C. Cornelii Taciti Opera

91쪽

a C. I. LIB. X CAP. 32-36. 69irum mulamurn est. Ergo, per Omminos eantua, grates s atque ipsam moenita eam Brisnam e lebrans, potitammua inris adria tralaetus apud Beneventiun Interim eo edat ubi gladiatorium urinnus a Vatinio elebre edebatur. Vatinius inter so dissima eius aulae alenis est, utrinae tabemao alumnus, corvore detorto laeetiis eurrili a primo in ontumelina adsum us deinde optimi eui quoerinunatione eo usque valuit, ut gratia, Manis Vltim di etiam malos praemi ret. Eius umnus De M venianti Neroni, ne inter voluptates quidem a se lemus e sabatur. Iisdem quippe illis di us -- ratus Silantis mori adultur, quia auper Iuniae s miliae laritudinem, D. Augustum atavum his LIussi adessalores Misere, proii m aristonidias, neque allam spem quam in invia risus esse quin eum homines habere, quos ab epistolis et libelli et rationibus adpellet, nomina summae eum et me m tamenta. Tum iniimus quisque liberiorem laeti abrepitque. Et eum clanmatio instaret, braehlorem Venas Torquatus interscidit, aeeutaque erimis or no ex mo- quamvis sontem et defensioni merito diffsum, victurum tamen scisse, si clementium iudiei exsimelasset. Νε multo post, omissa inmpraesens Achaia, ea me in ineerto suere urbem revisit provincias orientis, maxime Aegyptum, eretis imaginationibus agitans. Dehine edicto te uocatus, non longam sui absentiam, et cuneta in Republica perinde inmota a prospera fore; super ea prosectione adiit Capitolium. Illic veneratus Deos, cum Vestae quoque temylum inisset, repente uelo per artus tremans, seu numine exterrente,

92쪽

o ANNALIUM A. V. Is seu saetnoraui reeordatione nunquam timore Renus, deseruit in ptum, eunetas sibi curas amore patri E leviores dieitians Vidisse eivium moesto vul- tus, audire secretas querimonias, quod tantum adb tum esse iter, ulus ne mollieos quidem egressus tolerarent, sueti adversum fortuita adspeetu rin- cipis refoveri. Ergo, ut in privati necesattin dinibus proxima pignora praevalerent, ita P pulum Romanum vim plurimam habere, laren- dumque retinenti. Haec atque talia plebi vole ita suere, voluptatum eupidine, et, quae praeelyuaeum est, rei frumentariae angustias, si abesset, metuenti. Senatus et primores in incerto erant, promi an oram atroeior haberetur dehinc, quae

natura magnis timoribus, deterius redebant, quodar evenerat. Ipse, quo fidem adquireret, nihil usquam perinde laetum sibi publicis loeis struere convivia, totaque urbe quasi domo uti. Et eleberrimae luxulamaque epulae suere, quas a Tigellino paratas, ut exemplum reseram, ne saepius eadem prodigentia narranda sit. Igitur hi stagno Agrippae labrieatus est ratem, cui superpositum eonvivium aliarum

iraetu navium moveretur naves num et ebor distinetae remigesque exoleii per aetates et scientiam libiuinum omponebantur voluere et seras diversiae terris et animalia maris Oeeano abusque petiverat. erepidinibus stagni lupanaria adstabant, inlustribus

seminis ompleta eontra eorta visebantur, nudis corporibus iam gestus motusque obsceni et, postquam tenebrae incedebant, quantum iuxta nemoris et cireumieeta laeta, eonsonare cantu et luminthus

viarescere. Ipse, per lieita atque inlicita laedatus,

93쪽

A. C. I. LIB. XV. CAP. 37 33. inihil agitii reliq-rat, quo onruptior ageret, Ilia

paucos post dies uni ex illo eontaininatoriar a grege, cui nomen octagorae fuit, in modum solennium coniugiorem denuMisset Inditum Imperatori stati, meum: visi Auspices, do at genialis torus et laeea nuptiale cuneta denique spectata quae etiam in semina nox operit. Sequitur clades, forta, an dolo Principis, ineertum asnam utrumque auctores prodidere : sed omnibus, qua hute uria per violentiam ignium Mulerunt, gravior atque atroetor. Initium an ea parte iretorium quae Palatino Caelioque montibus eontigua est ubi per tabernas, quibus id nispoimonium inerat. quo flamma alitur, simul coeptus ignis et statim validus, a vento itus, longitudinem ire eone, Puit neque enim domus munimentia aeptae, vel templa maris cincia aut quid aliud morae interiae hal. Inpetu pervagatum incendium plana primum, deinde in edita adsurgens, et rumum inferiora P. lando anteiit remedia velocitate mali, et obnoxia urbe artis itineribus hueque et illae flexis, atque enormibus vicis, qualis eius Roma fuit. Ad hoe lamenta paventium seminarum sessa senum ae rudis pueritiae aetas, quiquetibi, quique alii eonauishant, dum irahunt invalidos, aut opperiuntur, pars morans, pars estinans, uncia inpediebant et saepe, dum in tergum respeetant, lateribu aut fronte ireumv niebantur vel si in proxiis evaserant, illis quoque agni e replis, etiam, quae longinqua credideront, . in eodem casu reperiebantur. Postremo, quid it reni, quid peterent ambigui, complere vias, sterni per agros quidam amissis omnibus fortunis, diurni

94쪽

vroquo vaetus, alii aritate morim , quos Eripe nequiverant, quamvis patente effugio, interiere. Eo quisquam defendere audebat, erebria multorum minis, restinguere prohibentium et quia alii palam aemiaeiebant, atque eme ita metorem vociferahantur: as sive ut raptus licentius exercerent, seu iussu. Eo in tempore ero, Antii agens, non ante in rhem regressus est, quam domui eius, qua palatium et Mam natis horto eontinuaverat, ignis propinquaret. Neque tamen sisti potuit, quin et palatium et donuinet euneta circum haurirentur. Sed solatium 'ovulo exturbato et prosum eampum Martis ae monumenta Agrippae hortos quin etiam suos patefecit et auli, laria aedificia exstruxit, quae multitudinem ino'Emaeeiperent: suhvectaque utensilia ab Ostia et Dr

pinquis municipiis pretiumque frumenti minutum

usque ad ternos nummos quae, quamquam laria, in inritum cadebant, quia pervaserat rumor, ipso tempore flagrantis urbis inisse eum domest, eam scenam et cecinisse Troianum excidium, prae 40 senii mala vetustis eladibus adsimulantem. Sexto demum die, apud imas squilias finis incendio factus, proruti per immensum aedificiis, ut continuae

violentia campus et velut vacuum coelum mure

rei. ec dum posito metu, redibat levius rursum grassatus ignis, patulis magis urbis locis eoque strages hominum minori delubra Deum et porticus amoenitali dicatae latius procidere. Plusque ins

miae id incendium habuit, quia praediis Tigellini

Aemilianis proruperat. Videbaturque ero condem dye urbis nova et cognomento suo adpellandae gloriam quaerere. quippe in Niones quatuor elin

95쪽

A. C. I. LIB. XV. CAP. 39 42. 3 Roma dividit ire quarum quatuor integrae matribant,

trea solo tenua de eetae septem reliquis pauea te torum vestigia supererant, lacera et semiusta. D muum et insularum et templorum, quae amissa sunt, numerum inire haud promptum fuerit: sed vetusti nima religione, quod Servius Tullius Lunae, et Hag BR Bra sanumque, quae praesenti Herculi re Evander sacraverat, aedesque Statoris Iovis, vota Romulo, umaeque regia, et delubrum Vestae eum Penatibus opuli Romani, exusta. Iam opes, tot victoriis quaesitae, et Graecarum artium decora, exin monimenta ingeniorum antiqua et ineonrupta: quamvis in tanta resurgentis urbis pulchritudine, multa seniores meminerint, quae reparari nequibant. Fuere, qui adnotarent, XIV. Kalend. Sextiles principium incendii huius ortum, quo et Senones caintam urbem inflammaverant alii eo usque eum progressi sunt, ut totidem annos mensesque et dies inter utraque ineendia numerent. Ceterum ero 42 us est patriae ruinis, exstruxitque domum, in qua haud perinde gemma et aurum miraculo essent,

solita pridem et luxu vulgata, quam arva et stagna et in modum solitudinum hinc silvae, inde aperta spatia et prospectus magistris et maehinatoribus Severo et Celere, quibus ingenium et audacia erat, etiam quae natura denegavisset, per artem tentare et viribus Principis inludere. Namque, a lacu Averno navigabilem fossam usque ad ostia in

Imularam mmos, primores urbis Insulas, plebs habitabat. Vide quae de hae redam diximus in Notia et mendationibus ad Annal. XII. 23. Eret Statoris Iovis In deeima urbisamone et Palatini montis radire. Templi nominisque oriorrem doeet Livius. I. II. FOL. II. τ

96쪽

τ4 ANNALIUM A. F. I8. rina depressuros, promiserant, squaleni littore, aut per montes adversos neque enim aliud humidum gignendis aquis Oeeurrit, quam Pomptinae paludes: cetera abrupta, aut arentia : ac, si perrumpi possent, intolerandus labor, ne satis caussae. Nero tamen, ut erat incredibilium cupitor, effodere proxima Averno iuga connixus est: manentque est, alia inritae spei. Ceterum, urbis quae domui supererant, non ut post Gallica incendia, nulla distinctione, ne passim erecta, sed dimensis vicorum ordinibus et latis viarum spatiis, cohibitaque aed, fietorum altitudine, ac patefactis areas additisque poditicibus, quae frontem insularum protegerent. Eas portieus,' ero, sua pecunia exstructurum, pudi gatasque areas dominis traditurum, pollicitus est.

Addidit praemia, pro cuiusque ordine et rei famili ris copiis finivitque tempus, intra quod effectis domibus aut insulis adipiscerentur Ruderi aeci plendo Ostienses paludes destinabat, utique naves, quae frumentum Tiberi subvectassent, inuatae audere decurrerent aedifieiaque ipsa, certa sui parte, in trabibus, saxo Gabino Albanove solidarentur ' quod is lapis ignibus inpervius est. Iam aqua, privatorum lioenita intercepta, quo largior et pluribus t is in iublicum flueret, custodes, et subsidia reprimen

S 1 lenti silare Id est arido, sine arboribus, aut frondibus, aut herbis, et nedum aqua, omni prorsus earens humiditate. Ubiis aedi Aorum Isitudine Quod iam ante Augustus seee' mi, eadem fini id est, ad ineendia arcenda et maxime ruinas. Sed et ante Augustum Rutilius orationem dixerat, De modo aedifiei rum. Et Augustus quidem pedes 70. onere permisit Traianus dumtaxat M. ut notat Sex. Aurelius epit. 3. qui modus fortasse et

Neronianus sui: in a.

97쪽

A. C. O. LIB. XV. CAP. 43. 44. 75 dis ignibus in propatulo quisque haberet ne corm

munione parietum, sed propriis quaeque muris ambi rentur. Ea ex utilitate accepta, decorem quinque novae urbi adtulere. Erant tamen, qui reddirent, veterent illam formam salubritati magis con- duxisse, quoniam angustiae itinerum et altitudo tec- torum no perinde solis vapore perrumperentur at nunc patulam latitudinem, et nulla umbra defensam,

graviore aestu ardescere. Et haec quidem humanis 44eonsiliis providebantur. Mox pellia iis piacula, aditique Sibyllae libri ex quibus supplicatum Vuleano et Cereri Proserpinaeque, ac propitiata Iuno per matronas, primum in Capitolio, deinde apud

proximum mare unde hausia. aqua templum et ab mulacrum eae prospersum est et sellisternia ac

pervigilia cclebravere seminae, quibus mitriti erant. Sed non ope humana, non largitionibus Principis, aut Deum placamentis, decedebat infamia, quiniuaaum incendium crederetur. Ergo abolendo rumori ero subdidit eos, et quaesitissimis poenia

adsecit, quos, per flagitia invisos, vulgus Christia-

Ma non om humana Hae et quae s liuntur transeripsit iterum linei i l . Neque uua a Ner inciebat quin ab eo iussum incendium putaretur. Igitur verti invidiam in mistianos aetnequaim in aris erudelissimae unestiones quin et novae morω excogi-eatae, ut ferarum tergia eontecti uniatu unum interirent. Multi emeatis ossaei, ut summa disti . Pleripue in id reservati, ut eum defecisse dies, musum noctu' luminis urerentur. I s. ditis Christinnos Amitabat Siv Chrestianos, ut seripsere per inscitiam illi. Quod nomen mum emtim obsμrvo imperio Claudii

98쪽

76 ANNALIUM A. V. 18. nos appellabat. Auctor nominis eius CHRISTUS, Tiberio imperitante, per rocuratorem Pontium Pilatum supplicio adfectus erat. Repressaque in

praesens exitiabilis superstitio rursus erumpebat, non modo per Iudaeam, originem eius mali, sed per urbem etiam, quo cuneta undique atrocia aut

pudenda confluunt celebranturque Igitur primo

- καλειτι Πουδα e. Ait σου -- aviis qui ergo tineti et baptizati praeter Christianos p Suetonius Claud. 25. Iudaeos ἐ--ον Christo nisi tumultuantes Roma expuru Lipa. Da nomine Chrestus v. Lact. D. Inst. I, 4, T. Reprensque in praesens Cum praecepisse Clauditis disce me omnes Iudaeos a Roma Lue Act Apostolorum XVIII. 2. Christiani quoque, quoriam plurimi erant Iiadaei, Roma discedere suerant eoaeti; ideoque remeari in Maesens dieuntur. Ne tamen existimes, ut Lipsis aliisque eruditis viris placuit, Christianos, Iudaeorum mnine, memorari apud Arrianum in hietet I l. s. Hic enim sicut ut supra I. 22. puri putique Judaei appellantur. Eodem in errore versantur. qui ad Christianos, Christumque reserant verba Suetonii in Clavd. XXU. Iudaeos, impulsore Chresis, assidue timulinantes Roma --pulu. Non esu Christo, sed Judaeo quodam Chresto ne enim apud Graeeos Latinosque insolitum nomen impulsore tumultuantes

Iudaei pulsi sunt. Frustraque errori insimulatur Suetonius, quasi Jesum Christum, imperitante Claudio, vixisse et tumultuatum esse seripserit. Alius adhuc, nec nobis silendus, apud reditos invaluit error, quod quae de Iudaeis narrat Dio LX pag. 66s cum D. Lueae et Suetonii narratione perperam confundunt. Novem enim anni, inter vetita a Claudio Judaeorum eonventicula eorumque expolaionem, interieeti Brot.

Eritiabilia superstitio Pro superstitio Teste enim ipso Plinio

X. 97 haee suit summa, e eulpae, vel erroris, quod Christiani essent soliti stola die ante lucem conventre, armenque Chrisis, quasi Deo dicere Meum invicemis seque saevamenti nori in scelus aliquod obstringere sed ne furta, ne latrocinia, ne adulteris ommiument,nesidemfallerent, ne depositum inpellati abnegarent quibus pervetis, morem sibi diseedendi fuisse rursuaque coeundi ad eumendum ethum. Wyminuum tamen e inmisium quod ipsum facere desiisse post

edictum meum, uo secundum mandala tua hetaeria eas vetueram. Se sacramento, non in scelus, sed in virtutem obstringere, haec.

cin sexitiabilis superstitio P Merito igitur gloriatur Tertullianus

ad eapulam, V. Pro tanta innoeentia pro tanta probitate, pro side, pro veritate, pro de vivo cremamur quod ne sacrilegi, nee hostes publici, verum nee tot majestalis rei pure solent C delitas vestra gloria est nostra Brot vide Gibboni Decess. Imp. Rom. eap. XVI. ubi hujus Ioel versionε et κρισιν invenire licet;

et Paluei Evid Christ. Partem Il. cap. VII.

99쪽

a C. F. Lin. v. CAP. 44. τConrepti, qui satinantur deinde, indicis eorum, multitudo ingens, haud perinde in crimine ince dii quam odio humani generis, eonvieti sunt. Et

pereuntihus addita ludibria, ut serariam tergia contecti, laniatu amam interirent, aut crucibus ad- i, aut flammandi, atque ubi desecisset dies, in usum nocturni luminis urerentur. Horis auos ea spectaculo ero obtulerat, et inimento cludierum

Οα --- gemeris Faernum legisse aiunt, odia emeris em -s. Sed non ea Piis Taciti est ipsa, quam . , 5. expromit de Iudaeis: Apud ipsossides obstinata. πάMMω - - ν-- aesta vi sus omne alios hosti odium. Et Amobius diei l. I. Christianis Me obiectum' quia scillae di-- omnia in moribus et meris, itemque eontingem et e gressum Porum theatra et reos, susetant. iam. Odio Arumani generis muteti sunt Μ8. Flor eo times uncquod a Piehena sae Gronorio, et, ut vadetur, coibbono probatur. Convisti sinis Primum eorrepti sunt, ut se Christianos saesatehantur, deinde eorum indicio apta muli ludo ingens Christian Tum : Omnesque. non crimine i endri. tuus immunes, sed prosessione religionis quae odisset genus humanum, e vieti sunt ob ea flagitia invisa. Si Romani eriminabantur religionem, cuius quidem singulare, sed divinum est emtum: Si quis venia ad me, et non odia

trem suum, et matrem, et vitorem, et sitim, et fratres, e sorores, a Me autem et animam amant, non potes meus esse diseimrua Lue.

XIV. m. Verum eum non levis momenti sit insipnem hune Taeitiiseum illustrare. etera ue, quae ad eam de Christianis quaestionema etant diligentius inquirere o me pretium duxi de Christianorum erimine silpplieio suppliciique tempore, disserere vid. Disseri Gonem in Notis et Emendationibus ad Annal. XV 44 Broteritio. Aia flammandis videtor signifieare Sulpicius i. e. vi ferarum tergis e tecti laniaru anum interirent. Mum e cibus assis aulseammet in Berique in id reservati, tu tini defecisses dura in usum Moceum luminis ureontur. Sive malis alimentis aut materiam. 2, 2I stude illata ignis Emerua eradidit Ovidius et l4 533. sem Misexus alimenta e eaedem Mammae ut berit elaι Gron. assum siserum ruminis Pro lytano et lueerna. Credo Iuvenalem ad hoe saevitiae genus spectasse I, 55. Pone Tigellinum is vi Iurabis in ιla. Na Maries ardent, in ta gutture fumanit..

quos versus scio et vulgus interpretum et egregium Turne in longe metus aecipere. Ceterum prima haec exercita in nostriam nomen erudelitas sanolinis dico. Nam Claudius antea tantum expulerat. sueton. 25. 'ertuli Apol. 5. Consuliti ommentarios vestros, in illis ea erietis, Neronem primum in ham seciam, tum maxime Romae.

100쪽

73 ANNALIUM A. F. I 8.edebat, habitu auriga permixtus Iesu, vel curruculo insistens. Vnde, quamquam adversus Bontea et novissima exempla meritos, miseratio oriebatur, tamquam non utilitate sublica, sed In AEaevitiam 45 unius, a umerentur. Interea conserendis pecuniis pervastata Italia, provincia eversae, sociique populi, et quae civitatum liberae vocantur. Inque eam praedam etiam ii emere, si, 3lialis in urbe templis, egestoque auro quod triumphis, quod votas, omnis Populi Romani aetas prospere, aut in metu, saerauctrat. Enimvero, per Asiam atque Achaiam non ova tantum, sed simulacra uminum abripiebantur, missis in eas provincias erat a Secundo carinate. Ille libertus, uicumque flagitio promptus hie Graeea doctrina ore tenus exercitus, animum bonis artibus non induerat. Ferebatur Gene- ca, quo invidiam sacrilegii a semet averteret, longinqui ruris secessum oravisae, et postquam non concedebatur, ficta valetudine, quasi aeger nervis, cubiculum non egressus. Tradidere quidam, Misen num ei per libertum ipsius, cui nomon Ciso vitia, raium iussu Neronis: vilatumque a Seneca, Pr

ditione liberti, seu propria formidine, dum simplici

victu et agrestibus pomis, ae, at sitis admoneret, profluente aqua, vitam tolerat.'46 Per idem tempus gladiatores apud oppidum Peaeneste, tentata eruptione, praesidio militis, qui eua tos aderat, coercii sunt iam Spartacum et v tera mala rumoribus serente populo, ut est nou rum rerum cupiens avidusque. Nec multo post

clades rei navalis accipitur non bello quippe haud alias tam inmota pax sed certum ad diem i. m