장음표시 사용
11쪽
Et hare est duplex , alia generis inglbecies, alia analogi in analogata .iuisio actualis est illa , qua totum diuiditur tu partes, ex quibus com .
ponitur, siue il lae sint physicae, ut hominis alia pars anima . alia corpus Ii sue metaphysicae, ut hominis alia pars animal , alia rationale sue integrantes,ut hominis alia pars caput, alia manus,&c. 8e ideo diuisio aαua.
iii subdiuiditur in physicam, meta- physicam , & integralem . Diuisio denique accidentalis est illa , qua totum accidentale diuiditur in suas partes Et hoe fit multipliciter: primo, quando diuiditur subiectum in
accidentia, ut corpus aliud album , aliud Nigrum . Secundo , quando Econtra diuiditur accidens in subieiecta , ut album aliud nix, aliud papyrus Quibus solet addi tertia, diis uisio scilicet accidentis in accidentia, ut cum dicimus,album aliud frigidum , aliud calidum . Sed haec di xiisso reducitur ad diuisionem subiecti in accidentia, quia tunc album , quod est diuisum , habet rationem labiecti respectu caloris, & frigoria II., Regulae pro bona diuisione sunt. Prima , quod membra diutis dentia sint inter se distincta alias noessent partes, de quarum ratione est, se inuicem excludere. Seeunda,quod
membra diuidentia seorsim sempta fini inferiora diuiso, illudque con-hincta ita adaequent, ut non exce dant. Et ratio utriusque est et quia diutisum est totum, Ee membra diuris
dentia partes: totum autem licet excedat unam partem, non tamen ex
cedit omne , neque excedit ab eis. Et tertia est , quod diuisio tradatur per pauca membra diuidentia,ne eo rum multitudo obscuritatem, dec si
insionem pariat. Propter quoddnii
fiones communiter assignantur per membra contradictoria, exprimen ado scilicet membrum principale, &loco aliorum negationem eiusdem principalis , ut cum dicimus: Ania
senKHle . Et sic de aliis. 2. Vt autem h conditio sit una dequaque recta,intelligenda est cum rano talis r nam si omnia membrai uidentia alicuius diuisi nota fuerint, Se in diuisione enumerentur , procul dubio diuisio erit bona; quia licEt per accidens ex desectu nostri intellectus forte generet confusione, seeundam se tamen est manifestatiua multiplicitatis diuisi . Caeterum , quia non semper nota sunt omnia membra diuidentia, vel dato quolsint nota, non tamen sunt neces laria
ad proposithim , de quo agitur; ideo frequentius solet diuisio tram per
sub aliquo eorum alia, quaeisub diuiso continentur In Pio sese intelligenda est praedicta regula . I 3. Pro 'ua etiam secundo nota dum est, quod quando diuisio dat uePer Unum membrum positiuum , ct aliud negati uuin, ut in hac: Anima ι aliud rationale , se aliud ireationale
tunc membrum negatiuum nem Prabrationale , non est intelligendum pure negative sic n. non solum con. uenit brutis , sed etiam Plantis, cle mentis, Rali, , quae non contin ruintur sub animali,siquidem omnia hec non sunt rationalia. Sed priuatiue , ut scilicet significat intra proprium, diuisum carentiam alterius membri positi ui; &isto modo irrationale est membrum diuidens in praeducta diri
J q. Tres sunt modi arguendi sir
12쪽
ea diuisionem . Pr mus ea, a diuiso ad omnia membra diuidentia, & econtra, valet consequentia tam a
firmative, quam negati vh : ut est animal, ergo rationale , vel irratio. nate: Est rationale, vel irrationale , ergo est animal . Sectindur, a mem tiro diuidenti ad diuitiini valet astarmatiuὰ, non tamen negative: ut est homo, ergo animal Non est homo, non valet, ergo non est animal . Adiuiso vero ad quodlibet membrum diuidens, valet negative, non autem assirmatiud: ut non est animal, ergo neque homo e non tamen valet; est animal, ergo homo. ηιἰur, a diui. secum negatione unius,vel plurium membrorum secundum qualitatem diuisionis, ad allirmationem alterius membri testantis , bene valet conis sequentia , ut est animal, & non rationale, ergo irrationale.
II. Modus autem loquendi indi visione idem est, ac in definitione tnam interroganti , quae sit lixe diuisio λ respondetur , potentialis, vel aerii alis, &e. Si vero inquiratur , qualis sit Θ respondetur, bona, vel
mala, non tamen vera , vel falsa. De Argumentatione II. R Rgumentatio est oratῖο , ἰno qua unum ex aBo infrri δε- noratur , ut Petrus ambulat , ergo mouetur . Ex quo sequitur primo,
ad argumentationem non susticere, quod unum possit inferri ex alio, sed necesse est, ut explicetur illatio, propter quod ista non est argumen
Iluia ibi non explicatur motum iniserri ex ambulatione. In Secundo sequitur, tr a reperiri in argumentatione, primum est
id , ex quo aliquid infertura, quod si
fuerit unica propositio, dicitur antε- eedens p si vero fuerint duae , prima dicitur maior, & secunda minor.Se cundum est id,quod insertur ex antecedenti, & dicitur consequens . Tertium est nota illationis , quae dicitur consectuentia , quia indicat consequens inferri ex antecedenti . I 8. Hec autem nota illationis triplex est , alia conditionalis, in qua illatio fit media particula si, ut si homo currit, mouetur. A lia rationalis, in qua ponitur particula ergo , velis tur, ut Petrus est rationalis, ergo
risibilis . Et alia causalis, in qua ponitur particula quἰa , vel similis, ut quia homo est rationalis, est admirratiuus . Cum ergo triplex sit nota illationis, triplex etiam prit.argu mentatio, scilicet conditionalis, rationalis , & eausalis . Relictis autem conditionali, Se causali, quarum Vissus non est ita frequens in disputationibus, solum agimus de argumetatione rationali- Et haec est quadruplex, scilicet syllogismus, enthlis me ma, induinio , Se exemplum. Sytalogismus est argumentatio constans tribus propositionibus , maiori sciliacet, minori, Se consequentia . Enis thymema est argumentatio constas duabus, nempe antecedenti, & co sequenti. Inductio est argumenta istio, in qua ex pluribus singularibus insertur aliquod univcrsale . Et tan. dem exemplum est algumentatio,in qua ex aliquo singularialuid singu-Lue simile colligimuS.I9. De modo seruando inter dipputantis plura dicunt DD. nos tres
tantum regulas tradimus. Pr .a. es,
ut non defendatur id, quod clare est
falsum; neque ne tur Id, quod inanifeste est vervin . Sucunda , ut argue las
13쪽
nat argumentum , neque extra formam aliquid loquatur Et in probationibus ita se debeat gerere, ut propositio a respondente negata, sit
consequens argumenti succedentis ex vi eiusdem medii. Tem a tande, ut respondens resumat argumentum integrum a contrario propositum ,
di postea iterum illud repetat ό S si maior fuerit falsa, negetur si vera, concedatur ; si ambigua , distinguaturi si vero fuerit argumento indis. ferens , it aut ad illud non intersit,an si vera, vel falsa, dieatur transeat. Et idem dicimus de minori, quod diximus de maiori . Quacumque tamen negata, ibi cessat responsio. Si
autem minor concedatur, repetetur consequens, quod nec concedi, nee
negari potest, sed tantum distingui r& secundum unum, aut alterum Sesum eius concedetur , vel negabitur consequentia. Non licEt respondenisti, cum concedit, aut negat aliquam
Propositionem , amplius loqui. Si vero distinxerit, licebit membra distinctionis breuiter explicare 4
De Agno . I. Via voces non peotinent ad L 1 institutum dialecticum secundum suam realem entitatem, sed secundum quod impositae sunt ad significandas res, ideo antequam de ipsis agamus , opere praetium est breuiter exponere, quid, di quotu . lex sit signum . Signum autem stllud, qtiod praeser δει cognitἰonem ,
mus cst signum ignis , quia viso fumo, statim ducimur in cogniticinem
ignis Oeeulti. Quo se, ut cuilibet
sgno duplex erenitio eorresponde ἰat e vaea , qua signum cognoscitur , ut cognitio fumi r altera , qua Cingnoscitur res illa , euius est lignum, ut cognitio ignis ' i2. Duplex aute est signum, aliud naturali , aliud ad placitum. Sigo si naturale est , quod ex natura sua, de non ex voluntate hominum, aliquid reprisentati vi sumus est signum ignis. Signum vero ad placitum E contra est, quod ex hominum institutione. & no ex natura sua aliud
repraesentate ut sonus campanulae
per sex ictus est signum se holae . Hieest aduertendum , quod impositici signi ad placitum K ri debet aucto male publica, di priuata non sufficit. 3. Dices r Imago C laris non significat illum naturaliter; quia non a natura, sed ab arte habet, ut significet C arem . Neque ad placitum , 'uia si imago Cesaris sit vera eius es agies, non dependet ex ho minum voluntate, quod Cssuem repraerentet. Ergo praedicta diuisio est insumetens. y Respond. Imagiis nem Cς saris esse signum naturale ilislius, quia quamuis praeces ierit ars, qua fuit depicta, facta tamen imagine , tam fgnificat ex naturali simi. litudine , & non ex hominum im. positione ipsum Cetiarem.
q. Quaeres primo . Quid voees significi ni λ Resp. sFnificare tum
conceptus nostros, tum res ipsas, quas concipimus. Cum enim Pr ero hanc propositionem, Petrure aune, & meum conceptum significo, & rem ipsam a me conceptam. Scut qui illam audit, non lotum
meum conceptum, verum etiam alisbedinem a parte rei inesse Petro spercipit.
14쪽
. Quaeres seeundo. Qtrodnam ex his principalius significetur a vocibus' Respond. voces principalius fgnificare mentis nostrae conceptus,& minus principaliter res ipsis Pr
batur, quoniam illud principalius voces significant, ad quod significandum primo sunt institutae r sed primo sunt instituis ad manifestan.
cum aliis nostrae mentis conceptus e ergo eos principalius significant. Probatur minor; quia voces primbinuentae sunt, & res nominat ae, Ut
animal sociabile, quale est homo,stos occuItos sensus aliis manifest rei r ergo ad illos significandos primo instituis sunt.
6. Ob. I. Id principalius significant voces, quod immediate reprς. sentant; atqui non conceptus, sed res immediate repraesentant ergo
Ies, non autem Conceptus principa
lius significant. Prob. min. quonia id immeditate repraesentant, cuius immediate generant coceptu in mente audietis: sed immediat Egenerat coeeptum rei, &non conceptum co cyptus e ergo non conceptus, sed res immediatE repraesentant. Probatur minor, quia audita hac voce , Petria currit, statim generatur conceptus in mente audientis, quod Petrus curtat; Sr nihil curat audiens de eo-cepta loquent is . y Resp. hoc argu mentum laborare in aequi uoco cuerim dicimus, voces principes tua,& immediate mentis vostrae conceptus significare , non intendimus id dicere de conceptibus in actu tagnato, sed de illis in actu exercito .
satis enim clarum est, loquentem , cum dicit, Per P eirris , nen di cere in ectu signato, ego concipio Petrum currere 3 unde nec audiens talem coceptum ut lic per voces di
guoscit. At certe eum non proserat hanc propositionem, nisi priuspr concipiat illam , & illud intendat manifestare., quod concipit . Quis non videt in actu exercito sua conoeptum primo mani testare p7. Ob. 2. Detur puer, qui mente didicerit duo , vel tria verba grς. ea,&proferat illa eoram callente linguam grscam ; nihil tamen sciat puer de sensu verbolum , tunc non
potest per verbum illud grςcuin
suum significare conceptum, cum dictus puer de illis verbis nultu ha beat conceptum , nec sciat quid significent; & tamen ille, qui lingua callet, intelligit, quid verba illa si .
nificent: ergo voces non sunt in-itutae ad signicandum conceptus mentis , sed res ipsas. y Respondeo dupliciter. Primo, quod voces illae respectu pueri, non sent voces humane non enim loquitur ut homo;
sicut a Missi diceret, quod nihil significat: in praesenti autem loquimur de vocibus humanis, quibus unusquisque utitur ad exprimendos
suos conceptus, quae voces non suntesdem apud omnes . Secundo, etiain hoc casu voces illas de se primo natas esse ad significandum nostiae
mentis coceptus,per accidens vero , quia humano modo no pro serutur,
conceptum pueri non significare. 8. Quae res tertio An voces sint signa naturalia, vel ad placitum p communior sententia docet, voca manaru significationem esse omisnin ad placitum. Cuius ratio es , quia solo hominum placito factum est, ut hic vox homo , animal rationale significalet: At idem est dicendum de at iis vocibus ἱ Quod colligitu ex verbis Scripturae Sacrae s
15쪽
Detis de humo eunctis animant bur terrae , 'vnιuersis votatilibus eneli , ad xis ea ad Ada, ut vἰderet quid et Ocaret ea : Omne enim quod voeati it Adam animae vidie entis , 'fum e tnomen eitis . Confirmatur, hoc a
gumento , Natura semper se habet eodem modo apud omnes nationes: ergo quae no sunt eadem apud om-Πcs non sunt naturalia , sed ex diuerso hominum placito variantur: at voces sunt diuerse apud diit et asnationes, nam diuersis vocibus Si eci, Si Latini hominem significant, pro diuesitate linguae : ergo voces non naturaliter, sed ad placitum significant .
p. Sed his non obstantibus dico,
voces esse signa naturalia , cum aliqua tamen indeterminatione inam lentetiam tenent aliqui recentiores. Pro cuius cxplicatione noto, signa
esse in duplici differentia, qusdam
quae determinate unum tantum si-nicant ut fumus ignem; hic fumus unc ignem . Alia vero non sunt ita determinatὸ significantia, ut atra vestis est signum mortis alicuius co sanguinei ; tamen adhuc illa visa, nescimus, an propter mortem Pa tris , vel alicuius alterius illa quis in duatur . Hoeposito, Dico: si vo ces accipiuntur in quantum ad id,
quod determinate significant, illarum significatio eth ad placitum , ut
probat argumentum factum . Si ve ro cum aliqua indetrminatione sumantur, sunt signa naturalia . Et Probatur, quoniam illud dicitur si agnum naturale, quod habet neces sariam connexionem cum te significata : atqui talis cst vox ram reipe.ctu coceptuum, qDam respectu rerum indeterminate sumptaru : ideo enim natura dedit nobis voces , ut
nostros alijs manifestemus eonee plus j dd res conceptas significemus tergo sunt, &e. Confirmatur, ideo laurus ante tabernam nullo modo est signum naturale , quia naturali ter non est instituta ad significandursi et go voces datae sunt hominibus1 natura ad hunc finem, ut per illas significarent suos conceptus S c. e runt signa quodamodo naturalia s& non omnino ad placitum . Io. Ob. I. Natura non minus prouidit hominibus, quam brutis rsed bruta habent voces naturaliter omnino significativas omnium e rum , quae significare pollunt e crgo idem dicendumtest de hominibus;ac- proindὸ eorum voces non erunt signa ad placitum , sed omnino naturalia . Probatur minor; nam Bruta per unam vocem significant famem, siue appetitum cibi , & molestiam CX eius calentia , eo pacto quo paruae auieuis significant matri talem appetitum,ut ab ipsa cibus afferatur: per aliam vocem delectationem ex
cibi rςlentia, ut cum gallina inueto cibo dat senum pullis suis , ut accurrant ad illum sumendum e per aliam significant iram , sine appetitum vindicte ex prςsentia hostis rper aliam timorem, R appetitum fuge , At sic de aliis Atqui haec omnia naturaliter significante ergo, ct c. y Respond. negando paritatem , &ratio discriminis est, quia bruta nul. lo modo sunt agentia libera , sed
tantum necessaria r at vero homines
utrumque i, Ibent, nam respectu alia quarum actionum sunt agentia dea ierminata. non autem respectu alia-ium . In illis, que sunt determinata a natura , etiam homines haben: Voces, que naturaliter, δ' non ad
placitum significant, unde suspiria,
16쪽
yemitus, ' si milia in hominibus siti ligna naturalia alicuius intern ς pausionis . In illis veto, qus sunt liberira', signa ad ea exprimenda , no fuerunt determinata a natura, sed relicta ab hominibus determinanda per liberam eorum electionem. Unde non sequitur , quod natura dese cerit in necessarijs cum hominibus , nam propterea dedit eis potentiam articulandi voces, & nos brutis,sia homines, & non bruta debebati quibus vocibus significationem
II. ob. 2. Si voces fgnificant ad placitum , debuerunt homines ab initio significare placitum,& voluntatem dandi unicuique voci sua significationem : sed non aliter potuerunt significare talem voluntate quam po Voces significativas r ergo 1 ante Primam institutionem dabantur voces significati uer istς non erat significatius ex institutione, quia significabant ante omne instituti
nem . ergo erant significatius naturaliter . v Respond primas linguas esse non ab hominibus , sed a Deo, qui primis hominibus infudit co- nitionem lingue hebraice, & polli luuium infudit tri hinta duabus
familijs , que conuenerant ad edificandam babilonicam turrim , noti. tiam septuaginta duarum linguaru . Talis autem linguarum infusio facta suit per infiisionem specierum
intent tonat tum representantiu νο.ces talium linguarum , & earum si gnificationem , que species similes ierant illis, quas nos acquirimus, duim lingu's addiscimus. Si vero, homines ab initio creati filissent sine cognitione illius linguae, dico quod ir ictum instituendi primas linguas ,
exprimere potui simi per mi is PiM Ilu I S. - ssent signa naturalia : sicut de facto
muti suos conceptus manifestanc nutibus, quorum sigoificatio per cipitur ab omnibu4 gelicibus. l
De Terminis. I. - Ernrinti se I extremum pro I. poctionis . Sicut enim ex .
trema puncta alicuius lineae diis cuntur eius terminis quia talis linea non habet ullam sui partem extra ii, lar sic etiam extrema propositionis, nempe subiectum, L p taedicatum , vocantur termini, quia intra illa tota propositio clauditur. Et ideo in definitione adducta extremum ponitur loco generis ἱ quia in illo
conuenit terminus logicus cu ex tr imis lineae, & aliarum resuma loco
vero differentiae ponitur ly prepo i ionis, quia per hoc differt ab illis rsiquidem ultima puncta sunt extre.ima lineae; terminus vero logicus est extremum propositionis. a. Primo diuiditur terminus in subiccttim , & praedicatum Prae dicatum est terminus . qui dicitur de alio, &subiectum est terminus, de quo dicitur aliud: ut in hac propositione, homo ect animal, animal
est praedicatum, quia dicitur de homine, & homo est subiectum , quia Ide ipso dicitur animal. 1 Secundo diuiditur in categor maticum, Risincategorematicum. iCategorematicus idem valet, ac si-,gnificativus , & est ille, qui aliquidi
per se significat, seu qui in Propositione: est integrum subiectusn, aut
pra dicatum s ut homo, terie 's. Sln-t caligorematicus, idest, consigni micativus , est ille, qui pei se separatas non significat .aliquid a copi un-B ctus
17쪽
ctus tamen eategorematico sacit il- hoe , vel illud , ut quidam homo. Ium aliter significare, ut nuI- 6. Quinto terminus diuiditur in tur, alicuit, uterque, & similes: eoneretum, & abstractum. Con- propter quod dicitur consignifica- cretus est, qui signifieat formam co-tiuus. His solet addi terminus miri cernendo subiectum, ut album,quod tuc, qui scilicet virtualiter includit significat albedinem in lubiecto, &duas Voces, quarum altera est ter. homo, qui significat humanitatem minus eategorematicus , altera vero in suppotito. Abstractus est , qui jynea tegorematicus, ut nemo , id est, tantum significat Armam , ut albe. nullus nomo . do, & humanitas . N Sexto diuis . Tertio terminus categorema ditur in absolutum , Se connotati seus subdiuiditur in complexum,& uum . Absolutus idem est , quod incomplexum I complexus , ut bo- apud Grammaticos nomen bub-mo uiar. qui simpliciter non est stantivum, & est ille , qui signi- terminus, sed potius oratio , quia ficat per modum per se stantis. plures includit voces.In complexus, Connotativus idem νalet: ac novi bomo, leo, & omnes voces simpli. men adiectivum , & est ille, quices . Qui est triplex, alius uni uocus, significat per modum alteri adiacenis ut homo respectu Petri, & Pauli rati. tis . F Septimo diuiditur in termi us aequivocus, ut canis respectu ma- num finitum, de infinitum . Infinirini , de terrestris e S alius analo- tus,est qui assicitur negatione infini-gus , ut ens respectu substantiae , & tante , ut non homo ; Finitus verbaccidentis, vel sanum respectu an iis est. qui simili negatione caret. y Vl malis, urinae, S medicinae. timo diuiditur in terminum prime, I. Quarto diuiditur terminus in die secundi intentionis., Terminus communem , & singularem . Ter- primat intentionis est, qui significae minus communis cli, qui significat rem secundum id, quod habet a par Ilura divisim , ut animal significat te rei, ut homo, equus , A c. termi-a ominem , equum, & csteras spe- nus vero secundae in ictionis est, qui cies, quae eontinentur sub genere significat rem secundum id, quod animabis. Terminus vero singula. habet ex consideratione intellectus,ris est .mii tantum significat unum, ut genus, species , S: similia'. vr Petrus , aut plura coniunctim vi v. Cognita iam essentia , cra muta a Roma ita est quadruplex, scilicet tiplicitate terminorum , restat eoru determinatus, nempe qui unum de . a propietates inuestigare , quae sunt
terminato significat, ut Petrus. De- sex , scilicet suppostio, ampliatio, monstrativus , qui scilicet signo restrictio, alienatio, diminutio , &demonstrativo assicitur, ut hic appellatio. y Suppositio est positio homo . Ex suppostione, qui scili- ιονmini Deo aIlanius; ut in hac pro. et quamuis plura significare pon positione, animat,isputar ly ani-set , tamen suppositione facta. mal supponit pro homine; solus Gunum tantum signiscat; quomodo rum honio ex animalibus disputat. . filius virginis spnificat Christum. Similiter in hae alia propositione, Et vagus , qui scilicet significat v- homo e raperier, II homo supponit num , non determinando , an sit pro natura humana incommuni,no
18쪽
aut8m pro Petro , vel Paulo s Pe- serma, qWam soncretiim fgnific h, trus enim vel Paulus non sunt sye- ut humanitas , fe.albedo sunt signi, cies, sed indiuidua speciei. E coa scata formalia jiominas. albi Alis.
tra vero in hae alia propositione, rum vero maiestate ,& est subiectu, Petetist ea individuum , ly Petrus no sed supposituam quod concernit no- supponit pro natura humana in eo men colacretum; ut corpus eii signi
muni, sed pro hoc indiuiduo, nem. siratum materiale albi;& perlona estpe Petro . Unde sicut non valet Ege sigmficatum materiale hominis Ap consequentia. homo est species,ergo Pellare erg0 erit applicate significa- Petrus est species. Ita nec valet lige tum formale unius termini ugmalia. Puteas eth in tu ita um , ergo scatum siue materiale, siue torrnalphomo est individuum a . t T l i alterius, Et propterea termii , qui 16 Ampliatio eit exte A term ἰnἰ applicatur a dicitur appellassi ὀ minori ad malais msuus lanema ; vero cui applicatur, dicitur appel. ut in hae propositione, AEuarur ap- latus . . petis pectinias, ly pecuniae ampliatur 28 Hine sequitur,appellationem ad omnes differentias temporismuta esse duplicem ἡ aliam materialem , reddit hune sensum. Auariis appetit nempe quando applicatur tignitica Pecunias, quae sunt, vel fuerunt et tum formale unius supra tignificatuerunt, vel sunt possibiles, vel ima- materiale alterius i ut in hac propoeinariae. y Reltrictio ebeontra est sitione . Petrus Ioglans eri magnur,
semct Milonem 3 ut in hac propin tro ratione logicae, sed ratione cor sitione, Homo , qui e ct iustus, dii git poris. Aliam formalem, quando sci Deum, ubi ly homo restringitur ad licet applicatur significatum forma. solos iustos . Sicut similiter in hae te unius supra significatum formale alia , Homo alburdi gregat visum, tu alterius; ut si dicas: Petrus e I logi r Itomo restringitur ad solos albos , magnus. Ibi enim magnitudo non Alienatio est translatio terminii pro- appellat supra Petrum ratione cor. pria.ad impropriam Anificationenia , , poris , sed ratione logi eae .ut in hae propositione, vicit leo de 29. Quatuor sunt regulae obtertristi Iudis ubi leo transfertur a pro uanda: yro,appellationibus cogno-Dria significatione ad significandum scendis. Q serum prima est: quando Christum Dominum . yDiminutis subiectum est terminus concretus , est derractio partissuppositianis, ut in &praedicatum con notativus I cono hac propositione, AEthrops ect albur notativus applicat suum formale sistiandum Henter, tu alsus non sup- gniscatu in supra materiale concretuponit pro toto homine,sed pro quam Et hac de causa ista propositio est dari eius pari . scilicet dentibus . falsa , Chrἱctur es factur; quia illud H T. Appellatici tandem est appli- participium appellat supra supposi-eatia H n reati formalis univis termi- tum Christi Donatui, quod est Ueris
ni adAH atum uiserius. Pro cuius bum diuimim , eui repugnat fieri . iiitelligentia sciendum est in termi- Et eadem ratione haec est vera, Gιν Iso concreto duplex significatum re. Hur erit aete-νr.
Periri: alterum formale , di est ipsa ro. Secunda rcgula est : quando
19쪽
. ex parte subiecti sunt nomen absolutum, & connotativum,& ex parte praedicati est aliud con notativum ,
istud appellae supra absolutu, quod est a parte subiecti; ut in hae propositione, Petrus Ioglaur es magnus.
Ibi magnitudo tantum appellat supra Petrum , & non supra logicam. Si verti a parte subiecti sit tantum substantivum , & a parte praedicati
duo adiectiva, seu con notatiua,tunc unum adiectivum appellat supra ali.
ud ; ut in hac propontione, Petrust
ἰ i. Tertia regula est i verba significantia aliquem actum siue interenum , siue externum , applicant sua actionem supra signiscatum formale termini, cui iungitur, Se non suis pra materiale ; ut cum dicis r viri Papam, vel facis calceum Sensus est, te vidisse Papam dum erat Papa ; &estieere formam calcei, non vero
32. uarta tandem regula est :quod nomina numeralia , ut duos tres, quatuor , quando applicantur terminis substanti uis, non lotum appellant supra significatum materiale, sed etiam supra formale, ge ideo
utrumque multiplicant; ut si dicas, wἰdeo trer hominest i lcnsus est , video tria supposita habentia tres humani tales Si vero talia nomina applice tur terminis adiecti uis , solum apis pellant supra significatum materiale eorum, illud tantum multiplicat, non vero significatum sor male ; ut eum dicis, i didi o alba: sensus est,
vidisse duo subiecta habentia albed senem; essetque propositio vera etiam si per im nossibile una albedo esset in utroque . 1 Propter hanc regulam ista propositio est haereti ea , ditisemis sunt Ires DP s quia reddit hunc
sensumo in diuinis sunt tria supposita habentia tres deitates . Quod eth
nia sumantur adiective Quia senius est; in diuinis sunt tria supposita habentia Deitatem, omnipotentiam , sapientia tri . aeternitatem , &c. nota vero si sumantur substantiuE. Vide, tur D. Th. I. pari. quaest. 39. art. α
Da Propositone I. T Ropositio eri strat o,verum veII falsi Hurnificans. Constat subis lecto, de praemcato tanquam partibus prinei palibus , Se copula tanquavnione, ut homo est anima I. y Ita propolitione intellectus quatuor di stinguit, videlicet Armam , male riam , quantitatem , S qualitatem . Forma Dropositionis est unici illa raedicati, & subiecti secundum aDrmationem , & negationem. Mat .ria est habitudo praedicati, & subi
chi antecedens ipsam unionem . Ethaee habitudo est triplex et alia natu ratis, quando scilicet praedicatum est de essentia subiecti ; vel est eius patasior alia contingens , quando sciliced
praedicatum est accidens commundi
respectu subiecti: fle alia remota ilquando scilicet praedicatu repugnat subiecto. mantit m est illa magni tudo secundum quam propositiodi. citur uniuersalis, vel particularis Et tandem qualitas propcifitionis est ilial a , secundum quam dicitur vera vel salsa a 2. Propositio ratione serme diui. ditur in assimatiuam, di negatiuam.
20쪽
Propositio Grmativa est, quae iungit praedicatum cu lubiecto, & coria respondetiiudicio intellectus prout apocllatur compositio: negativa vero est , quae praedicatum a subiecto remouet , 8e correspondet uidi cio intellectus prout appellatur di
anima omo non erit lispis. Si vero fuerit in materia contingenti, aequi- ualet particulari , ut homo e I albur. Particularis est , euius subiectum est terminus communis signo partic lari affictus,Vt aliquis homo est niger. Et tandem singularis est , cuius lubiectum est terminus singularis, liue sit determinatus, ut Petrus, siue de-
, 3. Ratione materiae dimo x V m his hi ο, sue ex
nunciat rem , quae aliter se habere non potest . Contingens enunciatrem, quae aliter se h . bere potest. Et impossibilis enunciat rem , Quae licse habere non potest . mont, Vt non sint idein , propositionem elle in materia naturali, Se esse neceu riam ; Siquidem haec , homo non et animal, est in materia naturali, Rtamen est impolsibilis Similiter nosunt idem, propositionem esse in ina. teria remota , 8e esse impossibilem ;nam haec ,homo non est equur, cli in materia remota, Ze tamen est necelsaria . Quod ut bene percipiatur,ola seruanda est sequens regula , quod scilicet in materia naturali omnis propositio assirmativa est necetiaria , negativa vero impossibilis. In materia autem remota omnis propositio negativa est necessaria, At amrmativa impossibilis . In materia coni Ingenisti tam assirmati Ra , t quam negat Illa semper manent contingentes . q. Ratione quantitatis diu luitur in uniuersalem, indefinitam. , pali cularem, Bd singularem. Universalis est , cuius subiectum est. tram anus . communis signo uniuersali aitcα as s t omnir homo ef animal Indurinita est, . cuius subiectum in terminus communis nullo ligno aissectus, quae si fuerit in materia naturali,& remo ta, quivaleς viii uersali,vvDomo MF
nir. Hinc fit ad quantitatem cogno scendam respicienduin cile lubiectum, non praedicatum η - .
. Diuiditur tandem propolitio ratione qualitatis in veram , de l. sam . Propositio vera est , quae dicit rem sicuti in se est ι falsa vero , quae
rem aliter ac est in se e nunc lat. D6 Tres sunt propietates, propolintionis, videlicet o P positio, aequipoblentia, & conuertio Oppolitio pro positionis ut ex Aristotele P perili I. cap. 4 colligitur, est repDgnantia inter propositionem in malifam ne rivom eius m praedicati suo
ucti Unde duo sunt necessaria acloppositioncm r prim tim , quod cinpula principalis in una sit a*rmata,& in altera negata; Sin utraque maneant idem praedicatudi subiectum in nomine, in rq sigiu, ficata, in integritate si in tempore mde in loco,i licet aliquando signa atΘficientia subiectum mutentur, ut e sdicendis patebit. Oppositio sic ex pi icata cli Iri
plex, videlicet contradustoria. conot raxia, & subcontraria . Oppositi Q. contradictoria inuenitur, qua udo una propolitio est uniuersalis,& alia particularis I contraria autem, quando ambae sunt uniuersalas: stabcon traria Vero , quando ambae sunt par'ticqlares: in quibus omnibus propo