장음표시 사용
421쪽
testis fuerat, aliquid, quod illud in se nullum reddat, in votivit: innem sua in vim jusjurandurn amittit praesertim si ore tantum juratum sit quod facere eos vero simillimum est, absquibus metu mollis , aut gravis alicujus periculi, jurata pro
Ne qui injus metu me ad jurandum adigit'. Latro e g. qui solo; et pectori admoto peregrinantem in via regia ait jurandum adigit, ore , ut sibi centum aureos solvat 'ipstim non denunciet. Cui nece iit J. Ex hisce principiis deduci quoque potest, quare ac quomodo superior obnoxios suo liperio liberare aut solvere juramento suo queat. Supponendum statim talia es e circa quae iste superior jus habeat postulandi, ut ne praeter voluntatem suam subditi paciscantur aut promittant. Distinguendum deinde est, an rem juratam jam ante prohibue iit, an minus. Si jam prohibuerit aut adjecta fuit expressa declaratio, conventiones super his initas nullas o re atque hoc casu sponte sua jusjurandum ruit, nec ulla superioris dispensatione opus ex ita ut si illam artiatur hoc ipso tantum juramentum semper irritum fuisse significet aut vero interdicto cena nullitatis diserte adnexa non fuit; tunc nihilominus facultatem juramenta circa ejusmodi rem praestita annullandi superior tacite bi reservasse iristelligitur. Utroque casu, qui prohibitionis conscius juraverit, grave committit peccatum. Quod si id circa quod juratum est, nondum ullo modo uerit prohibitum non eqviisdem irreverenter habitum sacrosanctum Dei nomen a istud non obstat quominus superiori , si praegnantes suaserint rationes, uti suo jure liceat. Hanc quoque exceptionem, ex ipsa negotii indole liquido uentem, qui iniverunt conventionem , aut acceptarunt, ipsi supponere protuerunt ac de
I. VI I. Sed Iuriiurando hoc proprium non est quamvis grainvius omnino scelus si cavillationes vanasque tricas sectari in actu, quo sanctum Numinis nomen intestvenit.
que locum habet in simplicibus promissis' pactis. Vide notas ad J. N. m. lib. IV cap. a. f. 3. Et non tam promissioni, quam minis . Invalida sunt juramentaco in minatoria omnia, . quia nulla adest alterius, in quem minae concepta sunt , acceptatio adeoque nec imposita juranti obligatio, a quia ejusmodi juramenta impotenti semper
422쪽
motu fiunt ac citra plenam deliberationem. Vide, quae dixi ad Opus Majus i. c. not. 2. I. X. Quaedam enim promissi pactisque adduntur l. maec vocantu juramenta promissoria reliqua juramenta adbertoria. T XII.
Citra peccatum tamen , homine ibi causa reciduntur θ' con sumuntur J. Etenim I. cum destituta ratione animalia sint, citra quam jus vel obligatio proprie sic dicta concipi nequit: inde nullum hominibus intercedit cum animalibus legis consortium et Morte animalibus nihil adimitur pereunte cum corpore ipsa eorum anima. 3. Nisi oeciderentur animalia, in primis certarum specierum, generi humano eorum multitudo in perniciem cederet. Unde ei suffecerit vitare saevitiam, quae ratione pravorum effectuum, qui promanare inde in homine queunt, deterior est, quam ratione ipsorum antimalium, quibus citra necessitatem dolor adsertur.
I. M. Placuit J. Ad hoc ipsum conventione vel expressa, vel a
cita opus non fuit. Jus quippe primi occupantis ex oleimtione ejias, qui rem aliquam pluribus in medio exponit, meetario consequitur modo quidem ea, quae nullius propria bactenus sunt, adprehendendo , quantum ceterorum Oil lant necessitates, relinquatur vide ad I. N.AE G. Lib. In p. 4. f. . not. . adad Edit.
. III. Nis quatenus J. Ut si alteri concessum fuerit jus aliquod
servitutis, aut ψωfructur, aut emptiγteussos, aut seudi c. Sed certis limitibus eircumscriptum per imperium civile . sic ademta est prodigis bonorum suorum administratio. Dantur quoque res, quas non nisi certo alienare modo leges peris mittunt. In universum imperans, qua talis, speciem Dominii, quod dicunt eminentis in bona subditorum suoruui habet. Vide insta Lib. II cap. s. Aut ex dispoisitione Donatores e g. aut testatorer bona, de quibus ingratiam alicujus disponunt, aliquando vetant alienare; aut illud sub certis tantum conditionibus concedunt. Adjiciuntur eb
423쪽
Iam saepe eontractibus emtionis venditionis variae clausulae, quae translatum Domini jus restringunt. Vide infra cap. s. I. ML IV. Inexhausta tamen uni J. Haec ratio per se omni validitate
delii tuitur. Inde enim sequitur e contrario, licere ex li-hus rebus, quantum quis voluerit, proprium sibi sacere: quippe cum tantundem quilibet alter suo loco possit, nec ulli hac ratione quicquam decedat. Hoc quidein expeditum est, ut proprietatem res aliqua admittat, requiri I. ut ejussit indolis, quae possideri hoc vel illo modo queat consillitenim in possessione finis atque usus proprietatis a. ut adprehendere eandem rem ac custodire quis valeat alias supervacuae fuerint omnes, quas sormare praetensiones volu
Ut es J. Ex eo, quod ejusmodi res inexhaustae sunt, sequitur tantummodo ex legibus humanitatis fas esse earundem usum quantum sine proprio incommodo fieri potest, cuilibet permittere. Alias enim nihil impedit, quominus suomodo & aqua profluens, aD Iumen olisque Solis polli. deantur prout facile, si necesium foret, ostendi illud posset.
Ei, qui primus eadem J. Eo proprie ius cevantis landatur. quod prior ipse animum hanc vel illam rem sibi habendi
ostenderit. Si ergo intentionem iam alio aliquo actu aeque significativo declaraverit puta, simplicibus vocibus , gestu, rota certis rebus apposita c aut ceteri in ejus gratiam juri, quod sibi in aliquam rem aeque, ac illi competebat, a. nilaue renunciaverjm. potest tunc originarium hujus rei mminium citra ullam corporalem adprehensionem adquirere. Vide, quae dicta sunt in notis ad J. N. m. Lib. IV cap. 6. s. 2 8 9. Non si interdicta . Censetur coetus populi, aut caput civitatis omnes res mobiles in territorio suo existentes ceu totidem accetaria occupasse. Quippe animus ejusmodi bona ibi habendi ex ipsi rei natura inuit; ita ut nisi alias manifestaverit, velle se illa in medio relinquere, ea ad ipsum revora pertinent, quantum naturalis eorum indoles patitur. Qunn ' tum , inquam , naturalis rerum 1iriles patitur ferae euini disiae. e. g. in sylvis regionis alicujus vagantes , transire in alienas sylvas possunt, ubi eas repetendi jus non fuerit. Uerum non inde sequitur, illas ante ad dominum sylvarum, quas deseruerunt, non pertinuit se. Hus proprietatis istius. tametsi vacillans atque extinctioni obuoxiulli, non ideo mi
424쪽
nus verum erat Perinde hic se res habet, ac circa flumina. Aqua per agros Oitros quotidie fluens nosra esta quamvis C ritinuo mi at, terras alienas ingressura, unde non amplius
Ut ovorariter adprehendamusJ. id notam primam ad hunc g. Qui iuυentori cedit . Etiamsi illum in undo alieno invenerit. Nec enim accessorium et sura dici ut metalla miner Ita ct id genus alia, quae natura ipsi connexa censentur , atque ideo fundi domino propria haberi queunt.
g. VII. Sed variis auctibus suam subsantiam J. Ut malallifodina, a.
pidicinae D. luc quoque perti iaciat arbores ac prauta, quae exiguo semine formantur, atque ex terra prodeuntes sentim,
Quibusdam extrinseca J. Id cernitur in adluvionibus.. Multis per Drmam induseria umana su=ei inductam J. Sic ex frumento farina atque ex farina panis confia itur. Pictor cooloribus ac penicillo ex vulgari linteolo vel tabula raram pretiosissint urique picturam parat. Circa quas ista es eiula J. Haec regula ad casus tantumlpectat quibus accessio aut ex sola ipsius rei natura, tan- qua in fructus provenit, aut sacto' industria ejus, ad quem res pertinet, procuratur. Verum ubi accessio aut in totum aut ex parte alterius fuerit, aut facto alieno ac india stria supervenerit ei me judicio simplicia principia . ex quibus hujusmodi casus, satis alioquin dissiciles, leo ui opera liceat decidere. 4. Dispiciendum est, an bona Elmala me quis rem suam aut industriam cum re alterius commiscuerit. Quod F enim mala fia id contigerit facere jactustam ei aut industri suae is meruerit quippe alias proprietarius impediri quotiui aliorum malitia posset, quominus de re sua pro lubitu valeret disponere. Si quis ergo . . solo. quod suum non esse noverat, arbores implantaverit, aut semen inseverit: doininus soli non tenetur pati ipsum arbores alio auferre, nec cum eo semen dividere quin potiussus habet postulandi pensarionem damni, bi forsan inde e- me gentis, quo occupet tum solum suum , aliisque , quam quihus ipse destinaverat, usibus adhibitu in tuerit. Facienda nihilominus hic ei exceptio si nempe res aliena cum in se, tum etiam in comparatione ad pretium fortuae ipsi superinductae, laevissimi sit valoris. Pone e g. aliquem adprehendisse scapum chartarum . aut tabulain vulgarem , aut linteolum quae pertinere ad alium noverat iisque inscripsisse res cculiaris moinenti, aut inde egregiam pictura a consecisse huc casu haut tantum malae fidei subfuerit praesumere enim licet,
425쪽
eum, qui proprio aula chartam, tabulam aut linteolum e pu existima fle, proprietarium non dissiculter consensu ruris; praeseitim relli tuta sibi pari ejusdem generis quantitate, aut esus aritimationes adeoque vindicare sibi ille proprietarius scriptura ut, aut picturam , non poterit. H. Cujus rei adjectum aliquid Glieni est, ac coalitum, vel innocenti ejus pylus , ad quem pertinebat, facto, vel citra lium ejusdem factum, ei ce-Dris paribus pus e concretum inde resultans adcrescit. Ut- plurimum enim in eo, qui erravit, aliquid est negligentiae et quamvis ad commixtionem ipse nihil plane contuleritas damnum inde experiatur, alterius tamen culpa non est. Si c. g. si avulsam terrae particulam vicino agro aqua ad postierit dominus agri vindicare sibi illam potesta nisi alter, ad quem pertinebat, mox retraxerit. Nec tenetur prior huic pretium portionis terrae agro suo jam haerentis pendere cumnusium inde lucrum capiat quin contingere potest , ut detrimento hoc ipsi sit , ad quod tamen pensanduin antiquus particula terrae dominus non obligatur; quoniam et eausam. prout supponimus , non praebuit. Verum si . . alienum quis agrum bona fide conseverit: ipsi dominus agri pretium seminis ac operae ad serendum adhibita tenetur persolvere: quoniam lucrum ex eo ipsi accedit nisi nobiliori agrum suum semini, aut rei alteri, majorem proventum editurae, destinaverit. 4. Si unius res aut vera functionem recipiat , sterius vero minus ne uua utrinque mala 1ides intervenerit is, cujus
res ista, aut vera es, recepta alia sane quali ejusdem generis. aut ejus simatione, debeo adquiescere. Nec enim posteriori tunc quicquam detrahitur dum alteri aliquando plurimum possiet decedere, immo semper inde decederet , quod loco rei sua aut operae nihil foret consecuturus. Hinc vl hujuspi incipn, plantam aut confit domino soli solent cedere acta aut scriIta ei, qui fecit; non vero e , cujus charta suerat pictura pictori, non domino latile aut linteoli sigiιlum ei, qui sculpsit, aut scalpendum curavit Sc. Verum pari ratione, si proletarius aliquis pictor pretiosae ac rariori tabulae vel linteo, ad me pertinenti inepti quid ille verit aut si in gemma mea aliquid sit expressuma restitui mihi tabulam meam, linteum , aut gemmam, aequum uerit.
Iuter illas numerantur Gusfructust. Ususfructus est jus gratis
hoc eni in in omnibus ejusmodi uribus in res alienas suppone dum alias species contractius locati conducti fuerit alienare utendi fruendi se omne emolumentum, quod proveniIeinde potest, percipiendi salva ipsius ii substantia.
J. Id quod Auctor ex ureconsultis Romanis, qu
426쪽
rum placita in universa hac servitutum divisione sequitur. um vocat, et jus ex re aliena commodum tantum quotidianum , ac sibi uisve pro dignitatuis conditione necessarium percipiendi, salva rei subitantia. HabitatioJ. Habitatio est jus omne emolumentum ex inhabitatione aedium alienarum provenire solitum , sive aedes quis ipse inhabitet, sive aliis suo loco inhabitandas locet, percipiendi. Operae servorum J. Facile intelligitur, esse jus omnem uti. litatem ex operis servi alieni provenire aptam capiendi. Reales iteruin dividuntur in servitutes praediorum Fc . Id omne iterum ex Romano jure it Praedierum, licorum nomine Veniebant agri. xlauaque illa aedilicia, quae non nisi ad agriculturam, remque pecuaria in spem nt. Urbana vero praedia vocantur aedificia omnia, inhabitationi hominum . commerisciis exercendis similique usui ellinata; sive intra urbes, sive ruri ista locata sint. g. X. Univer stas bonorum J. Hic modus adquirendi non meria
nititur civilibus legibus Pendet ille ex tacita voluntate defuncti probabilissime praesumenda. Intervenire quidem inter eos qui jusdem civitatis membra existunt . plures legum civilium ordinationes solent. Interea valent succum res ab intestat ad certum usque gradum, Minter illos, qui in naturali vivunt libertate. s. XI. Et leges populorum cultiorum prae naturalibus favent l. Debentur his nihilominus alimenta Meducatio aeque ac liberis maxi me legitimis.
Nuc quoque referendus peculiaris alias ad mirendi modus J. Dicendum ei idem ipsum, quod nota ad I Io circa suc-eusones ab intestat observavi. Quippe usu capi a prascriptis in se est modus adquirendi landatus jure naturali tantum, ejusdem tempus ac modum leges civiles definiunt. Cujus juris introducti J. Hoc jus ex ipso domini fine sequitur. Quod suis ac nova ratione ostendi in commentationς ad Opus Majus I. N. m. ib. IV cap Ia. I. s. not. 3.
Ut nempe J. Hoc est juris naturalis. Vide, quae dixi. ad Opus Majus lib. IV cap. IO. q.
427쪽
I. XIV. prioris eneris translationes vocantur . Vide I. N. G. M. V. H. . f. I. wφ. I.
Tantuin re stituere domino J. Hoc necessum non est. Sequitur ei Auctor falsas opiniones , quae vulgo circa jura pose sessionis bonae fcti circumferuntur. Id potius verum it, ejusmodi possessistem non nisi ad restituendam rem ipsam teneri. si non alienaverit aut eadem non petierit. Quicquid autem tanquam bona fidei possessur ratione rei aliena , quam arbitrari omnino suam poterat, egit atque exsecutus est id tanquam verus dominus exsecutus est , ejusque omnia jura habuit ita ut dominii emolumenta, subsistente hacce inter. regni quasi specie, jure ad ipsum pertineant. Unde ad nullius fructus aut lucri restitutionem obligatur. Vide , quae monui ad J. N. lib. IV cap. 3. f. 3. nat. I. 2dae Editi
f. s. S, S 'illus actue exstantes J. Ad hoc non tenetur. Vide
Ad νε situtioni rei θ' fructuum onomiorum J. Haec decisio
pejus adhuc priore regula praecedentis undata est. Vide mi. ad s. a. in per Majori lib. IV cap. 3. l. 9 not. I. I. Nis omnino ex incis liquo tantundem J. Supervacua haec est exceptio propter rationem supra adlegatam. Nis quatenus ex ea lucrum fecit J, Eadem ratione hoc luiserum ipsi jure cedit. Tenetur resiluere J. Omnino potesta si via non sit ab eo id, quod erogavit recuperandi, ab quo rem accepit. Paucis, bonae fidei possessi, non tenetur rem pure ac simplic, e restituere nisi quum mero eam dono habuerit, aut in-yenerit nullasque alias occasione hujus rei expensas secerit: aut vero lucro ex ea percepto sartae eaedem fuerint. Vide dicta ad J. N. o G ιib. V. cap. 3. I. . not. I. 4. 13. ος. . Capuae XIV.
Vulgaris pretii fundamentum in se es J. me ratio non susscit Res quippe recipere pretium aptae, non solum debent
428쪽
alicujus esse usus, sin minus re vera, saltem ex hominum opinione atque adsectu quo in cas feruntur; sed etiam esus indolis, ut non omnium necessitatibus sussciant. Quo tilior jam aut raris res aliqua hoc sensu fuerit , vel minus eo vulgare ejus pretium intenditur magis, aut remittitur. Aqua, tametsi res adeo utilis, pretio tamen non nisi certis locis ac circumstantiis peculiaribus, ilibus rarescit, venit. Quibus nullum certum pretium impositum intelligitur J. Proprie loquendo, nihil eli, cui imponi pretium nequeat sussi. cit enim, contrahentis invicem tanti vel minoris rem ali. quam habere, ut ae:limationum ista recipere sit idouea. e. rum dicendum est, nonnullas res ira esib comparatas, ut Onere ipsis pretium supervacuum forci uti corpora caelesta. vasus ceanus in alias vero addici pretio non debere vetante lege aliqua divina vel humana ita ut, si fiat, turpe pretium sit, quamvis in se aeque verum, a quod rebus vel inaxime licitis atque innoIiis constituitur.
Quibus effectus aliquis moralis ex insituto divino est a segna. tur) Qualis . . est exhibitio Sacramentorum c. Et improbe justitiam venalem babet judex J. Sedulo in his
omnibus observandum , pretio non venire . . iustitiam, aut actiones sacras, cum judices ac miniseri ecclesis pro adhibita opera, ac insumto functionibus muneris sui tetrapore aliquod salarium recipiunt. Verum uilitiam tunc venalem habet judex, si corrumpi se donis patiatur. Ac vendit in ille e clesiae actiones sacras, si exercere illas non nisi in gra iam eorum, qui mactare ipsum largitionibus valent, velit Mercatum quoque sacrarum rerum collatores beneficiorum atque ossiciorum ecclesiasticorum faciunt , quando ea non in dignissimos, sed ex lavore, aut accepta pecunia conserunt.
Maxime suent intendere . At nonne egregiorum artifi, cum adeoque etiam subtilium elegantiumve operum est raritas Temere heic Auctor ab raritate momenta ad eam pertinentia destinguit. Quin adserere in universum licet, omnes illas circumstantias, quibus pretium intenditur , hanc
vim tantum inde habere, quod hoc vel illo modo essiciant. ut quae magis erant vulgaria, rariora jam evadant. I. v. Quin eum illis iberum D J. Addenda est haec excepti, nisi agatur de rebus ad vitae sustentationem plane necessariis quibus quis abundat, quas alter indigens comparare
sibi aliunde non poteti tunc enim hanc adripere istius indi-
429쪽
gentiae occasionem ad exigendum ab ipso enorme pretium m humanum fuerit. Si velint, non probibeantur . Nisi magistratus definito pretio figere obicem monopoliis . aut consulere in .univCr- sum mercatoribus ac commercio propositum habuerit. U. I. III. Et quae proprie ex ipsa re mandata profluxeruntJ. Qui ct a casibus fortuitis in quos probabiliter, nil istud mandatum suisset, non incidisset veluti e g. si spoliatus in itinere, eique Vestimenta aliave necessaria ademta fuerint, aut si naufragio ea amiserit dic.
f. s. Et summa eum diligentia . Quacunque ratione alterius
rem quis in manibus habeat, aut negotia expedienda susceperit jure naturali, citra leges civiles ad omnem cu- Ius capax est , diligentiam industriam ve circa illa adhibendam tenetur nunqua in vero ad plus, nisi temere se ac sine necessitat negotio sibi ab iis, quorum interest , haut demandato immiscuerit aut conventionis expresse vel tacite initae indoles peculiarem curae ac solertiae gradum, sive pertingere ipse eo queat, sive minus, deposcat. Intelligo autemper diligentiam induistriamque , cujus quis capax si illam attentione in quam in Dropriis ipse rebus, quas habet carissimas, adhiberet. Vide circa haec singula novas notas adae Editioni operis Majoris adjectas ad lib. V. cap. 4. Q. Commodataritim aestimationem rei prasare . Subest hic ut plurimum conventio tacita vi cujus ad relli tuendam rem ipsam aut praestandam ejus aestimarionem, commodatarius sese obligat. Vide, quae dixi ad J. N. m. ib. V. cap. . I. s.
I. V. Nis ea resiluti domino J. Veluti . . si qui illadium apud nos deposuit, jam insaniens repetat aut deprehenderimus, rem depositam quaesitam surto esse aut qui pecuniam deposuit, illam si adhibiturus ad bellum patria inserendum stc.
Seu ut terrue contrahentium J. Nempe secutidum suam aestia
430쪽
mationem; at non ultra, quam alter contrahentium causam habet conjiciendi, illam se extendere.
Sed N earundem privationes N vitia J. Aut dicendum potius emtorem tantum non daturum fuisse, si de istis privationibus ac vitiis ipsi constitisset. Et illas eireumfantias J. Ut si nuncium quis acceperit.
adueetam esse, aut advectum iri magnam mercium aut aliarum rerum copiam, diminutionem pretii earundem mox inductura minc.
Aut in pretio est erratum J. Hoe valet praecipue in rebu', quarum pretium lege est definitum. Qu in iis, quae
pretium commune aliquantum variabile, habent, nemo regulariter ultra summum istius pretii gradum dare velle censetur Uerum ubi variationis latissime patuerint spatia, eodem modo se res habent, ac circa illa omnia quorum determinatum non est petium ita scilicet , ut si neque dolus, neque error circa essentiales rei qualitates intervenerit, justum semper illud sit pretium, quod ultronea conventione est constitutum.
I. I X. Sed prohabilis tantum spes emitur J. Ut si ematur a piscatore
jactus retis, aut a Venatore captura hodie successura &c.
s. X. Ut dominus eam prassare debet J. Adde, quod locator rem
locatam conductori relinquere debeat, donec locationis exspiraverit terminus nisi ejusmodi supervenerint casus, quos. si praevidisset probabiliter fuisset excepturus ut si pensionem conductor per longum temporis spatium non solverit: si aedes corruperit, aut ita egerit, ut incendii immineat periculum aut si turpe ibi exercuerit commercium, vel passus fuerit exerceri. Hisce enim casibus omnibus locatori jus esticonductorem pure ac simpliciter expellendi. st si dominus aedium vendere eas, aut necessarias ibidem instituere reparationes velit aut ad propriam inhabitationem ipse iis egeat locatio, si ex solo naturali jure id metiaris, ea tantum lege ditatuitur, ut locator indemnem praestet conductorem, quod . . habitationem ita commodam , aut tam modica mercede alibi reperire non licuerit , quippe non nisi hac est ictione censeri conductor potest in id tacite consen. sisse, ut re locata ante conventum tempus sit discessurus. Tenetur quoque locator sarcire damna, quae ex vitiis rei.
de quibus ipsi constitit, aut constare debuit, conductor sen-