장음표시 사용
331쪽
tremo lib. 1. δε lacu Theobgicis ubi pro Moyse quasi Iudex, contra S. Stephanum pronunciat, & eum damnat, quod in subita ac longa narratione nonnulla confuderit, & memoria lapius sit. iniis ferat in S. Stephani camobio lic de sanctissimo Protomartyre Stephano loquentem religiolum Nec Beda illi suifragatur,qui dumtaxat ait duas
pariter narrationes coniunxiise, quod mox ostendem esse verum
nec tam ad ordinem historiae attendisse , quod etiam explicabo quam causam uuendisse, S c. quod hic de confusione, vel errore verbum 3 si sic Beda locutus iaret, quemadmodum Canus , an idcirco, maior nobis Bedae,quam Hieronymi,aut Gregoris mitto illos; quamissius Stephani auctoritas esse deberet 3 sed sibi, de luis Alusi talia Canus canat. Ego ad ea qus Protomartyri & Protodiacono,qui Spiritu sancto plenus erat, contumeliosa sunt aures obtutandas censeo.
Ingeniosa satis est,nec omnino improbabilis Maiij & aliorum opi- nio,vitio aliquo typographico Stephani verba contaminata fuisse. Si
vox Abraham tolleretur, cuncta constarent: scripsisset Euangelista,& Stephanus dixisset; ο ώνάσο τιμης άπυρίω, quod emit Pretio argenti, voluerit quidam interpretari,&,quia loci huius nosti 1 v. 1 o. memor
rat,v.pr cedente,& a quo hic ager emptus Gen . . t P. Potae i quod iste margini adscripserat,hoc alius contextui inic: 'l urit, ve ssolet.
Sed quia D. Hieronymus apud Lucam inuenit in Iais exemplaribus, habetur etiam in contextu Graeco Chrysostomi & oecumenii, licet
non explicent: 3c hodie omnia Graeca,Latinaque exemplaria,& quς-dam Syriaca, Abrahami nomen continent. Ideo malo aliter conciliare. Et imprimis credo de eadem venditione & eodem agro agere Moysen & Stephanum eum S S. Hieronymo,& Gregorio illa in epist. ad Pammach. de s .eenere interpret. isti lib. I. M. F s .deinde Ephronis nostri patrem fuisse binomium, Seor, & Hemor prius nomen sup. vvrc. 8.illi Moses, posterius. .v. υ; .dat Stephanus. id visium S. Grest mo ct etiam Brite emille vero Abrahamum hunc agrum ab omnibus
filiis huius Hemor, ut expresse dicit S. Stephanus sed fratrum &ssio nomine Ephronem natu maximum, culcbrasse contractus sollemnia,& ideo Moysen hoc tribuere soli Ephroni. Praeterea, Ephronis auum edidit Slcphantis,quem Moyses reticuerat. Denique Stephanus duas narrationes, non duarum venditionum nempe alterius
Abrahae,de qua Uc, de alicrius Iacob, qua cap. 33. Genes ct Iosue vis. ut putauit canus sed sepulturarum duarum coniunxit. nam simul coniunxit sepulturas diuersas, nempe sepulturam Iacob & maiorum eius,qui sucrunt in Hebion sepulti,ut patet ex cap. so.Genesis;& de hac sepultura dixit positi sunt in situlero quod emit e Gratam,&c. item sepulturam Ioseph & aliorum filiorum Iacob, qui sepulti fuerunt in Sichem, quod innuit quando dixit, translatι sunt in Sichem, quod de Ioseph dilerte traditur Ioiuc ultimo vers 32. dicuntur autem translaticae AEgypto ubi mortui, nam cum Iosephi ossibus ceterorum quoque
332쪽
que asportata, & in Sichem condita, ut testatur oculatus testis D. Hieron)mus in epitaphio Paulia. Vnde cernitis non confundere Ste-plianum narrationes, scd coniungere q. d. quosdam maiores eorum in Sichem, quosdam vcro in Helaron tepultos. cernitis etiam hanc Bed e mentem fluste: Quod vero idem Beda&. Rabanus di xcrunt Bedax M. negantes Steplianum ad historiae ordinem aeque ac ad scopum suum lianus nihil
attendi sse, non dicunt quasi ordinem historiae peruerterit errando RVVR 'memoriae lapse: ut vult Canus sed quia de Iacob & maioribus eius, hi & E,Fit posteriore loco; de Ioseph & fratribus, priore egit; quoniam ad id eintui. probandum, quod instituerat, non referebat quos primo vel secundo loco recensero. Atque ita puro perspicue & D. Stephani verba explicata & defensa; & venerabilem quoque Bedam hac nota li-
Deratum, de mentem eius etsi noue, vere tamen propositam;
' quam nec noster Pere ius hic in a. disputatione, qua de hac re dii senter & eloquenter disputauit, ullo modo fuit assecutus , existimans Bedam Cano praeire. MYsTICvM totius capitis sensum petea Ruperto lib. initi Cooste
333쪽
RAT autem Abraham senex, dierumque multorum: dc Dominus in cunctis benedixerat ei. ' Dixitque ad seruum seniorem domus suae, qui praeerat omnibus quae habebat. Pone manum tua subter femur meum , ' ut adiurem te per Dominum, Deum caeli dc terrae, ut non accipias uxorem
filio meo de filiabus Chananaeorum, inter quos habito: M sed ad terram & cognationem meam proficiscaris, Se inde accipias uxorem filio meo Isaac.Φ Respondit seruus: si noluerit mulier venire mecum in terram hanc, numquid reducere debeo filium tuum ad locum de quo tu egressus es ' Di-xstque Abraham: Cave ne quando reducas filium meum illuc. - Dominus Deus caeli,qui tulit me de domo patris mei, &m terra natiuitatis meae, qui locutus est mihi, de iura uit mihi, dicens: Semini tuo dabo terrain hanc: ipse mittet Angelum suum
coram te,& accipies inde uxorem filio meo: ' sin autem mulier noluerit sequi te, non teneberis iuramento : filium meum tantum ne reducas illuc.
Posuit ergo seruus manu sub femore Abraha domini sui,& iurauit illi super sermone hoc. Tulitq; decem camelos de grege domini sui,& abiit, ex omnibus bonis eius portans secum, profectusque
334쪽
CAPUT XXIIII. . 3 23 perrexit in Mesopotarniam ad urbem Nachor. ii. Cumque camelos fecisset accumbere extra oppidum iuxta puteum aquae vespere,tempore quo solent mulieres egredi ad hauriendam aquam, dixit: ' Domine Deus domini mei Abraham, occur- ΙΣ.
re,obsecro, mihi hodie, & fac misericordiam cum domino meo Abraham. Ecce ego sto prope fon- I3.tem aquae, & filiae habitatoru huius ciuitatis egredientur ad hauriendam aquam. Igitur puella,cui i . ego dixero: Inclina hydriam tuam ut bibam: &illa responderit, Bibe, quin & camelis tuis dabo potum:ipsa eaequam praeparasti seruo tuo Isaac:&per hoc intelligam quod feceris misericordiam cudomino meo. ' Necdum intra se verba compleue- II. rat,& ecce Rebecca egrediebatur,filia Bathuel, fili j Melchaeuxoris Nachor fratris Abraham,habens hydriam in scapula sua: puella decora nimis, vir- Igoque pulcherrima,& incognita viro:descenderat autem ad fontςm, & impleuerat hydriam, ac reuertebatur Occurritque ei seruus, &ait: Pauxil- 37.
tum aquae mihi ad bibendum praebe de hydria
tua. Quae respondit: Bibe Domine mi.celeriter- I8.
que deposuit hydriam super ulnam suam,& dedit ei potum. Cumque ille bibisset,adiecit: Quin & idi.
camelis tuis hauriam aquam,donec cuncti bibant. η Estundensque hydriam in canalibus, recurrit ad 2o. puteum ut hauriret aquam : & haustam omnibus camelis dedit. 'ἰ Ipse autem contemplabatur M. eam tacitus, scire volens utrum prosperum iter suum fecisset Dominus , an Mn. Postquam x2. autem biberunt cameli, protulit vir inaures aureas, appendentes siclos duos, & armillas toti- . . I Ss 3 dem
335쪽
C A P V T X X I I I l. 13. dem pondo siclorum decem. Dixitque ad cam: Cuius es filia Θ indica mihi : est in domo patris
L . tui locus ad manendum Z Quae respondit: Filia su m Bathuelis, filij Melchae , quem peperitet 1. ipsi Nachor.' Et addidit, dicens: Palearum quoque de foeni plurimum est apud nos, & locus spa-α6. tiosus ad manendunt 'Inclinauit se homo,& ado-χτ. rauit Dominum , ' dicens: Benedictus Dominus Deus domini mei Abraham, qui non abstulit misericordiam & veritatem suam a Domino meo , & recto itinere me perduxit in do. 28. mum fratris domini mei. Cucurrit itaque puella, & nunclauit in domum matris suae om-29. Dia quae audierat. Habebat autem Rebecca fratrem nomine Labam , qui festinus egressusso. est ad hominem, ubi erat fons. Cumque vidisset inaures & armillas in manibus sororis suae,& audisset cuncta verba referentis ': Haec locutus est mihi homo r venit ad virum, qui sta-3i. bat iuxta camelos, & prope fontem aquae dixitque ad eum : Ingredere, benedicte Domini: cur foris stas praeparaui domum, & locum ca-3Σ. melis. ' Et introduxit eum in hospitium : ac de- strauit camelos , deditque paleas & foenum, S aquam ad lauandos pedes eius , & Virorum . 33. qui Venerant cum eo. Et appositus est in conspectu eius panis.Qui ait: Non comedam, donec 3 . loquar sermones meos.Respondit ei:Loquere. At 3ue. ille: Seruus,inquit,Abraha lum i ' & Dominus benedixit domino meo valde, magnificatusque est:& dedit ei oves dc boues, argentum & aurum, ser-
336쪽
C A p v T X X I I I I. 3α7Sara uxor domini mei filium domino meo in senectute sua, deditque illi omnia quae habuerat.' Et adiurauit me dominus meus, dicens: Non ac- 37.
cipies uxorem filio meo de filiabus Chananaeoru , in quorum terra habito: sed ad domu patris mei 38. perges , dc de cognatione mea accipies uxore filio meo: ego vero respodi domino meo: Quid si no- 39.
luerit venire mecum mulierὶ ' Dominus,ait,in cu- 4 P. ius conspectu ambulo,mittet angelu suum tecum, de diriget viam tuam : accipiesque uxorem filio meo de cognatione mea dc de domo patris mei. ' qI. Innocens eris a maledictione mea, cum veneriSad propinquos meos, & non dederint tibi. 'Veni 1. ergo hodie ad fontem aquae, & dixi : Domine Deus domini mei Abranam, si direxisti viam
meam, in qua nunc ambulo, ' ecce sto iuxta fon- η 3.tem aquae, dc virgo, quae egredietur ad hauriendam aquam , audierit a me : Da mihi pauxillum
aquae ad bibendu ex hydria tua: dc dixerit mihi: 44. Et tu bibe,& camelis tuis hauriam: ipsa est mulier quam praeparauit Dominus filio domini mei. nDumque haec tacitus mecum Voluerem, apparuit Rebecca veniens cum hydria, quam portebat in scapula:descenditque ad fontem, de hausit aquam. Et aio ad eam: Da mihi paululum bibere. η Quae 46. festinans deposuit hydriam de humero, de dixit mihi: Et tu bibe, de camelis tuis tribuam potum. Bibi , de ad aquit camelos. Interrogaui- π.que eam, Sc dixi : Cuius es filia ξ Quae rese
pondit : Filia Bathuelis sum , si ij Nachor,
quem peperit ei Melcha. Suspendi itaque in au res ad ornandam faciem eius, dc armillas posui S s 4 in ma
337쪽
3α8 CAPUT XXIIII. 8. in manibus eius. Pronusque adoraui Dominum,benedices Domino Deo domini mei Abraham , qui perduxit me recto itinere, vi sumerem s. filiam fratris domini mei filio eius.' Quamobrem si facitis misericordiam,& veritatem cum dom Ino meo,indicate mihi:sin autem aliud placet, S hoc dicite mihi, ut vadam ad dexteram, siue ad siniso. stram. Responderuntque Laban & Bathuel: ADomino egressus est sermo : non possumus extra I. placitum eius quidquam aliud loqui tecum. ' En Rebecca coram te est,tolle eam, & proficiscere, &st uxor fit ij domini tui,sicut locutus est Dominus. 11. ' Quod cum audisset puer Abraham, procidens
13. adorauit in terram Dominum. Prolatisque vasis argenteis,& aureis, ac vestibus, dedit ea Rebeccae pro munere, fratribus quoque eius,& matri donas . obtulit. ' Inito conuiuio, vescentes pariter & bibentes manserunt ibi. Surgens autem mane, locutus est puer: Dimitte me, ut vadam ad domi. 11. num meum. Responderuntque fratres eius &mater et Maneat puella saltem decem dies apud 16. nos, & postea proficiscetur. ' Nolite, ait, me retinere , quia Dominus direxit viam meam: s . dimittite me ut pergam ad dominum meum Et dixerunt: Vocemus puellam , & quaeramus 18. ipsius voluntatem. ' Cumque vocata venisset, sciscitati sunt: Vis ire cum homine isto Z Quae sq. ait: Uadam. ' Dimiserunt ergo eam , & nutricem illius, seruumque Abraham , & co- so. mites eius, imprecantes prospera sorori suae,
atque dicentes: Soror nostra es , crescas in
mille millia, & possideat semen tuum portas
338쪽
CAPUT XXIV. 329 inimicorum suorum. Igitur Rebecca, & puellae 61. illius ascensis camelis, secutae sunt virum: qui festinus reuertebatur ad dominum suum: η Eo autem Gi. tempore deambulabat Isaac: per viam quae ducit ad Puteum, cuius nomen est Viventis, & videntis: habitabat enim in terra australi,' dc egressus fuerat Q. ad meditandum in agro, inclinata iam die: cumq; elevasset oculos, vidit camelos venientes procul.
Rebecca quoque,conspecto Isaac, descendit de 64. camelo, & ait ad puerum: Quis est ille homo qui 6 1.
venit per agrum in occursum nobis Z Dixitque ei: Ipse est dominus meus.At illa tollens cito pallium, operuit se. ' Seruus autem cuncta, quae gesserat, 66.
narrauit Isaac. ' Qui introduxit eam in taberna- 67. culum Sarae matris suae, & accepit eam uxorem: & in tantum dilexit eam,ut dolorem , qui ex morte matris eius acciderat,temperaret.
339쪽
Iureiurandisormula, manu posita sub co a.
3 3 o GLOS S AE LITTERA LEsARGUMENTUM.LAbrahae serum atriensis adiuratus ab her eius mio Isaace, uxorem de Mesopotamia Rebeccam adducit, adducum Isaac
. capit. I E R v M RV E MULTORVM J subaudi, bonorum sitisecisset alioqui, sinem dicere. Tum fuit centum de
quadraginta annorum. August.bb.I6.de ciuitaue Des e. I. -- - IN C VNCT Is J Deus eum bonorum spiritualium &terrenorum assi uentia cumularat. SERvvM sENi OREM procuratorem suum Eliezer.Viae .ls. 2. Quantopere expediat,ut sibi parentum consilio uxores ducant,multis hic Hamcrus. Veritati tamen repugnat quod contendit Caluinus, non esse validas nuptias,quae contra parentu voluntatem contrahuntur : quod Theologiae rectae,5 Canonibus repusnat; sed & rationi: quia non parentu,sed contrahentiu ipsorum contentus, nuptias facit. Femut quid SUBTER FE MVR MEUM J Soliti Hebrivi l femoris, lumborum, Hebratis. uteri nomine, significare omnes partes in quibus generationis principiu est: de femore,quod illis Γ' Iarab. Gen. 49.Q. Dux de semore euv. Exod.I. 2. eorum qui egresssum de femore Iacob. Ideo cum hic iube tur seruus manum subter semur ponere, hoc est sub coxa sedentis Abrahae non nuda,scd vcste coopertat, facile est notatu id non in si hi s ubiectionis,aut more regionis illius factum vi censent S.Chry-& Abenezra:) cur enim de nullis aliis, quam de patriar-ςhis iuramentum exigentibus, id S. S. prodiditὶ certe quia peculiare in iis inusterium, nempe fides ex iis nascituri Messiae. Nec audiendusi Gennadius cum Rabbinis, qui membro circumcisio impositam vel supposita manum volunt: tiun quia falsum est Larach, hoc membrum propriE significare qua in re etiam Diodorus & Procopius decepti: ted solum modo semur ipsum, seu latus propriὸ dictum l.gnificat,&extensone quada porrigitur ad ea quoque,quae sumina inrer femina sub ventre,cuius quasi bases sunt semina. Nec circumcisio ad futura coniugiu pertinebat. Nec etia per conicmptibilia illa membra adiurabatur sed per Deum vivum ac veru ex contumptibilibus illis Patriarcharum membris nasciturum quae comunis est sententia & vera. D. Ambros lib. I de Abrah. st. D. Hieron. hic in Tradition. Hebraicu, S.
Oristi lib. τ .hie, D. fugust.'m. 7s.de tempore, ubi e r allegoriam de Christo or vasa prosiqvitur. D. Grego,' er altorum.1 et v REM l licet stiperiori et in rebus magni momenti adiutare anseriorem. Sic fit in S. S. multis locis: nam Spontus filias Sion adiurat e. 2.9 3. ti .Raquei Tobiam generum situm e. 8. P. Saul vel ex populum I .Rer. 16.3c allus impie Michaeam ala ais p. I 8. ut Caiphas Cum a TVM Marth. 26. Vide D.Thom. 2 .suast y UT NON Accipi As J PROPOLOG. docemur matrimonia non . . iungere
340쪽
iungere cum haereticis vel aliis infidelibus, ne fides detrimentum sentiat. Ambros. LV.υθ. SED AD TERRAM MEAMJ Vtique non Vr Chaldaeorum, ubi Vriis. 4. iiilla eius reliqua cognatio erat: scd Aram Mesopotamiae; quae siu- perius dicta fuit terra Abrahae, c.I1. i. eo quod cognatio illius diu in ea consedit. Vel potes dicere complexum tota regionem ultra fluuiii in qua tam Mes potamia,quam haldaea eius patria. COGNAT io NEM MEAM J Iuliam Nachor ; quae Deum caeli colebat, sed cum idolis. M v iERJ virgo. Naint Hebraei solent mulieris nomen capere pro Rumina, ut sit non corruptionis,sed sexus. Sic.D.Augustae Locutiomb. st Tertussiari.bb.de Velandis virginibus c.η. cum M 3. Sic CHRI-s T vs solet vocari , filius mulieris, & matri dixit, mulier me stius tuus. Sic Latini laepe, ut L XXV. g. muliebra. D. de auro arg. lega. CAvE NE, Jnam Deus non Meiopotamiam, sed Chananaeam eius semini promiserat. DE DOMO P AT Ris J de Haram,ubi mortuus Thare. TERRA NAT ivrTATis' de Ur Chaldaeorum: prius et de Vr, quam de Haram: sed huius inodi ordinem non multum curat sacra Script. exemplum posui ex Ach. T. I6.βp.ceraecedente v. 1 .LOC vetvs EsT Mirii J cum ipse mihi fuerit sancte pollicitus, se hanc terra semini meo daturu; fas nulli non est dubitare,quin si ipse muliere inducturus,ut tecum, in terram posteris eius danda,veniat. ANcεLvM sv v Mi fide quoque t creditum Hebraeis,a Deo custodes Angelos dari hominibus, ut feruent,ducant,doceant dirigantque.Tob. .cr s. ACCIPI Es IN DEJ illic accellam huc deducas. SIN AVTEM NOL v ERIT Jcertus crat ipse,icd dubitationi seruire spondCr.s v PER sERMONE Hoc J proinisi fideliter se iussa completurum. DECEM e AMELost De camelis & dromedariis legendi Aristorelegib. 9. de historia animal. insine, Plinius lib. 8M .i8. de Schalister I ater Exercitat. Σο9mι. a. Quid mystice docet Gregorius tib i. AD;-.c. I . Ex o MNi Bus BONI si Hebraico, Minnia bona hoc cit praecipua quaedam ex stagulis bonorii generibus. Hebraei exponunt de inuentario cu iactorum bonorii Abraha quem secum tulerit: quod no pla-i cet. Nuptiae istae ALLEGOR r A sunt nuptiarum CHRIsTI & Ecclesiae; de qua susssime hic Guilhelm. Hamerusiasti. I L. col. F. URBEM N Acuo RJ Haram ubi Nachor habitabat,a Bersabee,ubi
haec dicta, septem vel octo dierum itinere distantem. To occvR REJ quod peto, fac ut te mihi osterat. L X X. λόδ-MAM A εμῶ. prospcru fac mihi occursum. Hebraice est Himit,mpri
EccE Eco sTO; Non dubitabat de promtiso : sed de seipso, ne sorte ut indigno Deus non daret instinctu dc cognitionem peculiarem cius quam vellet Isaaco uxorem. Propterea ' in re tam necessaria humano generi, nempe nascituri ex hoc coiinubio SALvATo Ris, L T t a cupidus