장음표시 사용
61쪽
re. Videres refertatecta,ac laborantia, oppletas via angustam qua tramitem relictum tibi.alacrem hine inde oeulum, ubique par gaudium paremque clamo=em. Caciero adfert etiam insignem ab Enumeratione partium amplificationem post redi tum ad Quirites. n. 22. cum se magis quam ante rebus Omnibus delectari dicit. .' -
amplisicatio rerum per incrementum.
Quid est amplificatio rerum per incrementum ' Resp.
Est cum per gradus crescit oratio, vid summum per venit.Ruintri lib. f. c. .. Quot modis fit Resp. i. cum in ipso contextu & curi orationis sempxr aliquid priore maius insequitur. ut pro
Rosc. petimus abs te M. Fanni, a vobisque , judices, ut quam acerrιme malefieri urnicatis, ut quam fortisime homini AEaudarissimis re stasis, ut hoc cogitem nisiin ka causa, qui ve fler animus sit,ostendati eoprorumpere hominum cupiditatem, es seerus, audaciam, ut non modo clam . veνum etiam lac,in foro, an e Tribunal tuum. M. Fanni, ante pedes vestros,judic s.
. iniar ipsa substitia cades futura sint. Gradus sunt,elam,in foro. anta tribunahpedes, inter subsectis. Itean a Philip . in istis
faueibus . sis lateribus. ista gladiatoria totivi corporis firmi tate tantum vini in via nuptiis exhauservi, ut tibi necessaei et in populi Rom. Vco pectu, negotium publicum gerem -- mere postridie. O rom non movi visu foedam, sed Miam audi orti l si 1nter ι uenam in tuis immanibuου illis poculis hoo tibi aeeiis disset, uis non turpe duceretnu coetu vero popu5Rom. Iotium publicum gerens magister equitum,eus ructare turpe esset. is v mansfrustis oeulentis , ct vinum redolentιbuis gremium suum ct totum tribunal implevit. Habent singula incrementum: per se enim turpe erat, vel non in coetu populi Rom. vomere,vel si nullum negotium gereret, vel si non publictim, vessi non magister equitum, a. Cum ea quae minora sunt,magna facimuς,ut quod ulti mo loco ponitur, maximum esse videatur. Ita Cic. In Verrem. μοιοπι, es vincire ciNem Rom.helm,verberare ἔ pro e parris
62쪽
parricidium, necare, qudd dιcam in erue em talura rnihil a vi jam videtuν ad hane amentiam , improbitatem, crudetitatem isque posse. Huc refertur extenuatio clim praecedentia, quae vere maxima sunt, elevamus , ut quod sequitur majus appareat. Cicero 7. Uerriri. in cundem verrem. Levιa sunt inhorreo erimina si metism metarum Noa chin nobilis ima ei vitatis presso redemit: humanum aliud ne eondemnaretur, pa-etanias dedit: usitatum est,non vult populus Rom. obsoletis criamrnibus accusari Uerrem , nova postulat, ruaudita desideras.
Amplificatio rerum per Ratiocinationem. QVomodo fit Amplificatio per Ratiocinationem' Resp.
cum aliud augetur ut aliud crescat aeuintal Bb. 8.e .Sic hostis sortitudo & virtus. U.g. Hannibalis extolli potest, ut major victoris gloria, v, C. Scipionis crescat. ita Virgilius Turnum laudat,ut major AEneas appareat. Sic not tyranni crudalitatem describimus , ut elucescat Martyris constantia. Cicero 7. Uerr. n. 138. & seq. ampliscat supplicia civium Rom. ut major crudelitas Uerm appareat, qui illa inflixit. Et pro L. Manil. num. 6 dea 6 augetur gravitas & periculum belli Asiatici,ut crescat imperatoris deligendi virtus. Item num. 3 . ex periculis damnisque belli, praedonum,essem tur virtus Cn. Pompeii,qui illud bellum confecit,
a mplisicatio rerum per Comparatιonem. Quomodo fit amplificatio per comparationem 3 Resp.
cuin exempla similiaque quaerimus, quorum comparatione res, quam attollere cupimus , maxima videatur. Ruintil tib Cic. i. Catii. An verbuis ampli ImmScipio Gracebam mediocriter labefactantem statum Reip. privatuo interfeιt: Catilinam orbem trera cada at ua incendiis stare cupient em nos Consulet perferam. δ
63쪽
me nota ex Quintiliano non modo tota totIs,sed etiam partes partibus comparari: nam & Catilina Graccho , &stat us Reipub. orbi terrae, & mediocris labesa latio caedi, 8e incendiis,&privatus Consulibus comparatur '3. Catil. idem Tullius conjurationem a se editiummamplificat insigni comparatione quinque tallorum' civΠlium, quaeinivium sanguine redundarunt. Num. V. recor-- damini, iuuarιtes,omnes civiles dissensiones, Sc. Sic pro leg. Man. n. 35. integritas ac temperantia Cn. Pompeii comparatione aliorum Imperatorum offertur. Et ibid. num. 42. selicitas e jusdem Pompeii amplificatur comparatione fortunae magnorum imperatorum :
UM Amplificationis, is quomodo disserat ab Ar
Quis est usus amplificationis, & quomodo differt ab ar
gumentatione ' Resp. Differt tribus et Paetiarium Et quent. Ampi c.Def. spuncto I. I. Materia: nam adhibetur argumentatio ad omnia quae stionum genora z amplificatio vero non nisi ad res magnas S graviores Causas , in quibus est aliquid maxime calamit sum, indignum , laetum , triste, sormidandum , amabile, o ptandum. . id. Tractationer nam argumentatio magis presse & a gute proponat, ac sedate fertur initar amnis leniter fluentis; amplifica tis fuse S graviter explicat,& pelagi in morem intumescit figuris &a flectibus. 3. Fine di lcrepat: nam finis proprius & proximus argu mentationis est facere fidem, seu intelligentiam convincere: amplificationis vero movcre vesuntatem : unde non nasim jam bene exposita N confirmata adhibetur. Servit tamen & fidei faciendae, quia. ubi exarsit auditor, morumque concepit, multo firmius quam ante rebus crodiatis adhaerescit.
64쪽
Ee est praestantissima pars inventionis , ut orator animi affectus Inotusque regat : nam cum inhoc consistat eloquentia latis & triumphus, ut in animos dominetur, atque idcirco regina flexanima vocetur a Cicerone, 'nunquam Imperitus & siccus Orator coetus hominum tenebit, nec vim afferet animis,qui non istam
tractandorum aflectuum artem noverit.
Quid est a flectus ' est motus animi ex apprehensione boni vel mali exortus. aeuistiGrb εα,2. Agricola lib.Lc.I. Quotuplex est aflectus t Resp. Duplex: alter lenis,qui plaiseide assicit animum: alter vehemens, qui acriter, & vehementer impellit. Quot sunt assectus 3 Resp. Secundum aliquos authorest sunt undecim Sex in appetitu concupiscibili, amor,deside rium & raudium circa bonum; odium, fuga ,&tristitia circ. Ca malum: quinque in appetitu irascibili, spes ac desperatio circa bonum arduum ; timor & audacia, & ira circa malum Itidem arduum. Uerum de numero Affectuum plures sunt sententiae: alii undecim, ut S. Thomas; alis quatuor, ut Cncero. S Boetius; alii duos, ut Plato ι alii vigini numerant. Hi a nobis ordiri affectus secrenenturi Amor . Desiderium, odium Fuga,Ira, Mansuetudo, Tristitia. Commsseratio, Indignatio, Invidia Spes, Confidentia, Desperatio, Timor, Gaudium, sinulatio Pudor. .
Quid est Arrior .& quomodo movetur' Resp. . familiais
ri consuetudine, benevolentia Wmorum similitudine, probitate ac virtute, beneficentia, bono denique ii nestri ac utibias jucundo. Aristot q. Amor au E ' tem
65쪽
tem est asectus quo alicui, quae bona existimantur, mus, eaque efficere studemus ejus,quem diligimus, causa. Sic Tullius 4. Catil. amorem suum in cives suos patriam . que testatur : niso P. G. .n me omnium vest mora atquaosulos esse conversos: viaeo vos non seram de vestνo ac Reip.
ros. Est mihι jucunda in malis, is grata ru dolore vesira ergama voluntas et Ied eam ρεr Deos ιmmortales qua se , depon ιε, atque obitisalutu mea,de vobis ae de liberis vestris e Iiιaιe. Mihi quidem si hac conditio Conseδει ih data ess, ut omnes acerbιtates, omnes dolores. crupatusque perferrem: fνam non selum fortiter, varum etiam hianter. dummodo meti laboribuis vobis, populoqua Rom. dign/im sal qua p-- matur. 6. Phili p. num. 17. An ego non provideam meis civibus' non dati nocte que de vestia libertata, de Reip. saiata .ogitem y quid enim non debeo vobis, quem vos h3minem a se or sum hominibus nobilissimu omnιbm honorib- pratutissis 3 an ingraι- sum' quis minus/ quι partis honoribua eosdem gessi inforo laboνes, quos in palandis. rudis in Ro. t quis exercιι ειον qui vulnιι jam annos bella gelam cum amprobis c/-bus : quamobrem Quirales, eoAsilio q-ntum potero. excuba-bopro vobu. Pro Milone quam insigniter tractat hunc assi ctum. num. 9 Primum sui amici commendat sortitudinem, propter quam misericordia & amore dignus est . Notite si innofro omnium fletα nusiam Lub γmam assexsu Milonus si vultumsempiroundem. si vocem, si orationem sabilem ae non mutatam videtis , hoc minus ει parcere ἱ atque haud scio, an musto erram sit a uvan m magis oec. Mox Rathetica prosopopoeia charitatem Milonis & meritat erga patriam stendit : Mequιήem. judices, examinatis νnterimune ha voces Munis. qum audio Udae, se quιb- ιntersum quotid/o 2 valeant , ιnquit, valeaut civeέ mei. oec. Exesa- matione etiam illa merita recenset et ὀ frustra, inqμνα, suseoli mei labores'. ὀspes fallacesi ὀ cogitaraones in es mea lego cum trabunus pu bis cyc. Deinde altera prosopopoeia Tullius intimum dolorem suum pramunciat, si non abiblvitur Milo num i Oo. Has iumecumis e his absentum, sed jodem audient:.m, λι μνracum Milo : T. quidemsc. Γum Laetatur se nullius unquam ossicii, aut per1cul, , aut molias Occasio m ejus, ' causa
66쪽
causa praetermisisse i nune me una consolario sustentat, quod ιG. o Tite Anni, nuctum a me amoris, nullum studii, nullum pietatis omium defuit. ora rnimisistin potentium pro te appetiavi, ego ροι. Quamlibet fortunam amici ducIt suam: quid jam restat quid habeo,quod dieam quid faciam pro tuis in me meritis,nisi ut eam fortunam , quacumque erit tua, ducam meam 8 non recuso,non abnuo, ως. undique periclitanti amico implo rat auxilium, judices obtestatur, milites appellat, qui isti judicio praesident. Ruia v/s, judicas, quo tandem animo'. sc. Vos, vos appelio fortissimi viri, qui. Sc. Sortem suam deplorat, dubitans quid respondebit, liberis & Fratri. Si per eos, judicas, per quos revocat. est in atriam, retinere is patria Mionem non possiti ὀ me miserum l . me infelia
Reditum etiam suismaccusat. si causa est exitii Milonita' xuodnam ι one σι tantum sielm aut quod in me tantum Dis cinus admisi , cto. Denique passim exclamatione Sc apostr pha ad Deos immortales, ad judices, ad patriam, testatur quantum amet Milonem. O Dii cnmortales, fortem. ct a vobis. Iudices,conservandum virum,Sc. ccine vir patria natus usquam nisi in patria morietur cio terram illam beatam, qua hunc virum exceperit s. Postremo affectum lachrymis abrumpit: sed ιι sit; nequa enim pra Meh misjam loqui possum, me. Vide perorationes pro L. Flacco, S pro Cn. Plancio, quae suavissune etiam a morem spirant, & mirifice declarant ejus causas & effectar atque hic aflectus excitatur iv oratione defensiva.
ni absentis quatenus bonii cesp. Movetur sere ut amor, honestate ac laude, bono, jucundo vel utili: 3.Catil. Cicero gloriam desiderat,st supplicatIonem Deorum ob conservatam a se Rem p. num. 26. quibus pro tantis rebus, aeuirites nullum ego A vobis pramium virtutis, nullum insigne hono ru , nullum monumentum laudis postulo,prater quam βψm diri moriam sempiternam. In animu ego vestris omm E ι trium
67쪽
triumphos meos, omnia ornamenta honoris, monumentasti
Laudis insignia condita se collocata volo , nihil, sc. Curtium lib. 9. Alexander desideria militum excitat ab is Daque non tam ad gloriam vos duco , quam ad pradam, Et arsis, qui opes, quus istud mare littoribus invιhit, referatis ira patriam, digni qui nihil inexpertum, nihilmetu omissum ra
Per vos, gloriamque vestram, qua humanum fassi a
uestitis, perque es, mea in vos , ct in me ursera mertia, g ι- invicti contendimud, oro qua offus ne humanarum rer Maeare tuos adeunἰem alumnum, commilitonemque mesrum, dicam regem desieratis.
Cicero pro domo sua vehementer desiderat . ut ponti Cessibi arcam & domum reaediscent, quam Clodius co
tra jus ac religionem everterat, num. Ioo. Sin mea Gmmam
modo mihi non νedditur ,sedariam morumentum prabet inim co doloris mea ,s elarissui . publica calamitatu, quHeri . r j Aunc reditum potius, 'uam poenam siempiterna putat in em Pectu prater ea ι oram urbis domin est mea, pontifices : in qu A manet illud non monumentum urbis. sied sepulchrum inam nomιne inscriptum, demigrandumpotiusGliquo est, quam 'ιitandum in ea urbe, in qua trophaa, is de me, o, de Rep viata deam consitΜω. an ego tantam aut animi duritiem haberi rem oeulorum impudentiam hostim, ut cuius urbis μνvatore. me esse senatus omnium assensu totiευudiearat, in ea possimis eueri domum meam eversam non ab mimico meo, sed ab hostia rommuni, se ab eodem extructam ct positam in oculis cimita ris. ne unquam eonquiescerepossit exin bonorum 8 s. Rursus. in peroratIone hAc unice precatur a Diis & judicibus, ut incedes suas restituatur num. I 4. Suatropter si Piis immortalibus Venatui, si populo Rom. si cuncta Italia, si Mi ovinciis.
si exteris nationibuι ,sivobi etipsis, qui in mea lalute principem siemper locum auctoritatemqVe tenusis,gratum es, Deuπ- dum meum reditum intelligesis esse quase , obtesorqua vos. pontifices,ut me, quem auctoritate,siurio. sententis restituim nunc quoniam senarus ita vult, manibus quoque vesru in s dibsu meis codocetu. Haec passio, uti amor, sepe est vehemens, suspirat, gemit,timet, optat,somnum no' capit, expostulat, poenitet, est Iruspicax,Impatiens, audax,ae ra. tacitandus vero potisse
senum luc assectus in oratione ita ria. ,
68쪽
ARTICULUS III. - iodium, Fuga. inomodo odium excitaturi Resp. Sicut odium & ejue
definitio cognoscitur ex amore , cui respondct ex ad verso , ita illius concitandi ratio, videlicet ex injuria acce pia , damn6que in bonis animi vel corporis , vel fortu-1Ve,deinde ex improbitate ac vitiis , siquid ab aliquos actum superbe, fastidiose, crudeliter, libidinose , audacter , avare. impIe, Sc. Hi sunt enim somites odii. Aristot.lib.a .c. Affectus generi vituperativo familiaras. Praeclare Cicero pro P. Quinctio fraudulentum Naevium, & iniquum proscriptorem bonorum vocat in odium. num. s 6. Non ilubriavi, inquit, cum vadimonium defretum esset, bona pro*ribere, ιmprobe: verum quoniam id ιι bi arro
gas, ct concedi postulas, consedamus. Ωuiasinun Eam des νωι ὶ sit rauctabs te tota per siummam fraudem O malitiam
fm s quidse tibi vadimonium oramino cumΩuoactio nullum fuit quo te nomine appesierim e i=ρrobum t at etiamsi dest tum vadimonium esset, tamen in ista postulationa ct probora prione bonorum improbissimus reperiobare. Malitrosum non nasga frauduisntum .1am id quidem arrum tibi, O praciarum
putast audaeem λ cupidum i perfidiosumi vulgaria is obsolata
sunt, res mutem novabis inaudita. Suid ergo est y vereor, scis Pro domo sua invisam reddit religionem Clodii.'nu. Ioq. O Dii Immortales vos enim hac audire eupio P. Clod. vestra sacra curat Θ vestrum numen horret ' res omnes humanas, reli rione vestrά eontineri putat hie non illudit authoritati horum omnium, qui adsunt ,-mmorum virorum y non vestra ponti- flere , gravitate abutitur 3 ex isto ore religionis vectum exeide re aut plabipotest ; cum tu eodem ore aecusando fimatum, quod severe da religiona deeeminet impurissime teterrimeque viola pi. .ustreisecte.Sii militer Philip . num. 68. contra Anto nium. O audaeiam immanem l tu ἰngredi illam domum ausimos i tu istud sancti mum limen intrare, tu illarum adium viis Penatibus os importunissimum oti dere ρ quam domum aliquamdiu aspicere potevat, nemo sine lachr mis praterire, hae tain dam tamdiu diversari non pudet an tu illa vestibula. νο-
stra, stalia cum allaxisti domum tuam te introire putaι Τ fieri
69쪽
non potes, quamvis etiamsi a mento ,sine sensu sis , ut er: --
mente.O tua, re tuos nostι. Denique 7. Verrina insigne odium Orator conflat Ver ri, propter ejus crimina, praecipue impietatem adversus Deos, in peroratione, quae est elegans & hoc loco digna,nisi longior. Quomodo suga movetur R. fuga ex odio prosecta tendit in malum , sive a malo rccedere sugiendo ac detestando conatur. Inde oritur inimicitia complectens odium, iram; ut vel expotatur ultio, vel poe a optetur altori, infligaturque.Quare fuga communes locos squos vide suo loc
inomodo movetur ira ' Resp. ira ab odio vix dissere;
nam odium est inveterata ira; Ira autem est libido puniendi ejus,qui videatur laesisse injuria. 2 g. . Quare iisdem sere industriis ae robus commόvetur ira, atque odium. utraque passio habet haec effecta, indignari, despicere, Imprecari, ulcisci, exprobrare , convitiari, mi nari, impotenter efferri, dissimulare, laetari, nec expleri adversis inimici. Vide haec eflecta eleganter expressa in Medea Atreo apud Senecam: Item apud Virgilium, in Ju- none lib. I. & Didone lib. 4 AEneid. Excellunt enim Poetae in describendis his affectibus.
Quomodo mansuetudo sive clementia commovetur' Resp. mansuetudo, irae c traria, definitur ab Aristot. a. Rhet.cap. 3. depressio, atque sedatis irae. Facit ad mansuetudinem I. Deposita injuriae damnique suspicio. Sic Ciccto pro Diot. pro Μarcello, pro Ligario mansuetudine veniaque dignos putat istos, qui praeter voluntatem, vel errore humano decepti, vel necessit ace coacti in Casarem aliquid deliquerunt. Nam pro Marcello Num. 13. Atque hoc C. CaserisIudicium. P. C quam late pateat, attenvite; omnes enim quot ad illa arma fato sumin aeescio quo Reip misero fis- notoque compulsi is si aliqua culpa tenemur erroris humani, I lere cerae liberatVumus: Nam cum M. Marcellum depra-c4nti is
70쪽
sentibus vobis Re'. eonservavit , memet mihi , e, item Rei. tub. mesto deprecante, reliquos a Uimos viros, ct sebi ipsise, patria reddidit i quorum S frequentiam, is dignitatem foe ipso in eo usu vrdetis et non iste hostes induxit in curiam, judieavit a plerisque ignoratione porrus c, falso,atque inani metu, quam cupiditate, aut crudetitate eivile bellum ossea
a. Facit ad mansuetudinem culpae consessio & dolor , ut pro Ligar. num. 3 . Ad iudicem sic vi seler , sed ego ad D-τrem loquor . erravi , temere feci, poenitet, ad clementiam
suam eon gio edebat ventam peto, ut ignoscas, oro. Si nemo
impetrami,arroganter risi plurimi, ru irim fer opem, qui spem Gius . 3. Facit ad mansuetudinem humilitas & animi demi so, ut pro Publ. invio. num. 96. quorum sape ct diu ad
p aere in iis at in . oblec ans per Deos immortales, ut aut so ου- Iure contenderent, aut myuriam sine ignominia sH -- ρεπενant: Deinda ipsius inimici vultum siverbi*mum flubiit, innita Sex. Nevis tachr mans monum avrehendit in ρνopinquorum bonis prostribendis exercitutam, obseeravit per fratris fui mortur eιnerem , per Nomen propiπquitatu , ρεν insin conmyugem , liberos, quib- propior P Ouintio nemo es, ut ali quando miserieordiam caperet aliquam si non propinquitaris. ae alatu Aa; si non hominis, at humanitatis rationem habaa Uet,ctc. )η. Facit ad mansuetudinem probitatis Oommendatio, ut pro Rosc. Amer. num. 39. Patrem occidit Sex. Rosei. vis, mo8 me. Affectus Vero hic potissimum movendus in ora . tione generis Iud defensiva. - .
Coministratio.QVomodo commovetur commiseratio, quae est aegri
ludo ex malo alterius injuria laborantis Resp. r. commutatione florentas fortunae in a/versam. 2. Morte& orbitate propinquorum. 3. Corporum vexatione& morbis. 4. Egestate. s. Et mayime adjunctis vel personaes et ara, si innocens , si bene morita; vel loci, sin exilio aut solitudine , aut carcere; vel temporis, si in senectute . aut tenora aetate, aut diu; vel finis,li Dei aut Iustitiae causa quis . assi igitur. Ariss lib. 2. . S. Ciam