Jo. Vincentii Lucchesinii ... Historiarum sui temporis ab Noviomagensi pace tomus primus tertius

111쪽

HIsro RIARUM,1681. fore. Ille confestim signa movit , citatoque pro-Praetor educto gressus agmine prope Fillecum, Caesarianorum mu- silub. G. ait nem , C ltra posuit , unde opem laturis nit, viam inter- iter ad Callovienses habendum erat. Illinc emis, fa milituat manu , quae Caprarae agmen carpe carpit, retard Dret retardaretque , ne cum Stra soldo in tempo- q 'U ' re se conjungeret elusit hostium consilia, qM 4 cui cassis e -- urbs in Teliciti potestatem venit. Ea capta illico ιι μζqημ' ' Eperiae pluraqu , circum oppida in Victoris fidem se tradidere . Praetor cum eo iam conspici ret rem pr

is .mst iret cζssisse, ut quamquam Caesari nondum verbis, re

Misse de uat. tamen indictum a Turcis bellum pateret ; rupti a se - - . primum foederis ignominiam aliqua utilitate suble

Oaetha invadit. Vaturus, Oncinum, Fulecumque oppida, unde iter

sibi Callaviam,al aliaque loca nuper dedita perduellibus , aperiretur, statuit oppugnanda. Nec mora, divisis copiis, quae cum Transylvani auxiliariis MAb uis .is, ipse Rderat Abassius ad triginta hominum millia .mo Strafolao e;us conficiebant, utramque invadit. Onetho Hieron

Pr creε ορμιπι mus Strasoldus Centurio cum trecentis militibus i in peritabat , qui pensato suorum non numero sed virtute , haud incruentam daturum hostibus victoriam apud se conllituit. Quamobrem libratis majoribus minoribusque tormentis iterum ac saepius j a culando multa caede repressit ferocitatem nimis a daeter moenia subeuntium. Sed propugnacula ictu Pactis coniitD- frequenti vehementit simoque labefactata cum PDν. s. his: Iz si ii rumis implessent, praeberentque aditum ausuris; lup. cῆptum agi de conditionibus, quae dedituris oppidum

112쪽

dum imponerentur. Pactum , honestissimis abituros . Vixdum tamen digressi, Lendriam abducun- Praemiarii mis tur nudati re ac libertate. Ea calamitas Ullechi rium animos jam inclinatos ad deditionem in propo Praetor Hurebasito confirmavit . Res primum tacitis sermonibus agitata ; latius deinde serpens ad Coliarium , Erce- ad deditionem.

nam Hungari Germanique praesidio erant) urbem eos a proposito di-

strenue ferociterqne tuebantur. Ne malum cunia movere conantur.

ctando radices ageret, dissiciliusque fieret ad evellendum , Coliarius, cui majus imperium erat, advocata concione, in hunc fere modum est allocutus. Cum Vultus atque ora vestra intueor, Commilitones, ii coharii ad res mihi ante oculos obversantur , qui adhuc egregiam ς'' '' fidem , secramento Cassiari obstrictam, rebus gestis probatam , cultam obsequio retinuerunt . Cum, quos agitatis de prodenda urbe , sermones ad me afferuntur, eos audio, quibus legitima imperia, militiae decus, virtus, fama nullo profecto sint loco. Aurium an oculorum judicium sequar, incertus haereo . Sed cum in alterutram partem errare mihi sit opus, facit vestra virtus perpetuusque meus in vos amor, ut potius in pristina sententia manere vos, quam unquam de mutanda cogitasse, inclinet animus . Nec Verba, qualiacumque demum dicta fuerint, quicquam moror; cum militare Iudicium factis non verbis inniti debeat; de me non lateat, plura inter Vi num S epulas excidere, quae non sunt ex ingenio Ieaque paucorum malignitate, velut serio emissa,N VH-

113쪽

s 8 H I sT ORIAR UM.1681. Vulgari, ut qui protulere, si non re , fama scelesti habeantur, declinentque deinceps vero crimine falsi molestam solicitamque disquisitionem . Hujus tamen si quidpiam vobis accidit, non alias repeto poenas , quam ut, ad prodendam istorum protervitatem , in repellendo a moenibus hostium impetu ii modo sitis, qui hactenus esse consuevistis; & unde

in scelus vos induere pertentarunt, hinc maxime eni- .

teat fides ac virtus vestra . Sit hoc piaculi, si quidpiam peccastis ; sit pulcherrimum vindictae genus, si

iniquus de vobis rumor Hatus est: urbem strenue tuendo aut vestram innocentiam aut aliorum malignitatem asserere. Itaque favete dictis, Commilitones , arma capessite, cumulate celeberrima propugnatione decus, quod nobili coeterarum legionum invidia, cum munitissimum istud tot urbium propugnaculum creditum vobis est, suscepistis . Cur inertes torpetis demisso vultu, dimotis mentibus Terret periculum' quod tamen gratum esse deberet gloriam meditantibus. Sed modo quaenam timendi ratio se offert, vix inita oppugnatione, aggere non dum ad fossam promoto , non actis cuniculis , non

dispositis machinis, integris munitionibus & si discrimen adesset ingens, eo alacrius suscipiendum, quo jam devitari nequit; & quo minuitur, fortiter obeundo . Nam si celeri deditione depulsum iri induxistis animum , mehercule erratis . Palam est quid cum Onothensibus militibus gestum fuerit. Nec vQS

subeat cogitatio, eos idcirco in servitutem adductos , quia

114쪽

quia obstinaverint animis dimicare. Censendum potius, mitius cum iis actum, quod se gesserint fortiter strenueque.Nam Barbari strenuitatem vel in hostibus admirantur ac premio afficiunt, ut suos eo magis ad ipsam provocent. Virtus enim honoribus alitur, hebet depressa. Quamquam si vobis, ut i bet, ignaviae pretium libertatem concederent, cogitastis ne, quo hinc digressi abituri sitis Ad Imperatores vestros ubi vobis prompta parataque sint ignominia, carcer, mors praepropere contra militiae leges arcem fortissimam dedituris. Ad Barbaros' scilicet in exilium, longe a Patria, Conjugibus, Liberis , precario calamitoseque vitam acturi. Quanto igitur satius est, honestos labores infami otio, vitae turpissimae decoram mortem praeserre Cum praesertim nec diuturni labores futuri sint, nec certa mors obeunda . Jam enim legiones coaluisse puto, quae vobis opitulatum veniant . Et sedulo quidem res agitur, cum nimiam conserat reipublicae, non ire

Fillechum in hostium potestatem. Quod si quid iis

ad illustre facinus impedimento fuerit, & vos mune re prius vestro defunctos defecerint vires, admotus. que agger vineaeque ad fracta propugnacula viam straverint aggressuris I tunc cedere gloriosum erit , ut nunc obniti. Nam honos apud belli prudentes non ex victoria, sed ex animi ac virium robore. Haec habui , quae vos monerem, Sc si vultis, orarem ut cives . Uerum si monita praecesque contemnantur,

adest imperium . Dux ego vester, milites, jubeo

N a pro

115쪽

Milites in agnis elamoribus Pra- fecIis adversav-tur .

Obultetibus ra. fectis portasTur. cis apertunt Milites libere dia

missi ; Praefecti in

servitutem adduis e i. Fillechum dirui.

tura

Strafoldus am nitanis urbibus

no sancto militiae jure ut arma expediatis , agatis excubias, praesto sitis ad murorum custodiam . Qui secus faxit, lictori cervices dabit. Haec dicentem, ira torporem excutiente, clamoribuS Obruerunt , minitantes necem aut vincula , ni statim paciscendo ipsorum consuleret rebus ac libertati. Cum ille, EDceriusque negarent admissuros unquam in se tantum scelus , portas milites effractis claustris aperuere. Turcae potiti oppido, praesidium cum omni re sua dimittunt ; ducibus injuncta servitus . Fillectio in hostium ditionem redacto, dirutisque munitionibus, Strasoldus pro legato, qui adhuc propinquas mon tanas urbes insederat in omnem occasionem inten- Uavm st tus, pedem retulit; transgressusque Vagum numen b etiam oua ripam pro vallo habuit. Illuc etiam cum suis legio-prara cum Du nibus JEneas Caprara, cum subitario Hungarorum Psal Imissa delectu Palatinus advenerat, jussus a Caesare ne sibistbera x ςμ ac patriae deesset in tanta rerum perturbatione. Stra' si alibido, tu qu soldus ubi Capraram successorem sibi datum audivit, dicium Vocat s Viennam se contulit, de armorum infelicitate, cuius

reus agebatur & diem dixerant, caulam oraturus. Qua de causa. Etenim adversa fama conflictabatur , potuisse aut

nobiliora loca frequentioribus praesidiis communire, aut saltem prope Fillechum acie eonsistere; cum se non lateret, eo capto patefieri hostibus auri argentique venas , maximamque Auitriacae Pannoniae partem. Ille suas copias tantae moli impares, neci mi. i. tςmpore adductas quae ab se distabant, causatus et cum aegre recentem acceptae cladis invidiam sustine,

116쪽

1682. Iudicio dehium fiesponte subducit.

gentiam translatam ab se se amolirentur . Interea Tehelius percepto, Fillechum Turcarum esse, aper- ribesiμ uas L

tamque ad montanas, quaS Vocant, urbes Viam, nas urbes ducit.

nullaque ipsas custodia detineri; magnis itineribus eo contendit . Regio aspera , oppidaque situ desqualore obsita parvi quidem pretii erant, sed na- Auri argentiatura emendato sisti vitio, suppletaque auri argen- l' lique venis montium sterilitate, fecit maximi. Iis nulla mora potitus, exercitum deduxit in apertiora loca , hybernis nam incoeperat autumnus) prospiciens. Ibi eum frequentes populorum , superi. nes stultimarum rem Pannoniam incolentium, legationes convenere, vicitoriam gratulantes pollicentesque fidem atque obe- lams,radunt. dientiam. Comiter exceptos suiS denuntiare jussit: Quid sis reu .

se non sibi vicisse , sed civibus , quorum com- tici motus aerumnis, depellendas pro virili parte susce perit . Ipsi capiant victricium armorum fructu priscis vivendo legibus, temperandaque ex Maj rum sententia institutisque republica. Sibi nil aliud petere, quam beneficii memoriam suorumque cuvium benevolentiam 3 nec aliud utriusque argumentum , quam ut sibi ad profligandum pro patria , pro I egibus, pro libertate bellum, quacumque re possint, opitulentur Modo locum hybernis concedant , reserantque hospitio liberatoribus Petit hibernis ορ

rct, Judicio, quoad illam extingueret minueretve dies , se subtraxit ; veritus ne qui Hungaricam, seditionem contempserant, culpam in ejus negli-

117쪽

roa HIs TORIARUM 1681. tes atque alti liberaliter . Aucta dein colloquendo familiaritas rebellandi pestem propagavit. Capra- capraram Per ra , chm ei par non esset refignandae, citra vagumiahia ιυb ζ' se tenuit, divisis legionibus , quae hostes ab populanda Silesia, Moraviaque, si tanta subiret an, Lm . .. 2 mum Rudacia , detinerent ; dimisso pariter cum

pias , Uere pria Hungaricis copiis Palatino, quae primo quoque tem-mρ ς ιμ- pore adsigna se restituerent, ne per hyemem g viorem coeteris annonam facerent. Tehelius ubi Gemmanos in hyberna se abdidisse Ee nihil moturos vidit, TeheliusadIbrai- ad Ibraimum Budensem praetorem, qui adhuc in sta' i. his 'esia rivis exercitum prope Fillechum habebat,gratiam o, gratiast coueri. seqv o sibi conciliaturus, redditurusque pro meritis, iter cepit . Advenienti praetor obviam processit. Complexu eximiisque laudibus se se invicem honestantes , gratulatique armorum felicitatem ac peneia b Ipso Mehe, domitam una gestate Pannoniam, in castra se rede-οῦν tibi' Eere. Postero die praetor, advocata concione instructoque ad rei majestatem sub signis milite, in tribunal ascendit. Praefatus, quae adhuc Tehelius strenue ae fortiter gesserat , consilii sagacitatem, militarem , scientiam, partamque sibi egregiis meritis populin diibus raremο rium benevolentiam ; illum Mehemetis nomine regem appellat, scythico cingit gladio, toga purpurea& talari tunica donat . Addit verbis honorem. Nec aliud apud Turcas praeclarius esse , quam perdomitis bello populis victorem in Aulam regredi ; nec regresso quidquam illustrius, quam ab potentissimo Imperatore magnificis hisce exornari donis. Id autemper

118쪽

per omnem. temporis memoriam rarum homini externo , eique solum aetate nostra contigisse. Regnum Hungariae iis circumscriptum finibus dari, quibus nunc habuit Austriae Dominus. Haec ipsi a Mehemete ; illud a se: ut meminerit non aliud a Potentioriabus immortale beneficium esse, quam quod comparet virtus, fides tueatur. Deinde barbaro cultu convivium celebravere, laetique duxere diem, ignari quid tempus laturum esset, quanto sit acerbius detrudi ex alto dignitatis culmine,quam illuc non pervenisse. Quae postquam solemnibus cceremoniis gesta sunt, praetor Budam cum exercitu, Tehelius ad suos rediit. Proceribus suarum partium ad se vocatis, regem se a praetore inauguratum dixit, nihil hujusmodi cogitantem ; nec obsistendum graviter laturo, Mehe- metis liberalitati modum imponi, e republica existimasse. Nam ex contemptu beneficii, odium ; quasi

alienam potentiam vincere virtute tua velis. Coelerum se nec regium nomen usurpaturum, nec aliam

honoris auctoritatisque partem, quam cujus ipsi auctores sint . Pulcherrime regnaturum, si depulsam ex ipsorum cervicibus servitutem; satis habiturum felicitatis, si suis per se civibus partam videat. Ingenti plausu auditus est, iussusque, ex arbitrio, quidquid in suam communemque rem esse arbitraretur, agere . Ille solo Principis adscito nomine quod

etiam percussis nummis memoriar hominum consignavit imperium tenuit; gnarus et externa moderatione animi augeri gratiam, potentiam non immi nuli σ32.

Pradior BMIm a regreditur, Tebe-lius ad suos. Conυ catis, qιimat suaruma partιum,Proceribus narrat, quiassecum actum fuerit

Ipsos sententiam

119쪽

io 4 HISTORIARUM 168 1. nui. Deinde ancipitis fortunae memor ad suas artes L tos a Caeci- conversus, Caprarae permissu legatos ad Caesarem es, nauit, quae acta fuerant, excusatum, petitumque petisu isque iuώ- discordiis componendis inducias & conditiones. In- datae , quippe quae utiles parando bello. Ettiones. de conditionibus coeptum agi institutique sermones. 'eo ni thisis, quδmquam Caesare haudquaquam ignaro , fallendo ituri coeptum. proponi ; quin eo jam rem processisse, unde non posset incruenta pace revocari; sed ut eventus expecta tione detineret perduellium animos, sibique delectui habendo instruendisque legionibus moram cacior militis de- peret. Et quidem per induciarum tempus novae scri-icit 'boc ptae testiones, veteres suppletae, milli qui provin-

sit . clam Obirent, pollularentque a Regulis libertiquita. - ciVitatibus non lege solum indictos subsidiarios mi-

.is ' ' lites, sed quot quisque praeterea posset,Caesaris stipen

dio merituros. Aditi praesertim Octovirorum potentissimi Brandeburgensis, Misiniensis, Brioarius; ad od reuuasias. monitique Omnes: non Hungaricam amplius sediti ritis. nem, Sed Turcicum agi bellum; non latrociniis infestas Austriorum plagas, sed petitam atrocissimis armis Germaniam singulis impendere diram tempestatem ; quamobrem singulos ad eam compescendam incumbere operamque dare, aequum esse. Dictis praebuerunt aures alii aliis faciliores, privata cujusque Pri .ciper cucloIa rerum ratione moderante animos. At ubi propius ingenti fragore insonuit feralis procella, excidium minitata ; unusquisque certatim in publicam se dedit causam; factumque documentum: reliquoS plerumque

120쪽

ΤΟ. I. Lis. II. et os

que animi affectus timori cedere . Praecipue tamem, tis 31. Germaniae Hungariaeque salus in eo verti videbatur, si ferox ac strenua Sarmatarum gens in Barbaros concitaretur , susciperetque in se belli periculique partem . Itaque Leopoldus huc omnibus intentus curis cirub, ca=otu, Comitem Carolum Ualdestainum ad Joannem So- Ualtassaisus Le- escum illorum regem legavit, mandataque singillatim ad ipsum, ad Senatum, ad universam Rempublicam dedit, quibus alios aliis pelliceret ad rem gerendam. Citatis itineribus , nam res urgebat, re ε -ad uri, gem adit ; privatis colloquiis admonet : eam senescer privatim stermore diuturno infensissimoque otio militarem gloriam, ρ ρ ρ σε qua partum sibi suae gentis imperium in posteros transmitti posset, si novo facinorum decore cumulata perstringeret civium oculos , iniretque gratiam. Id unum apud liberos populos ad obtinendos honores valere plurimum, recentem scilicet fortunatamque famam 3 nam munera, necessitudines , beneficia paucorum, ad quos perveniant ; haec omnium capit animos . Quae vero splendidior augendi nominis afferri possit occasio, quam bello Turcis indicto hostes perpetuos molestissimosque armis conterere atque insectari φ Enimvero si commune Mo talium studium reputare velit, quo faustis acclamationibus per omnium ora feratur , nihil magis opta tum ; si civium utilitatem , ob quam sempiternis Vocibus celebretur , nihil. praestantius; si proprium decus , quod revocet in omnium oculos rerum a se gestarum splendorem, nihil preclarius obire queat. Tom. I. O Hinc