장음표시 사용
301쪽
Rosectus inde Abraha in terram australem, habitauit inter Cades,&Sur:& peregrinatus est in Geraris. Dixitq; de Sara uxore sua, Soror mea est. Mi sit ergo Abi inelech rex
Gerarae,& tulit eam. Uenit autem Deus ad Abimelech per somnium nocte, & ait illi:En morieris propter mulierem quam tulisti: habet enim virit.' Abimelech vero non tetigerat eam,& ait: Domine, num gentem ignorantem & iustam interficies η Nonne ipse dixit mihi: Soror mea est: & ipsa ait: Frater meus estZin simplicitate cordis mei,& munditia manuum mearum feci hoc. Dixitque ad eum Deus: Et ego scio quod simplici corde feceris:& ideo custodivi te ne peccares in me , & non dimisi ut tangeres eam. η Nunc ergo redde viro suo Uxorem, quia propheta est: & orabit pro te , & viues: si autem nolueris reddere, scito quod morte morieris tu,& omnia quae tua sunt. ' Statimque de nocte consurgens Abimelech, vocavit omnes seruos suos: & locutus est uniuersia verba haec in auribus eorum , timueruntque omnes viri valde. η Uocauit autem Abimelech etiam Abraham,
& dixit ei : Quid fecisti nobis Θ quid pec
cauimus in te, quia induxisti super me &super regnum
302쪽
CAPUT XX. 293gnum meum peccatum grande Z quae non debuisti facere fecisti nobis. η Rursumque expostulata S, Io. ait: Quid vidisti, ut hoc faceres Respondit A- ii. brattam: Cogitaui mecum, dicens : Forsitan non est timor Dei in loco isto: & interficient me pro pter uxorem meam: ' alias autem & vere soror Ia mea est, filia patris mei, & non filia matris meae, diduxi eam in uxorem. Postquam autem eduxit Is me Deus de domo patris mei, dixi ad easn: Hanc misericordiam facies mecum: In omni loco, ad quem ingrediemur, dices, quod frater tuus sim.' Tulit igitur Abimelech oves & boues, & seruos H S ancillas,& dedit Abraham:reddiditq. illi Saram
uxorem suam :& ait. Terra cora vobis est,ubicun- iue. que tibi placuerit,habita. Sarae autem dixit: Ecce i6. mille argenteos dedi fratri tuo,hoc erit tibi in velamen oculoru ad omnes qui tecum sunt, & quocumque perrexeris, memctbque te deprehentam. Orante autem Abraham, sanauit Deus Abime- .lech & uxorem,anxillasque eiuS,& pepererunt: concluserat enim Deus omnem
vulvam domus Abimelech propter Saram uxorem Abrahae.
303쪽
Abraham peregrinanti in Geraris rapitur Cr, a Rege putore Oxorem eius esse: sed Rex in somno monitus intactam viso reddiι cuius precibus sanitas amissa restituitur.
Ropia2Tus J moralis causa est, uti sic variis in locis peregrinando verae pietatis doctrinam , & virtutis exempla spargeret: phylica vero quoniam aduertebat virulentas maris mortui exhalationes vicina loca sterilia & pestilentia reddituras,quod Diodorus Siculus,Tacitus, & Plinius testanturaecidisse. ,. TERRAM A VsTRALEM Jrespectu convallis Mambre; na &hane Cades. & Gerara constat esse m terra Promissionis. Cadesbarne C Αοε s JHerodoto lib.1. Castic Goropius vult hunc fontem, in , is, deserto Pharan, mdcm esse cu Barne 3c Misparh: Gue cum Cadesbarne confutidas: nam ista vacina montibus Seir, illa vero aquis contradictiorus,& ab ipsa vocarum desertum Cades. 'S v n. J infra planiciem Pharan, desertum extensum usque ad mare rubrum, & AEgypti continia. Goropius putat esse Sur oppidum ad litium Arabi eum; quod hodie GHed Moyses loquitur de deserto. GERARI JGerara urbs corrupte Straboni,serra, lib. I 6. Metro-Gerat . polis Palaestinae,& sedes Regia. μῶ mron mu de locis Hebraios.ctini Epi apb. Patilia. fuit in tribu Simeon inter duas illas solitudines,earii quae ZEguptum, & quae Saracenorum cremum attingit. vΕR s. i. Di XITQUE JG crariritis interrogantibus,quid ad illum mulier atti- . neret. Mirantur quidam Sarae nonagenariae tantam fuisse pulchritu- Sarae vetulae dinem:& Procopius,gratiae diuinae tribuit; quae pulchritudinem ei si-pvlςb lxv p cut aquilae iuuentam renouarit,quando tribuit fae cunditatem.Αlii dicunt tunc nonagesimum parem fuisse nostro quadragesimo:praeterea continentiam,& quod nunquam pepererat,iuuasse. TvL IT EAM J non auso resistere Abraham; cui tarima haec inlictio, si iam conceptus Isaac,ri viat Procopius. ALLEGORIAM M
vis, 1. Pro historiae cognitione sciendum paucis diebus a discessu Angelorum ab Abraham coniugem eius concepisse : & paulo post prosectum in Gerara: quo tempore nodum uterus intumuerat. mox abducta illa Deus Geraritas flagellauit, maximὸ Rege ipsum, quem morbo graui & medicis ignoto percussiim impcgiuit,ne quid in Sarampos Iet.desperata medicorum arte ad Deum aeger recurrit,& dormie-1. ti Deus apparuit, visione imaginaria,per Angelum mota phantasia, Deua quo & sori ratis imaginibus Dei apparentis,& eum alloquentis: ita ut 4ἡ Rex certissime videretur sibi de Deum videre,& audire,& se vicissimmelecho. resipondere. - EN Morcia
Peregi; nationia Abrahae cauta.
304쪽
EN MORiERis J HebraicE, mortuus ti,q. d. reus es mortis,subaudi,nisii seceris.quod iussero. NOM TE Tic ERAT EAM J hoc nunc additur,quia intra menses ali- VERS. μquot Isaacum paritura,ne qui, spurium suspicaretur:de Pharaone nihil necesse fuit addere. quia multis annis postmodum sterilis perma- sit. Porro quod Hebraicὲ cohaserat ei, seu ut dixit ille cu ea corpus non limarat, a P N, Lo starab, id LXX. & noster honestissime
GENTE MJpopulum.IGNORANTEMJpro hac voce hodie nihil est in . ε Hebraeo: sed etiam LXX.olim sic verterunt an exciditὶ an explicat cur &ius uiti '' iustam dicat an potius, it minuim ct susum,idem est quod inuincibili ignorantia excusatam. IN si M phic ITATE J nec mente nec opere Volui nocere. Simplex in VERS. s.
t sacra Scriptura usurpatur pro eo qui nulli noxius aut iniurius. lege Nagiasacra. f. 3. ET EGO s C Iolcur ergo puniuit,quem sciebat innoxium non dicit VERS. . Dcus eum non peccasse simpliciter:peccarat enim inuitam auferedo. sed dicit seire se illum hoc facto noluisse uxorem viro abripere. NE PEcCAR Estne vel inscius maectareris.ne licet non iniuste, rem tamen faceres non iustam. Scholastidi dicunt, ne materialiter saltem adulter esses. NON DIMI si morbo impedivi. ORAEiT PROTE Jut cesset plaga ista: subaudi,&exorabit. PRO- vERS. PHETA Es T Jfamiliariter cum eo versari,& multa illi mysteria futura T. reuelare seleo. Sic etia Iosue vocatur propheta Eccles. 6.I.Iesu Nane .. . Qet ς ς Fuccessor Musis in prophetu. ET vir Es J Hebraice est; viue noster a idiotismum imperativi pro futuro, explicuit loca alia citat Saa. in k- Imperatiuus
cautombin. tale illud, . . ' Profuturo.
Si s.ctura gregem μν leuerit,aureus esto. s T ATI M uva DE No CTE J nox ponitur t pro extrema noctis parte, VER s. 8.siue summo mane,nam Hebraicὶ est VII UIS' Varas em Rabboerer, '. manicauit diluculo. sicut & L e X. ν , & sic etiam Chal NQ prodi-daeus . nunquam censendus esse in mora,qui non iussus ipso momento kμ μiscere, prudenter tempus rei perendae praestolatur. Quare fortassis eodem modo capiendum de Ioseph Mail. 2. I . Consurgens accepit rerum 2 marrem eius nocte. Sed de hoc ibi. Quin pEcis τ1Jcur fecisti hoc. nec enim dubitat,sed ut solent irati Vt κ . s.ctpostulat, causam facti, quod sciebat,poscens. REGNUM J qui popu- to. lus tot & Remispeecata luere. Quicquid delirant Reges plectuntur Locus Mart. Achiui. PECCATVM GRANDEJgrauem et peccati ultionem S poenam, ιι , LR LQ
V ID vinisTrJ quae signa iniustitiae aut libidinis in nobis depre- Ο Ο ' hende
305쪽
henderas,ut metucre iure polles a nobis si uxorem tuam fatereris: &v: ae tu .e consillcndum putares, nobis in raptum & adulterium con-
Coci TA v ij iiihil equidem tale vidi, & vos non noueram , ut hocs ulpicari possum : sed nullo vestri aspectu iam ab initio peregrinationi, meae, periculum vitarc volens, uniuersim hoc concilium carpi; di-ccre sororem meam.
FoRsir Aest Hebraei uri nn dubium cst an significet, re,an,serte, sed probabilius ' illud secundum . nam ita LXX. & Chaldaeus vcr-tunt. non enim affirmando, sed dubitatio id dixerat. neq; mirandum: quia non semper prophcsae omnia sciant, iud tantum quae illis spiritus reuelat.
Tre OR nti J sic est Hebraice Irath Euhim. Nam est pluralis nu
merus pro singulari: & timor ponitur pro virtutc Picxatis ideo LXX. θεοσεβειαν vertunt,cum eni in sit sermo de timore titiali,nihil aliud est, φαclebeia θιον quam timere quam reuereri. νιδε Eugubιπ.hιc. Et ne putarent mentitum,addit: Ali As AvTEM l etiamsi non habuis Iem hanc causam simulandi, neutiquam mentirer dicendo sororem meam est e. Er v ERE Jhoc verbum iungendum,cum prς cedentibus.ut subau dias,er vere dixi:non cum sequenti vocabulo, Soror; qu.e res Caietanum & alios sesellit, inde colligentes ; Sanam fuisti: veram Abrahae ex parte sororem, non ex fratre Deptelli, ut nos contendimus cum Iosepho,& D. Augustino h b. . contra Faustum c. is. Non obstat quΘd sequitur, FiLIA PATRIs MEI&NON FILIA MATRIS MEAE Jsensus enim est,esse illam sibi sanguine patraDO, non materno. iii iactam,ab eodem Thare , ut se filium sic illam filiam vocatam : &vicissim a Sara patrem Abrahae, patrςm, sed matrem Abrahae no vocatam matrem. q. d. Vst patruelis mea,non matruel IS. Probo,tum quia Hebraeis receptum ut nomine Ren, ct Rath pro omnibus descendentibus in recta linea uterentur, sicut & Germani Belgae,& Galli vocat auos, magnos aut bonos patres. ctran pere , groote Ut beste vadar. tum qum eap. II. I. Sara vocatur Nurus Thare: tum denique quia licita erant coniugia in secundo gradu collateralium, non vero in primo, ne ex altero quidem parente. Sic D. Augustinus d. c P. s. a quo cap. 38. pete Allegoriam. a Pos T QvAMJ mitio caelitae peregrinationis, quam Deus mihi imperauit.
EDux IT ME DE vs. J Hebraicὰ; ci)ri,SynR Nnri H, gh Iihi Euhim , postquam errare me fecerunt Di1. Sensus: postquain iusisit Deus , ut stabili domicilio relicto, vitam agerem sine certa sede , erronis instar.quod noster secutus interpretationem Graecam, Verbo educenda explicuit: quia que quis patria educit,nulla certa sede proposita; errare huc illuc iubet.Chaldς iis Paraphrastes,causam eductionis indicauit; vertens : ct fatIam est cum aberrassent populi rapost opera manuum suarum me applicauit Dominus ad timorem suum
306쪽
suum ex domo patris mei r J μ-4,educens.Caeterurn bene Eugu-binus notat, in Hebraeo, clare probari distinctionem trium Per irarum diuinaruin, quia nomini Elihim plurali iungitur verbum plurale Unci. L X X. & noster veriti fuerunt ouentiolion Gciat trum si dicercnt D 3 fecerunt; nam eadem de causa sempcr Horum reddunt, in lingulari cἰim de Deo sermo tit: ut Deuteris.16.QMd est omnΜ caro,
in audivi voce Dei viventu. Hcbraice est Deorum v mmm. Caicianus
hic exponit de Angclis; sed repugnat nostrae versioni, niti cxponas, Dcus per Angclos sitos. HANC MISERQ CORDIAM p Aci Es MECvMJ hoc bcneficium, mihi praestabis , Inri Chase, proprie misericordia & beneficentia.' Cur ergo LXX. vertunt ιustas. , δ- οσυνλ ὶ quia et iustum Crat, ut uxor mariti sic misereretur. Est quando benefectia&miserico Conciliataedia,sinc iniustitia, nequeunt denegari. Vettiones. IN o MNI L o C OJ in quo non constet me tuto poste dici ma
TVLi r i T AQV Et adduxit, ut latis faceret Abrahamo que contristarat, eumque sibi, δc per eum placarct Deum. Hoc veruculo in LXX. irrepsit, ex veri .ris. χίλιαδδραχμα, mille Hdrachmas. Quod nec noster,nec Chali us hic legerunt in Hebraeo,ncc habetur: ducto ta- tum veri iso indicatur etiam pecunia data. Si LXX. hoc potucrunt, putem ex traditione maiorum hanc summam accepisse. TERRA CORAM vo nisi habitate in regno meo quocumque vrRs is. lubebit loco. ECCE M lLLI ARGENT g 3ἰ arbitror praeter animalia illa, iuxta VER s. is. LXX. Sed quales argentei. Hebraice; 'Da Vesiph . aeque ambigue: scd explicant LXX. AIowχυα, mitti d drachmas, ex Chaldaeus, ras lusiclos argentι. Eleph sistian duseph. Vnde possumus notare,quando in S. S. fit mentio argenteorum,uci aureorum simpliciter, capi de telligendi siclis,de argenti nummis patet, quia cum .Reg Io. v. 29.A .L. Paralip. si ii ι .i P ag..tur de prctio quadrigarum quas Salomon ex AEgvpto eduxerat, a. v. I . nostcr reddidit excentos argenιeo: d. vero v.29. fiexcentos os uaenis utrobique Hebraice tantum est v2 nu: Aseoth pb, secent i argenari re enim solet noster uno loco retinere Hebraismum, .dio explicare. Sic infra Genes.;7.28. Ioseph dicitur, venditus viginta argetras hoc est siclis ut Chaldaeus addidit: rursus 2. RU.I8. H.noster explicat dedom decem argentisiclos. Sic etiam de aureis : nam Iudic. 8. V. 1 7. cxplicat pondus inaurium mille septingenti auri sicli: ubi He
pondosicloria dede . Vide Mariariam c. 6.ia Ponderibus 9 mensarM. Secundo pota propter versione G raecam,ab eaAcb- vocari didrachma; sed didiachmum ponunt pro Attico Tetradrachmo,hoc est pro siclomaiore & ctiam pro didrachmo seu minore, de qua re postea iterum sermo futurus. hic puto de maiore siclo mentionem; valeteque hanc
307쪽
donationem mille florenis Belgicis, seu regalibus Hispanicis, quater mille: quantillum hodie id foret FRATRlJ ironice, quem vocas seatre cum sis ei, quod Ioui Iuno.
HOC ERIT TIBI IN VELAMEN ocvLORVM J cum nostro interprete mri m. accipio in genere neutro; dc velamen refero, ad nuptiale flammeum,& morem velandi nuptas de quo mox cap. 24.ν.
96. Cum igitur Sara sic esset a Rege doli deprehensa, sistit eam marito , Se non sine aceto salinue; fungor ait vicem Paranymphi, icnouantiqui auspex matrimonii, te viro uxorem in manum do Cato Caiani: quia & dotem superaddo. siclos mille. Noli noua nupta erubescere. Flammeum habes, quo vetere. Ideo pecuniam dedi, ut si necesse illud emas. Simul εe rubore,quo manifesta mendacii suffunderis,obnubet: atque omnem familiarium ac ignotorum sinistram, de pudicitia a me imminuta suspicionem diluet: facile namque intelligent te,quod tam soleinniter & honorifice sis viro reddita,caste& pudice a me habitam simul monebit, ut m posterum cautior, talia pericula deuites. Quotiescumque enim recordaberis,periculi pudicitiae tua: in quod te coniecisti ; & vanae simulationis, quae nihil tibi profuit iis ad ruborem faciei tuae; Sapies usu docta, dc tam ancipiti stratagemate te abstinebis:Idem Rabanus cn Anselmus Laodunensis voluerunt, licci obscurius: & confirmat Chaldaeus,ut sumis ostendetur, Ad inr. Sacrorum tractatu g. q. Quo C vMQUE PERREx ERIS J Hebraice meth mi, quod alii
malunt vertere,er cum ometribus, ad personas. referendo: noster, quia 'de personis immediate praecessit, aci locum potius istud retulit, q. d. SI ubicumque egeris. LXX. vero & Chaldaeus, ad verba simulatoria ipsus Sarae; super Omma qua dixisti: ad omnia haec potest reserri. MEMENTO TE DEPREHENsAM J nrt Naam Uenochachath a radideria' Lacach, corripere: arguereque s gnificat alii volunt esse praesens, vel praeteritum activum, alij futurum passivum: illi vertunt, & corripiaris,vel corripuit se: isti, castigaberis, erudieris: noster tempora commiscuit erucule,& explicuit cilia: quidam codices habent, prehen n. Quod placuit Lipomano: sed codex Romanus; deprehensem:
eert sit reprehensa, quae deprehenia de verbis istis, ut sale aspersa. LXX. declararunt,in quo debeat se emendare; cst in eunciti esto veridit a. quae vera paraphrasis; nec valent hilum quae hic altercatur Eugu-binus. Nam hoc volunt,abstine in postem timulatione: istere,quod res est te uxorem:non fuerat mentita,sed speciem mcdacii ipso facto
CONCLusER A TJ tam breui tempore sterilitas deprehendi non potuit: ideo phrasim hic aliter capio, quam solet: nempc pro partis illius coarctatione; qua fiebat, ut nec puerperae possent eniti, nec mulieres a viris cognosci: & s attendas Hebraeum-facile perspicies hanc esse mentem: ideo etiam uritur Voce Lalai quae dc gignere, Se parere significat 'PROPTER s ARAM J marito ablatam. Hebraice, severivein Sarer noster explicuit idioti linum.
308쪽
I s i T A v I T autem Dominus Saram sicut promiserat: & impleuit quae locutus est.' Conce
pitque & peperie filium in sene
ctute sua, tempore quo praedixerat ei Deus Vocavitque Abraham nomen filij sui, quem genuit ei Sara, Isaac: η Et circumcidit eum octauo die,sicut praeceperat ei Deus, cum centum esset annorum: hac quip- aerare patris, natus est Isaac. η Dixitque Sara: cisum fecit mihi Deus: quicumque audi L, co ridebit mihi. η Rursumque ait: Quis auditurum
crederet Abraham quod Sara lactaret filiu,quem peperit ei iam seni ' Creuit igitur puer, &ablactatus est: fecitque Abraham grande conuiuium in die ablactationis eius. ' Cumque vidisset Sara filium Agar AEgyptiae ludentem cum Isaac filio suo, dixit ad Abraham: ' Elice ancillam hanc, &filium eius: non enim erit haeres filius ancillae cum filio meo Isaac. η Dure accepit hoc Abraham pro filio suo Cui dixit Deus: Non tibi videatur asperum super puero,&super ancilla tua 3 omnia quae dixerit tibi Sara, audi vocem eius: quia in Isaac vocabitur tibi semen. Sed & filium ancilla faciam in gentem magnam,quia semen tuum est.
309쪽
14. Surrexit itaque Abraha mane,& tollens panem& utrem aquae, imposuit scapulae eius, tradiditque puerum,&aimisit eam. Quae cum abiisset,errabat 1 1. in solitudine Bersabee. ' Cumque consumpta esse set aqua in utre, abiecit puerum subter unam ar-
gione procul quantum potest arcus iacere: dixit
enim: Non videbo morientem puerum: &sedens II. contra, leuauit vocem suam & nedit. Exaudiuit autem Deus vocem pueri: vocaulique Angelus
Dei Agar de caelo, dicens: Quid agis Agar noli
timere: exaudiuit enim Deus vocem pueri de loco 18. in quo est. η Surge,tolic puerum,& tene manum I9. illius: quia in gentem magna faciam cum. Aperuitque oculos eius Deus : quae videns puteum
aquae, abiit S impleuit utrem, dedstque puero bi-io. bere. Et fuit cum eo: qui creuit, & moratus est in solitudine, factusque est iuuenis sagittarius. ΣI. η Habitauitque in deserto. Pharan, & accepit illi 22. mater sua uxorem de terra AEgypti. Eodem tempore dixit Abimelech, & Phicol princeps exercitus eius ad Abraham: Deus hecum est ii, uniuersis 23. quae agis. ' Iura ergo per Deum, ne noceas mihi,& posteris meis, stirpique meae: sed iuxta misericordiam, quam feci tibi, facies mihi, & terrae ina . qua versatus es aduena. ' Dixitque Abraham:Egor . iurabo. Et increpavit Abimelech propter pu-26. teum aquae, quem vi abstulerant serui eius. ' Re sponditque Abimelech: Nesciui quis fecerit hanc . rem: sed de tu non indicasti mihi, & ego non au-27. diui piacter hodie. ' Tulit itaque Abraham oues k bouesi,& dedit .Abimelcch et percusseruntque
310쪽
C A v v T XXI. 3 Mambo foedus. η Et statuit: Abraham septem agnas gregis seorsum .' Cui dixit Abimelech: Quid sibi volui septem agnae istae, quas stare fecisti seorsum3η At ille: Septem, inquit, agnas accipies de manu mea: ut sint mihi in testimonium , quoniam ego fodi puteum istum. Idcirco vocatus est locus ille Bersabee: quia ibi uterque iurauit. Et inierunt foedus pro puteo iuramenti. ' Surrexit autem Abimesech Phicol princeps exercitus eius, reuersique sunt in terram Palaestinorum. Abraham vero plantauit nemus in Bersabee Minuocauit ibi nomen Domini Dei aeterni. 'Et fuit colonus terrae Palaestinorum diebus multis.