장음표시 사용
81쪽
est animorum : non tam varius est in mereat Ium ordine rei nummariae gradus , ac census , quam varia int in hominum ingeniis hausta natura doctrinae praesidia. Cuius rei permultum oppido gnatus Plato, in ea, quam animo comprehendit, oculis non videt Repub. magistraturr scaeteris praestantem cnanibus facit; cuius sit, explorare iuuenum ingenia diligenter, & praecauere, ne caeco ferantur impetu ad eas artes,a quarum possessione Musae illos prohibent, & Gratiae . Utinam ea lex , non eius tantum esset Ciuitatis, quae sola cogitatione describitur, sed ea- Ium omnium, in quibus homini vivendum est. non eos in agris, aut in castris esse videre his , qui sapientium volumina scrutari deberent in umbra; nec in literarum exercitatione confici, quos venalitiorum tabernae, quos agricolarum,& militiae labor inductione naturae vocabant ad se. Vtinam inquam inita iam, S longe promota hominum studia ad eum Platonis magistratum ra- cognoscenda deducerentur . non unus, mihi credite, inueniretur in triuijs, aut in agris Demades: Ruem accepimus ex remige, ac piscatore, studio
Tepente mutato , tam magnum oratorem extitis.
se , ut gloriam Demostheni praeriperet, & maior haberetur a Theophrasto, quam ut eius digni . ltatem Atheniensium Ciuitas,& Respub. caperet . Iihil est necesse veterum monumenta retexere .
82쪽
atque ex armorum puluere in Musarum hyberua receptos ad nominis celebritatem facise peruenisse se. Quod si reperiuntur in militum arena, reperiuntur in pascuis ij, quorum ingenia literis debeantur, multo profecto plures in certo aliquo h-terarum 1ludio inuenientur inglorij, qui si aliud sito magis accommodatum ingenio deligerent, prodituri essent in viventium lucem,& posteros in
admirationem sui conuocaturi. Quem e medicinae labore Iulius ille Scaliger, quem Hieronymus Fracastorius, quem Paulus Iouius fluctum gloriae capere potuissent, nisi receptum in tempore ad politiores literas conquisissent , ac Musas Qtiam in poetica laudem Baptista Mantua nus non inuenisset, nisi bonam indolem varijs di. stractam literis inaniter occupasset ' Non enim dubitandum est, quin ad nominis aeternitatem aliquam sibi fuisset expediturus viam, si certa contentus gloria, incertam, & ex alienis petitam sontibus contemptione prudentissima neglexisset. ii Sed quia aeque magnus in omnibus videri voluit , caeteris in rebus obscuritatem habet, in e colendis Musis remissa diligentia , unum illum
poeticae fructum ingrati minum cepit, ut niar more caelatus a ciuibus sitis , prope Virgilium, deterrima, ne dicam ridenda comparatione po
Illud igitur in hoc orationis exitu teneamus ,
S proruinciatum Ap ollinis este velimus Audi-
83쪽
toreS; nec ex obuio quoque ligno fingi posse Mercurium , nec omnem ferre omnia tectam. Qua re iniquitatis erit, atque audaciae non serendae,
fruges illas a solo requirere , quarum semina non comprehendit. Incredibilem naturae facit iniuriam qui plus ab ingenio postulat , quam serre poliit: pugnat, ut dixit ille, Gigantum more cum D ijs, qui disciplinarum omnium chorum e sapientiae caelo conuellere, atque ad se pertrahere conatur. Quin nostram ipserum mediocritatem , quin pectoris angustius cum seniore illo Democrate profitemur i qui cum arcem ascendisset, & Vrbem, ex cdito loco despiciens anhelaret identidem, ac subinde spiritum duceret, sacere se causam rogantibus dixit,quod ab Athe niensium uniuersa Ciuitate videtet feri; quippe quae spiraret ingentia, pauca conficeret. Nihil posset in eos dici sapientius, qui liberalibus quidem artibus inhiant omnibus, sed vix unam , aut alteram mediocriter assequuntur. Vel ipsae,quae publice sunt excitatae in Ciuitatibus Academiae, plane declarant, neminem unum satis esse doctrinis omnibus vel percipiendis, vel tradendis , atque aliorum intelligentiae committendis. Quo sum enim tam varios praeceptores auditis, nec ab uno discitis omniat quorsiim illi, quamquam altissimo sunt ingenio, unam tantummodo prostentur artem, caeteras ne attinount quidem l nisi veintelligamus, coagmentatam iam ex omnibus, α
84쪽
in orbem conuolutam doctrinae rationem in hominum quidem coetibus esse posse, in certis &singularibus hominibus este non posse. Nemo ad hoc usque tempus locum hunc ad dicendum ascendit, quin Gregoriiim illum Pont. Max. necesse habuerit aliquo laudis insigni genere perhibere . Sic enim oratoris cogitationem occupant eius praeclara coasilia, quemadmodum incurrit in oculos haec aedificatio, Regijs excitata silmptibus, & cum magistris expositae literarum omnium ossicinae . Cogor etiam ego hunc actum
agere, sed breuissime faciam. Quid autem Multa praevidit vir consultissimus cum haec impendio praestitit, multa; quae me tacente loquiatur index, & Epigramma huc ingredientibus in ipsa fronte propoli tum . Sed si me tamen argumentum euoluere, ac interpretis hodie partes si i-scipere iubetis, id conitituendis , & designandis tam varijs liberalium artium sedibus in uno Gymnasio secutum esse dixerim optimum illum publicae felicitatis custodem ; ut quoniam nulla debet in beata Ciuitate liberalis doctrina cesider ri , es et in Vrbe Roma, atque adeo in Chrissi na Rep. illa disiciplinarum secietas,& coniunctio, quae in singulis hominibus esse non potest. Uestrum est Adolescentes, liberalissimi Parentis respondere beneuolentiae ; & quas habetis in. manibus ardentissime pei loquen dis artibus , pro Virili parte symbolam , & quasi collectam a fiet re ,
85쪽
viae caeteris adiuncta coagmentet, absoluatque numeris suis augustissimum illud doctrinarum4,mnium in Ciuitate Concilium. Quae, ut ex animi vestri sententia, ut ex huius auctoris Collegii voto tandem aliquando succedant, illud in primis efficite, ut liberum habeat in vobis hospitium sapientia. Cui, nisi superuacanea, & inimica tollantur omnia , o frustra susceptos a vobis, qui discitis, o deploratos la-
gilias a nobis qui docemus Gne ulla spe frugis in vestra ipsbrum insti
86쪽
FUCO DEPELLENDO.IN SOLEMNI STUDIORUM
Instauratione Romani Collegi j.
Sodalitatis Iesu, ex obitu Claudit
Aouauiuae Generalis . , ORATIO III.
I quantum supra caeteraS Hvio huius Exedrae sipatijs habitis olim a me conciones hodiernus hic dies attulit mihi siple doris, & dignitatis ab audie
tia,tantundem ab exercitatio- - ne conssecuta iam aetas do-
uinae, dicendique facultatis addidillet, haberem rosecto, cur animo glorioSe gestirem , Diq sino ituri hunc , S tam honorificum Audito-um consessiim simpliciter, Iratularer . Uideo quippe vos, Catalis es Amtissimi, Viri perillustres, ornatissimi Auditores, eam, qua siepti sumus alias, coronam am-
Micatse Ic superiores in contenti Ommcem τ
87쪽
tuna hac Panegyri non possint, quin victae pro
sitis, profligataeque distedant. VOS autem AsPatres, quos ordinis nostri Comitiale tempus in hunc Religionis campum euocauit, ita frC-que iates adestis , ut sit b aspectum habere mihi videar ipsam pene Sodalitatem uniuersam , Mquicquid apud nos est auctoritatis, & litterarum. Atque, ut amplior ex isto sonte mihi flueret iucunditatis, ac laetitiae fructus, illi etiam ex nouo terrarum orbe ab Orientis, Occidentisque Solis finibus, euentu quidem sortuito , sed tempori conuenerunt, quibus si careremus, Comitia tamen citra vitium, ac sine fallaci js haberentur . His inquam de causis mira quaedam animo meo suggereretur ad dicendum alacritas, si mihi cum tempore succreuillet eloquentia. Sed nimirum ex morbis , quorum si minus impetu, atque impressione prosternor, contumacia quidem certe, atque obstinatione debilitor ; ex aetate, quae vergere iam incipit, atque in pronum delabi , sentio vel omnino deficere, vel paulatim consenescere orationem meam . Quapropter haud scio, an possim vobis polliceri parem, non dicam ijs', quas habitior, atque adolescentior elucubrabam, sed proxime stuperiori, quam
altero abhinc anno ex hoc eodem loco, e demque puncto temporis excepistis. Conabitur animus tamen, sicut sortis equus et qui saepe non tam vicit Olympia, quam lusit ardenter in sta-
88쪽
in stadio acclamantis frequentiae studio concitatus , & fauore plaudentium ν. Et quoniam in silpremo spatio, quod decu rendum hic a me fuit, admonui quidem multos, ne temere complexum illum disciplinarum om-nium expeterent,qui dicitur Encyclopaedia ; sed hortamentum praetermisi necessarium, inuitationemque ad singularem doctrinam , quam pro se quisque nominatim adoptat , midiosissime persequendam , locum hunc hodie relegam , & quantum mihi tribuetur ab ingenio quicquid
desideratum est, abunde satis, copioseque praemilabo. Ita fiet, ut in munere sulcepto regustatio quaedam, & Repotia sint eius orationis , quae doctissimis auribus accidit haud iniucun-- da ; S videant uniuers, non sine consilio , ac ratione sic a me contrahi, atque in angustum cogi priuata cuiusque liberalium artium studia , cum intelligent, quantum, si bene, diligenterque tractentur, i si desudandum in singulis. Sunt enim tam multa in quolsis genere perdi- , scenda, ut nulla tam in proclivi scientia sit, quin audaciam sibi depostat Herculeam , Sconstan- . tiam nullis rerum dissicultatibus exterrendam. Quam laboris patientiam quia plerique desu-gimus , fit, ut singulas profiteantur multi, paucissimi teneant, & calleant absolutissime. Hoe igitur hodie, vel eius sermonis additamentum sit, vel argumentum noui, vel monitum de i L 1 tego
89쪽
tegro salutare : ijs , qui aberrante , ac infiniti illo doctrinasum deposito studio, certum deli gum , & sequuntur aliquod scientiae genus, id
accuratissime cauendum este , ne paItein pra tereant vllam earum, quibus ad fauigium, siummamque perducitur: neue speciem potius extimam ament, & commentitium eius docti inaenomen , quam vim solidam, S succum ipsium intimum sapicntiae. Ac ne frustra suscipi hanc a me contentionem putetis Auditores, Icpetam altius orationem, S multa replicabo , quae ostendant, hoc tempore , non artes modo liberales, sed alia etiam opificum studia , vitaeque ciuilis exercitationes omnes esse lacatas. Paulatim enim in nostram irrepsit aetatem hoc veluti ludibrium , & veneficium artium uniuei fatum , ut perfunctorie , ac per simulationem Oisc ij gerantur omnia, nectam quaeratur in artificio perennitas , quam
externa quaedam species, & qualis qualis approbatio populi. Qitatuor quippe poti stimum artes sunt, qui
bus Vitae ratio colitur omnis, S humana societas exornatur. vna,quae consulit habitationibus,
S tectis, Architectura : altera, quae coloribus , ac lineamentis voluptatem aucupatur oculorum o tertia, quae velles parat, S ea quibus tegimur indumenta: qua ita, quae Reipublicae propulsat iniurias , opsi ea tuetur, & m e Diac; L dici-
90쪽
dicituique bellica , & militaris . Quae profecto
ubi cum teteri comparantur memoria temporum , ita singularum apparent ementita , deprauataque opera, ut non tam prospicere hominum commodis, quorum causi olim inuentae
quam hominibus ipsis sucum facere velle
Ordiamur ab illa tectorum machinatrie scientia: in quam duplex inu asit sallacia , duplexque mendacium, unum ab opere , alterum a disciplina . Cum enim duo sint, quae doctrianam illam omnem, iacultatemque componunte ratiocinatio , & fabrica; ratiocinationem , hoc et de partium conuenientia, quae symmetria dicitur, iudicandi solertiam , & multiplicem rerum cognitionem, qua tam ampla scientia prorsus absoluitur, ita pauci tenent, ut si res anti quorum arbitrio permittatur , plerique, ne dicam omnes , ex Architectorum albo, & numero sint expungendi. Nam quos illi machinatores, & architect5s nominarunt, nisi scientissimos ustos, & disciplinis innumerabilibus institutos lAut unde petebant eos, qui Templa, 'ui Fora, qui ' Praetoria, qui Theatra qui Thermas, qui priuatorum aedificationes informare , ac perficere deberent, nisi ex sapientium numero, S ex choro litteratorum t E nostris autem videte quid inter virorumque ratiocinationem inter