장음표시 사용
41쪽
eane : quis erat petitor λ Fannis . Luis remi Flavim. Suis judex Cluvius. Ex his unin mihi est testi roducendus qui pecuniam datam dicat: qisis ex his gravis in t sine contνο- versia, qui omnium iudicio comprobatus est μάex. Oc Euem
ru si ex sensu hyecim,equis Romaum est , si ex vita, homo clarissimu/; si ex re, udicem seu si; si ex veritate, id quo cire
poιuit,s debuit, dixit. Ibid. num. M. Mantlio Lalcio neis gas esse credendum i dic,aude, es tua contumacia, arroga sιa, mosque universa vox quid expectas i quam mox ego Luscium ct Manilium diιam ordine esse senatores, atate grandes, natu,
naiAra sanctos is religiosos. Pro Archia, num. 1. Κura borum snfirmari potes Heraclioe esse eum adbcriptum nisgabis i a deflvir flamma auctoritate ct religione . De L. Lucullus, qui se non opina . sed scire ; non audivisse ed vidisis; non inte fuisse sed egisse dieit. Ad unt Hieraclianses legati, nobilissimi homines,cte. Pro Flacco lepidissime tota contentione Cicero rejicit, eluditque testes Asiaticos, &Judaeos, & Romanos, a levitate suntentiar, & morum a robitate, & vilitate peisonarum: ubi abunde expressa comes exemplis quae supra diximus. Denique est&aliud testimonium praeter dIvinum,ut racula,auspicia, alicinationes, responsa Sacerdotum, Aruspicum, Conjectorum i a quo trahitur fides & argumentum sane firmissimum , nimirum ab oratione seu a verbis cujusque. sic Cic. pro Milon. adversus Clodium. Res erat miammeo exra : etenim palam dictitabat consulatum Miloni artapinon posse,vitam posse. Sitnimavit holsepe in Senatu, dixisin Contioner qui etiam Fannio fortissimo viro quaνenti ex eo, qua iste fureret Milona vivo , respondit triduo illum, ad flummum ruatriduo perisurum.
Vsus locorum. rQuis est usus locorum Resp. Desniti Is usus est,non
tantum,ut obscurae rei adferatur notitia, aut involuta
aliqua quaestio'explicetur, sed etiam ad amplificationes ,& descriptiones . praesertim illius definitionis,quae datur per causas, S estecta, per negationem & anirmationem
42쪽
Notatio ad vim &originem verborum, aut ad allusi& jocos adhibetur. Enumeratio partium ad oeconomiam orationis,uel totum explicatis partibus) clare oculis subjiciendum, & amplificandum scrUit. Genus valet ad excusandum crimen alicujus persoriar, avocando orationem ab Hypothesi ad Thesin et Item ad docendum, laudandum. & vituperandum. . SImitItudo & Dissimilitudo lucem affert rebus, ornatum argumentis, animis voluptatem. Usus comparationis assii rgit per exempla ad magnos mo
Repugnant um vero ac oppositorum usus est in amplitacationibus, ad refellendum ac prosandum ; item per antith ta ad ornatum orationis,& gratiam, & varietatem; tum ut res una per contrarium melius elucescat.
. Lape ac eleganter patent Adjuncta : Nam Illa animi , &l corporis,R sortunae, ad laudandum vel vituperandum; illa, temporis,& loci &facultatis,& signorum;vel ad narrandum,l vel probandum, vel confutandum, vel amplificandum, vel Idescribendum, vim habent ac splendorem. Idem est sere usus de antecedontibus & consequentibus ;praesertim ad suadendum,aut dissuadendum. Per causas &estem amplificamus: ac genus quidem demonstrativum ex rerum bene vel male gestarum causis cori stat: In deliberativo & judiciali per estecta & causas copiose probamus, confutamus,describimus Locis extrinsecis, ut praejudiciis, utimur ad eonfirmari dum & refellendum,si accedit auctoritas: in aliis vero, ut fama,ut tormentis,ut tabulis, tit jurejurando, ut testibus, pe sonarum probitas, oc improbitas spectari debet,& rerum ci cumstantiae expendi.
Medus variandi Argumenti. QVotuplex est modus variandae orationis ' Resp. Quintuplex. s. PerlocoS. 2. Per figuras. 3. Per argumen ineationes. 4. Per amplificationes. s. Ρcrassectus.
Varia idem argumentum per locos & figuras. Resp.
43쪽
hujus propositionis. v. G. Rhetorica est adolestenti expetenda, semplex argumentum a definitione, quia est ars benedicendi. Sic variabis ab enumeratione partium per Apostropham,
lescens , aut quanam tuo animo insidet de Metorica vinio tnum invenire,qua, quassionem probabilem reddant,expetendum pulm hac prima laus Metorica , res invenins in ordinem disribuera. Luid ornate eloqui Z ιd non summo sudio quarendum videmur s hac quoque docet Metorica. N forte memoriam non laudas,qua risontis .cogitatisque rebus, o, verbis a hιbetur, aut aritionem non ψιmm, qua summis oratoribu ct infimis magnam asseri dignitate at eadem ipsa Rhetorica memoria, o pronunitatιonis praceptrix es, ore quadam magi pra. aeuis igitur illam non expetat 3 quis, cte. Sic variabis a genere perHypota posim seu Ethopaeiam. me
quasa e auistis, ponite vosei ante oculos, quanto sudis artes axpetit optimuου quisque adolescens ; ut hic ne verberibus quiadem a contemplandis reb-.perquirendisque deterreatur,ut pul-δεω requirat ut aliquid β μiregaudeat ut aliis narrare gestat scernite ut nec valetudinis, nec rei familiaris habeat rationem. omniaque perpeti ardeat ipsa artis cognitione captus . es, cum maxrmis curis,s eum laboribua compensare eam quam ex diascendo capit voluptatem. Ωuod se tanta est innata adolescenti omnium artιum cupidiim,quanto ille desiderio tenebitur Rheto
Sic variabis a Comparatione,& exemplo per sustentationem, & prosopopaelam. Rhetoricascientia nulla res est pra-santior Nam quid antiqui maxime appetierunt ' an davitiarum amplitudivem Z an illeeebras voluptatum i an honoris umbram quidDemosthenes, quid Cicero . quid Hortensius.
quid innumerabiles alii sibi proposuerunι otium fortas o, quietem nolite si tenere. Luid gitur 3 loquantur Us e, re--πι cane. Aussi adole icens horum orationem , tametsi sicripta legeris. Opes,volvim, h'nor eaduca sunt , fluxa, Rhetoriea serentiasempiterna: seanc tu sed are, in hac una excellere ρuia chrum put , UUcire autem turpe ducito, nullus nos labor ab ilia terruit,nusivi siomnin, O c.
44쪽
Miumvetμυμ .vel cum paucis possit facera i aut tam jumas dum cognitu,atque a ritu, quam sapientibin sententiis, gravi-ι-que verbis ornata oratio, , perpolita aut tam potens si tamque magnificum, quampo uti motu ,iudicum religiones.s natua gravιtatem,unius or trone eonverti Z iterum, ὁ suavis ia dux is comes Metorica l νu adobscentiam alis, tusena- ψctutem oblectas,ru secundas res ornaε, νu a arsis perfugium a Fiatratu prabes, tu delectas domi, non impedis foris, prenoctis nobiscum,ctc. Sic variabis)b adsunctis & consequentibus per prolepsim, ilicentiam,concessionem : Dicet fortabie quis=iam: aeuid hoc omnis adola cens trahitur ct ducitur ingenuis studiis atque a libus Rhetorica ' Disscile sit βοι affirmare dicam tamen tib - νὴ quo entio,inmagna vocis contentione dicam, ut pluresura inant,non ex opsimu dolescentem esse istum , qui Metoricam non attigis . limina : prasertim si nequo arm ipsi, nequa inge- auum,neque valetudo,sicuε, te με, occasio, modus, saeuis- sturinri risit. I tu. quanis ita sentussam artem rsuo. Sejus suritionem a*ernara : verum,qua tibi laus erit viro mianime ρινito 3 qua dignitas obveniat qui honoras ' qua prae νὴ facta dictaqua seni autem qua gravitaW, quod consilium,cte. Pluribus exemplis supersedeo,ne sim longior. De variam da argumentatione,amplificatione, affectu, vide suo loco.
Uando jam eruta sunt e locis argumenta,pro ximum est ea explicare, & arte quadam tractare,quo majorem vim habeant: nam ex s se ieiuna sunt &imbecilla, nisi accedit argumentatio, quae nervus est orationis.
Quid est argumeneatio ' Resp Est artificiosa aviumenti explicatio. Argumentati o distinguitur ab argumen min eo quod ar mentatio sit modus, seu ratio,
45쪽
qua explicatur argumentum: argumentum vero sit maioria argumentatiΟΠΙS. Cic. in Part.
Quae sunt argumentationis speciest Resp. s ollismus, QR raciocinatio mhymema,Co lectio, Solites IEHaerema Inductio.
QUid est syllogismus ' Resp Est,cum argumenti loco a
sertur ratio quaedam communis & notior ad proba dum. Quintil. lib. 7. c. g. V. G. cum loco hujus argumenti, Rhetorica est amplectenda, quia est ars honesta, haec ratio communis & notior ad probandum affertur, omnis ars honeissa es amplectenda: tunc assumitur Rhetorica es ars honesta: concluditur, euo Rhetorica es amplectenda. Similiter : fugiaenda est voluptas. quia r se Horatio, nocet empta dolore. argumentum est ab eflectis: Argumentatio vero syllogistica est,&c. Suidquid nocet, effugiendum, nocet empta dolore luptari igitur fugienda est. Ex his advertc,Syllogismum constare duabus propositi nibus, Majori scilicet & Μinori, S praeterea Conclusione. Najor propositio lic appellatur, quia ex ea vis praecipua a gumentationis emanat, videlicea ratio communis, & notior ad probandum. Μinor propositio aliter dicitur Assumptio, quia in ea id , quod allatum est ad rem probandam , sive propositionis argumentum assumitur. Conclusio seu Complexio est, quae id, quod ex tota argumentatione co cluditur, breviter colligit. Quid est ratiocinatio Resp. Est Syllogisinus persectissi mus, suis omnibus constans partibus. Quot sunt Ratiocinationis partes t Resp. Philosophi tres numerant &est simpliciter Syllogismus Rhetores quinque &est persectissimus Syllogismus I Pars est propositio rei, quam vocant Majorem, de qua superius. 2. Propositionis ratio. 3. Assumptio, quam vocant Minorem. ο Assumptionis ratio. F. Complexio. verbi Gratia : Si velis ostendere mundum Optime providentia gubernari , sic
46쪽
sic tripartita ratiocinatione uti potes: Ruod consilio se ρω-
quinque partita ratiocinatione uteris, a cuique propositioni subiecta ratione : Suod consilio , providentia regis., opintime regitur; exercitu3 eurm is,cui prusim es sapiens Imparator eommodissi e regιtur. Mun s autem consitio es providentsa νσιtων; nam, signorum obιι- e, ortus, qui desini. tum quendam ord3nem serv m. . annua stommutationes, qua ad utilitatem rerum omnrum sunt accommodata, Iapiamus mum aliquodnumera esse osen ut, a quo regumur : pyoviden tia agitur mundin optimὲ admmsratur. Verum datur praeterea ratiocinatio quadripartita, cum aut proponimus, aut assumimus sine probationc, ut praeclare Cicero ostendit lib. I . de Inventione, hoc eJus exemplum e-
stoe Eui venumero nos per fidem fessierunt, eorum orationi fidem habere non debemm siquid enim pesdia aliorum Arri
menti acceperimus, nemo erit prater nosmetr os, quem jure ac-eusare ρossimus. Ac primum quidem decipi incommodum est. iterum stultum, tertium turpe. Carthaginenses aurem persaρὸ nos fefellerunt: Summa Urtur mentra est, in νorum fide hyemhabore,quorum perfidia toties deceptuιβ. ubi vides alium ptionis probationem S expositionem deesse. Quid in ratiocinatione cavcndum est ι Resp. ut vitetur similitudo,quae satietatis est mater,non semper a propositi ne ordiendum est,sed inter uri a complexione, ab Assumptione nonnunquam omittenda saepe probatio,quando propositio clara est: Deinde quaelibet propositIo illustrari debet variis fieturis,amplificationibus & lGcis Rhetoricae: sine his enim languida est argumentatio. ' Quare totie oriari possunt situ ulae argumentationis partes, quot sunt figurae sententiarum, ut interrogando, exclamando, praetereundo, communicando,&c.
ctus,vel ut alii definiunt, Syllogi imi pars, quia altera ex duabus propositionibus constat,illi deest sive Major, , sive
47쪽
sive Minor, Quintil. tib. s.c. I . Cic. in Topic. ut Rhetor;ca est ars; igitur expetenda. Cic. pro Coelio : isque scitote. Iudaces,eas cupidixates,qua GA untur Caelio, atque Baestudia. de quabus dissuto,nam ficile in eodem homine esseposse. Visit Syllogismus : Non possunt in eo, in quo esssummius in diorum amor,se s prava cupiditates s In Coebo est summus stadiorum amor: non possunt ergo in eo esse prava supiditates.
Quid est Collectio' Resp.ra argumentatio, quaequInm
habet partes. I. Propositionem. 2. Rationcm propotatiqpis: 3. Rationis confirmationem. q. Exornais ionem confirmationis. s. Denique compi ionem. Exemplum est haec propositio: Pravorum consortia secut adolescen tibus vitanda. Ratio, quia hae alas celeritaν eorem 'itur hu-j-mod consoniis. Confirmatio, deficit enim ratione es con filio hae at vi , tum adolescensis voluntaι , quam es cceca proelivu in vitium s Exornatio, At qua ego nutum copulum. nudam char bdim tot tantisque navigantrum naufragιis ιUamem puto, quam sudpravorum consoνιium fuit perditum ac prostigatun d casum, perniciemque adolescentum. Complexio. pravorum urtur consortia Iunt adolescentibm vitanda Vide exempla per ae colleciti ais in a. & s. Catalinariae nam harum duarum orationum analysis est aperta Collectio. Ac in polirema quidem propositio est illa : Hic diu unticatione Deorum est calebrandus. Ratio, quιa Cicero βο-ἀe Rempubi conservavrt. Confirmatio, nam Catabaaνram conjuvatronem manifese comperit. Exornatio, sam autem eonjurationem longe omnium periculosissimam, crudetisnmam que sine turernecione ςιvium, togatin Consit, brevi rem . . pore exιinxit. Complexio, ergo hic dies, sec.
SoriteL, Uid est. Sorites 3 Resp. Est argumentatio, qua multis congestis propositionibui veluti gradatim & coace . ' vatim
48쪽
vatim collectis aliquid insertur, Cu .lib. 2.de Divisat. exemplum sit: Si prator pecuniam dedit,ut es scriptum , a quassora numeravit. quastor a publisa mensa,publica mensa ex vectetati aut ea trabuto ergosiprator pecuniam darit,ex vectgati dedis. . Alterum exemplum sit: Africano virtutem andustria, virtus gloriam,gloria simulos comparavit , litur Africano industria amulos comparavit. ' Sed hoc argumentandi genus tape solet esu fallax & capstiosum, ut hoc: Bibliopola mulsea babet Abros, eosque sape volviι 1, quι aucem bros Ape evoluit, ηυultum studerclio MLt- studet. doctud e vit, eris Bibliopola Actus evadit. sic Stoici fallaciter concludebant omne , q-fria Ariatione bonum esset,esse honestum : Si bonum, estur optabile, expa sen mi Favatendum, dignitatem habas , si dignitatem --ιet,laudabile est ; si audabile, honestum ι igiιur se bonum est, honesum est. HIc tertia consecutio est vitiosa , multa enim sunt Expete oda,quae dignitatem non habent,ut nonnulla umlia,& alia q uaedam jucunda. Quare cavendum , ne in discursu aliquid non legitimum admittatur,aut minus consequens ex alio.
Dilemma. Quid est Dilemma ' Resp. Est argumentatio , qua
utrumvis concesieris, reprehenditur. Cic. de Invens. Bb. s. Idem in Pison. vel ιrιumphr, vel prada eviditas te ad provincιam petendam rap ebat ; noo triumphs ut tutὸ proueris ue ergo prada. implacabiles sunt ιracundia, humma est aeerbis ras: sin auram exorabitissumma lenitas.
Atquivalet hoc Dalemma huic ratiocinationi: Nae dabat esse acerb- homo,nee lenis, seo irascitur, erit alteruter e vel enim non patietur placari iracundiam suam, se acerbus erit: vel eam exorari et,ct Iemis appellabitur; non ergo debet trasci.' - Vide pulchrum Dilcmma pro Quinctio. num. 8 I. An a sequam posivisi, ut bona possideres, nisisti qui curarant, ut domissu de suo fundo deserareιur Z ulmmlibet eliger alterum incredibile est,alterum nefarium, ante hoc tempus utrumque inaudisum. Sexcenta millia passuum vis tile decursa biduo i
49쪽
artis infirmatione diluitur. Sic propositum Dilemma dis solvituri Sι-ρlaeariles sunt tracundia,mοδε justa ira, eam sas scura ct confirmata, summa justitia est.&placabiles.mod θ ήρουν honesta parcendi oeeam, summa lenitas.
50쪽
1 Fit plurium similitudinum seu comparationum CD peltione, ut: Ouis optimus arborum fructus,mst qua dulaus uanam Iumma pulchritudo,nisi eaon qua Omma sinem menta perfecto intar se ordine congentiunt quanam ergo pr- stantisma virtutum.nisiprudenιιa vj- inter cauras M. ainsuausimhctfulgor eximsus,ct ordo perfectus.1. Fit inductio exemplowum ab uno simili, argument 'mur ad aliud, ut: Servilius Ahala, qui ροι deror Spuri taret Ilum,non es condemnatus: ne,ιριtur Milo, qus Clodium Q Melio steteratiorem occissit,morte mulctandua o . Animadverte exemplum essὸ inductionem impersectam, quia inductio a pluribus similibus,exe plum ab uno tantum
y pubhthhin, est Ist, Ciceronis inductio pluribus 'exe
plis,paradoxo. I. Rurbm gradιμε Romulus a conrit m -- lum i quibus autem Numa Pompilim num rebus gestu atque virtutibuου Τ smitro reliquos Reges et Iunt enim pares ιnter se, prater Tarquinium verbum. Bruto v o in uberanda patram
sum fuisse viriatur 3 qua res ad necem Por cena QMutrum am pusisne ura oesalutis fluat qua ros Horatium Cassitem con ιν a emines hostium copias tenuisinponιe solum quamu patrem Detium, quod filium devovit oreo, immisit an armataη Θ sum comi quid eontinentia C. bricis 3 quidlesertas vιotvi M. Curii sequebatur Z quid duo propugaacula belli p-ναι Cn. O LScipiones,qui Carthaginensium adventum corporibuεμιελιενι lud um pinaverunt i quid Africanus Minor quid Maior 3 quid inter horum atates inrajec in Catos qu3a sn-merabiles abi nam domoscis exemplis abundamuεὶ an putamin horum quemquam cogitasse quidquam ιn vita θοιμ'.
tandum,nis quod laudabito os, ct praciarum v daretur
UIs est usus argumentationum i Resp. Syllogismus, 3 seu Ratiocinatio servit exornationi & amplificationi, ubi res ample dicenda est. csese per theses, probationesque explicanda, praecipue in sonere demonstrativo & de