장음표시 사용
91쪽
moles: quibus cum veteres comparare possimus.
Eli enim in manibus Vaticanum illud incredibili pulcritudine miraculum , quod longa molitio ne tributa Ciuitatum, & vectigalia prouincia .
Ium exhausit. Conser autem cum Pantheo, cuius, & formam , & magnificentiam, vel vicit , vel exprelist. dices hoc, athletico sane habitu torosunt, & lacertosium mole sua stare tam multos poli annos ; illud ornatu plane palaestrico , ex qiiisitaque politiira laevigatum extrinsecus, &e alligatum ad unguem,nutare iam in tholo coe pille, quem nostra memoria Sixttis imposuit; atque a serro propter periculum pollulare colliga
tiones,& vincula. Viluntur oculis aquae reductae
non ita pridem in Quirinalem collem , atq; in Martium campum impendio. quatum ductus, et .mas': ubique iam rimosas, ac prope corruptas si .
cum sornicibus illis componas,atq; arcuatis antiquorum operibus, pontibusque,quibus tam muruta flumina veluti triumphantia in septem holce eolles rerum olim dontinos deduxere ; censeas haud dubie , nos tam magnis sumptibus aquas ad aliquot tantum annos expetere, illOS aeternas fontium perennitates volui ite . Architecturam excipit ars illa pingendi, nobilis olim, S summis , non GraecoIum modo , sed Romanorum etiam ingeniis curiose tractata. cui totidem , quot Architecturae , ac ex ijsdem
plane sontibus accidere mendacia . Nam, quod
92쪽
attinet ad ratiocinationem , atque scientiam, incredibile dictu est, quam illi docti, cultique litteris essent, qui pietores olimspud veteres dicebantur . Id enimuero illa eorum testantur expressi a coloribus rerum symbola , quae non tam artificia picturae videbantur,quam poeticae so tus,atq; ablolutissimae documenta Philoli phiae. Ecquem nunc ex illa multitudine reperias , qui Amicitiam, qui Calumniam, qui Bellum , qui Discordiam expingere commentando queat, aut antio uas rerum iustorias additis accessionibus
exprimere, aut animi nostri sensa figmentis m- seniosissimis adumbrare Poterant haec, aliaque id genus argumenta conformare facillime Protogenes illi, ac Polygnoti liberalibus eruditis Iumi disciplinis . poterat Apelles aliquis , qui tonitrua, qui fulgetra, fulguraque depinxit ex in ingenio prnnus . poterat Timagoras i cuius non tabulae solum eleganter expressae, sed carmen etiam longe iucundissinuun circumserebatur vuligo, & canebatur .i poterat apud Romanos Pacuuius poeta doctissimus; cuius non modo VCrsus exarati ' o auidillime legebantur , verunt etiam in templo Herculis effeta penicillo pictura cernebatur oculis, S suspiciebatur ab onamnibus . Sed litteras a nostris, doctrinamque ne requiramus. Illud videamus potius , exquiram musque diligentius: an omnes artis uniuersae ita teneant praeceptionis, utadiorum excogita inge-
93쪽
ingenijs argumenta, si proponantur, & lineamentis complecti facile possint, & coloribus imitari . Nullo istaiς,.se negotio molestiam abigunt , affirm antes, unum rebus exprimendis omnibus satis esse non polle; adeoque alios esse , qtu urbes , Orasque terrarum, alios , qui fores, di poma, alius, qui venationes , & praella salios qui cicures bestias, aut siluarum animantia pingant .iEx quo quanta praecisio sequatur artis , intelligitis . Illud enim heri necesse est ,
ut varium, ac multiplex argumentum, quo illa contineantur omnia , nisi multorum tractari manibus, & expoliri non posiit.: Colores fortasse nos addidimus, & varios, ct meliores. nu quam enim ita multiplices, aut tam floridos vidit antiquitas, quae magis austeris, S surdioribus utebatur . Sed ne isto quidem nomine , fecimus aliud , nisi sucum , atque aspicientium oculis , ut Iurticonsilii loquuntur, imposturam. Illi enim priscorum artifices hebetiora sise pigmenta , nec plura , quam quatuor parietibus, ac tabulis inducebant leuiisime: sed tamen im mortalia illa secerunt opera, quibus afferre vi tium longissima saecula non potuerunt. Nos Chrysocolla, nos purpurisio, nos Indico limo, S draconum sanie tabulas inuestimus, nec tam coloribus illinimus, quam medicato tectorio parietes incrustamus . Sed quicquid agimus inis
94쪽
e ssimum est, fluxum in horas, & breui ten pore permansurum . Libuit mihi per otium in spicere picturam antiquae laperilitionis argumentum iu pariete vetustissimo : qui non multis ab hinc annis e Moecenatis ei stus stubstri ctionibus, in Aldobrandinis repositus est virida rijs; ea persectam diligentia , coloribus ita pertinacibus , ac diuturnis, ut neque tanta praeteri
torum aeta annorum, neque congestitiae rupes, quae sit peruenerunt in dies, neque subterranei specus humida tabes , situsque teterri imis, inultum de lumine, ac splendore , multum de commis ira , transituque , multum de alia operis dignitate detraXerit. Spirant enim adhuc ea pigmenta , suculque minime fucatus spirat; &in cariosa materie, caementisque corruptis apparet artificium integrum, & lineamenta recentia . Libuit cum alias saepe, tum anno superiore Hadriani villam in Tiburtino contemplaria collapsam illam quidem in frusta, & per oleta , Per vineta, per saltus ipses , ac virgeta dispersam: sed quae magnificentiam, S infiniam operis, ita quoque consepulta demonstret , vel ex cadauere, vel ex tumulo . Multa sunt, quae me spectantem insatiabili quadam admiratione desi-gant : loci totius ampla descriptio ; quae millia passuum plus quinque complettitur: sornices ingentes , & camerae , quae stiperant incorruptae, Lm nraznae, solidaeque, ut non selum adnata virgub-
95쪽
virgulta , sed proceras arbores, lirimanesque truncos inanti sis alte radicibus hucusque sustineant. Xysti, Gymnasia, Porticus , Crypto porticus, Diaetae, Coenationes , subdialia pauimenta, sphaeristeria ; quorum adhuc aliqua vestigia remansere . Placent inquam haec, &in antiquae contemplatione malevatis sacro propemodum horrore me complent. Nihil tamen
ad pictas imagines ; quae t im inde ab eo tempore ad nostram usque memoriam ita suos reti-Lucrunt colores, S pigmenta omnia , quasi nuper iis imbuti parietes, ac dillinisci suillant.
Sequitur lanificium, & textrina : cuius opum ipsam, vel aequat artificio, vel vincit varietate naturam . Iam enim littora , porcusque , iam a
fumina, iam Euripi, iam filius, & liluae, iam pecora, palloresque teyuntur . 'Nihil in soribus est, nihil in alboribus, nihil in graminibus, herbilque terrarum, nihil in nauigationibus , nihil in praelijs, quod laboriosae texentium non reserant opificio manus.Sed quam fallax,suoque insecta haec etiam ars adulterio sit, in frigore sentimus, experitur in si1 .ptu . Nihil enim asis ostendit, hracnem hoc attifici uin inuenisse , quam quod tςxtores ipsi tenuitate, ac vanitate operis Araneorum telas imitantur. . Oetiam in hoc genere innocentiam antiquorum incredibilem , atque apertissimam animi simplicitatem . Tractaui ego saepe manu serici frustu. 3 lum,
96쪽
him , vel paludamenti, vel pallij ex antiquissi-nao tumulo extra portam Capenam prope monumentum Caeciliae Metellae a repastinatoribus eruti: quod ut decoloratum ala quantulum ei et ex tempore, sincerum tamen illum purpurae succum , ne in sepulcretis quidem , atque νinter cadauerum ci res omnino dimiserat. In summa, priscorum aetas, & ratio ita ferebat. quod apud illos holoferi cum dicebatur , Cratholoseticum verisiime. Lanae illae Tarentinae, Tarentini verre pecoris erant, texebantur Tarenti, Tarenti luis coloribus imbuebantur Quae
velles aureae dicebantur , aut argenteae, aureo vete, algenteoque stamine fuerunt intextae: quae purpureae, conchat una vere, ac muri cum
succo tingcbantur. Nunc autem, &hololetici villos lana mentiri didicimus , R alienam tra mam aureis licijs interserere, & herbis tingere vulgaribus , quod Tyrium, aut purpureum ap pellem US . Inspiciamus denique militarem ue ipsam quoque speciosam tantum extrinsecus, S sucatam . In qua peram plus milai quidem aperiretur ad di cendum campus , si lioc ego contenderem uniti esse , quod tractatur a multis: militiam illam antiquoi una nostra meliorem videri, eique plur=bus elle partibus anteferendam. Cum enim squinque serme sint, quibus bellicae rei tota ratio constat, dc utS, delectus, ordo , acies, alma,
97쪽
quae caeteris adiuncta coagmentet, absoluatque numeris suis augustissimum illud doctrinarum omnium in Ciuitate Concilium. Quae, ut ex animi vestri sententia, ut ex huius auctoris Collegii voto tandem aliquando succedant, illud in primis efficite, ut liberum habeat in vobis hospitium sapientia. Cui, nili superuacanea , & inimica tollantur omnia , o siustra susceptos a vobis, qui discitis, o
filias a nobis qui docemus sine ulla spe frugis in vestra ipIbrum institutione collocatas.
98쪽
FUCO DEPELLENDO.IN SOLEMNI STUDIORUM
Instauratione Romani Collegij.
Sodalitatis Iesi, ex obitu Claudi=
Ι quantum supra caeteras in huius Exedrae spatijs habitas olim a me conciones hodiernus hic dies attulit mihi sple- dolis,& dignitati, ab audie
tia,tantundem ab exercitatio. ne consecuta Iam aetas do
ctrinae, dicendique facultatis addidisset, haberem profecto , cur animo gloriose gestirem, mihique ipsi nouum hunc , S tam honoriscum Auditoruin confestim simpliciter , & sine verecundia gratularer . Video quippe vos, Cardinales Amplissimi, Viri perillustres, ornatissimi Auditores, sic eam , qua septi sumus alias , coronam amplificasse , ut superiores in contentionem venire E cum
99쪽
tum hac Panegyri non pollini, quin victae pro
sus , profligataeque discedant. UOS autem A,
Patres , quos ordinis nostri Comitiale tempus in hunc Religionis campum euocauit, ita frC-quentes adesiis , ut sub aspectum habere trahi videar ipsam pene Sodalitatem uniuersiam , &quicquid apud nos est auctoritatis, & litterarum. Atque, ut amplior ex isto sente mihi flueret iucunditatis, ac laetitiae fructus, illi etiam ex nouo terrarum orbe ab Orientis, Occidentisque Solis finibus, euentu quidem sortuito , sed tempori conuenerunt, quibus si careremus, Comitia tamen citra vitium, ac sine sallaci js haberentur. His inquam de causis mira quaedam animo meo siiggereretur ad dicendum alacritas, si mihi cum tempore succreuillet eloquentia. Sed nimirum ex morbis , quorum si minus impetu, atque impressione prosternor, contumacia quidem certe , atque obstulatione debilitor ; ex aetate, quae vergere iam incipit, atque in pronum delabi , sentio vel omnino deficere, vel paulatim consenescere orationem meam . Quaps
pter haud scio, an pollim vobis polliceri parem, non dicam ijs, quas habitior, atque adolescentior elucubrabam, sed proxime superiori, quam
altero abhinc anno ex hoc eodem loco, e demque puncto temporis excepistis. Conabitur animus tamen, sicut sortis equus : qui saepe non tam vicit Olympia, quam lusit ardenter in sta-
100쪽
in stadio acclamantis frequentiae studio conciatatus , & fauore plaudentium . .
Et quoniam in sit premo spatio, quod decu rendum hic a me fuit, admonui quidem multos, ne temere complexi in illum di ciplinarum omnium expeterent qui dicitur Encyclopaedia ; sed hortamentum praetermisi necessarium , inuit tionemque ad singularem doctrinam , quam pro se quisque nominatim adoptat , studiosisIime per loquendam , locum hunc hodie relegam , &
quantum mihi tribuetur ab ingenio quicquid
desideratum ell, abunde satis, copioseque prae ilabo . Ita fiet, ut in munere sitiscepto regustatio quaedam, S Repotia sint eius orationis, quae doctili mis auribus accidit haud iniucun-- da; & videant uniuersi, non sine consilio , ac ratione sic a me contrahi, atque in angustum
cogi priuata cuiusque liberalium artium studia, cum intelligent, quantum, si bene, diligenterque tractentur, si desudandum in singulis. Sunt enim tam multa in quolsis genere perdiscenda, ut nulla tam in procliui scientia sit, quin audaciam sibi deposcar Herculeam , S constan- . tiam nullis rerum dissicultatibus exterrendam. Quam laboris patientiam quia plerique desu-gimus , fit, ut singulas profiteantur multi, paucissimi teneant, ct calleant absolutissime. Hoe igitur hodie , vel eius sermonis additamentumst, Vel argumentum noui, vel monitum de in-L 2 tegro