장음표시 사용
331쪽
ro EDMuNDus M ERILL Inga Titio 64. D. de Furtis,& ita dominium servi legati Τitio quae situm erat . Maevius autem iusto errore ductas , cum putaret. strvum sibi Iegatum esse, Sempronio Vendidit. Res aliena vendi potest, I. rem arie, 8. D. de ContraΘ. eme. Maevius se vum alienum quidem, ut sirum tamen, vendidit. Ait igitur Asricanus,posse Τitium legatarium venditi a Maevio strvi , & apud Sempronium emtorem mortui pretium condicere, stilicet co dixitione sine causa, quae ex aequo, & bono competit, LIS me 32. B. r. I. sieretias, quem 3o.D. He Ad . emti. ut condictio ob intostam causam , I. 6. D. de Condin. ob turpem Dei inisse. causam.
I. rer. as. D. de AH. rerum amotar. Ita indebiti condictio naturalis est ex naturali ratione, seu ex aequo , & hono introducta, L in b. I s. D. de Condict. indeb. nam contra naturalem aequitutem est , alium ex alterius re fieri locupletiorem , L nam /oc I
D. eoitu de Condict. indeb. I.s quis I . I. Procutas 4. D. de I si mala fide Maevius servum possedisset , eumque vendidisset, mortuum servum Titius adhuc vindieare potuisset, Ls a domino 36. IJ praedo 3. D. de Per. hered. at cum Maevius hona fide servum vendidisset , isque apud emtorem mortuus sit, tantum superest, ut possit Τitius pretium servi Maevio con- dicere, qui vendidit eruum Titii, quique ex re illius factus est locupletior, ut ita si non rem suam , quae Periit , saltem pretium rei sitae Titius habeat. LEx xIv. u LPIANus Lib. sing. Pandectar.
SI quii certi sipulatus fuerit . ex stipulatu actionem non Φabursed tua eondictitia actione i persequi debet, per quam
certum petitur, Si res certa in stipulationem deducta sit , agitur condictione certi: proprie quidem condictio certi datur ex mutuo, I. s.f. I. D. de OHigat. AS. I. a. dist. Quibus modis re coni. OHig. quia id, quod mutuo datur, semper certum est, utpote pondere , num m , mensurave constans , sed condietio certi ex aliis etiam comtractibus datur, I. 9. D. o. e. hanc generalem certi condictionem. ilIam specialem,quae ex mutuo datur, dixerunt interpretes. Nec tamen aliam esse condictionem existimo, qua certum ex mutuo, Vel Dissiligod by Corale
332쪽
Ao Tir D. DE REgus CREDIYIs ETC. Ios vel ex aliis contractibus petitur, si vero res incerta in stipulati nem deducta si, agitur ex stipulatu condictione incerti, de V. o. I.6. Coae de contrasendo committ. 0. ct haec quoque incerti condictio generalis est, nec tantum ex stipulatione, sed &ex aliis contractibus datur, 3 s. D. de Servit. praeri
G delegat. Atque, ut certi condictio concurrit cum aliis actionia Qhus , I. in duobus a g. s. exceptio . D. de Iureiurando , ita condictis incerti cum aliis quoque adtionibus concurrit , d. LF quis I a.
D. de Nov. G Delegas. L E x xxv. ULPI A Nus I ib. sing. de officio θConsularium
C Re itor, qui ob resiturionem aedificiorum erediderit . in
pec niam, quam credideris, privilegium exigendi habebit. Sumta est ex lih. singulari Ulpiani de ossicio Conitarim , qui
3uidem Consulares primum ab Adriano iv. merant instituti ad taliam regendam , ut autor in Capitolinus in D.Pio, cap. a.std posterioribus temporibus Conilares etiam suerunt in aliis par tibus Occidentis, atque orientis, qui inter Praesides provinci rum reseruntur , I. unica, in principio , Cod. Ut omnes Iudicer
In hac autem Iege agitur de privilegio creditoris , qui pecu 'niam ad resectionem aedificii credidit , ut privilepium habeat exigendi, id est , ut caeteris creditoribus , sive chirographariis,sve hypothecariis , licet anterioribus, praeseratur. In pignori bus , ct hypothecis , qui prior est tempore potior est iure , I. a. G 4cod. Ggr potiores inpign. hab.δx regula ista locum habet tam in pignore conventionali, quam in pignore judiciali , quod caritur ex causa judicati, I. o. D.Qui potior.non tamen in rigno re praetorio , Lcum unur Ia.D. de Reb. aue. itideos . Inteidum vero creditores quidam , licet posteriores, prioribus , ex privilegio, quod habent, praeseruntur, I. s. D. Qui potiores , quia privilegia creditorum non ex tempore, sed ex causa rei creditaeo aest,
333쪽
ios ΕDMu Nnus M ERILL Iugaestimantur , I rivile M 3a.D.de RGur amor.Juae posita. Finge , Τitius cum a Maevio pecuniam mutuam acciperet, ei domum sitam pignori obligaverat, deinde, cum domus Titii ruinam serte minitaretur , eamque Τitius reficere velIet , a Sempronio aliam mutuam pecuniam accepit , ex qua domum reficeret , idque in mutui datione nominatim expressiim mit, Sempronium Titio mutuam pecuniam ad resectionem domus credi- . disse Licet Sempronius Maevio posterior lit tempore , nihilo minuς ante Maevium privi Iegium habebit pecuniam sibi debitam exigendio in cl ex quodam SCto divi Marci temporibus facto videtur fi, sie introductum, Lemn duabus sa. f.idem Io. D. Pro Moeso I. I.DIn otiibus causs pignus , quod & pluribus aliis lacis confirmatur , Leum cone enit a G.Dae Pign.ει 'por. I. r.D. Quipotiores, L. I.ntae Cession.bonos ventri a 4. I. I.D. de Rebus sui.Juripo C dehis. No Hassus. 9rico . , si Juis recuniam ad instruendam , vel reficiendam navem credierit, L. Mi in nugem a6.S Lquod ais 3 4. D e Rebinut.Juaepos tit. Ideo vero creditores isti caeteris praeferuntur , quod pecuniam credendo ad refectionem aedificii vel navis , salvum jus pignoris aliis creditoribus praestiterunt, L. 6.D. Qui tiores. At videtur obstare maxime Leumpo Hassem M.f. damni I. D.
dein qua emtor bonae fidei, qui domum alienam emit, & impensas ad refectionem domus iccit , agente cre litore hypothecaria actione, impensas in resectionem domus factas non reputat Creditoriis Ratio est, quod creditore agente adversiis emtorem hypothecaria amone,possit emtor agere adVersus veniaditorem evictionis nomine , L. manespim 34. D. de Evilm& ita impensas in domum factav a venditore re perare , tum quia emtor, qui domum emtam resecic , eo animo non resecit, ut ius pignoris in ea domo sibi quaereret; sed ut suum negotium glieret . At hic creditor eo animo dederat pecuniam ad reficiendam domum , ut domus iure pignoris esset obligata. LEx xxvro ULPIANus Lib. I. Opinionum.
SI pecuniam misitis procurator ejus mutuam dedit , deus
ν D. que accepit exemplo eo , quos tutor pupiui , cur cPra
334쪽
An ΤIT. D. DE RE 3us CREDI VIS ET . Io sor javenis pecuniam auerutrius eorum ereditam stipulatus fuerit , actionem dari militi, cujus pecunia fuerit, placuit.
Multa militibus privilegia iure militiae concessa Rint adversias ius commune , quo pagani, seu hi,qui non militant, utuntur, tam in condendis sirpremis elogiis , quam in negotiis contrahendis,ex quibus privilegiis unum hic proponitur. Finge, procurator Τitii militis, qui habebat centum ex pecunia ipsius, ea Maevio credidit, & fideiutarem ab eo accepit Sempronium r stipulatus est procurator a Maevio debitore, atque a Sempronio fideiustare,eam pecuniam sibi reddi, non militi, cujus erat pecunia. Ait Ulpianus, adtionem , id est, certi condiditonem, ex ea stipulatione dandam esse. Iure communi per liberam per-Qnam nihil nobis acquiri , I. 9.I. q.D.f. t.Lfumum II. f.per IIberam 6.D e Pignor.actione, Lstea Ias. I. Usogonus a.' de 'MOI. I.Cod. Per quos personas, 4.Cod.Si quis aiseri veVibi, I. 3. de Contras via commira iiDII. 3. C. de Inusi h I. Id ex actuones
ex contracti hus procuratorum nostro nomine factis nobis non ac quiruntur , Iter procuratorem 7a. D.de Procurator. I. quaecumque I I. D e Uingat. G AH. sed procurator, qui suo nomine contraxit , actionem mandati iudicio cedere contur , I possesso 49. I. Hr. D.de Adquirenda via amitt. posse . Hic igitur privilegium est
militis, ut ipse habeat utilem actionem , licet procurator ei non mandaverit aut cesserit: idque exemplo tutorum, & curatorum, qui eum ex rebus pupilli, vel adolestentis suo nomine contraxerunt , nihilominus pupillus vel adolescens utilem habet adtionem,
actori 9.D.de Constituta pecuniain a . .inando ex facto tui.
Dei curat. Et quemadmodum,si tutor vel curator ex pecunia pupilli vel adolescentis fimdum comparaverit , pupillus vel adolescens vindicare potest, d La.D.Quando exfacto tutor. I. 3.O -- bur.tuteI. Ita si procurator militis fundum ex pecunia ipsius comparaverit , milas utilem habet vindicationem, Ls ut proponis 8. Coaede rei vinae Veruntamen id jus commune omnium esse videtur , non jus singulare , aut pi ivilegium militum , L quo procurator 68.D. de Procurat. Alii negationem in ea ex Bassicis restituendam putant, secundum Graecos interpretes, ct ita Iegunt dominus petere non potes, o a alii
335쪽
io 8 ED MUNDus M ERILL Ius alii de procuratore praesentis intelligunt, puta, si procurator in praesentia domini, & ex re ipsus stipulatur , Asprocuratori 9. D. de V. o. Quamvis enim ea remia verissima sit , Per procuratorem actionem nobis non acquiri, sive suo nomine , sive nostro contraxerit, tamen aliquando per procuratorem aestio nobis a quiritur , d. Is utum I I .g re Iiberam 6.D.de Pignorat. -.ut in stipulationibus praetoriis, Ib. D. de Praetoriis stipulari quae tu genua cst cum ι .L79.ex eod.lib. 48. Huli ad Evicitum . Vel si dominus ex contractu procuratoris sui teneatur, ex eodem contractu utilem actionem exercere potest , LIananus I 3. I. Urocura tor a1.D.de Action.emti. LEx xxv II. ULPIANus Lib. Io. ad Edictum.
CIvitas mutui datione obligari potes , Ead utilitatem eius p euniae versae sunt: alioquin i foti, qui coutraxerunt,non
emitar, tene utur. Ulpianus lib. Io. ad Miltiam, exponebat eam partem Militi perpetui, quae est de nepotiis gestis, ut deprehenditur ex inscriptione LI.S 3.D.de Negysiis is . ibi dicie acto ibiis , Syndicis,stu administratoribus ci Vitatum egerat, vel abiarum uniUersitatum , Lv.D. o cujusque ani verit. I. 4. D. ire , I. bonu Iy.D. de Oaex eod. lib. Io. Ulpian.ad Edictum , hic igitur disse- ventiam pioponit ulpianus inter adtorem privatorum , si quklem procua ator domini, qui mandato illius pecuniam silmit mutuam, ipsum dominitan obligat, nec inquiritur, an pecunia in rem domini veria sit , Miberto 3 I . D. de Negotiirrestis, sed si actor eivitatis mutuam pecuniam nomine civitatis accepit, non aliter civitas tenetur , quam si perunta in rem civitatis versii sit , idque credutor proba Verit. Ratio disserentiae est, quod actores civitatum, magis cum m- doribus rupillorum , Vel curatoribus minorum , quam cum Pr cusatoribus privatorum comparantur, resimblica enim minoris jure uti ilet, I. penuis. d. Quibus ex ea Urmat. Quemadmodum igitur tutores pupil Iorum , Uel curatores adolascentum , qui mutuam Pecuniam accePerunt, eorum nomine non aliter pupillos,
336쪽
AD ΥIT. D. DE REgus CREDIT Is ΕΥ . Iovvel adolescentes obligant, quam si pecunia in commodum eorum cesserit, L 7.Coimando ex facto tutoris , St. Ita nec adtores civitatum aliter civitatem obligant, quam si pecuniam mutuo sum- tam in publicos usas convenerint. Imo videtur plus licere adm nistratoribus civitatum , quam procuratoribus Privatorum , nam Procurator , cui privatus aliquis negotiorum morum administrationem dederit, rem domini pignori dare non potest , mutuam pecuniam accipiendo, nisi specialiter illi mandatum merit, IJo- sit. II.I.uD.D. de Pignor. Et tamen Syndicus seu actor civitatis rem civitatis pignori obligare potest , mutuam pecuniam accipiendo nomine civitatis, licet hoc illi specialiter mandatum
non merit , I is II In princip. D. de Pignor. G 'pot8. id vero
etiam est exemplo tutorum, & curatorum, quia tut pupilli rem,& curator rem adolescentis pignori dare potest, si mutuam pecu niam accipiant, ct in rem pupilli vel adolescentis vertant, Leutor I 6.D e Pignorat.actionI. I .I. s. D. de Rebus eor. quisb tute LI. 3.Co Si res Giena pignori datast. LEx xxvIII. GΛJus Lib. a I. ad Edictum provinciale. CReditor, qui non idoneam pignus accepit, non amittat exsectionem ejus debiti quantitatis, in quam pignus non fuscis. Creditor, qui dat mutuam pecuniam debitori, & pignus ab eo accipit, disitorem habet obligatum adtione persenali , ct hypothecaria: persbnalis obligatio est principalis: hypothecaria est accestaria , quae accedit principali obligationi Pecuniae creditae , Lq.I. q. D. se Re iudicata. Sed finge, Τitium , qui dederat ac. mutua Mamio, PC S IO. ab eo accepisse, non videtur tacite remisisse partem debiti: sed si tantum io. Titius distracto pignore habeat, I o. reliqua personali actione persequetur.
Ratio est, quod accessoria obligatio ex principali quidem sui sistat, L cum principali II 8.D.de R.J.At principalis obligatio sine accessbria potest subsistere, vel ab initio, puta, si creditor pignus non acceperit, vel tantum pro parte debiti acceperit, L s. D. de
Pignori G H p. vel ex postfacto, si creditor debitori pignus re
337쪽
11o En MuNDus ME ILLI Usdiderit, L 3.D.de Pactis, si pignus perierit apud creditorem , I. 8 Coaede Pignorat. - I. fervo ax.Coaede Pignor. G 'potΘ. Non obstat, quod si Titius loco Maevii debitoris alium debit rem non idoneum acceperit , non propterea Τitius possit rei, rum adversius Maevium persequi, Linter 26.9.abesse 2.Diniam atι,quia novatione facta sublata est Maevii obligatio,cum alium debitorem loco Maevii sibi delegari creditor voluit. LEx XXIx. PAu Lus Lib. 4. ad Plautium.
SI insiculor servum dominus habuerit , possessicissa ianua ait , etiam condici ei pose , qa jussu ejus contrahatur , a quo praepostussit,
Si dominus servum cuilibet negotiationi exercendae proposum rit, institoria actio adversus dominum datur , sed & si servo imsitori credita sit pecunia , creditor adversus dominum condicti ne certi agere roterit directo, perinde ac si dominus ipse mutuam pecuniam accepisset, Iinoimo. IUGuod cum eo, Ge. I. Θerer I9. I.4.D.GJudiciis, Ly. D. dodjussu, quae jungenda est cum B. Las. Quod si dominus non servum , sca liberum hominem mercibus,mta,vendendis, emendisque propciderit, non directa adve sus dominum , sed utilis, mi exemplo institoriae actionis, datur actio, Iiberto 3 I.D e Negotgesis, Lin edim I9. D.de Inst. acti ne, Murianus procurator as.D e M.emti, Ly.D e MI
Ratio differentiae est, quod seros , qui est in domini potestate, una eademque cum eo persbna intelligitur, L si femur l. a.D. de Damno infecto. Theoph. in Ianfer a.Ins. de Agat. LEx xxx. PAu Lus Lib. I. ad Plautium.
G πcuniam credita oecepturus, spopondit creditori ut ro, in potesate habet, ne accipien Ie ei obstringat.
Plerumque numerationi pecuniae, ut aliis contractibus, adhibetur stipulatio, firmandae obligationis causa , sed multum imterest
338쪽
An TIT. D. DE RE 3us CREDIT s Ε . MIterest, utrum in ipsa pecuniae numeratione stipulatio procedaenumerationem , Vel sequatur , an vero aliquo post tempore numerationem pecuniae stipuIatio Qbsequatur et si quidum in ipse numeratione pecuniae ante vel post numerationem stipulatio adhibeatur , id actum videtur, ut unus sit contractus stipulationis, non mutui , de No t. nisi forte inutilis sit stipulatio, ut in I. v. D. D. de SeipuI. servor ι ita Ia6. s.ci ohur α.D.de 'O.M.Cod. Contrab., G commisisti Haunc enim duo contractus initi videntur,quod si esint: vallo numeratio pecuniae praecesserit , & sequatur postea stipulatio , erunt duo contractus, & novabitur mutuum in stipulationem, si id actum sit, ZI . D. de Nodiation. si stipulatio ex
intervalla praecedat numerationem , erunt & duo contractus.
Velati si filiusfamilias stipuIetui, & paterfamilias factus mutuam det pecuniam , Lquidam i 3 D. GHO. vel si creditor a filiosamilias stipuIetur, eique patri illas facto credat pecuniam, 4. D.de Scio Mare . Finge ad h.I. 3o.Titius stipulatus erat a Maevio centum, Mamvius Τitio spoponderat,quasi oo. ab eo mutua accepturus: Obligatus est quidem Maevius ex stipuIatione , scd in potestate eius est, ne ex mutuo obligetur, sprevisimo D Quae res pignorio Duo sunt contractus, unus stipulationis qui praecessit , alter mutui, quod si1bsequi debuit, si Τitius ex stipulatu adversus Maevium
Velit agere, exceptione doli mali repellatur, I. a. g. circa 3. D. σDoti mali, G metur excepi vel excepti C non numeratae Pec niae, I. 3. s.de Exceptionibus,tiabita ratione, non ad contraduini stipulationis, sed ad contractum mutui, quod sequutum non est. Quod si I itius creditor pecuniam se crediturum Maevio promisi set,si nolit credere, Maevius adversus euiΠ agem poterit, quanti interest,suam pecuniam non esse creditam,I poenam 68. D. de M. O. In potestate debitoris est,ut mutuam periiniam non accipiat: in potestate creditoris non est,ut mutuam non det Pecuniaan, quam crediturum se promisit. LEx xxx I. PAusius Lib. I m. ad Plautium.
C fundus vel Homo stercondictionem petitus essec , paro, foenos jure ati, ut pos judiciam acceptum causa omnis res
339쪽
tuendaser is es, omne, quod habiturus esset actor, Intis eonitefandae tempore soluturnisset.
In omnibus actionibus bonae fidei uirae, & Dumas veniunt ex die morae, in stricti ruris iudiciis ex die litis contestatae. Comdictiones fiant stricti iuris r sive igitur condictione indebiti a-xatur, sive condictione ob rem dati, sive condietione certi, ius Iudicium acceptum,seu litem contestatam, omnis causa actori re stituenda est , hoc est , fructus ex homine vel fundo percepti in restitutionem veniunt, Liuia 4o. D.de Petit. hero .Pideamus 38.
S.sactionem 7.D.de uris de Re iudicata. Ad I. servum tuum I. I. I. Q tuum Imprudens a fure bon de emi: is ex p euco , quod ad te pertinebat, hominem paravit , qui mihi tradituis: Sabinus, ossus , pq se de mihi Hominem eo dicere in , siquid mihi abesset ex negotio, quod isgessset , invicem me tecum acturum . Et hoc Derum es , nam UJudanus sit, videndum, ne dominus integram ex emto actionem habeat, venditor autem condicere posis bonae ei emtori . Quod a me Iiares nummos attinet is exsant, vinduare eos dominus potes edoctione de peculio tenetur venditori , ut pretiumsmate feomfumtisnt , amori pretii o evanescit . Sed adiicere debuit IuIimnus, non atiter domino fervi Denditorem ex emto teneri , quam
sei pretium Iiduis, ει quaecumque ,s eum libero contraxisset, deberentur, dominus fervi praesaret. Idem diei debet in bonae dei possessori somissem: stamen actiones, quas a Perfus eum Met eam, praesare domino paratus .
Locus est valde obscurus , & luce interpretationis egens . Iungendus i. g. cum MPmus et .sfervum I. D. de Amon. emti.CXquo aliqua lux mutuari potest. Finge , Τitius Stichum servum Naevio domino subreptum a iure emerat bona fide cum putaret Titius furem servi dominum esse . Stichus ex peculio, quod erat Naevii domini alium servum puta Pamphilum a Sempronio emerat e Sempronius Pamphilum ex causa emtionis tradidit , non
340쪽
An Τ1 T. D. DE REgus CREDITIS ETC. II 3 Sticho qui emerat, non Maevio domino Stichi , & cuius nummis Stichus Pamphilum emerat , sed tradidit Titio cui Stichus serviebat, & ita & traditione Pamphilus Titio acquisitus fuit, Liservus a I.D.de Adquirendo rerum dominis. Quaerebatur quomodo Maevio domino Stichi consuli posset, ex cujus peculio seu nummis Pamphilus emtus erat . Sabinus & Casiius putabant Maevium posse Τitio Pamphilum traditum condicere , scilicet condictione indebiti , quia alius potest indebitum condicere quam qui sol orit , L. Dominus r3. D. de Condictione indebiti , alii Iocum istum intelligunt de condietione sine causa: ν rum Sempronius Pamphilum tradiderat Τitio non sine causa, sed ex causa venditionis:alii vero tradiderat per errorem, nempe Titio, cum Maevio vero domino Stichi tradere debuisset , ideo agere potuit Maevius adversiis Τitium condiditone indebiti ; de 1ua Paulus eodem libro I ad Ρlautium egerat, L infumma 6 r. 3 de Condictione indebiti , verum ut illi dabant condictionem Maevio, ita putabant Τitium cum Maevio vicissim posse agere de psoabio, d .s semus a 4. I. I. D.de Actionibus emti, si quid Stichus ex negotiis Titii gestis ei deberet. Iulianus aliam viam imvenit quae Maevio domino consillatur , puta si ratum haberet contractum servi, & ageret ex emto adversus Sempronium Pamphili venditorem, quo casu Sempronius servum Τitio traditum condiceret indebiti condictione, Ibi mandavero a a. s.fugitivus 9. D. mandati . Quod si Maevius contractum Servi ratum habere
nollet, posse eum nummos extantes a Sempronio Venditore Vi
dicare, & vicissim Sempronium posse agere adversus Maevium actione de peculio, quatenus est in peculio servi . Juliani sententiae Paulus adjiciendum putat. Si Maevius ratum haberet contractum servi, ageretque ex emto adversus Sempronium , non
quatenus est in saeculio servi, sed selidum seu totum pretium Pamphili ab eo emti praestare debuisse , quasi Sempronius non cum Sticho seruo, sed cum Maevio domino contraxisset , LIfervus y .Dtae Aeduitio edicto, hoc igitur casu quo Maevius dominus ratum habuerit contractum Stichi,& agat ex emto adversus Sempronium venditorem , licet Sempronius Τitio bonae fidei posses kri Pamphilum solverit, id est, tradiderit, pretium Pamphili, debet Maevius offerre Sempronio , LIHianus I 3. I. Oseerri 8. D.
de Actionibus emti , & Sempronius actionem quam h et adver- P sus