장음표시 사용
311쪽
84 ED MUNDus M ERILLI Us Cum quaeritur de periculo rei fortuito casu amissae, cuius p riculum esse debeat, inspicienda est cause contractus, cujusve causa res amissa in creditum venerit, L q. 9. I. uis. D. h. s. I. . f. a. D. Commodati. I. oui negotia 3 4. D. Mandati, L sigratuitam 3.D.de Praescript. verbis. Ideoque in specie hujus I. ii. illi anus Nervae distinctionem probat, ut illius sit peric tum , cujus causa lanx , vel massa data fuerit. Verum finge, Maevium lanecm vendidisse , nec tamen pretio lancis venditae usum fitisse , mutuum non erit contractum , nec habebit Titius condbetionem ex mutuo adversus MaeUium, qui I ecunia usus non est.
Aget i itur Titius praescriniis verbis, seu in factum actione, L. rogusi i9. in princip. D. de Praescriptis Derbis. huic autem re- si mesb Ulpiani obloquitur Asricanus uad. I. qui neque DoMandat. ubi existimat,pecuniam ex venditione massae , VeI ait sius rei redactam, tamquam creditam peti non posse - Movebat Africanum , quod pacto pecunia credita non test fieri. Ulpianus admittebat fictionem brevis manus, ut aicitur in I. licet 43. I. a.i de Iure dowium. Quasi pretium lancis venditae at Titium dominum lancis pervenisset, & mox a Titio idem pretium Maevio numeratum es Ct. Primi interpretes, ut hos locos conciliarent, lectionem turbarunt in 34. sed Qbtiliores quique nullam hujuste dissidii componendi rationem esse Putaverunt. Cujacius tract. 8. ad Afrieanum & Iib. 8 obfer t. cap. S. Incusandique sinit concinnatores Pandectarum, qui praeter Voluntatem Justiniani hoc manifestum in jui e contrarium relique
s. r. Itibi diagro ricem je, o ut novem debeas et Procu uso ait , G recte se xoη amplius te ias iure debere, quam novem. Sedii dedero, ut undceim debeas, paestat Proetitas, ampnus , quam decem condici non posse
Τitius dedit Maevio Io. & convenit inter eos, ut Maevius 'ctantum deberet, ait Ulpianus ex sententia Proculi, Maevium se iure non nis nomem debere , id est, Τitium non nisi novem rosie a Titio condicere, quia mutuum datur animo recipiendi,
312쪽
ADTi T. D. DE REgus CREDITIS ETC. I. a. D. O. t. I. I. I. a. D. de Obliost. ει act. Τitius igitur novem dedit animo recipiendi, & in his mutuum contraxit, in reliquo donationem secit, ita ut iste contractus p rtim fuerit mutuum, partim donatio. Finge contra , Titium dedisse Io. Maevio, & convenisse, ut Naevius II. redderet, Titius non nisi decem condicere poterit, quia mutuum re contrahitur, non pacto. Licet igitur Maevius II. Promiserit, eo selum, quod accepit, obligatur, Ls tibi decem I 7. D. de Piactis. I. cum Hira 9. C. de hisn numerata pecunia. Praeterea usurae pecuniae craeditae ex pastis peti non possunt, sed tantum ex stipulatione, . centum 8. D.de Eo, quod certo Ioco. I. Titius aς. D de Praescriptis verbis. I. s. s. 3. D. de Sotat. e Bberat. I. usura Ia I. D. de V. S. I. 3. C. de Usuris. Non est autem praetermittendum , Graecos interpretes eXδ πI. colligere , pacta incontinenti apposita contractibus stricti juris ineste ex parte rei tantum , non etiam inesse ex parte actoris,
quia in specie hujus I. Maevius tutus est ipQ jure ob pactum ut non nisi 9. debea L, & ita inest pactum ex parte Maevii debitoris.
Titius autem II. ob pactum petere non potest, & ita paenim, non est ex parte Τitii actoris . Id male Gi aeci colligunt, quia , licet contractus mutui sit stricti iuris , non procedit argumentum a mutuo ad stipulationem, alia est enim ratio mutui, alia stipui conis, I. 9. I. g. D. h. tis
re tibi dominus possit, quaeritur Z Et quidems servur
meus, cui concessa es peculii adminifratis, eradiderit tibi, erit
mutua. Fugitivus sutem, Dei Gius servus, eontra votantatem
domini enedendo, non facit ace lautis. Quid ergo Z Vindicari nummi possunt , si extante aut , s dolo nino de ani possideri, ad exhibendum agi. Quod ne dolo malo eo iam i, condici
tibi poterunt. Servus nonnisi ex voluntate dominI nummos pecu Ita res aIim nare Potest, I. a. I. 4. D. h. e. puta,si dominus liberam peculii amministrationem concesseriti sugitivus autem servus liberam pecin
313쪽
8s En MuNDus M ERILL Iuglii adminis rationem amittit, . Iibero 48. D. de Pecutio. Finge igitur, struum fugitivum, vel alium servum contra v luntatem domini , non concina peculii administratisne, mutuam dedim pecuniam, dominus servi pecuniam extantem, & non consumtam vindicabit: si non extet Pecunia, & debitor eam dolo malo habere desierit, dominus ad exhibendum aget, quasi adhuc debitor possideret, nam qui dolo desiit possidere, adhuc possidere intelligitur. I. qui petitorio 36. D. de Rei Dinae LIMGJay. I. a. G 8. D. de Hereait. petitione. I. qui BD I 3 i. D. de
si debitor perim iam a servo acceptam consumserit, clom, nus condicet, nam mutuum, quod ab initio non consistit,consumtione pecuniae reconciliatur , L. 13. D. h. t. LEx x II. POMPONIus Lib. 6. ex Plautio
SI a furisso, cum eum compotem mentis esse putares, petunt
quasi mutuam acceperis,eaque in rem tuam Dersa fuerit,eomimonem furios a uiri, Julianus ait: nam ex quibus causi orantibus nobis actiones adquiruntur, ex hisdem etiam furioso ad Diri. '- Item F is, quis radio crediderat , furere eo erit,
deinde fervus in rem domini id verterit: eondiei iuris nomine posse. Les ahenam pecuniam credendi caus rivis dederis, δε- inde furere coeperit, Es consum ait ea pecunia, condictionem furioso adquiri.
Furiosi nullum negotium possunt contrahere,rerumque strarum administrationem non habent. ex furiosis a Iii perpetuo furore tor,
quentur , alii dilucida habent intervalla , I. Dimus I . D. de O eio Praestas. II cum ax. II maritur 7. D. Soluto matrimonio.
I. 9. C. Qui te menta facerepossunt. Cesidam furiosi videntur in
conspectu inumbratae quietis aliquanta constituti, I. quod meo I 8. I. I. D. de Acquirenda Dei amittiosi. Finge igitur, me a furiossi mutuam pecuniam accepisse, eum
cum sanae mentis esse putarem, non erit mutuum , quia suriosi nullus est consenses, ut rei suae dominium in alium transferat, Lis innibus rebus fis. D. de Obogat. G AS. consium a tamen a debitore pecunia condicetur. Caeterum B. I. I a. iisdem sere ve
314쪽
AD ΤΙΥ. D. DE RE 3us CREDITIS ET . 8 Iib. Pomponii , & jungenda est cum Li pupiui 66. D. de Sotat. G Iiberat. ex eod. lib.6. Pomponii ex Plautio. LEx XIII. uti pia Nus Lib. 26. ad Edictum. No , mi r nummos tibi credendi animo dedit, accipiem. tis non facit , sed consumtis eis , nascitur condictio. I. I. Unde Papinianus Lib. 8. Quaesionum ait e Si acenos nummos tribi murtios dedi, non ante mihi teneris, quam eos eonsumseris. Quo i per partes eos consumseris , an per parier tibi condicam, quaerit Z Et ait, eoniacturum , s camonitur alienos nummos isse , ideo per partem condico , quia nondum totor consumimcompereram.
Nemo ρIus iuris in arium transferrepotest quam us habet, LaLenaeis 67. D. de Contrah. emt. I. traditio a o. Di Adquirend. rerum dom. I. nemo D. de Rer jur. Creditor igitur , qui mu tuam dat pecuniam , illius pecuniae dominus essh debet , ut pecuniam accipientis faciat , seu dominium pecuniae creditae iadebitorem transferat , I. a. I. mutui I. D. b. t. Verumtamen si aliena pecunia mutuo data fuerit , consumtione pecuniae nascis tur obligatio ex mutuo, & ex obligatione certi condictio. Finge, Titium, qui alienam pecuniam subripuerat, eam Ma Vio credidisse , non prius Maevius tenetur condietione certi Titio , quam cum pecuniam Maevius consumserit, ex numerati ne pecuniae mutuum non contrahitur, si aliena sit, seu consumtione. Ratio est , quod cum alieni nummi creduntur , vel 1Nontur , dominium non transfertur in accipientem , remanet
dominus nummorum, qui antea suerat, L stadent 78.D.de S utionib. Nummos igitur suos extantes apud debitorem dominus vindicare potest. At si debitor , qui alienos nummos mum a cepit , eos bona fide consumserit , seu impenderit , domino nummorum jam nulla superest a suo , ω creditori , qui alienos nummos dedit, ex consumtione actio competit . laque ulpi nus ait sive nummi in totum, sive in partem , conmini sint. Sampe enim quae de toto dicuntur , eadem de parte intellis da, L. quae de tota τ6. D. de Remisiae. Quid si debitor nummos mala
315쪽
88 ΕD Mu Nnus M ERILL Ius minus nummorum nihilominus ad exhibendum agere poterit adversis debitorem , quasi nummos adhuc habeat, & nondum eos confiamserit, D. B. t. s. nunc admonendi a. DPs.quia bus ahenare Iicet veI non. Quid si debitor nummos alienos, quos accepit, nolit conmmere mala fide t an non aliqua adito dabitur creditorit sane ante consumtionem nulla aetio dabitur , contra quam hic sentiat Accursus, sed dominus nummorum eos vindi care soterit, antequam consumti sint.
Ad s. Si servus a. SI servus communis decem eredi eru , puto , ve ad inser tio ferPo toneessa es, se e non , G consumantur nummi ,
quinum competere actionem . Nam Gi communes tibi nummos eredidero centum, puse me quinquaginta condicere, Iib. 8. aestionum Papinianus scribit : etiamsi set Ia corpora communia fuerint. Servus communis , qui erat Titii & Maevii, credidit Sempronio I C. Sem Pronius Io. mutuo accepta consumst. Ait Ulpianus
Τitium p. & Maevium s. pom Sempronio debitori condicere , qucd & ex libro 8. Quaestionum Papiniani Ulpianus prohat, responsumque Papiniani extat ex eo lib. 8. Quaestion. in I.sis cuin mmos 94. D. de Sotat. . Finge enim, me communes nummos centum tibi credidisse, nee tamen coniumsisse , potero Io. condicere . Ratio est, quod in selutione pecuniae, vel numeratione corpus nummorum non spectatur, scd quantitas seu numerus , AEI is i nummos& quia in rebus Pondere , numero , mensera
constantibus selutio non fit divisione corporum , Lissipuisti nis. 14.D. de V. O. Leiam Stichum, D. de Sosition o. LEx XIV. ULPIANus Lib. a 9. ad Edictum. SI Bumaminas contra Senatusconsuum mutuatus pecuniam somerit, puri nummos Dindicanti naua exceptio objici tur e sed fuerint consumti s ereditore nummi, Marceitas ait, cessare condictionem et quoniam totiens condictio datur, quotiens
316쪽
A D Τr Y. D. D E R E p us CR E DI T I s ETC. 89 ex ea causa numerati sunt , ex qua iactio ese potui lyt , i dominium ad accipientem trabivet; in proposto autem non esset. D nique per errorem soluti eontra Seno sonsultum crediti magis es cessare repetitionem.
Filius familias contra Sinum Macedonianum mutuam pecuniam sumstrat , eamque croditorisblverat. Ait Ulpianus , patrem QIutos nummos vindicare posse , si apud creditorem extent, neque ullam exceptionem patri nummos vindicanti creditorem posse objicere , quod pater liberam peculii administrationem filio concesserit, quia filiusfamilias non potuit QIvendo nummos creditoris sacere , & si liberam peculii administrationem haberet , non enim donare conceditur, LIIIusOmuias I. D.de D nation. quod hic videtur facere filiusfamilias, qui Qlvit consulto& sciens , quod non debet, L eurus s3. D. de R.I. Sed finge, creditorem nummos sibi solutos a filiose milias consumsisse , non poterit pater nummos creditori condicere , quasi ex consumtione nummorum nata fuerit patri condictio , ut in LII. I a. D.R Rationem Istam stibjicit Ulpianus, cur non pos sit pater confirmios nummos creditori condicere , quia toties ex consumtione datur condictio, quoties ea causa datur pecunia, ut nascatur actio, puta, si Titius alienam pecuniam mutuam dedit, ea causa dedit , ut debitorem haberet obligatum . In proposita specie cum filius familias creditori silvit , non dedit pecuniam, ut creditorem sibi obligaret, sed potius ut se a creditore liberaret. Sibi vero adversari videtur Ulpianus in I. βd 9. I. i. D. de to Maced. cui attexenda est haec Iex Ig. ex eodem lib. 29.Ulpiani ad Edict. ibi ait illipianus,condictionem patri ex omni ePentueompetere, quae vcrba ita debent intelligi , ut si creditor nummos sibi Elutos bona malave fide consumserit , possit nihilominus pater consumtos nummos creditori condicere.
Non desunt multae conciliandi rationes , quas primi interpretes tentarunt adducere, ct quas ad h. I. congerit Accursus, sed verius est in h. I. Iη. notam esse Marcelli ad Iulianum in L I. 9.D. de meo Macedoniano , ut Cujacius deprehendit Itb. 34. Ob-frv. 3 s. Marcellus mit Proculeianus , & notas stripserat ad Iulianum contrariae sectae autorem , quarum meminit Justinianus in I. I. Coae de Communisereo manumisso . Marcellus in
317쪽
so En MuNDus M ERILLIus . notis suis Iulianum quacumque ratione cavillatur , unde credo, Ulpianum Marcello indignatum, postea notas scripsisse ad Mar .eellum,& quod fuerat passus Iullanus a Marcello, id postea Marrucellus ab Lupiano passus est , ut Iulianum repatharet . Et hoc quidem notandi cacoethes, quod Iurisconsultos pervaserat, qui sese invicem notabant contradicendi animo , tantas auris libris ossucias induxerat, ut paulo ante Iustiniani tempora Ammianus Marcellinus Bb. 3O. cop. I 3. quereretur , Iuris
prudentiam repugnantium sibi legum diffsidiis esse abolitam, αΑnonymus autor post notitiam utriusque imperii , confusas esse
eguis contrarias uesententias. Ad versicutam, Denique. Non putarem, his verbis conclusionem esse praecedentis argumenti , sed cum proposuisset Ulpianus filiumfamilias conssilio stivisse creditori, praeterea addere voluit in h. Ders. Denique, ut etsi filiusfamilias per errorem nummos selvisset creditori , non msset pater repetere condictione indebiti r indebitum quidemsblutum per errorem facti repetitur, I. I. D. de Condict. indebiti. I. cfus y3. D de Re L juris. I. error 9. Cod. ad L. Didiam, at filiusfamilias , qui tontra SCtum mutuam sumsit pecuniam, eamque creditori Rivit, non potest repetere , I. 9. in fine , S LIo. D. de Sc eo Maeedoniano, L qui exceptionem 4o. D.de Condict. indes. sive per errorem facti set verit, qui putabat, se ex alia causa debere, sive per errorem iuris Eluerit, quia non putabat, se uti posse exceptione SCti . Et quiescendum filio indebiti per e rorem QIuti, ita patri quoque repetitio denegatur. vide Cujac. Bb. s. Observat.cap. 3 s. qui aliter hunc locum accipit. LEx XV. U L=I A N u s Lib. 3 I. ad Edictum.
Sogusirio quaedam recepta sunt elaca pecuniam ereditam. Nams tibi debitorem meum insero dare pecuniam , obligaris recti, quamvis meos nummos non acceperis . Quod igitur in duabus personis recipitur , hoc G in eadem persona recipiendum esse ut , eum ex causa mandati pecuniam misi debeas , G com venerit , ut crediti nomine eam retineas , videatur mihi data
pecunia , G a me si te projecta. Tia
318쪽
ADTIY. D. DE REgus CRED TI 1 ETC. 9r Titius debebat mihi centum, iussi Τitium debitorem meum illa Maevio centum dare mutua. Secundum regulas juris civilis mutuum non contrahitur, quia nihil de meo proficistitur; nummi , inios mihi debet Τitis, non sunt mei, L. Quintus 27. s. a. ει LIcribit priseip. D. de Aaro argent. Igat. Sed tamen singulari jure receptum esse, ait hic Ulpianus , ut mutuum con- raAum censeatur, mihique Maevius sit Gligatus ex mutuo , si-ctione quadam brevis manus, quas Τitius pecuniam mihi debitam Elverit, eamque postea Maevio credicierim , ut in I. Licet 43. I. I. D. de Iure rit.& I. 3. He. D. de Donat. Inter viri, ει uxorem , quod igitur fictio brevis manus ita recepta erat in duabus perihnis, puta,ut Τitius mihi videatur Elvisse Ioo. ego vero eadem centum Maevio credidisse , multo magis eandem ficti nem in una persbna admittendam, contendit Ulpianus. Finge, Maevium procuratorem Titii negotia administrasse , eumque ex administratione negotiorum Ioo. reliqua debuisse, deinde convenisse inter Τitium dominum, & procuratorem Mam tum , ut centum , quae ex administratione reliqua habebat, mutua haberet: fictio brevis manus est in una tantum persona, quasi Titius dominus selutam sbi pecuniam Maevio procuratori Crediderit, qua ratione igitur contendit Ulpianus , in ea centum mutuum contrahi , idque adversias Africanum in I. qui negotia D. Mandati , quae inconciliabiliter pugnat cum B.
Nonnulli tamen dicunt,hic praesentem suisse debitorem, & ita facile admitti fictionem , ut videatur Qlvisse in victa noui negor. 34. absentem fuisse debitorem, ut minus facile fictio admitti debuerit. Alii dicunt, in b. I. I s.conmmtam suisse Pecuniam , &ita conmmtione pecuniae mutuum Contractum ς in δ. I. qui ne 3 4. debitorem nondum pecuniam consiam sisse , ct ita mutuum contractum non misse. Verum apparet satis, ut anum hic admisisse, quod Africanus admittendum non putaverat , siquidem jus civile per Iiuisconssilios quotidie in melius producebatur, I. a. s. pos ore. D. de Origine Iuris , & sua paulatim habuit incrementa, ut quod antea non admittebatur, tractu te
319쪽
SIsocius propriain pecuniam mutuam dedit -, omnimodo cred tam petuniam ) facit , Iicet caeteri dissenserint . Quodsi
communem numeraiae , non alias creditam e it , nisi eaeteri quoque consentiant , quia suae partis tantum alienationem habuit. Societas vel univer rum honorum contrahi potest , puta rconvenerit inter sectos, ut omnia bona communicentur , Vel partis bonorum, si convenerit, ut ex certa re , aut negotiatione s
cietas contrahatur, I. s. in prineip. D. pro Socio. Finete, 'itium cum Maevio secietatem universbrum bonorum contraxisse , alioquin nulla esset dubitatio, quin partis bonorum secietate contracta Titius sitam pecuniam credere , vel alio m do alienare possit , quia rei sitae quisque est arbiter , moderator , ct dominus, L Jed mi a s. g. consuluit II. D. de Petit. h retinemo 9. Cod deIudaeis, Lin re mandata a I. Cafandati . At si ponamus,contractam fuisse omnium bonorum societatem, quomodo I itius propriam pecuniam habere potuit , cum bonasociorum continuo contracta societate inter eos communicentur ,
I. I. S. I. D. pro Socio λ fingendum est igitur, Titium post contractam omnium honorum siscietatem , propriam pecuniam habui λse, camque ci edidisse, sicque dominium pecuniae creditae in debitorem transtulisse , nam quae post contractam secietatem uni ex si iis acquiruntur, non statim communia fiunt , sed sectu; iudicio societatis communicare cogitur, L si quis societatem 74-D. pro Socio. Quod si Titius communem pecuniam crediderit, non consentiente Maevio , tantum pro parte Τitii erit credita, quia licet Titius univer rum bonorum Acietatem cum Maevio contraχerit , pro parte ima tantum , non pro parte Maevii pecuniam, aut rem aliam communem alienare potest , L nemo 68
D. eod. tu. pro Meist, L 3. Coaede Rerum commvn.alienatione. Quamvis autem haec Iex I6. iungenda sit cum Is unus 6'. I. D. pro Socio ex eod. lib. 32. Pauli ad Edictum, non tamen recte inseras , non universbrum bonorum , sed partis , societatem
in huc I. 16. contractam fuisse. Vide Cujacium lib. a 3. Observat.
320쪽
An Τ Υ. D. DE RE 3us CREDITIS ETC. 93 cap. I . & hb. 3 a. Pauli ad Mictum , in quibus locis variavit L Εκ XVII. ULPIΛNus Lib. I. Disputationum.
Cum iussumitias viaticum suum mutuum dederit, eum s diorum cause Romae ageret, responsum es a Scaevola, extraordinario judicio esse tuisti enim m.
Studiorum causa Roma adibarenae Iongius I 8.I. I. D.d udiciis,ZTitio 36.D.ad Munici Iem,quod ad tepora Cassio ri obser-Var liuet,Lib. 4.Variarum episeoI. 6. Igitur qui Romam studiorum causa iverat,viaticum suum crediderat, id est,pecuniam,quam adsumtus viae,& peregrinationis pater ei destinaverat.ulpianus ait ex sententia Scaevolae innofamulas extraordinario iudicio subveniendum esse. Non omnes quidem actiones filiifamilias suo nomine exercere possunt,L Iiussum. 9.D.de Obc t.S ,M.qui a Parentibus,in quorum sunt potestate,competunt, sed absente patre causa cognita utiles actiones eis exercere permittitur, ae Li longius I 8. I. I.D.de dieiis, seu actiones in factnm , I. in factum I 3. D. de Obligat. ει AH. quae iungenda est cum B. I. I7. ex eod. lib. I. Disput. Ulpiani. Rationem asseri Ulpianus in L LIIongius 18. ne filius egestate Iaboret interim, dum pater expectaretur. Et sane,ut Sidonius Apollinaris lepide ait Iib. q. epip. a. cum de viatico loqueretur, quod a patribus frugi, & parum liberalibus d tur filiis . NI es viatico levi gravius.
LEx xv III. ULPIΑNus Lib. 7. Disputationum.
SI ego pecuniam tibi quas donaturos dedero, tu qaas mutuam
accipias IuIunus scribit, donationem non es e . Sed anm tua , videndum . Leptito nee mutuam esse : magfrue nummos accipientis non feri, eum alia opinione aeceperit. Quare, si eos conse eris , Iicet condictione teneatur, tamen Mi exceptione uti poterit: quia seeundum voluntatem dantis nummifunt consumti.
Contractus mutui & donationis quadantentis sum assi fruter que re contrahitur, in utroque dominium transfertur: in hoc potissimum disserunt, quod in donatione res ita datur, ut nihilum