장음표시 사용
161쪽
rum , quod firmos de valde stabiles habeant poros , qui certam, stabi- torvm vis istem & copiosam secum serunt materiam primi elementi , amicam, potentia in nostri sanguinis aetheri; atque ita notabilem possunt in corpore no- quo consistat.1iro producere effectum , quatenus haec materia aetheria copiosia dcvalde conitans in sanguinem introducitur, atque ita ejus. fermenta tiones augentur δέ accrescunt, humores tenaces viscidique inciduntur, attenuantur, hinc inde haerentes propelluntur, di sic obstructiones
Et sic iaci id intelligemus, posse lassicere minimam quantitatem alicujus medicamenti ad obstructiones tollendas, si modo obtineat poros copiolos, stabiles, seu constantes, copiolam & constantem materiam aetheriam secum serentes. Illa operarentur eodem modo, ac de
cardiacis secundi generis paullo ante dictu ni fuit. in id porro inferant, num tam exigua pars possit dispergi per univertum corpus p IAd hoc respondemus r an non videmus , crocum tingere exigui . , . sui quantitate totam urnam aquae λ an non unum granum opii opellatur in toto corpore qEκ hisce videmus , maximam dissicultatem adhuc in eo latere , quod illa minutis sina corpuscula minus subito avolarent ex corpore nostro , antequam effectum ullum produxissent. Sed huic incommodo obviam iri potest, si modo eorum dosis nonnihil augeatur , velia repetitis vicibus exhibeatur, & sic effectus sensibilis sequatur. Propterea huc facit materia primi elementi, quam moκ allegavimus tanquam causam primariam. Conclusio sis Concludimus itaque, posse dari universale medicamentum , si pos- mnium obie-st dari universale deobstruens , quod dari posse jam probavimus I & ctionum es ,
in praκi docebitur , omnes morbos prirnum oriri ab obstructione s : Panaeea, seu igitur si detur universale deobstruens, dabitur universale medica- medicamentirmentum, ac proinde dari potest Panacea curatrix omnium, salter . universale , plurium morborum . dari nosse. Huic quIm maximey accedunt Theriaca , Mithridatium, Θe. simi- Theriaca , Ies magnae compositiones , ut & Di cordium: nam illae compositi quid inde pnes , sanguinis sermentationes augendo dc conservando per aetherema micabilem , quem in eundem introducunt, bene operantur , dc ad
Panaceam quam proxime accedunt.
tium quantitas eorum operandi vim dc efficaciam infringeret α immi- I.ctiis a ZWel. nueret . Respondeo , hoc nullum esse argumentum, & hie pro anti-seloquitate militandum s nam cogitandum , quod in conjugio tam varia- eum particularum fiat universale aliquod , quae ante conjugium erant contraria dc diversa , postea associantur , dc amicitiam cum tempore inter se ineunt : sic videmus , quod acidum mutari potest , & fiat i duit aliam naturam: sic ex conjunctione, id est, confugio diversorum parentum , potest nasei filius dissimilis illis, qui alio modo operatur , ae singuli faciebant ejus parentes. Hoc ipsum notavit Dander Aeche in suis animad versionibus. Cettum itaque maneat, pota ex conjugio diversiarum partium resultare aliquod universale, tractu temporis; dc hoc cogita, fieri in singulis illis magnis compositionibus. alis illis maanis compositionibus . Theriaea rua
162쪽
ac missa a venenis mixtura santuinis turba
ram diversitate, ex qua argumentum possumus capere ad probandum, in ventriculo diversitatem alimentorum facere ad coctionem ἔ eum hie videamus, solam illam diversitatem particularum junctarum producere sermentationem , quatenus materia aetheria admodum diversa introducitur in hocce compositum, quae partes varid commovet, propellit , figurasque mutat; dc post varias illas particularum agitationes tandem fit aliquod compositum , quale in nullo ingredientium ante conjunctionem erat: hinc est , quod cogitare debeamus , quod per hocce compositum mirabilis aether fieri debeat, qui experientia tesse amicus est nostri sanguinis aetheri, qualem etiam reperiebamus in Panace , quae obstructiones omnes, saltem plurimas tolleret. Sed
quamvis Theriaca hoc non habeat commune cum Panacea, tamen
id certum est , quod aliqua ex parte ad eam accedat , uti ex praedictis jam constat ; ac Proinde quosdam , quamvis non tantos , potest producere effectus. Ergo magnae illat compositiones non videntur eae medie inli retieiendae: experientia enim docet, haste i e laudabiles producere ectetus.
ΡRogredimur nune ad ipsa venena, quae eardiacis dc antidotis pla
sunt opposita, quae quoque duplicia agnoscimus. Priora partim vidimus , cum adhuc in intestinis versaremur, cum illa corrosiva mordacitate partium suarum erodebant intestina , quae foraminulis metiundebantur, aut fallem nigredo gangraenam lethalem introducebat: in his vis est in aprico posita, & non in occulto latet; haec hausta, vel assumta apparebant in cadavere aperto, sensibus enim obvia vestigia relinquebant in ventriculo & intestinis. Sed alterum venenorum genus, nullum post se relinquit vesigium , ex quo certo queamus pronunciam, fuisse assiimium . Illa operantur, quatenus aetherem serunt nequaquam convenientem cum illo, qui naturaliter fluere solet per sanguinem nostrum , sed huic admodum inimi-eus est : hinc est, quod venena diximus plane esse opposita cardiacis, quae diximus serre aetherem amicum valde nostro sanguini. Certum itaque est, ubicunque est tale venenum , illic quoque talem debere ceperiri aetherem , poros illius veneni transeuntem jugiter ; omnia enim plena sunt continuo semperque, & nullum vacuum da ri potest in ae proinde quam primum venenum tale fuerit assumtum , illico hic aether inimicus etiam adest, qui proinde pugnat cum aethere solito, & pugnando mixturam sanguinis turbat, dc sic oritur primo febris ; & prout nune ille aether peregrinus superaverit aetherem solituin, aut sol itus peregrinum expugna verit, sic aut homo morietur, aut brevi post restituetur. Illa mixturae turbatio, aut levis tantum est, aut major: quod ipsum speculamur in urina nostra , quae potest esse leviter consula tantum, ita ut ad ignem posta ressituatur; vel potest etiam ita turbari 3c con sundi, ut crassamenta varia hinc inde natent. dc tandem landum petant , haec urina nullo modo potest restitui, sed semper turbata manet. Si
163쪽
Similiter comparatum est eum sangu ne nostro , qui a venenis aut saniviris leviter solummodo turbatur , & facile restituitur aut ita turbatur , mixturae tur- ut nullis medicamentis possit relli tui ejas mixtura, ct sic homo neces- batae dantur fario debet mori. gradus a ve- Legitima enim sermentatio sanguinis in eo consistit, quAd sanguinis uenis. particulae servent inter se rectum ordinem, qui ordo ab aethere amico sangui ris piosiore introducto per cardiaca aut antidota accuratius servatur di legitima fer- disponitur, & particulae sanguinis inter se accuratius miscentur. mentatio ιν Versim ab aethere peregrino & inimico idem ordo turbatur, & par- quo consistanticulae, quae antea intime erant mixtae, nunc dissolvuntur, & seces rem faciunt a se invicem sed tamen potest adhuc haec mala sanguinis mixtura restitui, si non sit nimia , & nimis diu in sanguine mora ineus fuerit aether inimicus , qui aetherem amicum omnem expelleret. Hoc ipsum agerent cardiaca dc antidota, quatenus amicum & copi sum aetherem in sanguinem introducunt, qui sussiciat aetherem peregrinum dc inimicum rursus expellere, & mi xturam sanguinis restitu
re , has particulas accuratisis inter sese miscere; & quod residuum est veneni cum aliis humoribus crassioribus, & sese miscere cum aliis respuentibus , sic ad latera propelluntur, dc per emunctoria tandem e ninpelluntur, & sic homo evadit periculum mortis, dc materia venenosa expellitur partim per urinam , partim per sudores , partim per alvum , partim in hac vel ill 1 parte deponitur sonda, dc facit illic aut Bubonem , aut aut bracem , quod maxime lamiliare eli in peste laborantibus.
Hie etiam diicimus , hisce venenis matur8 obviam eundum esse, inuo uis ρι- ne illa mala mixtio cum temtore fiat major dc major : & in princi- sce mature obpio , cum venena nondum ad vigorem suum pervenerunt, ipsis ob- viam es eum viam facili negotio ire possumus, per sudorisera praesertim , quae ser- dum.
mentationes per novum & amicum aetherem introductum in sanguinem valde augent , & expellunt venena : hine est , quod laudemus Theriacam dc Mithrm,similesque magnas compotitiones sudores moventes. Et hoc in casu cogitare debemus , quod venenosae partior Iae partim expellantur ex corpore per emunctoria ς partim etiam e rum pori distringantur & immutentur , atque ita ex venenis redduntur non venena , quoniam poriS eorum mutatis non amplius transmit
tunt aetherem inimicum sanguini nostro: nam aether sese semper accommodare debet ad quosvis poros, alioquin deberet sequi, possedari vacuum , quod dari posse naturae repugnare , in physica generali d retum igitur poris mutatis , mutatur aetner, vel succedit alius in pri sis locum, atque ita restituitur aeger; sed si praevalea aether inimicus veneni , tanta cum tempore fit secessio di turbatio particularum , ut homo brevi moriatur. Diximus etiam, haec secundi generis venena non relinquere Vesti- V uena se-Wium, ae quidem faciebant primi generis venena ς non partes solidae eundi generis hic quidem patiuntur , ae ubi venena primi generis fuerint assumta , istillam relin- nisi sorte Anthrax vel Eubo hic ac illic fuerit genitus , qui nobis ma' quere sui vanifestaret aliquomodo, venenum tale sitisse assumtum . Sed diximus, ut is a in ere hoc ipsum quidem frequenter obtinere in peste, at raro in venenis a se piae nostro , sumtis: igitur est in sanguine, & in eodem operatur faciendo secessio ulierius pro nem particularum , non quidem oeulis conspicuam , cum sanguis sit baiuν. opacus livor ; sed tamen haec turbatio mixturae non neganda, quamvis
164쪽
lam in ea vere relinquit vestigium, er
go non fuit assumtum, uuialum est argu
vis oculis non cernatur : & fortῆ, si hominis , vel animalis statim post allum tum venenum dc iani in actu deductum , sanguis inspiceretur, haec mutatio Ac secellio particularum esset satis conspicua . Sed in Chymia varia habentur. quae tali modo operantur , ita ut de hoe dubitari non possit, nisi aliquis nihil veri volit assumere instar Sceptici. Adeo ut hie opus non habeamus occulta quadam qualitate Ueterum philosophorum & medicorum , vec etiam cum ipsis hie valde anxii sumus iri inquirendo, num venenum sit calidum , frigidum , humidum, siccum; respiciendo videlicet ad suas quatuor elementa res qualitates reales , Ut vocant.
Si rem introspiciamus paullo accurati sis , quid quaeso tangunt illa venena λ quid calor, quid frigus , quid humiditas, quid siccitas, quid quaeso illa commune habent cum venenis ' Similiter inquirebane de io , an videlicet calidum , an vero frigidum esset ρ quae qualitates minimὲ sand faciunt ad vim opii, cum illa revera consistat in visco litate, dc particularum lentore, nec non in ipsius salis ac redine. Et dicimus uno verbo, sive fuerint calida, si ve frigida , si ve humi da, sive sicca , eatenus sunt indifferentiar possumus quidem inde intemperiem in nostro corpore inferre, at minime venenum , quod longὰ aliam agnoscit operationis causam, quam jam satis in praece dentibus declaravimus dc delinea vimus. Quod autem eorum sententia hic sit puerilis dc ridicula , ex eo patet , quod multa sint, quae frigidissima sunt, dc tamen non venena , sed e contrario optima medicamina: & sic de calore etiam cogitandum, dc aliis qualitatibus modo recensitis. Sic Nitrum est frigidissimum , an igitur est venenum e Sic Aromatica quaevis sunt calidi m ma , suntne igitur venena λ Sic Omnes liquores , quos quotidie assumimus, sunt humidi, an igitur sunt venena λ Sic denique Aurum est siccissimum de durissimum corpus , quis est , qui audeat dicere , esse
venenumst nemo sane: cum etiam antea probaverimus , Aurum esse optimum cardiacum , adeo ut non sit quaerenda vis venenorum in
qualitatibus, quae entia tantum rationis sunt, sed solummodo in nostris dictis. Ex praedictis jam etiam patet, nullum esse argumentum, si dicatur: veneni vestisium non apparet in cadavere: ergo homo. vel animal veneno non fuit extinctum . Contingit enim saepe, quod corporis partes saccescant, dc nullum vestigium appareat veneni assumti. Aliquando tamen contingit, ut corpus nonnihil livescat,&adm dum vehemens fuerit sermentatio, adeo ut sanauis ex vasis suis erum pat magna vi, dc in parte solida & sub cute deponatur, hinc livor partium : aut quod vasa diffregerit, dc sic in abdomine, thorace, reliquisque cavitatibus sanguis extra vasatus conspiciatur . In illis magnis effervcscentiis homines saepe valde intumescunt, propter multos vapores ex humido sanguinis jam nimium ebullientis productos, cavitates corporis nimium extendentes, ac si tympanitide laborarent,& tunc homines brevi temporis spatio interimuntur. Tale venenum refert Cievia Hispantea, a nante succo viroso, de qua vidimus nuper effectum miratu dianum in Quodam Medico & Chirurgo; ambo enim post assumtionem hujus herbae cinante , intra quadrantis horae spatium, diem obierunt: dc dantur plura talia, quae tam subito homines enecare solent. Cum
165쪽
Cum adhue in eorde versemur, possemus hic quidem loqui de delim D,I, vitiis
quio animi : sed quamvis in corde ejus si radix , tamen legitimus locus de eo loquendi & tractandi erit in cerebro , ubi spiritus separantur a sanguine , quorum desectus parit deliquium; sed desectus ille originem suam , proprid loquendo , non quidem trahit ab ipso corde, sed potius a sanguinis fermentationibus nonnihil sumaminatis & eollapsis r hine pauci viritus ex eodem separantur & depromuntur , atque si e corpus nostrum non irradiatur spiritibus, ae proinde cerebrum& nervi appendices non inflantur debito modo, nec musculi moventur; hine corpus languet, partes collabuntur, homines in terram deiscidunt, quoniam musculi genuum & crurum extensores non inflanis
tur spiritibus sum cientibus ; hinc concidunt in humum , & homines mortis imaginem ostendunt & reserunt. Sed de eo pluribus dicetur ,
tibi ad cerebrum deventum erit. Progredimur nunc ad quintum dc magnum emum sermentationis . Vermex a sanguinis, videlicet ad conversionem chyli in sanguinem rubicundum, tist is quιπ- quod protinus & in momento Veteres fieri putarunt facultate aliquI asa μή sectus est simulatrice, quae eundem chylum in ventriculo mutaret incolorem alia convermo GF-bicantem , quia ventriculi interior tunica est talis, hine illa habebat in sangui- Illam facultatem. assimulatricem convertendi chylum in colorem rua Im rubicum hi cundum t & se pntabant hic sanguini rubicundo etiam inesse illam μμm eandem facultatem, quae mutaret chylum statim, cum sanguini admisceretur, in sanguinem rubicundum. Sed nolumus hie loci in his refutandis inutii ter tempus consumere, cum satis in antecedentibus de iis dictum suerit: nec etiam chimaerae Illae amplieis merentur, ut de iis itterae quaedam chartae imprimantur. Veterum sunt mera figmenta , & ignorantiae asyla, ad quae semper refugere cogebantur, cum in horum causam inquirebatur a Tironibus;
de se ne tacere viderentur, ipsis solummodo verba vendiderunt, ct nihil quicquam realitatis attigerunt.
P Riusquam ex eorde egrediamur , tonsiderandus adhuc restat puI- Fermentatio. sus, ultimus sermentationis effectus . nis sextus est Pulsuum natura etiam tractari solet in veterum institutionibus, sed ultimus esse-Ita obscure, ut Tironum ingenia in tricent suis divisionibus, & multi. ctus est puia sariis pulsuum disserentiis. sus Galenus totum conscripsit tractatum hac de materia, ad cujus imita- Passus.
tionem inter alios Ple ius magnum nobis catalogum proponit, qui eum videret, quod hasce omnes differentias non posset in praxi obserin are, semet ipsum rogat, cur igitur easdem recensuerit Respondet sibi ipsi: quod hoc debuerit facere, ut imitaretur schola rum ἀκρίβωαν. Sed egregium est argumentum, Hippocrates & GaD-nus hoc secerunt, ergo ego hoc quoque facere debeor illi nugas varias tradiderunt, ergo ego non minus agere debeo. Deinde egregie scholae imitari volebat, qua semper superflua & chimaerica varia
tradebantur: hoc ipsum quoque secit caeco zelo Hontanus, ille quoque
166쪽
ranser ipsi has omnes pulsuum disserentias, & fatetnr non minus , horum maximam partem in praxi considerari non posse. Nos studebimus , omnes illas superfluas pulsuum differentias In compendium trahere, dc illas solummodo spectabimus , quae realem in praxi medica usum habere possunt. Pνιmo eo derandus venit pulsus vehemeus, mediocris, Hebilis. Hic auctores habent suum pulsum plenum, magnum, dc durum , quem notant in pleuritide : sed planὰ garruli omnes sunt, cum idem notant hi omnes, quod pia Isus Vehemens; uti mox patebit. Pulsus durus illa potuit esse, quando membranae arteriarum sunt paullo duriores di firmiores; vel quatenus carnes, interjacentes intra cutem extimam & arteriam , snt nonnihil duriusculae; sexperime enim, quod molliores existant carnes mulierum, quam hajulorum , vel quatenus cinis exterior, corpus tegens, sit magis dura; vel denique quatenus tutis digiti pa I pantis fit crassa magis & duriuscula: has considerationes non advertendo, non miriam est, multis quisquiliis de figmentis veternω mentes fuisse obsessas. Magnus de Plenus sine dubio fieri debet, eum arteria nimium dc magno vigore & impetu dilatatur a fanguine vehementer ebullienter ex nis patet . quod illae differentiae sint superfluae, cum pulsus veM- mentis natura in iisdem consiliat, vide Iicet in sermentationibus p tentioribus; hine sanguis magis rarest, ae proinde maJus spatium re quirit, & fie in Aortam ex eorde propulsus arteriam magis & majori robore dilatat δε expandit, ita ut non opus se hic fingere aliquam facultatem pulsi fieam, hoe est, allegare causam ignorantiae, cum res et se elata satis existat: fit enim vehemens piamus a vehementi rarectione sanguinis, quae arguit ea uias valde agiles , mobiles; hoe est, in sanguine adesse debent m tti spiritus, qui ealcar addunt humoribus ei reulantibus ν debet quoque adesse sermentum sanguinis potens, quod singuinem bene & potenter fermentari saeiat , Κinc magno impetu arteria dilatatur, di pulsus est magnus, plenus, dares, hoc 'est, uno
Quando vero eausa est medioeνis, tunc pulsus etiam erit talis. Si vero causa est priorI contraria, hoc est , si pauci sint in sanguine spiritus, sermentum mineis potens , sanguis crassus, terrestris , Ac mincis mobillis; tune pulsus erit eontrarius, hoc est, minor, mollis, non planus , uno verbo debilis. . Allegavimus mox impotentiam sermenti : quod sementum hocee magnae debeat esse considerationis , ex eo pater, quod in mania , ubἔsanguis est erassus, terrestris, hoc est , minus mobilis, pulsum tamen efficiat vehementissimum, uti experimur, quod totum dependet a str-mento aliquo potenti sanguini admixto, ita ut totus curationis stomin eo versetur, ut huius sermenti potentia infringaturieum in fine vulgo adhibent venaesectionem largam, Zc saepius repetitam; imo resert Riverius, sese sexagies curasse, venam incidi: sed possumus dic se , hoe faci lius nosse fieri in Gallia, ubi ille vitam degit, quam hic, propter aeris inclementiam & frigiditatem . Progredimur nunc ad secundam pulsuum disseremiam, videli ere , ad pulsum celerem, mediocrem , dc tardum. In prim 1 differentia conspeximus spatium, per quod rarefit sanguisῆλα vero tempus, quod absolvi r in dilatatione artesiae. Celeν
167쪽
Celere pussus oritur a sanguine subito rarestente de se dilatante, quod
Indicat sanguinem tenuem, subtilem , ac proinde ad sermentationem subito si scipiendam valde habilem : accedit sanguinis spieituositas. spiritus enim,diximus, addere calcar sanguini. Neque putandum est , hunc celerem habere communionem eum pulsu vehementi; potest enim pulsus esse celer dc non vehemens, deviee versa r sic sanguis potest esse viscosus, cum sermenti tamen potentia dc spirituum copia laudabilis. Nunc sanguis quidem vehemeniatet ebullit, sed viscositas ejus impedit, ne fiat brevi temporis spatio; atque ita vehemens est reisectu potentiae fermenti dc copiae spirituum. verum tardus respectu viscositatis: haec vi icositas impedit, quominus particulae agiles di spirituosae tam libere dc celeriter moveantur; Gedramen non impedit, quominus vehementer propellantur, imo haec viscostas saepe efficit, ut pulsus sit vehementior, quamvis tardus quia spiritus manem magis inter sese innexi, nec tam cito ex sanguine avorilant , dc diutius in corpore detinentur; hinc pulsum faciunt vehemenis rem : hoe ipsum observamus in Maniacis. qui sanguinem habent cras. sum, nihilominus spirituosum Acrotenti sermento donatum , quod antea etiam annotavimus; hinc pulsus in iis solet e me vehementissimus, ec tamen nonnihil tardus, ita ut certum sit,dari pulsum vehementem, qui non si celer, dc vice versa dari celerem, qui non si vehemens. Pussus tardus indicat sanguinem tenacem, Viscosum, era sim, hoc est, minus mobilem, paueis spiritibus imbutum, fermento impotenti donatum; ac proinde hie sanguis tarde movetur, dc gutta sequi dur gu tam , tarde in ventriculos cordis delabentem. Pulsus mediocris semper erit, quando causa est mediocris, hoe est, quando sanguis est constitutus inter hos duos status, dc medium servat. Possemus hic etiam considerare pulsum, quem vocant repentem,
qui est , quando gutta guttam sequitur admodum tardὰ , ita ut serὰ invasis sanguis subsistere videatur: dc hic pulsus observari solet in animi
liquio, in quo arteriae vix, ac ne vix quidem elevantur . Sed cum hic pulsus tantum gradu differat a pulsu tardo , non est , quod inde satim faciamus novam differentiam pulsuum; cum antea dixerimus, pulsuum varias disserentias dc multiplices solummodo intricare Tironum mentes : nec rationi consonum est , cntia multiplicare citra necessitatem .
Tertia pulsuum differentia est , quando dividitur in crebrum , hoe
est, frequentem, mediocrem, dc rarum
Pulsus creber, seu frequens itaque est, quando pulsus pulsum, hoe
est, gutta guttam sequitur, exiguo temporis spatio interjecto. Hic pulsus arguit sanguinem fluidum dc tenuem, hoc est . aquosum Et multo sero scatentem ; huie si addamus spirituositatem , habebimus sanguinem fluidum dc valde mobilem, nec non spirituosum, resermentationem subito suscipi eutem : spiritus enim sangu nem tenuem dc fluidum lacile celeri suo motu secum rapiunt. Huc multum quoque facere potest plenitudo , seu copia sanguinis r haee enim facit, ut gutta guttam premat lc propellat, cum tpatium in arteriis adis modum repletis dc amplius in latitudinem extendi nesciis non detur; hine gutta una propulsa mox propellit alteram magno dc aequali impetu, ita ut exiguum temtaris spatium intersit inter ingressum unius guttae dc alterius intra cor.
168쪽
Pulsus rarus. Pulsus aequa Iis , aut inaris qualis.
MediocrIs est, quando omnia sunt mediocria. Rarus vero eri priori crebro oppositus, ac proinde sanguis debet contrario modo esse dispositus, hoc est , debet esse crassus, terrestris , non multo sero perfusus, nec spirituosus, nec satis sufficiens hinc gutta guttam sequitur intra cor, spatio satis magno interjectos equitur quarta disterentia , quae emergit ex plurium collatione . inter sese, & est quando pulsus dividitur in aequalem dc inaequalem , qui consistit in unius guttae in cor lapsae cum alii sequente col latae , convenientia vel discrepantia, quatenus in hac vel illa est vel majus vel minus robur sermentationis intra cor hinc una citius rare fit 3c fermentationem suscipit , quam altera,eκ quo Oritur pulsus aut aequalis, aut inaequalis. Equalis est, quod omnes guttae sanguinis aequaliter sint inter sese compositae, hoc est, quod omnes aequaliter participent de sero, de sa-letae acido, de terr1, de spiritibus, dc de aliis sanguinis massam conis situentibus: ex quo sequitur, quod omnes illae guttae debeant eodem modo sermentari S rarefieri intra cor , & eundem pullum sermare , quem vocamus aequalem, cum una gutta sensuinis non celeri os . nec tardius saltem quantum lensibile est cor ingrediatur, &.ex eodem expellatur per ipsi annexas arterias , quam altera ideo pullum dicuntur sor mare aequalem.
Medioeris vis locum hic habere potest, cum non detur status Interis medius inter aequale dc inaequale: poisunt quidem pulsus dici minus, aut magis inaequales; sed hic status non solet, nec potest a Medicis
Pulsus inaequalis erit, cum pultae sint inaequaliter compositae, hoc est , quando una gutta plus habet salis , quam altera ; vel plus acidi, vel plus terrae, vel plus aquae, & sic porro: tunc una pulta celerius fermentationem suscipit, quam altera, ac proinde pulsus oritur i
Sed quis Μedicorum esset, qui tanto polleat ingenio & industria , ut posset distinguere has guttas inaequaliter compositas , dc dicere hanc continere plus salis, illam vero plus acidi, alteram plus seri S aliam plus terrae, & quae sunt plura talia λ nemo sane: igitur sus-ficiet, nos animadvertisse, sanguinem hic non esse aequaliter mixtum;& in praxi curationis scopus erit solummodo hanc malam dc inaequalem mixtionem sanguinis tollere & corrigere , non respiciendo ad illud , num illa gutta plus habeat salis , an vero plus acidi, dc
Haec pulsuum aequalitas & inaequalitas saepe oritur eκ vehementi animi pastione , videlicet subitaneo terrore, ira magna: sed quaeritur, quo pacto haec fieri possit qCartesus in tractatu suo de Homine , & de Pasi onibus animae p. I. art. 1 f.opti md & paucissimis verbis hanc quaestionem solvit, ubi dicit, sanguini posse admisceri aliquam materiam peregrinam , in parte ali- qu, solida stabulantem & haerentem . Haec materia non potest toti massae sanguineae statim admisceri, sed illi solummodo , quae tunc temporis circa illam partem , ex qua expulsa suit, circulabat: hinc sequitur, quod sanguis , qui non est turbatus a materia peregrina , servet suum naturalem & Qt itum motum & sermentationem, dc in eo
169쪽
collationentur; quae inaequalitas tamdiu durat, quamdiu sanguis ille turbatus cor ingreditur: longe enim alio modo ille sanguis sermentatur , quam antea ; hinc oritur satim pulsuum disterentia. Ulterius illa materia peregrina non reddit aequaliter inaequales Mater a pe- omnes guttas sanguinis, cui jam admixta est ac Proinde erit adhuc regrina sanis Insequalitas inter illos pulsus. qui producuntur a sanguine , cui est ad- guini μιω- mixta illa materia peregrina : nam una gutta sanguini, plus , ali a ta non reddit rursus minus continebit de materia peregrina . Si concipiamus , cen- omnes guttas tum guttas esse impraegnatas materia pereprina, CX pulsa eκ quodam aequaliter mi Iatibulo, in parte quadam solidi haerente, i l lae omne S non aequalem is aetas. habebunt portionem illius materiar ; ac proinde Omnes illae guttae habebunt inter se inaequalitatem,& parient sine dubio pulsius. inaequales intur sese, quoniam materia peregrina non est aequaliter mixta &distributa inter singulas hasce sanguinis guttaβ. Et tunc possumus dicere pulsum inaequaliter anaequalem,quoniam Pulsus Inae in duplex inaequalitas in iis potest observari, vel potius concipi . Una , qualiter inaequa dictetunt omnes guttae materia peregrina impraegnatae ab aliis gut- qualis quomo. iis , quae nihil materiae peregrinae admixtum habent. do pessit dici. Altera, qua disserunt singulae illae guttae inaequalea inter sese, uti ex dictis jam constare potest . . Si autem contingat, ut omnes illae centum guttae essent aequaliter Guttae malὸ male mixtae a maIeria peregrina , esset pulsus aequalis inaequalis r mixtae a ma- aequatis , quatenus illae centum guttae aequales essent inter sele, hinc teria pere νι- aequales ederent pulsus. . . . . na non sunt Inaequales essent, quatenus illae eaedem centum guttae Inaequales etiam aequa- essent cum reliqua mass1 sanguinis non turbat1 a materia peregrin1. Iiter malὸ mi-Hanc pulsuum disterentiam, quae est pulsas arctualiter inaequalis,aut Xtae. Inaequaliter aequalis , Galeniet alio modo explicant , videlicet qua u- Pulsus aequa do inter duos pulsus aequales intercedat unus inaequalis , aut vice ver- Iis inaequalissa, inter duos inaea uales unus aequalis . Sed merae sunt nugae, nec ul- quomodo po1 Ius Medicus potest hasce disserentias in praxi observare, nec scire, Ieι dari. Dum prima, num secunda, num tertia, num quarta , & sic porro igni- Hos pulsurta sit male mixta : nec hoc scire ad rem iacit, fusticit Inaequalitatem Galenus aB- annotasse,& hinc generalis scopus curationis erit mixturae sanguinis ter exposuit. turbatae relli tutio.
Deinde videtur illa disserentia pland contradictoria, cum imposs-bile sit, quod aliquod aequale possit esse inaequale, & vice versa , codem respectu, sed di verso quidem, ut nos probavimus ante. Nemo est, qui haec possit tactu detegere, sed quidem concipi possunt diverso videlicet respectu e caeteroquin non magis verum esse posset, quan quod aliquod regulare posset esse eodem respectu simul irregulare . Nos potius haec missa faciendo , ad alia accedimus majoris velu- Pulsus Inaeti momenti & considerationis, & solam aequalitatem, aut inaequali- quolis an it talem pulsivum spectabimus. Eleet putre in Porro apud veteres inaequales pulsus erant in dieia putredinis Ini dinem in Daret sanguine peccantis: verum hoc eliminamus, eum mala mixtio san- guin 'guinis, ex qua sola provenit pulsuum inaequalitas, uti jam eonstat ex Draecedentibus, non indicet putredinem . Nulla est ratio hujus sequelae, sanguis male est mixtus, ergo putredo est in sanguine : puerilis
170쪽
veatur 'Facultates nihil aliud Junt , quam causae uno
Cistas quan M abit in sa-guinem rubi cundum RExperimen tum primum, ubi pontro inprobatur.
Experimen tum tertium a colore I anguinis ruti Iante .
sand esset argumentatio, aqua, vel υιπum, vel eremi est turbata.
ergo putres ni. Deinde quomodo potuerunt veteres dicere, pulsum Inaequalem esse indicium putredinis, ac proinde febrim adesse putridam, ut vocarunt, cum nulli bi vjdeamus explicatam putredinis naturam flΜovetur hic viligo quaestio, cur Anguillae eis in frusta dissectum spost affusionem calidi sanguinis pulset & moveatur Facilii responderi poterit ex nostris principiis : ex praecedentibus
constat, sermentum transudare in ventriculos cordis, ergo haeret in
poris musculi cordis jam dissectis nonnihil illius fermenti , quod a
sanguine ea lido affuso excitatur, non aliter ac a lxali acido admixtum producit effervescentiam, ac proinde hocce fermentum a sanguine calido rare fit, & lenem concipit sementationem; quae rarefactio efficit,
ut partes musculosae ipsius cordis jam dissectae nonnihil moveantur de pulsent: sermentum enim & spiritus sanguinis calidi affusi penetrant in cordis substantiam, ac proinde his rarefactis frusta intumescunt; 3ceum causa haec petatur ex tam veris principiis , non opus est, ut hic eum nonnullis confugiamus ad aliquam facultatem , hoc est , ut causam nostrae ignorantiae allegemus; facultates enim omnes nihil aliud sunt, quam causae ignorantiae. Quaeritur primo itaque , ubi chylus passiis suerit binas sermentationes cordis , an timc statim abeat in sanguinem rubicundum ὸ quod ipsum nos audacter negamus & pernegamus, Zc rationes nostrae negationis erunt fundatae experimentis nonnullis infallibilibus, ne aliquis haec gratis a flamere cogatur. Cum adhuc versaremur circa lactea & vasa meseraica, vidimus, quod Sebneiderus inspergebat quendam pulverem, quo separabat chylum a sanguine, ut hac ratione Ostenderet,chylum ferri per venas me strat eas ad ipsum hepar ἰ quam opinionem tunc temporis etiam resuintavimus argumentis demonstrativis & omni exceptione majoribus,& inter caetera etiam dicebamus, hoc indicium esse, chylum esse dispersum per omnes nostri corporis venas , ae proinde non mirum de re nobis videri, quod Schnei rus posset illic chylum a sanguine separare r quod ipsum ma Ximum erat argumentum pro nobis , chylum post binas sermentationes non statim ire. in sanguinem rubicundum , sed alborem suum aliquandiu conservare ; dc hac ratione potui sset Schneiderus hoc ipsum essectum dare in quibusvis nostri corporis venis, cum chylus albicans sit per universiam sanguinis massam dispersus ; ac proinde non poterat hoc ipsum probare , quod chylus per vasa meseraica iret ad hepar. Prostredimur ad experimentum secundum , & ad venae sectionem ipsam , quae nobis dat Chylum sponte separatum a sanguine ; quod etiam observavit variis experimentis L Ierus in suo tractatu de eor-d uti superi s etiam annotavimus: hoc praecipud accidit , quandraehylus non intime sanguini est mixtus; docetur inde , etiam in venis dari chylum, ergo post binas sermentationes non abit in sanguinem rubicundum chylus.
Tertium experimentum capi potest a colore sanguinis rutilante &florido, qui color provenit sine dubio ab admixtione chyli albi cum sanguine intente rubente ; quamvis Lomer id velit deducere , irrito sane conamine, a Nitro cum acre inspirato. .: ' Hie