirum inuenti sunt cum pauet eis selopetiariis, qui hostem repellerent. neque illud facinus unquam laudabile duxerim conantems imperatorem potentissimam ciuitatem obsidere, ita distrahere exercitum. Ut in seriori aut etiam par efficiatur urbanis viribus. Marinianius audito perieulo, in quo tota res bellica erat constituta, continuo quasdam cohortes in castra remittit. iple non prius destituit expugnationem, quam oppidum Mons At a per deditionem acceperit; quod tamen nonnulli deditum ex compolito a Ioannet lino Letocem neus captus.1uerunt simulata expugnatione, cum multa iocinenta sine globis disploderentur. Matinianius ina rastra reuersus alias subitarias munitiones excitat in aliis locis, ita nihil ut commeatus nisi per sumti mam dis Ecultatem summumque importantium periculum ingredi posse . qui dum struendis munitionibus claudendisque aditibus commeatui studet in Thuscia aduersius urbem Senam, Brisaciust cum proregia potestate, summoque imperio rei militaris in Gallia subalpina praeter Hippo regiam. n quam perat anno luperiore collecta magna manu peditum, qui erant in presidiis, acii unctis etiau subitariis copiis quas e Gallia secum adduxerat.repente Bugiellam urbem frequentem, te amplam capit, Sc oppidum Satam Iacobi, Sc alia multa castella non parui momenti,que mox firmis praesidiis MgNili munita sunt ut facultatem M aditum ad ceteras res Italicas patefacerent. nam quaedam sunt castel- ' - - la, quae ipsa nullius sunt rationis censenda, at carissima sunt plurimique fiunt, quod aditus patet, M' ciunt in hostium regionem Ferrandus Gon Zaga tantum tutoritatis nactus apud Cςsarem tantumi que beneuolentiae interea quantum nulla ratione videbatur posse labefactari. partim quod eius 1 licitari inuideretur, partim quod priuatae suae utilitati nimis accurate visus esset studere, in maximas a quorundam virorum illustrium incurrit ostensiones, de graues accusationes apud Caesarem, qui maximis itineribus cum venitati nitaliam ad ipsas crimination diluendas Bruxellas se contulit res adii so. nam cunam demortui marchionis Istoniensis locum Mediolani gubernator missus suis et O sum id di mo imperio post Caesarem in Italiam. Ioannem Figarolam praefectum Insubrum reliquit. erant viri luendi, cib. illustres, in quorum offensiones Ferrandus incurrerat, Francisicus uerna Vir Carei sigilli magi- murationes.ster inter Insubres. siue magnus cancellarius. Franciscus Crassius vir primarius,&Magistratas vocati Mediolani praeses. Ioannes Luna arcis Mediolanensis praefectus ex aulicis ipsius Caesaris Dux Allobrogum propter nonnullas iniurias,quas ille impune a suis militibus in Allobroses inserti passus Herat . aliis de causis infensum habebat Castalium Sc Rigiacum regulum & alios nonnullos. qui omnes aduersus Ferrandum conlpitantes ita egerunt ut ad suam defensionem aduocaretur . dii Brisaeius in subalpina Gallia nemi ne resistente proxima quaeque incursionibus ,&praedationibus vexat, Reginaldo Polo pure irrato antistiti perliteras Philippi Regi , de Mariae reginae significatur C res, Polussbi pergratum Bre si ipse sese in Britanniam conferret, ut eam prouinciam, quς per tot annos a se, in Romana ecclesia dimenserat ad finctam religionem Sc obedientiam reuocaret. Polus his literis ac-: cepti, Bruxesiis discedit comitantibus Milordo rigetto, Sc Edoardo Astingesto, qui missi fuerant ab illis regibus, te a comitiis Britanniae ad illum ex aula Cssarea adducedum ille comitantibus centum sere. 5c quinquaginta equitibus Bruxellis Gandauum M B tugra Sc Nouum portum prete gressus Grauel linguam accedit . atque cum ad eum fluuium peruenisset, qui e montibus proximis Ortus Fonchbergs, per sinuola spatia delatus per Sancti Odomati oppida pretereressus agrum Calesium, qui in Morinorum, a Belgico disterminat, obuium habuit Calesiorum Marescialium cum multo equitatu dc pompa totius Cesoniaci naualis qui illum ad Icium. id est munitissimum Britannorum propugnaculum, deduxit: in cuius urbis ingressu ab omnibus urbanis magistratibus perlim. Inaniter excipitus cum Ingenti ictitiae significatione. multis displosis tormentis, ςris Campani tim