장음표시 사용
221쪽
lacum nonnullis rostratis nauigiis biremibus scilicet Sc myoparonibus uniuersa litora maris modi terranei devastat, Adriaticumquedc Siculum mare insedit. proxima quaeque litoribus praedationibus M latrociniis atq; incendiis repleti multa castella Christianorum acerrime populatur cathenatis ad transtra colonas; quibus rapinis non mediocris terror Italiciς litoribus est iniectias. at Venetitis praedatiopibus excitati Pana ut plium Contaienum praefectum Venerae classi, quae erat destinata custodiis sinus Adriatici, mittunt ad audaciam de incursiones piratarum reprimendas, restin cn Padulphico daque tantarum calamitatum lucendia. Pandulphus singulari virtute ac fortitudine usus proili Mr Vir V, tis ac demersis nonnullis nauigiis piraticis ita secit ut reliqui piratae fiiga sele in sinum Adrumeti
seruauerint,omnesque Adriatici litoris oras tutas colonis reliquerint . at Uero quoniam in Ora letus
est semper inter praestantes eiuldeini actis opilices simul Las quaedam & inuidia atque aemulatio, cu quitque interiorem ingenio, automate sibi parem sie aut etiam superiorem aequo an mo terra non possit. inde effectrum est ut Castalius de Marinianius viri laude bellicae artis elari, de apprima exercitati ab omni rei militaris consideratione. Ac ab Albani consuetudine se retraherent. id autem
citata To- essectum cst, quoniam Garzia Toletanus vir Hispanus Italicae gloriae aemulus secundum locum
letani Alba- ob: inebat incaliris Albani,cuius vicario munere sungebatur atque omnibus pro suo consilio M. ni Vitarius. arbitrio moderabatur sine ullius alserius iudicio. cum videretur caeterorum ducum contemnem ingenia. at tarditas Omnis oc mora dc coperendinatio quia, ut diximus, acerrimum est venenum Om
nis rei bellicae. nisi siquid tarde fieri res ipsa conlulto postulet, non habuit tantam vim C lari anOrum apparatus, quantam uniueria Gallia imbalpina, vel potius uniuersa Italia habiturum crediderat quae tota in ma am admirationem suerat elata. Sed multa sunt auditu vitiique horrenda, o sormidabilia, quae facit experientia placida oc contemnenda: δc praecipue apparatus imprudentis,& imperiti imperatoris . nam Gadigia tandiu protraxit reliquarum copiarum discessum conuecti ncmqtie tormentorum Sc omnium bellicorum apparatuum prosectionem, dum terror ille Galloruin in animis conceptus restigesceret .concitatique ex metu Gallicis lumbrici eiecti sint. id autem factu est du plaustra parantur, iumenta ad trahenda tormenta imperantur coponuntur impedime ta ad iter. Albanus bona parte exercitus ad castellum Merulinum promouerat iam, atq; iple his comitantibus ducibus Mediolano discesserat, Pescoliensi in uchione, Vespasiano Gongasa prς tecto Italis cohortibus, Caesiare Neapolitano castrorum magistro, Raymi indo Cardona praefecto tormaco, hesbia rario negotio, Nicolao Zido quaestore, aliisque nonnullis. erant in castris Albani iam duodecinxin 'x Germanorum. Octo Italorum, sex Hispanorum milita. equites cataphracti octingenti. leuioris a maturae equites mille sere, tormenta muralia quadraginta. atque inter haec quedam insignis in xnitudinis , quς ex arce Mediolani, Ticino, Cremona, ex allis ille urbibus principatus Mediolanensis in castra suerant attracta. Albanus Livernam profecti is sit certior per exploratores duinbus in locis Gallos esse conatus Sc impetum C Carianorum excepturos; ad ripam Duriae fluminis scilicet, ini fluuius ipse posset vadari. hrilacius tame cognito numero copiar si hostiliu cum ipse haberet in castris vix septem millia peditum, equites circiter septuagentos. dc rauca bellica tormen ta , consilium mutauit, animumque conuertit ad quedam castella in suis finibus summo studio acd: ligentia munienda. Albanus ad uada Duris fluminis prosechiis quς Calli aduersus traiectia rosmum uerant, munitiones nactus sine prςsidiis aedesierias iubet tumultuarios pontes eo aduecto plaustris de more castroruni superfluuium iaci, per quos plaustra commearum Uulpiano contae
nentia transirent cum custodiis mille fclopellariorum, de quadringentorum equitum. Galli ho rum aduentu deserunt munitiones, quas obsidionis causa excitauetant, teqtie ad Augi 'stam Taurinorum recipiunt, in quos exeunt presidia Uulpani, postremaque iterga hostium leui certami- . . ne infestant. Sic igitur Vulpia frum a Gallis obses Ilim, euad extreinum prope redactum disceder . p tibus iis, qui arcte diuque obsederant, sine controuersia lubsidia capitae tandem liberius aliquan P ' tulum respirauit. Vulpiano ita commeatu cit subsidiis cie rebus omnibns necessariis munito Albanus laudata fide. constantia, virtute praesidiorum ac militum qui se egregie tutati fuerant, dii itu namq; obsidione sustinuissent militaria comitia indicit, ut communi consilio decernatur quia primum in tantis rebus et set agendum non enuri videbatur tempus anni utile Dustra amittendum,
neque consumendum in opugnandis locis parui inomenti . qtiamobrena cum ad comitia Alii rus Sandaeus, Vespasianus Gon Zaga, Franciscus Ytarra , Gargia Toletanus, Raymonduς γdona, Ioannes Gueuara, Caesar Neapolitanus, Marchio Pelcolientis, Nicolaus Zidiis, aliiq: multi Itali, de Hispani proceres conuenis lent, visum est nonnullis Augustam Tauricam esse inuaden dam. alii censebant Casalis, alii Hippotagiae, alii aliorum munitorum locorum expugnationem : esse tentandain. neque enim contuenire magnis apparatibus, qui raro fiunt, de non sine magno populoriim incommodo loca vel nullius, vel partu momenti inuadere .ctim illud etiam hostium fuerit consilium. atque lustrum prope venatoribus ostenderint, qui Hipporegiam. dc Casale. &Uerrui iam oppidum, dc faniam Iacobi, quod Sanctia vulgus Vocat, muniuerint egregie. dc alia loca nonnulla. quibus timebantur Albani vires, ut his munitionibus illae debilitarentur. aut certe retardari pollunt. nam ut acutissima acies cultrorum,si hebes fiat primum rebus inutilibus incide-dis, fit inhabilis postmodo cedendis utilibus, sic potentissimi exercitus, maximorumqtic apparatuum, si primus impetus sustineatur ac retardetur, statim cadit omnis vigor scanimi magnitudo. non esse contemnendam inquiunt totius Italiae expectationem, neque rem in obscuro agi sed qitat . . . . si In totius Italiae, vel potius totius Orbis terrae theatro; quoniam sama illorum, quae geruntur in castria. non continetur intra solsas, vallosque castrentes, sed late per uniuersis populos Italiae. uersasque nationes exteras peruolati ridiculos lore illos duces,qui nihil pro tantis copiis, tantis
222쪽
sumptibus, tantis apparatibus , tantis Inlubrum populorum incommodis, memorabile secerint. quippe cum agriculturam, artesque omnes prope urbibus necessarias populi Insubres reliquisset,
ut bellicos appa tatus iuuarent. mmenta in catira ad usum tormentorum oc annonae conuenendae, homines ad excavandaes msax, erigendasque munitiones, dc ad caueros usus militares, imperabam
tur. alii contra non esse istud edisciplina militari, neque laudabile dicebant in regionem nostium ita prorumpere, cum minime conueniat loca munitiissima. de in quibus praesertim in sint validis sma praesidia, a tergo relinquere, a quibus non minus ipsi obsideri, quam alios obsidere possent. cum nemini tutum iter in castra relinqueretur, ac semper maximus numerus militum esset dii rahendus ad accedentium in castra Sc exeuntium e castris custodias. Sic enim fiebat ut florentissimum oppidum fanum Iacobi a tergo relinqueretur, in quo erant tria lectissimorum peditum mi blia cum praesectis ducibus Birago de Vi mercato, viris in rebus bellicis exercitatissimis ac strenuis, qui possent extrema terga infestare, commeatus intercipere,oninia Gaetaria notum consilia debilibrare ac stabuertere. censebatur igitur primum omnium oppidum fanum Iacobi expugnari opori re,quod iebrem facturos existimabant; poli modo cum fama eius victoriae, nouaque accessione Virium aliquam prans ictarum ciuitatum utiliter uosse invadi. Sic enim debilitatis viribus Gallorum ipsi porciuiores ac sormidabiliores hostibus effici videbantur, cum magnam habeant vim ad reli quas res bellicas primi vel prosperi vel aduersi rerum iuccessiis. Hoc consilio comprobato, quod magis e peritia rei militaris procedere videbatur, praemittuntur qui Oppidum explorarent ad expingnationem. eriguntur triginta canones dc quatuor colubrinae ingentes postero die inter coibo terra oppletos. Oppidum ingenti strepitii atque impetu concutitur. Sed quoniam oppidan i ita mu- panum Iam ros interius aggeribus de terra communieram. locumque ad quadratam Mimam cum quatuor fio bi oppidum missimis propugnaculis produxerant, intra quorum spatia erant plateae nonnullae luperint , dc concussum. totidem e gleba munitiones, nihil ut prorius ab hostibus esset timendum. vanus fit Sc inutilis omnis tormentorum impetus. ac labor Caesarianorum ad huius oppidi expu3nationem Albanus, Mex oppido Vulpiano.& e finitimis quibusdam locis tormenta quaedam de bellicos apparatus evexerat. post diuturnam diverberationem cum omnis Caesar notum conatus esset irritus adorietium oppidum, non magno negotio ab intrepidis Gallis repelluntur. Dum Albanus modo oppido ob- stinatissime concutiendo est intentus, modo renovandis conatibus.iecturus omnino virium. Galli carum , octingenti sciopellarii dc trecenti equites sub meridiem in oppidum nihil sentientibus Cς sarianis ingrediuntur: quare fit postmodo ut frequentius exirent obleui ad leuia subitariaque certamina. eos parum prosperos rerum Caesarianarum successus, iteque vel tantillum tantς hominii pectationi respondent , rati aequo animo non ella sibi serendos Marinianius Ad Castalius, quia non res Tolet ena, sed Caesariana videretur in magno discrimine esse posita. veniunt in castra. At hanus hos contulit. docent in quo periculo res constituta sit. Susiceo tum esse nimis disiicile nego titor Alba tium oppidum illud mla obsidione diuturna. at non armis praesentibus, vinci posse. frustra ibi tem no eognitus pus absumi cum ob loci eximie muniti praestantiam oc robur, tum ob illud etiam . quod Caesarianae copiae possent ab hostibus circumuenui de cogi ut tormenta relinquerent, cum Bri lacij copiae luc Marinianii , crescerent in dies nouis lubsidiis e Gallia transalpina clam accedentibus. Albanus cum ita perce- N Cillaucopisset se munitionum x copiarum Ac apparatuum de existimationi quae praecipue lema adaestim ill P tegra, iacturam posse facere uno tempore satius esse iudicauit ut copiis in tutiorem locum contra- - -ctis omnia conteruaret quam ut ira fortunae arbitrio committeret quare ad pontem Asturae num ibnis te contulit: locum ibi munit.vnde posset Casale dc Augustam Tauri mdc caetera Gallotu Ο in pida iii instare. nam interclusa Padi nauigatione Galli non poterant commeatum ad sua praesidia demittere. his ira statutis dum opus dictitur nuntiatur Bris cius cum validis copiis adum are. eo nuntio Caesariani ne interciperenturaam cui ab obsidione recedanti ut multa tentoria dc impedimenta reliquerint . quae statim ab exeuntibus direpra sunt oc in urbem comportata; cum neq; mer ui .
catores quidem moniti sui tant de more castrorum ut vasa colligerent ad prosectionem, luari; ita ei nutas ad iter pararent. est enim calamitosum non solum ipsis mercatoribus, sed etiam turpe imperatori dc delirii atq; imprudentis argumentum, siquid in manus hostium venite pariatur, quod negligentiam vel timorem arguere pollit. idcirco plerunq; comburendi sunt commeatus. 3c munitiones atque Oificia quς fisura sunt hostibus utilia euertenda, omniaq; inutilia facienda ubi immisenet adhicntus holii una, si prius auehi non possint. ita coendς sunt arbores dc flammis adiumendpmndenda vina. mirumpendς aquς. tormenta intringenda aut infigenda elauis, omniq; ratione nitendum Ut Omnia commoda pio viribus hosti eripiantur ac perdantur. Albanus oppidi obsidio. ne relicta ad pontem Asturae protatus ibi castra tandiu habuit .vi locus ad munitionis turmam instrue icciri. postea conuulsis inde vexillis ad oppidum sancti Lazari castrametatur. Castalius omnibus copiis inaesectus Alexandriam Paleariam properat, ut inde Astam, bc in caetera loca quae indiserent,opportune subsidia mitteret, de, si opus esset. viribus hostium resisteret. Albanus ita pi ius tot Albanu, Memidabilis omnibus, nulla re memorabili edita. Mediolanum reuertit. E copiis Caesarianis aliae di- diolanum remissae Itali Icilicet. alie relia e Alexandriae apud Castalium. ubi Pescoliensis mansit cum omnibus u leuioribus equitibus. atqui dum Albanus muniendo ponte Asturae commoratur. Galli illum MItalas cohortes dimisisse. Scoccupatum esse in illo opere intuentes, M Vulpianum debilitatum atq; inanitum ob tormenta Ilicosque apparatus exportatos accedente etiam regulo Vinali O Ghiiij fratre cum magna peditum manu, bc ingenti ala equitum e Gallia Narbonensi qui su peratis Coctiis alpibus castris cum Bri laeto coniunctis plurimum vires Gallicas auxerat post discessum ac prope iugam Caetitianorum alvulpianum castrametantur. erant man in castiis Gallorum quindo cim sere
223쪽
perradus Gozaga absolutus de temu
cina tete millia armatorum. explorato oppido ad verberationem quatuor in locis muralia tormenta magno studio, sinsularique diligentia i quatuot lateribus diu ciberarit. tam acriter locus con cutitur , tamaque insignium globorum procella ac tanto strepitu, ut nulli oppidani possem ad dolentiones exire. aut propter crebritatem ictuum ad menta ascendere. nam siquis istud facete cona retur. triaci dabatur. oppidani defensionum beneficio destituti ac reparationum . quas nulla diligentia preteruare aut extruere potuerunt. Gallis ob multitudinem ac diligentiam tormentorum cuncta pro letnetibus.& presertim propugnaculum, quod plurimum taciebat ad oppidi defensione, tamen acriter ac strenue ae tutantur, tantaq; tortitudine rei illunt, xt Gallos saepius ab oppugnatio ne reiecerint, quamuis misse finissent opere, quae muros in inseriore parte ligonibus etiodiebant.ω in tollas dea luebant. veruntamen post repetitos ac renotiatos 1 Ppius conatus, cum x Oppidum aisiduis Verberationibus, oc presidia crebris prclijs iam ellent debit: tala Uulpi anum venum potest tem Gallorum magna accepta utrinque clade, sed ab oppidanis praecipuae per conatus de crebritatem globorum ferreorum . nam Henricus literas indignationis de minarum plenas scripserat ad Brisacium, quia vitiis esset oblatam facultatem dimicandi ab Albano in traiectu fluminum deuitauit se, non nihilque detraxisse regiae dignitati, nisi illud aliqua memorabili re gesta resarciret . at oblebit nulla spe reliqua thbsidiorum sustentati, quod Albanus parum curans Gallos iam copias maiori ex parte dimisisset, ne tot fiam tus secere cogeretur, omnibusque prope rebus necessariis de temsioni destituti his conditionibus se dedunt; ut omnibus libet pateret discessus. vi arma, impedimentaque Omnia tuto exportare liceret. vi concederetur oppidanis presidiis exire in acie erectis vexillis ad prosectionem. Sie Galli Vulpiano oppido potiunt ut . quod per, riginta annos fuerat armis Caesarianis castoditum, cuius statim muros deiiciunt. munitiones funditus circi runt, de solo ad equant, ne illam molestiam haberent in posterum aduerius Augustam Tauricani quod illud propugnacula tot annos egregia Cς aris Neapolitani opera pio tecti masti, arirmque furctet, permultas Gallorussi dissicultates. Galli per illam victoriam non solum multiplicibus iumptibus sunt liberati. cum facile iam minui possent Augustae Taurinorum ore ilia, quae ieinper valida esse oportebat propter illud Caetarianorum propugnaculum, verum etiam insigni in icitia ocmultorum malorum metu . que inde Auguste Tauricaea ridebantur imminere., Sic Albani exercitus uniuersis Gallis mimidabilis, ob impetitiam ducis ridiculum sinem sortitus est . cum montes parturirent murem , nihil enim tanta cxpectatione dignum aut memorabile sectumeli. Galli contra, qui latebras ad stigam iam prolpectare , ilebantur, ubi vires latis idoneas ad res gerendas sumpletunt, ob praestam iam ducis nitul liustra aggrediuntur. oc les potius, quam rumores excitam. Sic enim plerunque fit. ut primi bellorum conatus si frustra suticipiamur, intino gant.vires inconsideratorum, audaciamque praebeant holtibus formidabilem, qui contra ignae uos Sc imprudentes fieri consueuerunt alacriores. quae dum geruntur in Gallia iubalpina, P tandus Gonzaga illis accusationibus, quas superius memorauimus. oneratus multis eius ministris captis Mediolani. de in vincula coniectis, absoluitur. partina quod obiectas criminat: nes diluisset. partim quod nollet Caesar diutius in eum inquiri propter viri dignitatem, mus laque praeclara erga naaiestatem imperatotiam merita. Voluit omnes accusationes deleti, obliterari, aboleri , 5c in perpetuum ex omni hominum memoria tolli, quas in acculatore acerrimi: conuertit. multa eaque honorifica praemia, bc insignes remunerationes illi propter exant latos labores, singularemque ini rebus Calatam tu industriam decerit lucr quos labores domi soci sique pro alare pertulerata pro magnitudine pecuniae. quae sibi debebatur a Caetare oppidum sancti Seuerim. de nonnullai castella an Italia, Maa regno Neapolitano conceduntur, quibus acceptis in Italiam contendit. Calli oppido Uulpimam pra inscitiam Cae arianorum ita capto Sc euerso, mox eadem ratione montem Caluum ad deditionem compellutata: eius oppidi pis sidia minime armis decertandum esse rata, aut inlitiem suam istunae Libitrio committendami, cum Vulpiani praesidia prope omnia fuissent trucidata per obsti tam socii iudinem Gallis per hasce conditiones is dedunt; ut intcgra esset libertas, atque pnaeter vitam dc armaicu ita victorum Gallorum arbitrio concederentur. Galli his felicibus rerum latae ilibus elati milium tempus amiserunt; sed modo pollicitationibus ac largitionibu , modo minis uec insidiis, modo virtute mili tari noua oppida in subalpina Gallia capere lamnitur,qui etiam Ayquam de Anci iam castella terarunt petproditionem dum Castalius Alexandriae Paleariae morauit. Sunt autem illa sita in finibus Galim subalpinae meridiem versus in ea parte, que respectat au mare Ligusticium. ea prodition consulto ad Castalium delata iubetur Plicarius cum quibusdam peditum cohortibus ictu cinis, equitum ad eam rem tractandam transigendamq; accedere. iii in curat ut anceps produor peream tacultatem simulatae prodi nonis Gallos in insidias ad statutum locum adduceret. sic autem res composita est, ut optarat risi liensis. collocatae si 'nt nocturnae inlidie. Britauius ubi illuc inuisset per noctem magnam manum peditum .de alas equitum ignarus preparatarum insidiatum existimabat se Arici amplane capturum. Galli ad logum insidiatuni profecti sub gallicinium ab inuadentibus Caesarianis repetat ino adortulandum ut fuganturque.& trucidantur. circiteri tua nia equites capti sunt. cohortes A qnuanorum nonnullae labet actitae. alii saga salutem ubi quaesiuerunt. haec Gallorum .caedes, quia nihil aduersum illis iamdiu euenerat, non nihil eorum animos, audaciamque repressit . ac hebetauit. secitque ut aliquantulum de illa incredibili animorum alacritate remiserint . in Attrebatum quoque limbus nona multo feliciore fortuna sane a Gallis pugnatum est. quoniam inrtuna raro limplici mortalium calamitate est contenta. nam cum Gallicae nonnullae peditum cohortes, dc non aspernandas equitatus cum tormentis ad noui Edini cxpum
224쪽
tionem contenderent, nec mi illo plus distarent iam ab oppido duobus millibus passum, Ioannesii Nauaccius praesidiorum Edini praesectus vir singulari virtute iam procurauerat ad famam eius ex-r peditionis,ut subsidia oppidum ingrederentur.delegerat itaque eo consilio quingentos Hilpanos ei finitimis quibusdam locis . cum nis fit obvius forte primae Gallorum aciei praecedenti per quod. . dam interuallum cum equitatu. initur atrox praelium. atque multi Galli primo impetu prostet nun. tuti nam Hispani pro aggeribas utebant ut primorum cadaueribus ad uersus denuo irruentes. duma acriter utrinque pugnatur, accedunt reliquae copiae Gallicae. at Nauaccius succrescenti hostium mula titudini cum mini ineresistere posset cum parita suoru ira iactura se in Oppidum proximum recipit. ceciderunt insignes Galli in ea pugna Sipierius,&Mona medius reguli. sed multo etiam gra-4 uior fuit Gallorum clades accepta non procul ab oppiduo DouaO. nam cum incursionibus, popu- a lationibusque potius, quam iustis certaminibus res ageretur; non ingenti cataphracti equites cum, sexdecim vexillis ac non millis peditibus castella quaedam de villas B incorti graui iliari hostis ii cendi j N praedationibus popillantur. multa na praedam abigunt at Douai praelectus.& Attre tuma quaedam praelid ia,Sc ripami. Ad cameraci, ubi erat Comes Ebrosta inuis cu Germanorum regamento audita inciartione, praedaque Gallorum longius. quam par erat incurrentium, collectis quibus dam cohortibus peditum, nonnullis turmis equitum galeatorum, & lclopellat torum equitum Hispanorum Gallos abigentes praedam iam reuellentes in suos fines pluribus e partibus inuadunt. committiturari xi in E 3c cruentum praelium .ad extremum Galli maiori numero cedere coacti ac icepta insistat clade, amittisque xndecim vexillis victoriam Caetarianis copii S cruentasu relinquunt, . iatque in lagam vertuntur. multi trucidati sunt, multi capti, pauci fuga te scrvarunt. ex illis vexillisi nouem ab Hispanis capta sunt, & in oppidum Douaum portata, reliqua duo venerunt in potuita rem Sequanorum , atque ripamum sunt ablata. At Carata Pontifex cieatus tanta, tam preciara, a tam inaudita initia sui imperii, atque Pontificatus edidit, ut omnes homines non solum ad mirisicam spem pacis, dc tranquillitatis. led etiam insignis felicitatis erexerit: quamobrem incredibileme in se omnium populorimhac gentium beneuolentiam, bc Romanorum praesertim excitauit. ille . dum audiendis legationibus regum ac populorum & omnium gentium . quae giatulatum undique .i confluebant, esset intentus , post multas controuersias, & mutationes conditionum inter Celaris,
Ec Henrici Gallorum regis negotiatores componuntur induciae in quinquenniu, quae ab ipsis prin- Induci x ikercipibus confirmatae postea in omnibus Italiae, Gallue, Belgarumque finibus indicuntur, de per prae H ria cones publice pronuntiantur. Pontifim decernit legationes ad Caesarem, & in Galliam Motiolam, - Π i ec Carasam antistites purpuratos quae gratulatum pro rebus compositis mitterentur. veniunt gratii 'R V 'latum Romam siti, idem tempus Guidobaldus Dux Vt as, Sc Ferrariensis, Patmensitque duces, Dux V bim cum magna ciuium nobilium pompa ac magnificentia, Pontifex Vibi nati duci Romae praesectu- sum ira oux ram concedit, summumque impetium post iplum Pontificem in uniuersum ecclesiae principa. Lς-ii
tum . tria uisti tuta praeterea pronuntiat. quae vulgo bullae vocantur, quorum in uno decernitur, ut amplissimum Iubileum concedatur. ut pro omitium Christianorum pace, dc tranquillitate ab omnibus Christianis pie, ac stippliciter Deuς rogaretur. in alio decernebat, ut remrmarentur RO . mae res Hebraeorum: in alio continebatur, ut erepti abalienatique redditus omnes ecelesiasti- p ε ci illegitime rescissis abalienationibus recuperarentur. Iubet praeterea omnes copias censeri quae S Romae essent exercendis armis idoneae quasi ple videre uoluit quo tempore censa sunt decem millia hominum egregie armatorum loricis,& caeteris armis. hos alpectus sane M apparatus atque a morum splendor bellicosisti mos fore promittebat, sed abnuebat imperitia, Sc imbecillitas animorum . de varietas nati num minime inter se conuenientium, quae repugnabant Omlara pictura- tis armis. Ec toruis vultibus. sed tanta fuit Pontificis oblectatio, Sc voluptas his copiis tantis, ac iam bene instructis, ut apparebant videndis, ut omnes voluerit postmodum instructos in acie in
ρ plateam diui Petri accedere. centum oc viginti nobiles viros Romanos equestri dignitate inii- gniuit, quos Fidei equites vocari voluit; quibus permissa est, de data perpetua Pontificis ipsi iis corporis custodia .s Oportebat duodecim equites singulis noctibus esse in palatio Pontificio
militari munere perfungentes, cum diuisis vigiliarum horis singulatim ad thalamum Pontificis excubarent : atque ita aliis quotidie succedentibus mutabantur tanquam in gyrum . restituit Romanis bur urbem, quae multos iam annos ab illis defecerat . contirmauitque Omnia illo-- ruiniura dc priuilegia quibus usi fuerant ad illam usque diem . hisce rebus effectum est, cuin Tyφη R ' tantum liberalitatis, Sc magnificentiae prae se tulisset, ut mirificis laudibus tolleretur in coeluin ab φ V μ' omnibus Romanis, colereturque non sicuti caeteri Pontifices consueuerunt, sed tanquam Politis sex pater patriae, ant tanquam Deus aliquis beneficus. dc propitius urbi Romae. Romani contra ne . tot tantorumque beneficiorum immemores aut ingrati videri possent, illi e pulcherrimi lapide maὸ gnificentissimam statuam in Capitolio erexerunt. tanquam inusitatae bonitatis, de liberali laus Pon si, ii, potita tisiciae perpetum monimentum ad omnem posterorum memoriam transimistiiri .sed tantis, tamq; eiecta. praeclaris initiis caetera non responderunt, ut illo loco narrabimus, quoniam idem Pontifex ob seu s litatem ingenii sui tautor atrocissimorum bellorum .atq insignium calamitatum Romanis, oc viris uerse Italiς. idcirco illa stat ita postea secto impetii uniuersi populi Romani devastata est, de non mus nore odio infracta, tracta, conan inuta. quam laetitia suerat erecta. Illa dum Romae geruntur. Ca sat et honorum iam pertaesus cum rerum omni u deniq; sit satietas, vel cupiens post infinitos bellorui labores exautorari ac donari rud vel quod esset valetudinarius cu Bruxellis grauiter laboraret e Pe caesi s di biiq. statuit ad tranquill opem vitae rationem conserre, omniumque regnorum de principat una risi depone a amplitudinem ac magnificcnliana parui facere . quippe quod ea, quae Vulgo de imperilae multit in recup2t.
225쪽
dini grandia magnifica, ad mirabilia, ac prope diuina apparere solent, reipsa nihil contineam egregium, aut ad animi sedandam turbulentiam minime spectent, quorum tota praestantia de ampli ludo constituta est in admira ione vulgi. pauci enim principatum sapientes expeterent aut expeti. uerunt ad selicitatem, cum nihil ille telix in se contineat. istud aucupandae quietis consilium, atque desiderium cum Maria Pannonie, de Eleonora Galliς reginis ibioribus communicatum, cum motiva esset paulo ante mater Ioanna Aragona in Hispania, non soliun probatur, sed etiam ambae communi consilio stat rem hortantur ut quod reliquum vitae diuina clementia sibi conceder tur, quanto fieri post et tranquilius atque pacatius transigeret, putaretque lolam felicitatem in rebus humanis metito posse iud icari an inu quietem: quoniam honores &nsagistratus dc imperia cotti m. non animum exornant aut adiuuant,cum sint tanqua picture parietum, que neq; ad firmi tate conserunt, neq; ad diuturnitate, quod Vnum virtus praestat δc prudentia Sc praecipue paucis cintentum esse. his ita constitutis Casar Philippum filium ad se acciri iubet. ante Omnia reduce e Brit nia creat illum Principem equitu ordinis Tosoni j.habuit origine ille ordo a Philippo duce Sequa-norii siue Burgundiae Bono cognomento, atq; suit institutus in vi beniunia ad honore Dei, virginis Dei parae, δc diui Andreae apostoli asciti ad protegendam Sequanam familiam, anno vigesimo nono post nulle de quadringentos a partu virginis ita tamen ut in truncordinem,qui religiosus sit,
non plures trigini lc uno nobiliores admitterentur, quibus nulla turpitudinis incilet macula, atq; bene meritis tantum pateret aditus. ille autem princeps intelligeactur, ad quem principatus Sequanorum & Belgarum peruenisset. additi sunt quatuor ministri, scriba scilicet, quetestor, a secretis, araldus siue Tolonius Aureus vocatus. Carolus autem Quintus anno decimo septimo post malle:& quingenios numeru horum equitum adauxit additis viginti, ut ea dignitate quosdam insigniret, quos amabat . atqui uniuersos titulos Sequanorum dc Belgarum . omneSque principatus, regna, iura Caesar Philippo cessit Bruxellis in hunc modum. indicta sunt comitia omnibus equi. tibus de statibus Belgij, qui cum ad statutum diem Bruxellas conuenissent . atque in amplissimam aulam palatijstequent accessissent, eo post prandium ingrediuntur Caesar cum Philippo rege. Maria regina, Dux Allobrogum, atque alij multi proceres. Ubi consedisset Caesar in sublimithrono iubet Philippum 5c Mariam de alios insigniores duces ac principes sedere in sedibias ibi paratis. illis sedentibus unus e Caesaris consiliarijs Di elles nomine pro Caesare Oratione habet. inquit Caesarem iam inualidum eme dc propter aetatem non poste amplius haec munia regnorum, im cuti antea consueuerat. sustinere. qui cum esset in Hispaniam iturus tanqviam in secessum, ubi aptiorem magisque propitiam sibi aeris temperiem experiebatur, statuerat has regiones Belgii regi filio suo renuntiare , qui iam sciret Omnia pro aequitate gubernare, dc posset tanta pondora sustinere. huius sermonem subsecutus est Caelat ipse, qui eum monimentum teneret mana excusans suam imbecillitatem memoriae propter aetatem. summatim recensuit praestantiola facinora, gloriosa sique victorias, quas obtinuerat. Tum subiunx It se non amplius his imperiis esse habilem, quod siqua in re propter inscitiam defecisset, rogat Philippum ut faceret satis . his dictis veniam ab omnibus petit. petitioni seniles non desuerunt lacrymae. tum Philippus procidens in genua se tantis muneribus non dignum esse promeritis inquit; sed a clementia benignitateque Caesaris id munus accipere. se procuraturum ut pro aequitate illis populis satisfieret. deinde ad populum conuersus pauca. locutus est Gallico idiotraate, atque cum parum calleret illam linguam, iubet episcopum Riqiacensem optimum suum animum exprimere. Huic Iacobus Mansius iuriscons. regius concitarius pro principatibus respondit legre ferunt perspecta fide de obseruantia omnium populorum erga Caesarem se nunc ab iplo caelare deseri. sed tamen quod eum maerorem solabatur ac lenibat regis fili j successoris virtus, praestantia. & bonitas. cui vel per iacultates id sanguinem, si opus esset, pollicentur summam obicruantiam. Maria regina, quae hil de regionibus cum fiammo imperio potestateque pro regia praefuerat, post huiusmodi dicta inquit se pro animi integritate, dc quantulacunque esset rerum peritia, res gelgicas administrasse. veruntamen si non consecuta esset quod oportebat, suppliciter veniam petita Caesare. qui significauit sibi satis ab ea suille factum. eandem orationem postea conuertit ad principes Belgarum . quare Mansius non solum reginae singularem diligentiam dc integritatem omnium n mine laudauit, verum etiam gratias egit immortales . per publicam igitur stipulationem S cille, Sequanorum, Insilibrum, Belgarumque principatus assignat, atque ad postessionem ipsorum regnorum milii sunt procuratores Philippi nomine Aloysius Cordubensis in regnum qui
dem Siciliae, Sc principatus Mediolani. Pescoliensis in regnum Neapolitanum. atque Albanus iussus est esse Mediolani Philippi nomine in ea presectura post res insubrum compositas . his peractis diplomatis Philippus rex dicit Belgarum gubernatorem cum summo imperio Em
nuelem Ducem Allobrogum . nec vero omnia uno die renuntiauit, quoniam his Belgarum iuribus concessis abitum est. nec multo sane tempore interiecto idem Caesar Bruxellis praetentibus, praestetis, ministris, gubernatoribus prouinciarum ac regnorum, cui acciti fuerant, concedit ocrenuntiat Philippo ea regna, quae dixi inus. quae ipse possidebat, Hi paniarum scilicet, Siciliae. Sardinie, Balearium, Ameriae, noui orbis, Omnesque alios principatus, regna, imperia, prinuincias, insulas. iura, titulos ad se aliqua ratione pertinentes, praeter imperium tamen, quod cedit Ferdinando statri cum insignibus . atque ut pateat quo pacto Belgij principatus de reliqua regna in potestatem Austriacorum principum peruenerint, videtur series rerum paulo altius repetenda. Anno igitur Salutis nostrae. ii 73. mortuo. Federico secundo Imperatore pripter Electorum discordias fuit annos decem de septem interregnum , cum alij Alphonsum Hispania
226쪽
et Hispaniarum regem elegissent, qui noluit suscipere imperium , t alii Ricardum fratrem regis Br,
ni,quem Imperii urbes noluerunt varijs de causis admittere. Electus fuit idcirco Rodulphus pri nius eius nominis imperator Comes Asciburgiens qui per hanc supremam dignitatem coepit f Q nullam Austriacam illustrare. eius fortuna non contenta fuit solos honores illi concessisse, sed alia indicia dedit optimae lue in illum voluntatis : nam cum decessisset per id tempus sine haeredibus Dux Austriae, rexque Boemue Ottogarus illam piovinciam occupasset,imperator per vires imperii
a cum proprias non haberct,eam recuperauit: quam quan ius reciderat sub Imperium, anno tars.
a Alberto filio largitus est, qui ρtimus fuit Dux Austriae, quique primus nomen dedit illi familiae. successit Alberto Albertus Sapiens cognomento qui principatum Croatia, Carniola, Carinthia voi catis regionibus Illyrij adiunctis ampliauit, quoniam mortuo Henrico Comite illarum regionum, sine haeredibus Albertus eas impetrauit a Ludovico Imperatore, atq ue uti cum Austria coniunge-:i rentur, quod accidit anno ty 3 1.deinde cum bellum exatiisset inter Helvetios, bc Leopol dum Austriae Ducem anno 1 36 o. propter quaedam loca comitatus Espuighi quae Helvetij in foederati ncm exceperam, quae loca nunc Caniones vulgus appellat, peruntque vel eo tempore sic appellati. Ventumque esset ad arma profligatus suit L potu usi principatumque avitum amisit, in qua ii tum clade trucidatus fuit. Illum principatum propter strenuitatern Helvetiorum nunquam illa fae milia recuperare poluit,cum ab ea natione adhuc possideatur a Comite Bernae. Sed quantum bono Ium adem vis armorum Austriacae familiae , illud totum cum magno corrotario sortuna repem. dit,quoniam cum Rodulphus prmicti Alberti dux illet Comitem Titoli viduanuinortuo Ludovicoci Duce Norici mancipatu potitus est, ubi Mainaidus Ducis eius filuinia antrae concessisset qui propter simultatem quam mercebat cum ducibus Noricis patruis. M propter maternas perluas aniles reli, a quit haeredem iptum Rodulphum victricum, atque ita eodem anno a 36o. hunc comitatum cum est Austria coniunxit, quas regiones Austriaci Duces ii ne controuerita multos annos possederunt, cracepto tame uulo Archidiacis quem Federicus Imperator concessit.Mor tuo deinde Carolo Duce .l Sequanor uin,qui populi Iura monte tantum leparantur ab Helvetiis r licia Maria unica filia haerea de Maximilianus Fcderici imperatoris filius qui Niple fuit Imperator, eam duxit uxorem, accepi que iii dotem Sequanorum regioncm, S Olandam, bc Zelandam, Flandriam, Brabantiam, Ghel, . arta atqueomno denique inferiores illas regiones. quod maximum fuit incrementum. sed mul.
. m.mal fuit, quod factum.eil per matrimonium Philippi Archidiacis Austriae iiiij, Maximiliam. Imperatoris. 6c Ioannet Ferdinandi Aragonii Hispanaarvuli Regis , quia mortuo unico filio mare. - quem rex habebat,ipse cum uxore relictus cst hqres regnorum Hii panis. Sicilie,Neapolis Sardini vi maxima ruinque prouinciariim noui orbi,.quibus regnis.& prouinciis succinerunt duo fratres Carol ir Ina perami. Ferdinandus rex Romanorum his fortuna etiam faxiit plurimum quoniam Cai rulo detulit. lmpcritimi preter superiores principatus, qui tanquam primogenitum ad eum specta, ii tant,at Ferdinando obuenit Auitria Pan nonia post mortem Ludotaici leuiri. 5 regnum Boemiae incitis caui Miui regno adidiam est 4lesia, Motauia dii ue Lucatie vocat; qui principatus tam am- . pii sunt, ainque Potentem Austri ira iaciunt,ut nisi potetitis limuni Turcaruin Imperatorem haberet finitimum,qui potest vel maximas vires obtundere, potui iset videri traire nulla re inferior. at vero Genuense dum Galli variis calamitatibus asiti Latitur, atque occupatur, de inuoluti sunt in multis bellorum i luctibus Cyrnuq iosulam vidi Manu .recuperare tutuntur. Auria collecti magna manu malitum Casalium simum obsidet .asriterque diverberat . quae presidia cum omni subsidi Clani, si . Ium ipe ellum lestituta ea conditione denique te dedunt, ut liceret liberis cum armis, de impedi- nus ea pari. mentis quo cilem, e cedere. illa munitione ita Auria per deditioncm potitu deinde portum syraculanun imi it . ita cum propter egregiam virtutem defensorum se omnem operam lu- dere intelligerςt ab illa oppugnatione recedit. neque tamen his tot cladibus ubique acceptis
hinc incla piomer vim bellorum ylla spes quietis se ostentabat, Ied multa minacia prodigia
- graui ta signilicabant imminere. nam inclinis cometa in Italia apparuit, nuntius nouarum cala. Psodigium. --dum , qui interius turbidus pallentque videbatur , cum tamen radii essent claris sinu , at- . que auro per si miles. ille ad leptentrionem a meridie paulatim excurrens cum ipso cocto tanquam vera stella conuoluebatur , variatoque curtu ,.s Apparetidi tempore pet menci sp tium prope perdurauit, mox paulatim euanuit, secuti sutis paulopoli insigne, calores. ac de inde ingentes pluuiae. in finibus vero Noricis, de in Usiqnibus Sueuorum ac BOemorum tan . in . ira, tantque Brmidabilis exorta est tempestas, de rami turbidei ventorum , ut multa aedificia prostrata lint, M solo adaequata. arboresque conuulle radicitus per uetuitae, atque assidulla pro- pe Hlgurum splendor, t Dath nictus ocul vin interposito interuallo. ignes crebri in aere visi iunt per quoddat ni paulun perdurare. Pontifex qui tam benignus extiterat erga Romanos ciues iam ad tuo, etiam conivnct M c pit animum co' riere,& wrum rebus consulere. Vt de opulen- i ,Δ bonoribus insignirentur,ataliae cum anim 34 rius nesseo quid helhcum diuinare videretur. Ioannem Caraiam fratrem rebus militaribus cunisummo imperio preficii, qui m/ςn cum pompadcinusitata prope ibiennitate ad mi dignitatena suit assumptus. iram aurea veste indutus, habensque capitis integumentatio musti, gemini S, dc margaritis ornatum adductus est cum magno pro ' κ, ,h, acerum comitatu in pitolium titit; bi solemne magnificumque conuiuium paratum a Roma .maestifera nis cum regio prope sp a're.. ubi nobiliores ciues Romani erant mmplures ac matrons Ronra' taeter pon ad quod nuiuium maines Pontili cys coniuncti l. 8c assinci suetant inuitati . In ulta ade- tilicis
227쪽
missum est humanitatis, magnificentiaeque genus a Romanis.quo non eum uiatissime ac liberalissime in assines lyontificis usi sint,cum omnes arbitraremur se ad summam tranquillitatein per illum Pontificem peruenisse, dc ad selicissimia in vitae genus, atque adeo ad illud vere aureum laeculum. Iod ab antiquis tantopere fuit laudibus celebratum. omnes Romani laetari, gestire, exultate, as concutere, Pontificem miris laudibus tam publice, tam priuatim extollere, nihilquerant ope reprecari a Deo, quam ut illi quam maxime diuturnus, de telix vitae decursus concederetur. Pniblippus rex interea abdicato cardinale Pacce sufiecit in Neapolitanam administrationem Bernat dinum Mendoctum, qui fuit in ea praefectura, vique ad Albani aditentum. Sed antequam indinciarum fama in Belgas, aut in Britanniam penetrasset, vel potius etiam antequam res compone rentur, bellum quoddam nauale commissiani est inter mercatoria, militariaque nauigia quaedam gesta nauale propter atrocitatem memorabile. nam cum praetoria nauis Hispana in mari Oceano cum viginti, M trox in in duobus nauigiis Batauotum mercimonijs onustis nauigaret ex Hispania, Galli per exploratores m Gno' cti certiores decem&nouem naues onerarias, M sex minora nauigia bellicis apparatibus, dia praeit diis egregie instruunt,atque in opportuno loco praeitolantur non procul a Douera, qui in Britanniae portus, fere per lineam reclam ictum e regione aspiciens. ad eam praetoriam navim inuadenda cum apparuisset. Galli spe praedae incredibili impetu alacritateque seruntur Bataui propter belli su micionem quantuis vatia mercimonia convehebant, tamen minime erant ad des sionem Imparati non sunt territi igitur repentino Gallorum adorientium conatu, sed strenue se accingunt ad d sensionein. Galli quoniam militum bonitate pristarent, quanta fieri potest celeritate torme torum impetum deuitantes,quaerunt mminus pugnare. iacta limi ferrea instrumenta, quibus naues inter se colligarentur,fierentq; ad mutuam pugnam stabiles atque post multum tormentorum fragore
Galli denique circiter quindecim nauigia satauorum incisi et reis cathenant ad expugnationem. Bataui ac Belgae resistentes, tuentesque ipsa nauigia tam atrox, ta inq; cruentum prael iam commi tunt, multi Vt minque caderent.&non minus victi, quam victores Galli apparerent. Istud autem fiebat non solum Batauorum virtute qui Gallis minime cedebant, sed etiam nauigiorum bonitate, quae multo erant Gallicis editiora. Gallisque imminebant,ac multis δί tormentis, Ac variis armora generibus erant instructu cum vero diu certatum esset, Galli iam destili diutumo labore, ac vi tot mentorum conquassiti e bello erant excessuri sed cum id facere non liceret, decernunt Batavis na nibus ignem iniicere, ut hostes territi cogerentur accurrere ad testinguendum incendium, sibique tempus concederent ad fugam. scd res longe aliter ei renit nam cum repentina vis ventorum insurrexisset,iaeque naues possent ita repente solui tantus ardor sublatus est. tantulque impetus, Alluctus flammarum Vt non minus in amicas, quam in hostiles naues ignis debaccharetur. illo excitato imcendio omnes necessario dimissa pugna ad extinguendum ignem sunt conuersi. nulla tamen tam velox mortalium suit diligentia, ut multa nauigia illo incendio non exusta sint: atque milites ignis acerbitatem aufugientes natatu salutem sibi quaerenis ad proxima quaeq; nauigia confugieban . ceciderunt e Gallis mille iere, e Batavis non multo plures quadringentis ; quae pugna cum diutius perdurasset, concretarataeque fuissent sex naue Gallicae ac totidem Batau deniq; Galli victoria pintiuntur.captivaque abducunt quinque nauigia Batauorum lc multos insignes Itomines. Caeretum zohe iE-in: Bona Poloniae regina mater Isabellae reginae inserioris Pannoniae cum vix a Caesare, ae Ferdinando aduentur ve impetrasset per hoc tempus,& a Ioanne filio Sarmatarum rege, ut in Italiam migrare licetet, atquene: ,. quod reliquum esset vitae, ibi transigere, primum traiecit Uenetias. ibi magnificenti lime a Venetis in Thalamagum excepta inultis comitantibus Veneti, ni atronis ad paritium Ducis Fer ensis ro gie ornatum, apparatiamque magnificentissime adduci iit inlia sic omni ossiciorum . magnis ibitae, liberalitatis genere usi stant Veriet t. postmodo datae simi illi triremes. quae tutam ab omni pibratarum molestia. aut initula tunc litora maritima infestantium ei potierent, quo vellet. Bona selici nauigatione facilique vita, de eximia benignitate ventorum Barmina appellit, quod est Apuliae ΕΛης mor , Oppidum, atque ibi par uni vixit. haeredein moriens testamento teliquit eorum omnium. quae Ec rei tamen- Preciosa secum aduexerat, seruum quendam ; propterquem etiam male iudiebat, quod posthabi Mun. ta filiorum regum imaiestate. 6c amplitudine seruo ad concubitum turpiter abuteretur. quo etiam tempore in finibus Belgarum cohortes non utillai Germanorvira insignem tumultum Ata utis dido oM excitarunt stipendiorum inula, portisque de ii irribas quibusdam Occupatis pulsis, de eiectis custo - ψ dii usa ruebanturbem breui direpturi, ii si Maria resina nouis aediti, Gyri', illotum audaciam refienasset, authoresque seditionis capitali supplicio mulctasset: at Hr .ricus' Cantabrorum rex . . eiectus e reῖno a Ferdinando rege Aragonae amici Uuodecimo post in ille.& Haetatos naturaetabit i. concellit, cui successit Vandomus regulus. nil infidomus unicam filiam eiu regni haeredem m. matrimonio habebat. Pontifex interea ad ressi andos nonnullos'ecclesiasticos magistratias
Pont. re D animum conuertit, quos Datariarum, Poenitefitiariam, id Auditoratu in vulsus appellat. ad exi. niationes. mendosque. dc euellendos abusus qui in hos magistratus sensit nit repleranti Mad rem andos sacerdotes, omnemque conditionem ecclesiasticam tam in iis qu ae perimerent ad vestitum, quam quae ad mores oc ad omnem vitae rationem recte institi tendam. deo citit seruari in posterum ne rorum sacrarum munia committeremur ignaris earum rerum, quae necessaris erant. Ut scire luiu: ne ve prouentus te commoda debita vitis bonis, dc sapientibus concederentur inconsiderate ignaris.
- Bdmi periris sacerdotibus; quoniam qui non laborant in iis, quae diligentiam requirunt, hoc estignatii. 5c negligentes homines noti debent reportare patia premia cuin viris bonis εc nauis. δe fa pientibus . ubi enim nulla sit vir timuit differcntia , imperiti, scilicet de petitie, ibi inere*e est esse certissimum ignauis domitilium. atque holpitium denique omnium calamitatum. Pon m
228쪽
sex igitur concessit ecclesiasticos prouentus illis tantum, qui a viris bonis. 3c doctis 3c prudentibus
antistibus idonei fitissent comprobati . cooptauit prunum in sacrorum antistitum purpuratorum concilium Carolum Caratam. cui tuum galerum purpureum concessit: quo tempore Glat una cum sororibus regmis commodam nactus nauigationem in Hii paniam accedit vento vlus latici. Delegit sibi monasterium in loco laluberrimo, de amoenissimo Iusto vocato , Hieronymitarum, ubi rebas omnibus humanis neglestis diuinis tantum cogitationibus te addixit: magnaque vius est continentia. dc abstinentia ciborum ac potus. sic demo iis trauit, quam parui imperia. oc amplitudo regnorum facienda sit illis, qui res diuinas suspiciunt, aut etiam qui tranquillitatem liuinanae vitae rinquam lolam felicitatem in rebus humanis lectantur. quae dum fiunt Romae, moritur Mediolani Marinianius nuper e Gallia iubalpina reuertiis, non sine aliqua iuspicione veneni. sic repentino prope morbo correptus uno temporis momento, tanquam bulla uniuersam rerum gestarum gloriam conclusit : qui propter singularem felicitatem benignitatemque fortunae non nihil tamen suo ingenio adiutus ex intimo, bc pene sordido fortunae gradu ad luminos amplissimos. que honores peruenerat,omneque aetatis tuae tempus in castris Caelatas cum multis insignibus premutis militatibus absumpterat. sepultus est Mediolani quam hoc ioci Meatissime, quem Albanus Dux.6c uniuer Ia nobilitas Mediolanensis ad uepulturam cum magno totius ciuitatis me rore. ac lachrymis pro Iecuta est. eius corpus positum fuit in amplissimo, magnificentissimoque templo maiore, in marmoreo sepulchro multis cupreis statuis,& columnis variegatis ornato quod unum assecutum est a prima conditione disterens permultos bellicos laboles. iuerant illae coluinnae e C lio monte Roma Mediolanum comportatae magnis ii imptibus. Pontifex qui tantum animos omnium mortalium ad summam sp felicitatis erexerat omnibus sapienter instituendis, iam cepit ad priuatos etiam animum deflectere, atque per incredibilem humanitatem insigni liberalitate utitur erga omnes, a quibus aliquo unquam beneficio finitet affectus, tanquam iertilissimus ager atque inauditani acceptorum beneficiorum memoriam tenere cognitus est. sed tamen tam admirabilis, tam felix , tam inusitata Romanae urbis, dc niuersae Italiae expectatio. quali suiu segetis, vel in ipso primo floreicendi tempore corrupta est, non tantum ipsius Pontificis natura quantu consultorum perfidia Sc scelere,de auaritia. de vana cupiditate rerum nouarum . nam cum eum sollicitassent allines Sc consultores, ut arma inferret Philippo Hispaniarum regi, non Latii tantum . sed totius Italio de Gallie atque Hispaniae tranquillitatem in maximas calamitates, aerumnas,& perturbationes coniecit . ita vero rem Pontificiam amixit .vt per multos annos felices, multotque lapientes Pontifices
ad priorem statum vix pollit perduci. Albanus, qui erat adhuc Mediolani Neapolim decedere statuerat, ut occultis Pontificis consiliis, octapparatibus occurreret, subodorabat enim quod paulatim, ut dicetur postmodo , instrueretur aduersus Philippum regem'. at quia Mediolanen sis praesectura insigni aliquo viro ad eius urbis administrationem indigere videbatur , deligitur ad illud munus Christophorus Madruccius Cardina. Tridentinus, qui magna cum Ietitis significatione a Mediolanensibus fuit acceptus. Pontifex post Carolum Caratam cooptauit in pu
puratorum patrum numerum Antonium CapiZZuccam Romanum, Ioannem G taperiani Germanum, Ioannem Reumanum Gallum, Scipionem Rehibbam. Siculum , Ioannem Saliceum Hispaniim, Diomedem Caraiam, Bernardinum Scotum Sabinum . ea dum fierent Romae, regulus Villagagnius vir Gallus eques Rhodie militiae desiderio nouarum terrarum, ac rerum nouarum impulsus ad Ameriam nauigare instituit, Quam nauigationem centuimus non esse praetc mittendam propter cognitionem vatiarum rerum, quae ex ipsa cognoscuntur . nam cum inportu Habbae, quae ciuitas est Celtarum, naues quasdam onerarias praesidiis, bellicis apparati bus. omnibuique rebus necessariis diuturnae nauigationi instruxisset, vela in uentos explicauit. yes fretum igitur Herculeum dc Calpen Alybenq, montes , de columnas Herculis praetervectus in oceanum Occiduum ad sinistram aequinoctialena vellus nauigauit, dc ad insulas fortunatas, siue Cannarias peruenit. distant illae insulae circiter viginti gradus ab aequatore contra extremam Mauritaniae partem, ad quam partem etiam terminus occiduus Hispaniae concurrit. dicte sunt Cannutiae, quoniam vira illarum Cannaria fuit antiquitus appellata, alia Niliaria, duae Innoniae, una Capraria, Una Ombrios; quas tamen quidam censuerunt vocatas fuisse Cannarias ob cannarum Popiam quae laccarum producunt. has omnium orbis terrae regionum selicissimas esse fabulati iunt antiqui. cum propter sertilitatem pecudum , tum propter aeris temperiem, cum omni
no fieri non possit, ut tanta sit temperies in locis cuisui solis , dc aequatori tam propinquis. quibus Polus non eleuatur supra orizontem plus viginti gradibus, cum sit illis dies longissi mus tredecim horarum initio sere paralleli per Syenen. Inde solucris Vulagagnius oram Aran impicam de ostia Nigritae Nieque fluviorum praetervectus, regnumque vocatum Senegae, quod distat ab aequatore ad altitudinem poli circiter quindecim gradus, ad insulas Hesperidum appli-
ant, quae distant a inrtunatis Octoginta millia passia una tropicum an tarcticum verius . illarum Mitae habitamur a Lusitanis, qui primi omnium recentiorum illas inuenerunt, quarum altera Sancti Nicolai insula, altera Sancti Iacobi vocata est. relique svluestribus capreis. variisque seris animalibus tantum, Sc a paucis hominibus habitantur. hinc longa nauigatione usus ad instilam Ignis nominatam peruenit propter multitudinem flammarum ibi scatentium Ichthyophagos , ScAethiopiam interiorem praetervectus. deinde aequatorem felici itinere pertransiens, desinum Bonae ipei vocatum Americis insulis propinquat. tum altissimos Christmourae montes prospiciens .'qiii non procul distam ab Americis tandiu nauigauit , ut ad montes ipsos peruenerit. ab incolis benigne excipitur, unde ad Friae promontorium vectus ab aquarum penuriam cum. R 3 latium
Initia bello- tu in Italia. Albanus adit
Neapolim. Car. Madmecam Mediolani pretiactus.
Ameriae dolcriptio, siue fortunataru
229쪽
Alsiim fluuii im inuenisset coactus est ab nauigare per longum tractum. donec ad Gan abram fluuia
peruentum est. tum aduerso cursu fluminis,led non violento tamen propter amplitudinem prosina ditatemque aquarum ad intulam perueniens illam Galliam a marcticam nominauit. dc terrae pars Vocata est a Gallis Ameria, quoniam primus Ameticus Ves puccius eam deprehedit. vocata est postmodo Gallia amat lica.quia possessa sit a Gallis. est aut e lita inter duos tropicos lub aequatore pars quaedam Americae regionis, eaque non parua ultra tropicum Capricorni porrigitur: quae ab oriente, leptentrionem versus aut tropicum Cancri mari oceano terminatur.ad meridiem, siue antarcii cum polum fletum habet Magellanicum .ad occidentem Cuzcum & Ophir, & mare nominata Pacificum nascitur in Ameria quaedam palmarum copia, ubi etiam mira est piscium abundatia qui frequentes sunt in proximo mari. quibus incolae vescuntur. eorum tamen hominum cibus est fructus multarum arborum praeter dactylos, quos terra sua sponte sine ullo mortalium cultu, aut industria producit. vcicuntur etiam radicibus nonnulli, quas indigenae Helichas vocant, quae ii milli, mae sunt raphanis, & humana carne illorum, qui pugnando ceciderunt, cum hostes etiam ccsos cinmedant .sblebant hi populi solem,oc lunam,& sidera adorare tanquam Dei ministros, cum tamen Omnes in eam sententiam conuenirent,quod unus sit Deus,qui pluuias de tonitrua, de fulmina excitct, quem illi Tompanum, quasi tonantem vocant. homines eius regionis sunt rubicundi, Vel potius sului. st viiij crocodillis, te sardis praegrandibus ac longi, abundare dicuntur. huius telluris Vil laga ius magnam partem, atque regionem hanc patefecit,quae iacet sub tropico Capricorni. habitabatur illa ab hominibus impiis . perfidis,inhiimanis, ex legibus . eximie omni turpitudini, genere contaminatis, qui nudi etiam incedebam, sicuti producti iverant ab iplanaturaued politiorem vitae rationem postea complexi sunt. exercent tamen. Vt exercebant, liberalitatem in omnes amicoS.
qui cum venatibus assueti sint atque vivant plerunque e praeda nam multi cerui,& capreoli,M apri nascuntur in illa regione: amicis.& Christianis praecipue,vel praedam impertiunt,vel ad nutula multant. coloribus vero utuntur nonnullis,quibus magnopere delectamur. Sicut enim Aelli iopes libenter oleo perunguntur, ut nitentes appareant. Turcae caeruleos ungues faciunt, & pingunt crura, sic hi fructus cuiusdam arboris persico persimilis succo utuntur, quod Genipatum ab illis nuncupatur, qui caeruleum prope colorem reseri, atque illo tinguntur. Anouanum rurius fructus est iuglandi persimilis, cuius venenum est acutissimum, repenteque interimit. glans tamen interior, ubi aruerit, tam lonora est, ut tinnitum prope tintinnabulorum emittat,qua plurimu utuntur Am rici illum brachiis, S cruribus alligantes. hoc genus hominum bellicosissimum est, litium aeque lata dis existimaturi qui pi ures inimicos obtruncarit: Quorum arma sunt sagittae, & baculi, oc lignei enses, sed praeduri & acuti. utuntur lintribus e corticibus athorum, qui si hostem quempiam ceperint in bello, eum domum adducunt,opipareque nutrientes ad illud vique tempus. quod visum tuerit. asseruant. postea mactantes omnes amicos conuocant ad conuiuium, atque ita humanis carnibus vescuntur, cum mulieres captiuae seruire cogantur.matrimonia fiunt promit a nulla habita sanguinis, aut amnitatis reuerentia atque virgines nubilo,antequam nubant .cuiuis prostituuntur, quae tamen nuptae fidem seruant maritis incontaminatam, atque in adulterio deprehens', si sorte id accidat, vel necantur, vel per summam infamiam repudiantur. at vero consuetudinem illam prostituendi ,Δ inter coniunctos nubendi Uillagagnius perpetua lege sustulit.multa ridicula iaciunt in itinere deiunctorum. quippe cum tympana pulsent in eorum honorem. multisque plumis, & variis pellibus induantur. naicuntur in Americorum prouincia multae cedri,ic mali Medicς, quae multos, tam irae suauitatis fructus producunt cum regio ipsa ventis utatur perbenignis.&aere salubri.est enim regio amplis lima multis aminissimis montibus de tyluis abundans, amplaque planitie, in qua dinmicilia multa conspiciuntur e paleis.algaque consecta, & frondibus arborum, quae tota nunc Gallorum parci imperio. atque haee breuiter de moribus, & regione Americorum populorum, qui nunc primum cosniti fuerunt a Gallis,dixisse tussiciat. inierat iam annus alter, qui fuit a partu Virginis quinquagesimus sextus supra naille & quingentos, cum Albanus per ea quae ad Marcum An tomum Columnam spectabant,quem protegebat clam Philippus rex. M ad regnum inde Neapolitam im intelligens Pontilicia consilia Neapolim citatis equis conuolat Tridentino Card. vi dictum est in Mediolanensem praesecturam substituto excipitur multa cum laetitiae significatione, & pompa,de magnificentia a ciuibus Neapolitanis atque Ascanius Columna M. Antoni j pater praecipua mira cum laetitia eius aduentum expectabat: quia fore crediderat, ut per illam occasionem, adue tusque recentis proregis Opportunitatem se posset ab illis criminatio ia ibiis expurgate. quibus ab M uertariis oneratus fiserat.quod haerese prauitate misi et contaminatus, quod cum Gallis conspirasset aduersus Caesarem, quodque turpiter viveret uteretur, quarum accillationum authores tu runt iamiliares. sed tamen nihil inde reportauit aliud, quam commodam audientiam, & mirificam quandam lenitatem verborum.nam cum esset Ascanius vir amplissimae autoritatis. videret utque maximum odium in M. Antonixi quacunq; posset ratione exaturaturus, a quo M accusatus fuerat filio.& priuatus Imperio ac principatu omnium castellorum quae habebat in Latio,& maxima etiam parte illorum, quς habebat in regno Neapolitano. verctatur Albanus ne si absolutus misset aliquid noui moliretur in eo regno infesto praeserti in Pontifice. ad conteruandam igitur quae epopulorum partim lenitate verborum animum Ascanii mitigabat, partim rem differebat ob praesentia negotia regentia. sunt enim cognatorum, & coniunctorum acerrima odia, maximeque omnium molesta & grauia ι sed tamen multo etiam atrociora quae sunt inter coniunctiissimos, cum omnes vel leuissimae iniuriς ab illis prosectae graui illine inolestissimaeque appaream. nam acerbi
est inimicitia inter ciues ei uidem ciuitatis, quam alienigenas, dc inter sinitimos rursus, quam logi ib
230쪽
quos. Ascanius igitur tamdiu ibi asserintus est quamdiu vixit. haeredem aestimento reliquit Victo- Afranicolariam filiam. quam dederat uxorem Gargiae Toletano omnium illorum, quae haberet in regno Nea nae mors, Et politano at quae essent sub imperio Pontificio reliquit Pontifici, siue sedi Apostolicae. Attilio vero resumῆtu. ut atroci sumo patri inimico nihil reliquit quippe qui propter auaritiam. de cupiditatem occupam ei ante mortem patris patrimonii patrem in magnum periculum capitis iniecerit. ceterum Albanus λeapo :m proiectus statim ad omnia eius regni munia i ustitie, & ad magistratus reformandos, etiam ranam animum adiecit alios igitur abdicat, alios stubrogat, alios in melius reformat: quoci lane utilitet tit, quoniam omnes diuturni magistratus in tyrannidem denique prolabuntur. conuertulaturque ad subditos compilandos nisi aliquam vel mutationem timeant, vel rationem rerum gestarum aliquando luperioribus magistratibus esse reddendam. hec dum ab Albano Neapoli componuntur,paulatim in animo Pontificis non optime erga Philippum Hispaniarum regem affecto per nepotum verba lenii ira irae & hellorum quotidie s uecrescere . que leuissima polsent videri teris,iple maxami ponderis ducere coepit. quae nullam possent habete iuspicionem malevolemtia iple Araum ima putabat cum Omnia dicta. facta.vasa audita illi molesta.& insidiarum plena vidorentur,cuius animus paulatim fiebat ad bellum propensus. nam ut partes corporis sanas multi, vel graues ictus aliquando noni ossendunt aut id leuiter iaciunt, at male a tactas quiuis vel leuissimus tactus plurimum infestat, sic male affectum animuOmnia posJunt ad suspicionem impellere , quae alioquin carent omnino suspicione. accidit per illud tempus non leuis occasio, perquam Pontificis se patefecit qualis esset re ipsa. nam diae trireme eum in portum Pyrgorum appulis ent . quae crat Irioris Longobardiae fratris cardinalis Sanctissorii Gallica stipendia merentis. qui his regio iussu dicolaum Alemannum presecerat ae sibi substituerat huic rei facultatem pdiebuerunt. ille ubi Martiam captus liberatus fuit prosectus est in Galliam. at rexesus constantiae dissidens quod exploratanaberet eum cardinalis opera a Gallica factione desecturum. siue aliis occultis de causis, iubetur re. gio mandato comprehendi des iuga salutem sibi quaesiuit. cuius trit emes in portu Massiliae sivit capta . ut Igil ut haere cuperarentur tum prioris opera. tum etiam Cardin. Sancti florii, inuestigabatur quo pacto commode conuenitet ad Hispana stipendia per aliquam Opportunam occasionem. acci,cit igitur ut illae tiiremes Farnesos convehentes ad urbem Centumcellas appulexint. de harum ad- - diri uentu purpuratus antistes.& Alexander Sanctissorius fiunt certiores, qui putant fieri posse, ut sine s.tictitario 1 Ontincis vlla indignatione has triremes recuperarent colligunt circiter ducentos pedites, qui Cen raptae Centumcellas ab Alexandro mittuntur. hi repente nemine prescio triremes ingressi illas occupant. du tum ais, Alemannus pro illata sibi iniuria incassum quereretur, tenduntur etiam cathen ς nequis exiret e portu de his omnibus fit certior Pontifex.cum Sanctissorius impetrasset. vi triremes Neapolim a Ppellerent, P mera multa grauia comminatur cardinali, nisi il* statim Romam reducerentur,quae poli modo Uallis ducibus restitute sunt. Omnes vero harum rerum accusationes in Lottinum quodam a secretis ipsius Cardinalis coniectae sunt ad Card ipsum excusandum,& purgandum qui Lo tinus iuga salii salutem comparauit. nam ubi captae fuissent triremes grauiter conquesti sunt Galli negotiatores regii. non solum ad dignitatem Henrici Regis spectare ne tantas iniurias Muo animo terret, Verum etiam ad dignitatem pontificiam.cum minime ferendum sit, vi intra fines lui imperii tantum inlunarum aduersus amicos reges committeretur. his restitutis mitigati sunt Galli, at magna Ι'ontilicis indignatio exarsit in Sanctissorium. atque ira seniorum non facile evanescit. ea dum Romae geruntur preter memotiam literarum scriptarum de abdicando Pontifice nuntiantur inter signa istitiae ob factas regum in diaetas multi nobiles Romani Hispane iactionis in edes M. Antonii Columna & Cardinalis sancti storii frequenter conuenire. haberi conventicula ab his occulta multa nos inter se communicare de rebus Hispanis. quae possent non parum offendere rem Pontificia. nulla alia de causa Lottinum ad Philippum confugisse . nisi ut contumelias maledicti in ipsum I'ontuicem estutaret, animum Philippi exacerbaret. monstraretque Ponti se Gallicas partes studiose amplecti qua re monebant ut sibi eaueret ab Hispana iactione . hec tametsi videbantur esse vum lapaenti non neglisenda, tamen non debebant esse tanti, ut incognita causa statim ad maximoruregum inimicitiam ius cipiendam possent impellere. 5e ad priuatos ciues amigendos, non lotum quia priuati ciues sunt tanquam columnae principum sublimitatem suis humeris sustinentes, sed etiam quia vix est atrocis tyrannidis quavis minima suspicione.qus nulla probabili causa fulciatur, uacommoueri. ut ad exitium internecionemque ciuium, de honestarum familiarum imam iam procedatur . haec autem contingebant, quia Pontifici falso persuasum suerat, quod Philippus rex & ipium, Caratim purpuratum per nonnullos Neapolitanos Galetis opera interfici curaret . atque Nannio Abbati varo Apulo caput amputatum est, quod venenum dictus est parauisse, cum esset M tDvenenii cubicularius secretus. nam Matthaeus Stendardus Pontificis nepos nuntiauerat se venenum in m- Ieriore culina Pontificis reperisse. enimuero cum multi viri sapientes Pontificem ipsum ab ea falso luscepta otinione deducere conarentur, vellentque demonstrare hanc esse apertissimam non nubiorum malitiam.& calumniam.quia Philippus optime esset assecius erga dignitatem Pontificiam, neque esset quidpiam vel clam, vel palam nulla p sertim accepta iniuria moliturus, nunquam ab illa Opinione dimoueri potuit est Urim id siue naturae vitio insitum plerisque senibus, siue consuetudine quibusdam confirmatum, siue ex imperia rerum, ut, ubi exacerbati fuerint, vel aliquam opinionem .seu bonam .seu malam imbiberint nullis omnino rationibus dimoueantur. illud vero contingit plerunqiae imperitis rerum humanarum . qui pertinaciam ac temeritatem pro constam tia complectuntur his accedebat.quod Pontifex natura esset iracundia ac pene implacabilis. hisceiulpicionibus commotus iubet nonnullas peditum cohortes conscribi ad sui corporis custodiam. Card.