장음표시 사용
81쪽
Uicti a Germanis plures quiescunt. Retotius praec
pue. Tetilius Arva obsessus moritur,
clam prius emisso Emerico silio .
nνea tumultinantibus,quamvis vocati non adha
sere, cretico beia Dct intestinis dis cordiis occupati. Hungaria privia tigiis prope nuda.
66 HisTORIARUM ma concitarunt. Simul pluribus locis rebellatum est, expletaque cordibus M populatione crudelitas atque avaritia . Sed cum divisi, dc suo quique ingenio haec agerent, facile a Germanis oppressi dissipatique . Ragotius acceptis conditionibus otiurn ac veniam impetravit, non ita multo post Vita functus. Tehelius dum Arvae obsidione concluditur , diuturnis laboribus consectus fato cessit, clam prius emisso subductoque hostibus Emerico; laetus , eo superstite mortis vindicem se se habiti
rum, cum indole, quamvis puerum , nosset rerum novarum avidum & capacem. CCeteri metu
fracti quievera; cum Turca , magnis quamquam promissis magnisque obsecrationibus tentatus, ni hil moveret, Cretico bello intestinisque discordiis occupatus. Leopoldus , nefarii criminis occasi nem nactus , regno fere in provinciam redacto , Germanicis Legionibus urbes tenuit, abrogaVitque duos potentissimos magistratus; quorum alteri , Palatini nomine, Domi militiaeque; alteri juri dicundo supremum secundum Regem imperium erat ; blicam tranquillitatem extra turbarum aleam cOLocasse ratus , reliquias seditionis, quae animis p tius , quam armis retinebantur, contempsit inia sto consilio : nam pristinum manet odium, & pCQ nae timor diligentius acuit animos ad res miscendas, cum nulla sit alia salutis spes. Nec secus accidit . Orto enim Gallico bello cum legiones ad Rhenum deductae prope va uam Germano militet
82쪽
Hungariam fecissent , perduelles ex interVallo re- I68 I. sectis viribus ac re bellica instaurata, confestim ad arma conclamarunt. Ne vero ut pridem in dive si distracti minus possent, in unum coalescere corpus, unumque sibi summo cum imperio ducem imponere 1tatuunt. Paulo Uerseleno avita n ... -
ε V . - . . . Ab seditiosis dux
h1litate magnoque animo, sed Inexperto atque Im- ereatur rebus a
pari, munus datur. Is auctus ingenti Sarmatarum manu quam Gallicis praefectis instructam , prae- sarmatarum macieque inhiantem , conscripserat ducebatque Bohani ηumco scribu . Dominus , Regem suum, revocando in Pannoniam militum Caesarianorum partem, belli mole sublevatur erias invasit . Pulsus moenibus Eperias invadit. profligatusque , Germano, qui concursu e yraesim . -
dus facio suppetias venerat, terga fugientium c g ituν Trodente, in fransylvaniam se abdidit. Ipso infelici Asyaniam sere-eVentu, qui aqud tumultuarios milites, ducis vir- ρ' 'tutem sola pensantes fortuna, inexpiabilis est, Absseditiosis erati
exauthoratus deseritur, supremaque rerum pote- η Φημφη stas committitur Emerico Tehelio , quem aeque ν Emeri eis 'heia magna vitia magnaeque virtutes, ut maxime per- si dux eligitur. duellium Imperatori consentaneum est, commen .
dabant. Nulla in eo fides; nulla certi honestique is, ἡ ratio; fraus plusquam punica ; M obtento pacis desiderio , stragium de belli amor. Qeterum consilii potens, idemque strenuus agendo quae consilio explicatset; tanta vero solertia, ut dum quidpiam ageret, alia moliretur, nulli fidens fortunae; qua prospera sic uteretur , ut adverta meminisset; sic
83쪽
proris .mmoniam ρε pulatur . Legatos ad Leo poliam Imper
cesar Lentia i Iatos audit. Ipsorum oratis.
aduersa, ut prosperae se reservaret & crederet non defuturam. Hunc noverat regendis eorum animis
idoneum , & magnae indolis adolescentem Michael Abassius Transylvaniae Regulus, apud quem exulabat 3 proposueratque festivo suscipientibus plausu ducem , tum religionis similitudine nam utrique e Calvini Meta tum pari in Cariarem odio
gratum ei Principi, a quo benevolentiae argumenta retulerant, auxilium praestolabantur . Coactis eo adnitente septem equitum millibus, superiorem Pannoniam Ionge lateque depopulatus, primum p suit delati muneris tyrocinium . Successu , recre iisque praeda militibus ; se pecunia, qua plerique vastitatem redemerant, aucto, letius Sc audacior dum majora minitabatur in omnem fortunam intentus, Legatos simul ad Turcarum Regem Mehemetem, simul ad Leopoldum Imperatorem mittit, oratum ab altero exercitum & patrocinium, ab altero veniam & conditiones . Lentiae a Caesare, ubi tum forte diversabatur, auditi. Oratio fuit querentium, potius, quam supplicantium . Gentem suam, dixere, tot jam calamitatibus labefactatam, tandem iis ultra sustinendis imparem redditam. Aucta non modo innutriendis Legionibus tributa, sed cumulata Tribunorum militum asperitate, qui rapinam sti pendii loco sibi esse ducant. Uerum ut ut parsimo nia desperatoque Majorum suorum splendore nitantur rerum angustias explicare ; an spoliari prii hina dignitate , ac prope in servitutem redigi, aequo animo
84쪽
animo ferre possines sublata cieando Regi comitia se I 68I . praeterire ; nam Regno haereditatis jure in Austriacam Domum traducto, non sibi esse liberum e postulare tantam felicitatem, quamvis aerumna pa tam . Gratum tamen Sc jucundum fuisset, ferendis in eam libere sussragiis ac populorum voluntate, beneficii rependere vicem potuisse. Palatinum quidem splendidioresque magistratus fuisse restitutos ;at iis tantum deferri, qui popularis excidii vel negligentes vel auctores ue non, ut olim , populo apud Regem patroni sint. Ea vero quis non altius impreia se dicat vestigia servitutis: direptiones,publicationes
que bonorum , exilia, carceres, mortem, atque undique externis militibus circumsideri, qui quamvis juratis legibus Hungaria prohibeantur, nihilo tamen secius ante Gallicum bellum provinciam inunda. Verint, nunc arces & praecipuas urbes obtineant; Idque non hostium metu, florente pace, sed CLVium, quos hostili esse animo putent ; quibusque in hanc suspicionem adductis nihil idcirco metuendum non sit; & metus, praesentia periculi , malorum expectatione, omni supplicio durior habeatur. Quod si nare quoque Cives patientia vincerent, ac tantis sussicerent calamitatibus; illud videri penitus ini ierandum, quod colendi, qua velint, Deum religione libertas eripiatur. Non sese abjectos adeo , nec ita meritos , ut qua finitimae pluresque aliae N
tioneS perfruantur , careant ipsi, ac tanto imposito vulnere contabescant. Neminem fugere, cultum
85쪽
o HIs TORIARUM. rerum sanctissimarum aut liberum elle aut nullum zNon enim externis coeremoniis, sed mentis, quae vi non flectitur, obsequio contineri. His tot tantisque malis orare se se a Caesare levamentum, implor
re fidem, clementiam obtestari; idque eo fidentius , quo se ad arma contulerint non scelere, sed ut vitae, fortunis, religioni providerent ; & miseriis, ne dicant injuriis, laesi doluerint, pugnaverint lacessiti;
cum dolor auferat mentem, & sit natura moderatis animis consilioque inimicus. Modo cum quidpiam ab aestu aegritudinis se receperint, libenter confugere in sinum Principis, dare se in tutelam. Si velit Hungaros esse, meliori esse conditione jubeat.
Ut modo sunt; nec vitam reputare, quam tot m
lestiis affectam vivant ; nec Patriam agnoscere, tot vulneribus scedam de sordidatam. Quae olim suae Gentis magnitudo animi ac bellica virtus fuerit, ne minem ignorare ἰ eamdem vigere adhuc, ingeniis natura insitam, altam Majorum gloria & exemplis. Utatur igitur adversds hostes, nec sinat, generosa indole viris in omnem miseriam detrusis aut cadere animos, aut odio iraque efferari. Utrumque incom
modum Principi. Nam populorum inertia debilia tantur publicae vires, feritate dubiaque fide occupa tur . Superba S ferox oratio Caesari visa est, injecitque solicitudinem, qui haec loquerentur , habe
re unde sibi tantam arrogantiam ac tantos spiritus audacter sumerent. Attamen compositus animo M
vultu , tempori serviens, utque erat mitilliino in
86쪽
gento, benigne Legatis acceptis responsum dedit. 168 I. Renuntiarent, res Hangaricas , bc civium querelas curae sibi fore . Totius Gentis Concilium mox ba ebiaillisibiturum, ubi quisque remedia proponat, quae sibi initiis.' componendis rebus salubriora videantur . Se quoque aflaturum ea mente, ut in omnium oculis p nat, cultam se velle regiam majestatem non su rum incommodis sed obsequio. Dein petentibus, Dat inducias, ct inducias & locum hibernis concestit; monuit qui 'ς tem agere ac meminisse: coetera placabiliora; illud inexorabile, clementiam Principis in ejus perniciem vertere. Vere adulto iter in Hungariam arripuit Edimburgi eo coacto Concilio, unde hactenus di Mimbuetum adgressi fuimus , Cives illico demereri coepit, jusso P Sit Iaurini Antistite , cum populo non sariSfaceret, Iaurini Antistes
Palatinatu se abdicare , suffectoque P ulo Eliberasio; ἡ - πά, Πε
quem nectendi mulcendique animos potentem, ma- abdieat. gnae clientelae; amor Patriae dexteritasque ingenii gratum omnibus; studiuin recuperandae Reipublicae ac rerum peritia, opportunum fore, spem dabant. Nec defuit illi animus Se industria ά Nam cum Te- helio statim per literas egit: quid sui vellent, c-- liam vocat. vento Concilio , postularet . Missi qui dicerent: Regni iura farcta tecta servatum iri, nec adem- .ptum Sacrorum libertatem : Thraci Provinciam eorumque p.
vectigalem fieri; non enim sibi liberum esse repetere datam fidem. Iniqua postula a, miti qu mViβ υρώ,h-ν
responso, Caesar repussiavit. Ratus autem plura De permittendo
peti, ut quidpiam daret , Concilio deliberandum
87쪽
a III sTORIARUM. proponit, an falsis religionibus aliquid remittere, pacis bono, e republica existimaret. Magnis disput tionibus res in longum producta communi Pasetium studio, non tamen eadem meditanuum. Ca far in animum induxerat fatigare perduelles, ut demum taedio victi aequi bonique ducerent minoribus conditionibus acquiescere. Emericus a Bi Zantio literas expectabat, quae sibi ex Legationis eventu ad moderanda consilia facem praeserrent. Illuc interea Legati pervenerant convenerantque Purpia
ratorum Principem Uisirium patria dicunt voce Caram Multiphum, ad quem literis nuntiisque
Abassius Transylvanus aditum aperuerat . Summa dicendi fuit : Pannonios potentissimo Turcarum Imperatori commendare se in clientelam; cui conciliandae perpetuo in annum quadraginta aureorum millium tributum persoluturos ; quodque tribui majus, stabile obsequium Sc fidem. Regem quoque vetusto Gentis more constituendum , Patroni dicto audientem fore , ex ejusque voluntate imperium suscepturum . Si cogitet 1 ecum ipse, imminere Germaniae Italiaeque tantam Hungariae partem, quae nunc acerbam Austriae Dominis 1 ervitutem servit ;smul prosecto cogitaturum illam societate cum Tur cico Imperio conjunctam magnum ipsi ornamentum , majorem utilitatem allaturam. Hinc enim ad opulentissimas provincias latam patere viam, ad amulas infensissimasque Nationes subigendas certam rcfudi spem. Non se latere, bellicam Tu
88쪽
earum vim dissicultatibus acui, & quantum ei cem taminis , tantum splendoris gloriaeque dari . Nunquam tamen sortii simos viros mollitum subactumque sibi ad triumphum iter declinasse ; nam sortit dinis esse, obire pericula ue temeritatis, contemne re . Et illud pariter exploratum habere : rejectas pridem suorum Legationes , nec mentem promissis adla ibitam; proinde sibi timendum esse, ne nunc etiam ut facile exemplis movemur irrita & vana sit . At , multum interesse, per quos promisia ferantur , foedus percutiatur . Hungarorum NobLlissimos , quos inter Emericum Tehelium gentis suae facile principem, foedus petere, ipsorum ambitrio se permittere; qui nec peterent, nisi utile ex stimarent ; nec offerrent , nisi quidpiam Turchemolumenti daturum crederent. Non enim adeo imperitos ac rerum ignaros esse , qui nesciant et unum haberi apud omnes fidei vinculum, utilitatem. Quod si velit expendere vires Conjuratorum, nequeat profecto parvipendere et cum eae solum , quae modo sunt , valeant non minus decem mil-tibus armatorum. Vix dum autem Turcarum patrocinio fultos se viderint, nullum fore oppidum, nullum vicum , domum nullam, quae milites non effundat, raptos ad arma Germanorum odio, P, triae charitate. Si robur excutere ac militarem disciplinam rumore nuntio intelligere potuisse , quo nuper impetu, nulla detenti locorum asperitate , provinciam pervagati, terrorem, cedem, vastit Tom. I. Κ tem
89쪽
occasionem belli arripit utilem seM, oe quam
Apud se deliberat qua bellum inferri posset
exeludit Sarma Mer qua ratione.
4 HI sTOR. I ARUM tem secerint . Cum igitur efferat se se ab omni parte bene ac feliciter gerendae rei occasio, arripiat atque annitatur, ut suae gentis virtus reliquis nationibus saluti sit, fortuna felicitati. Datas ipsi praecipuas partes amplissimi Imperii administrandi , non ut illud otio corrumpat, sed ut gloriam fama rerum gestarum, fines armis amplificet. Hanc de se commotam expectationem magnificis factis sustinendam sibi esse ae reputandum : nihil iniquius in rebus humanis hominum opinione 3 quippia, quae sero diuturnis laboribus concilietur 3 inertia , aut si semel fallat, extemplo concidat. Tenuere Legatorum dicta Mustaphi animum, jamdiu cogitantem: domi lubricum dubiumque magistratum se gerere , patentem Aulae insidiis, obnoxium spadonum ac mulierum gregi, qui quo minus vi pollet, eo serocius ingenio sievit. In castris, dum adhuc in ancipiti bellum est, nonnisi magno reia publicae periculo impelli posse ; triumphali autem ornatum laurea metu an amore facile deinceps t nere posse locum suum . Meminerat hac arte usum Chiuperlium ingens Othominicae potentiae lumen ;quem diu multumque aemulorum jactatum fluctibus Cretensi bello victoriaque se confirmasse. Incerto,quo bellum admovendum esset, occurrebant Sarmatae, Obdissolutam sortissimae gentis diiciplinam, tardosque , obedientiae neglectu , militares apparatus, non adeo dissiciles ad expugnandum . Sed provincia , se quentibus Scytharum populationibus, incuriaque Cia
90쪽
Civium plerumque opum modica, non explendae Regis avaritiae, non Aulae Procerum quibus ni partes dederis, omni praeda cedendum sit , non suae s lis esse videbatur. Peris in mentem veniebant, divitiarum potentes , ac mutato gentis more diffluen- res otio desidiaque . Verum commune religionis nomen , . quod nihil apud Nostros Iacrymabili errore , plurimum apud Barbaros adhuc valet, ab sociali bello deterrebat. Moschorum inopiam, horridaque , prope ibi deficiente natura, loca impar consulari exercitui praemium arbitrabatur . Unum erat Germanicum Austriorum Imperium, quod i befactandum enervandumque placeret. At obstabant vicennales induciae, postquam prospero Germanis successu pugnatum ad Arrabonem fuerat, initae, quae adhuc per triennium manebant ; ejusque cladis memoria non parum illi ardorem animi restinguebat. Huic adimendae solicitudini explicandaeque difficultati in tempore advenerat Hungarorum Legatio. Qua audita intellexit, discissi foederis culpam in , Germanos , qui atrociter divexare socios vulgabantur, conferri posse ; Ze eorum vires adulta iam &confirmata hujusmodi seditione fractum iri. Itaquere secum ipse commodum expedita, Mehemeti r nuntiat : suam fore Pannoniam universam, dummodo paullum det operam. Nam Procerum poten
tissimos dejecto servitutis jugo factaque ingenti pin
Et Persas. Et Mosicias. NI Tureis MLtius Germanico bello statuit, σ
obstabant viarennales inducia adhue manentes. Eas solvendi se easionem dari ex Hugariso tumul tu, oe quo argu