장음표시 사용
321쪽
reddatur; in mutuo res ita datur, ut alia ejusdem generis reddatur . I S, qui donat, non habet animum recipiendi, LI.D. de Don tionibus. in mutuo, is, qui dat, habet animum recipiendi, a. D.
Finge , Τitius dedit Io. Maevio donandi animo, ut liberalitatem in Maevium exerceret. Maevius accepit Io.animo mutua
di, quas Titius ea Io. crederet, non donaret. Tractat hic ulpia. nus, ut QIet in lib. Disputationum, an donatio, vel mutuum sit contractum, negatque, donationem esse, ex Ententia Iuliani, negat etiam mutuum esse contraditim , quia Maevius Io. ali opinione acceperit, id est, alia opinione, quam qua dabantur. Titius habebat opinionem donandi, non cedendi , si tamen Maevius Io. a Titio accepta consumserit , putat quidem Ulpianus, Maevium teneri condictione : verum si Titius Maevio velit Io. Condicere, Maevium posse Titium agentem doli mali exceptione repellere , quod scilicet Maevius Io. secundum volumtatem Titii consumserit . Inspiciunt semper juris autores V Iuntatem dantis , ut ex eorum khola resert Seneca Lb. s. de B
ne is east. I9. Sed ut Laisgorum aDereatione seposta tamquam Ctur res Undeam , men pectanda est dantis. Caeterum sententia Iuliani , quam hic affert ulpianus, Qrtasse fuit in lib. I 3. Digestor. Iuliani, Leum in eorpus 36. D. de Ac Pirenae re rim. quae tamen manifesto pugnat cum B. I. I 8. Ibi Julianus existimat proprietatem pecuniae , quam Titius donandi gratia tradiderit, transire in Maevium, licet Maevius eam pecuniam, non ut d natam , sed ut creditam , seu mutuam acceperit. Ulpianus hic ait, nummos non esse factos accipientis. Julianus si non donati nem , saltem contractum esse mutuum existimat. Ulpianus hic neque mutuum, neque donationem esse contractam. Ulpianus negat mutuum esse contractum, quod Maevius alia opinione nummos accepisset. Alia quidem opinione I itii non Maevii . I lianus d. I. cum in corpus 36. non impedimento esse, quod Titius& Maevius circa causam dandi, atque accipiendi disiciaserint, dummodo in corpus , id est, in ipsam pecuniam consenserint. atque ita frustra conciliandi rationes quaerunt, ubi manifesta prin tur disseissio.
322쪽
AD TIT. D. DE RE Eus CREDITIS ETC. Ad s. Si ego I. s. I. ego uor deponens tibi dedero, tu quas mutuam Me o piare nec depostum, nee mutuum es. Idem es: mitu quasi mutuam ρecuniam dederis, ego quaseommodatam osemdendit alia aerepi. Sed in utraque eas , tonsumtis nummis, eo dictioni ne doti exceptione Deias erit.
Tres isti contrastas re contrahuntur, mutuum, depositum, commodatum , I. I. s. a. 3. 4. G s. D. de Obligat. ει act. tres quoque isti contramis in pecunia contrahi possunt, nam pecunia commodari potest ostendendi gratia , ut hic loquitur inpianus, L. 3. i ne. G I. D. Commodati. Verum in mutuo mio domunium transfertur, non in deposito, I. I . I. I. D. Dep ti. Ne- ue in commodato, L. 8. D.Commonii. Mutuum datur in abu-um , ut pecunia credita constimatur, commodatum fit ad usum, non ad abusiam , d. I. in II. Commodiaei. si contrahentes dissemiiunt, cum alius habeat animum deponendi, alius habeat animum mutuandi, alius animum comta andi, nec mutuum, nec depositum, nec commodatum contrahitur: conssimia tamen pecunia condici potest, neque condictioni exceptio doli mali oppinnetur Iungi autem potest huic Iegi I 8. I squis donationib ιr 38. D. de Contralend. emc& I. qui mihi I 3. D. de Donat. ex eod. lib. 7. Disput. inpiani. LEx xIx. Iu MANus Lib. Io. Digestorum.
Non omnis numeratio eum , qui accepit, obligat, fae M tiens id ipsum agitur, ut eoassestim obligaretur. Nam Gis, qui mortis causa pecuniam donat, numerat pecuniam Jed non aliter ob gavit accipientem, qua exsitisset casus, ια quem obngatio eouatafuisset ς vetati, s donator convasiisset , aut is, qui accipiebat, prior decessisset. Et eum pecunia daretur, ut alia quid fieret, quamdiu inpendenti esset, an id futurum esset, cessi bit obtiratio: eum vero certum se eagisset, futurum id non essoriuabitur, qui accepisset ; veruti in Titio decem dedero, ut Si chum intra Kalendarana mitteret, ante Kalendas Auliam a B
323쪽
ss En ΜuNDus MERI L LIus nem habebo, pos Samos ita demum agere potero ,i manumissus non uerit. Ex numeratione pecuniae contrahitur naturalis obligatio, LIO. D. de Soo Macedoniano. Is ita Ia6. I. Cibvsogonus a. D. de V. O. Et naturalis dicitur, quod naturaliter, ici est, re ipse, seu facto contrahatur, ut sblutio fieri naturaliter, quae fit numeratione pecuniae, L solutam 49. GL penati. D. de Sotat. Ita ergo Videretur, eum, qui pecuniam accepit,re ipsa, & facto statim
obligari. Verumtamen ex numeratione pecuniae obligatio non contrahitur , nisi quis ea mente acceperit, ut obligetur, idque duobus exemplis probat Iulianus. Primum est de donatione pecuniae , quae fit certa causa, Puta. si quis mortis causa donaverit pecuniam , is , qui accepit, non statim obligatur, sed ita demum, si aut convalescat donator, Leum quis Ia. D. de Condict. causa data. aut cum poeniteat, aut 'praemoriatur donatarius, I. IIV. de Donat.
Aliud exemplum est, quando donatio fit sub modo, puta , si pecunia detur, ut aliquid fiat. Finge, Titius Io. dedit Maevio,
ut Maevius Stichum servum tum intra Calendas manumitteret. Maevius,qui Io. accepit ante Calendas, Titio non obIigatur, post Calendas , si non manumiserit servum, obligatur. Contractus ille , do i hi decem, ut Stiesum manamittas , est contractus innominatus , qui ad articulum illum refertur, do, ut faciar, I. s. s. at cum do a. D. de Praescriptis Derbis. poterit igitur Titius Io. Maevio condicere, si Calendis semum non manumiserit. I. 7. D. eod. tit. de Praescriptis verbis. Sed cur non fit servus liber ipsis iure, ex interpretatione constitutionis divorum Principum, quae
producta est ad hanc speciem , s quis pecuniam acceperit, ut fervum manumittat , I. 38. S. I. D. de Liberali cause, Z4. CSi man-eipium ita fuerit alien. hic Maevius pecuniam accepit a Titio. ut
Stichum manumittat, si non manumiserit tempore praestit to, cur non ei ex interpretatione constitutionis libertas competit.
Observandum , est multum interesse inter contractum venditionis , donationis, & contractum innominatum, do, utfacias: in venditione non licet scenitere, si dominus servum ea lege vendiderit, ut emtor manumittat, sue dominus promanumissione
324쪽
An aer T. D. DE RE A Us CREDIT Is ETC. 9 strvi pretium acceperit, eumque vendiderit,ut ipse manumittat,& hoc modo intelligere debemus d. I. 38. D. de LiberaA eausa. neque etiam in donatione licet poenitere,& ideo constitutio locum habet in donatione, L penuit. D. Qui sine manumis . ad Liberi. perv. sed in contractu innominato, Poenitentiae locus est , I. 3. I. a. ει 3. I. r. I. I. D. de Condiction. eatis dat. Unde si Maevius Stichum non manumiserit tempore dicto, & Titium poeniteat, poterit Τitius Io. quae dederat, condicere, d. I. F. s. a. G d. I. 7. D. de Praeferiptis Derbis. Atque ita servus non fit li-her. Sic in donatione inter virum & uxorem ea lege falita, ut servus manumittatur, tempore elapi, quo servus manumitti de-huit , non fit liber, quia donatio huiusmodi revocari potest, L. D I. 8. D. de Donat. inter Diri ει uxor.
I. I. pupilus ine tutoris auctoritate erediderit , auesoLo vendi causa dederit eonfiamta pecunia condictionem Babet, NI Iibera re non alia ratione, quam quod acto eius ime teuigitur ad eum, qui acceperit, pervenisse. Quapropters eam z dem pecuniam is , qui in creditum Dei in sotatum acceperat, atii
porro in creditum Dei in statum dederis, consumta ea, G ipse pupiuo ob gatur, MI eum a se Iiberabis; ει eum , eui dederit, obrigatum habebit, via se ab eo Iiberabit nam omnino qui aD n nam pecuniam ere di causa dat, consumta ea, habet ob statum I eiam, qui acceperit: item qui in solutum dederit, Iiberabitar ab eo, qui acceperit.
, Licet pupillus meliorem suam conditionem facere , aliosque si-ρ hi obligare possit, si tamen mutuam pecuniam abhue tutoris: autoritate crediderit, debitorem sbi non obligat numerationea pecuniae, quia rerum sirarum pupillus alienationem non habet, I. obligari 9. I. I. D. de Amor. G consensu. tui. s. nunc adm. a. s. umbus aden. Iicet DeI non. eadem ratione si pupillus absque tutore creditori selverit, nummos non facit accipientis, nec libest ratur a creditore, L interdum α9. D. de Condict. indebiti. d. I.
325쪽
98 EDMuNDus M ERILLI Iusa pupillo sine tutoris autoritate, in creditum vel solutum eos bona fide consilmserit, condictio, & liberatio pupillo continget. Atque ita ostendit Iulianus in B. I. ex numeratione Pecuniae,
quam pupillus crediderit, non statim obligationem nasci ; sed
tum demum,cum pecunia consumta merit.
LEx xx. IuLIANus Lib. 18. Digestorum.
SI tibi petuniam donassem , ut tu mihi eandem crederes . ut credita ereti Dixi, in huiusmodi propostionibus non propriis Derbis nos uti r nam talem contractum neque donationem esse, neque pecuniam ereditam: donationem non esse, quia non ea mente pecunia daretur, ut omnimodo penes accipientem maneret:
creditam non esse, quia exsolvendi causa magis daretur, quam alterius obligandi. Igitur si is, qui pecuniam hac conditione a repit , ut mihi tu ereditum daret, acceptam dederit, non fore er dilom e magis enim meum aetepitae inteuigi debeo. Sed haec inte
Iigenda sunt proptersubtilitatem verborum: benignius tamen est,
utrumque valere. Paesta, quae fiunt contra sebstantiam contractuum, immutant ipsos conti aestus , ut in aliud genus contractias transeant, L cum manu So. I. He. D. de Contra/. emt. I. 6. D. de Praefripi.Uerbis. Substantia donationis in eo consistit, ut res donata fiat accipiem. iis, neque ullo casii ad eum,qui dedit,revertatur D. de Couat.
Finge, Titius Maevio Io. dedit, ut eadem Io. Maevius Τitio reddat . Iulianus negat,esse donationem, quasi dominium non sit translatum a Τitio in Maevium, L qui es s. D. de Sotat. Vesquia Io. a Τitio data ad eum reverti debeant. Negat etiam Imlianus, mutuum esse contractum , quia cum Maevius Titio Io. reddit, vel credit potius, selvere magis videtur quam credere, R Titius magis situm, quam alienum recipere ; est igitur aliud genus contractus in nominati, praeter donationem, praeterque mutuum: quod quidem secundum verborum subtilitatem , &propi ietatem ita dici posse, ait Iulianus, ut neque donatio sit neque mutuum . Tandem nihilominus in ea est sententia, ut valeat uterque contractus, & ex donatione Τitii dominium pecuniae in
326쪽
An ΤIT. D. DE RE Ius CREDITIS ETC. 99Maevium transseratur, rursusque a Maevio credita pecunia Τitio acquiratur, quam sententiam Iuliani probavit deinceps Hemmogenianus, i. qui id, quod 3 3. s. I. D. de Donat. adversus UNpianum in dict. I. qui e sy. D. de Sotat. Hic autem ob rvatione dignum est, Iulianum subtilitatem iuris rejecisse, & id, quod benignius erat, admisisse, ut in I.sita 1 3. D. de Liberis G poshumis. I. ita sI.D. ad L. MEL E dive se Procillejani subtilitatem ruris sequebantur , quod ab Antistio
Labeone illius scholae Principe acceperant; atque in praecipua videtur fuisse utriusque scholae juris auctorum discrepantia, quod Sabiniani aequum & bonum, seu id, quod benignius erat, sequerentur. Proculeiani jus strictum, neque enim Celsiis Pr culeianus istam aequi bonique disceptationem admittebat, LII Pum. 9 I. Siequitur 3. D. de Q. O. LEx xx r. IuLIANus Lib. 48. Digestorum.
O Udam existimaverunt . neque eum, qui decem peteret, e gendum ouinque accipere, G reiiqua persequi: neque eum, qui undam uiam diceret, partem duntaxat judicio perlequi. Sed in utraque causa humanius facturus videtur Praetor , factorem eo Heν ,e ad aeripiendum id, quod ineratur: eam ad osseium 6 us pertineat lites diminuere.
Haec lex iungenda est cum I. 8. D. Si pars hereae pet. ex eod. lib. 48. D. Iuliani. Ubi ait, posses'brem, cui facta est controversa totius hereditatis, posse partem hereditatis defendere, partem aliam cedere heredi scripto vel legitimo; hic autem Iulianus refert, quosdam aliter sensisse in actionibus in personam, & in speciali in rem actione, seu rei vindicatione. Finge , Τitius petebat a Maevio Io. Maevius s. offferebat. Non putabant,Τitium cogi s. accipere. Vel finge , Τitius a Maevio fundum petebat , si de parte fundi Maevius controversam non saceret, adhuc putabant, I itio landi totius petitionem competere . Ratio est,quod Qtutio eodem modo fieri debeat,quo obli- Iatio contracta est, L prout 8o.D.de Sosit.& quia minus commO-a esset creditori per partes facta solutio,Lpune 3.D. FamiLercisci Verumtamen Iulianus hic putat, Praetorem debere Τitium cog N a re
327쪽
roo ΕDMuNDus M ERILLI Us re, ut s.oblata a Maevio accipiat , idque minuendae litis gratia,
quod Praetor studere debet, oicujus I 3. I. se si 3. D. de Uufust. I. i.I. G pos 9.D e Novi operis nanciat. Valde adversari videtur LJuLanus I 3.I. erri 8. nde Actiomemti. I. qui pignori I'. D.de Pign.S mori .mtora 9. I. D. de uris, qui ous in locis creditor Qtutionem pecuniae sibi debitae
Per partes accipere non tenetur. Observare autem debemus, creditorem in h. I. a I. partem cogi
accipere jurisdictione , & potestate Praetoris, apud quem actio
postulabatur. Finge, postulabat Titius apud Praetorem actio nem adversus Maevium in Io. cum diceret sibi Maevium in eam summam esse ex contractu obligatum . Maevius non negabat, se debere Io. sed s.Titio osscrebat. Praetoris partes sunt ex sente
tia Iuliani, ut Τitium cogat s. accipere sibi oblata, in alia s. det Titio adversiam Maevium actionem, atque ita lis inter Τitium. & Maevium pro parte minuatur, Praetor id facere potest iuris. dictione sua, cum apud eum actio postulatur, quod non Permitteretur Iudici dato, seu delegato a Praetore . Praetores aliique habent jurisdictionem ,Iudices dati habent tantum notionem, LI. D e Re judiciata , .notionem IVS Magistratus possunt ad ionem denegare, I sit S sa 6. I. 4. D.Ex quibus cia Us majores , Ioi debitor 3 o. D. de Solutionib. Iudices dati coguntur iudicare , L. de qua 74. D.de Juiciis, quare f. I. a I. intelligere debemus , cum actio in iure, seu apud Praetorem postularetur , non si pars debiti apud Judicem delegatum oneratur , vel extra j
LEx XXII. ULPIANus Lib. g. ex Minitio. V Inum , quod mutuum datum erat, per Iudicem petitum e quoestum es, cujus temporis aestimario feret: utrum eum datum esset, an cum Atem eontestatu uisset , an cum res Diu caretur Z Sabinus respondit, s dictum esset, quo tempore redderetur , quan i tune isset: si non, quanti tune ) e m petitum effer . '' Interrogavi, cujus Dei pretium sequi oporteat y Respondit ,s convenisset, ut certo loco redderetur , quanti eo loco esset, 'si dictum non isset, goanti ubi esset petitum.
Res mutuo datae , veI condictione certi , vel condictione tri
328쪽
AD TIT. D. DE R Egus CREDIT Is ETC. IOIticiaria repeti possunt . Τriticiaria prodita est ad eas res petendas , quae pondere, numero, & mensera constant, puta Oleum, Vinum , triticum, & alias merces, excepta pecunia numerata, L. I. D. de Condict. tritie. Condictione certi intendimus rem mintuo datam nobis dari oporterer si vinum datum fuerit mutuum, ut Uinum reddatur, condimone triticiaria rei mutuo datae aest, mationem petimus, quia pretium mercis secundum tempora vamrietatem recipit, L ideo 3. D. de Eo, quod eerto Ioco, & fieri potest, ut vini mutuo dati, vel alterius mercis pretium auctum sit. Condictio certi est stricti iuris, condictio triticiaria est arbitraria, in qua arbitrio iudicis rem mutuo datam aestimare permittiatur . Haec autem lex refcrenda est ad condictionem triticiariam, quia sub δ. e. de omni condictione agitur. Finge, I itius vinum mutuum dederat Maevio, & ab eo Vinum condictione triticiaria petierat, non ut vinum, sed ut vini pretium, quod sertasse pluris erat, Maevius redderet . Qua rebatur, cujus temporis aestimatio fieri deberet , an contractus , seu cum vinum mutuum datum esset, an litis contestatae , seu cum vinum per judicem petitum esset, an rei iudicatae Z Iuli nus ex Sabino distinguit, an certo tempore vinum reddi convenerit , ut illius temporis aestimatio ineatur, I. Quotieris D. V. O. si vero nihil convenerit inter creditorem, & ciebitorem, litis contestatae tempus spectari oportere , ut ex eo tempore fiat aestimatio. Omnino convenit Sabino Cassius , utpote ejusdem
scholae, & Juliano Gaius , in L uuisna D.de Condict. triticiar. , tibi verba illa qoanti tune eum judieiuna acciperetur , intelligitur de litis contestatae tempore. Iudicium acceptum non est res iudicata, sed lis contestata, I. videamus 38. I actionem 7. D. de Usuris. Ratio, cum litis contestaate tempus spectetur , haec est , quod eo tempore, quo vinum, vel alia merx petitur, Qt- vi debeat, & ita illius temporis , quo Qlvi debet, fieri aestimatio. In iudiciis bonae fidei fit aestimatio ex tempore rei judicandae , non litis contestatae , I. 3. I. a. D.Commodati , quia tunc judex ex aequo, & bono aestimat , quod alterum alteri dare porteat, in bonae ei 3o.Inf. de M. Caeterum obstare h. I. vulgo existimant L penuis. D. de Condictione triticiaria, ubi fit aestimatio,quanti plurimi res fuerit a tempore morae factae, seu litis contestatae , ad tempus conde-
329쪽
Ioa EDMuNDus M ERILL Ius nationis, seu rei iudicatae r quod ita debet intelligi, si debitor moram fecerit, hic autem moram non fecerat , & propterea fit aestimatio tantum ex tempore litis contestatae , seu iudicii a cepti , non etiam quanti plurimi res fuerit a lite contestata actrem iudicatam. Et hoc quidem nonnullis scio placuisse , qui se ad obices Bute legi obiectos removendos antea exercuerunt. Verum quidem tentari potest , in utraque specie moram factam fuisse, tam in d. I. uis. D. de Condita triticiar. quam in B. I. Ia Τitius vinum mutuo datum per iudicem , seu apud iudicem petiit, Maevius passus est secum litem contestari, & condemnatus fuit. Sane in mora fuit Maevius, qui litem secum contestari passus est, L 3. in princip. D. de Usuris , L nemo 8a. I. I. D. de O. nam mora potest fieri ante litem contestatam , sta post litem contestatam mora certius facta deprehenditur , L fes G ia r. I. ante τ. D. de Petit. heredit. sed magis in mora suit Ma Uius post condemnationem , ita ut in utraque specie moram im tercessisse, dicendum sit. Sed ratio conciliandae d. I. penulti,nce cum B. Laa. aliter iniri potest constituta differentia , cum species certa petitur condictione triticiaria , veluti Stichus in L I. penuit. aut cum merces petuntur, ut in B. d. I. tiu. D. de Condict. triticiar. Primo
casu quando homo vel certa species petitur, fit aestimatio ex tempore morae , quanto post moram deterior ea res faeta est : secundo casu quando merx petitur, quae in suo genere functionem re cipit , fit aestimatio ex tempore litis contestatae , quo merx P
tita est , & dari debuit. Ratio disserentiae manifesta est satis, quia foecies certa perire, & deterior fieri potest , Is ex legati a 3. D.
de V. o. genus autem perire non potest , nec deterius fieri, cum semper ejusdem bonitatis vinum reddi debeat, L 3. D. h. t. D nique servus mercis appellatione non continetur , L mercis Ior. D. de V. S. quae iuncta est cum I. cum quis a a. D. de ObIigat. , T. ut ita manifesto appareat differentia , cum servus vel aliae merces petantur condictone triticiaria . Atque , ut compendio
quodam orationis quaestio illa de ineunda aestimatione rei debitae finiatur, sic distinguendum est. Cum agitur aditone ex stipulatu , sit aestimatio rei debitae extempore litis contestatae, L hominem 37. D.Mandati, Iliandum a8. D. de Novat. G Deis at. Et cum petitur condictione triticiaria
330쪽
An Τ iv. D. DE RE Bus CREDITIS ET . Io3ria vinum, frumentum, Vel aliae merces, h. I. I. uis. D. de Condict. trit. Si vero certa species petatur , puta vestis , Vel Stichus , fit aestimatio ex tempore commissae morae , d. I. p
nao. D. de Condiu triticiaria. Cum agitur ex bonae fidei iudiciis , vel agitur id, quod interest, & fit aestimatio, quanti pluriami res fuit, a tempore contraimas ad condemnationem, L.
sper vendit. 3. D. de M. emti, Io eritis a I. I.eum per Pendie. 3. D. eodem, vel agitur ad restitutionem rei debitae , & juratur in litem, tum fit aestimatio ex tempore rei iudicandae , d. I. 3. I. in hac a. D.Commodati. Ad vers. Interrogavi. Eadem hic est ratio temporis & loci, & in I. He. D. de cim dict. tritie. non tamen eadem semper, quia debitor , qui certa die solutulum se promisit, soloendo ante diem liberatur, Lquod certa o. D. de Sosition. I. eum tempus I 7. D. de R.J.At debitor, Qui cet to loco daturum se promisit, sesuendo alibi non liberatur,
it L Ex xx III. APRICΛNus Lib. a. Quaestionum.
- I eum seroum, qui tibi Ieratur i, quos mihi legatum posci sederim , G Dendiderim i mortuo eo , posse te mihi pretium
e. conaicere , d MLunus ait , quas ex re tua Iocupletiost acius sta. ia Monuimus in praefatione ad hunc titulum , agi sub B. t. de omni condietione, quare ista lex a 3. est de condiestione sine cam
Finge , quidam Titio legaverat servum per vindicationem. Maevius cum putaret sibi servum legatum esse , aliquanto tempore possedit, ac deinde Vendidit Sempronio e servus mortuus est apud Sempronium emtorem . Africanus ex Sententia Iuliani , cuius discipulus fuit, cuiusque autoritate in libris suis .aesionum plurimum utitur, ait, posse Τitium servi mortui pretium Maevio condicere. Legatus hic suerat servus per vindicationem, quo genere legati dominium recta via transibat ad legatarium, L