Iacobi Fontani Sammaxitani medici, ... Practica curandorum morborum corporis humani, in quattuor libros distincta

461쪽

quem vena caua , & eius ramis hypogastrij quare sursum non seretur, sed ex illis canalibus deducet sanguinem quo satiabitur eis sitis. Capi uacius ut quodammodo occurreret huic sententiae ita distinguit. Vas Meri , inquit, duplura fiunt alia ἀφerunt materιas ad uterum , semen Icilicet G sanguinem menstruum alia autem Ant venae propria uteri, praefocatio uteri fit, quia venenum frigidum generatur propter Obstrustionem vaserum, non uteri. Sed va rum ad ut rum pertingentium , dum ustur vase materιas deferentia ad lιteram obstruuntur, certum est quod tunc venae uteri inaniuntur , unde siccatur uterus qui antea irrigabatur m humectabatur ratione tum sanguinis mensi uitum seminis ; Haec ratio argutum seminis & menstruorum tantam obstructionem, quin semper ad nutriendum commet & sanguis ad uterum quod videre est in magnis obstititiionibus viscerum in quibus nihilominus nutriantur viscera licet non aeque commode , de quamuis concederemus obstructiones, liberum impedire commeatum sanguinis a venis ad uterum, non sequitur uterum

a iecore posse per sui applicationem attraheres anguinem ad muritionem , ut probat Galenus, quare responsio Captu acii nullius est momenti, tum licet quae ab his auctoribus adseruntur

essent vera , negat tamen Galenus posse ascendere uterum ad diaphragma. Primo quia vix ossit ventriculum tangere ut ex anato me potest cuique esse perspicuum ; adde , quamuisita sursum esterretur ut aut nullo interiecto me dio comprimeret septum transuersum , non auia ferret tamen respirationem , nec induceret ani-

462쪽

mi deliquia , membrorum conuulsionem vel carum. Quod probat hoc modo , cum aliquis ventriculum cibis impleuit, ventriculus premit diaphra 'mad milemque efficit respirationem, caetera vero amplomata non procreat. Praeterea in summa grauidιtate praemitur diaphragma siue horum 11 tomatum prouentis: Quare falsa est eorum opinio. Postquam Galenus refutauit sententiam superiorem suam descripsit loco citato, nimirum sunsecationem ut crinasci ex semine retento & men

sibus suppressis id probat ex suppositionibus quod

inter omnes medicos conueniat hune affectum magis ex parte viduis euenire , que maxime qua antea probe pMrgarentur ac parerent , atque virorum concubita gaude rent , quibus omnibus rebuspriuatae quid probabιlius excogitari potest quam ut quod ob retenta menstrua vel semel cohitum huiu*ori mulieres Heri distositionibus

crucientur, quae potius a semine retento emanant . nam

siemen ut est in mulieribus humidius, ita est frigidius. Hoc autem consequi ostendit , quia subfocatio refrigerantur a frigidarate ex semine emanante. quod aurem semen retentum pariat, varias affectiones probat,si in viris salacibus fiat coitus intermi o capitisVanitate tentantur , cibos fastidiunt ac febribus obnoxysunt, atque alia multa recenser, quare a semine retento in mulieribus putat illa accrientia profici Dci : hoc idem confirmat experimento quodam muliere, longo iam rempore vidua, quae praetem caetera mala , neruorum quoque distentione vexabaturae dicente οι Metrice uterum esse retractum , remedys ad huiusemodi affectus conquetis decreuerat, ut quibus adhibitis partim Ob ipsiorum calorem, partim etiam quod inter curandum tractarentur pates muliebres, oborta tisi

463쪽

MEDICI NAE PRACT. L I B. III. 4 Ttitione eum calore in voluptate veluti per coitum inis

venire Flet, excreuit crassumpsiιrimumque semen, atque ita molestia liberata est mulier. Quare a semine corrupto suppresso nasci certum est eas affecti

nes.

. A suppressis mensibus eodem plane modo oriri potest facile probari , quod in mulieribus quibus sunt suppressi menses maxime contingat; quibus ita positis comparat Galenus noxas & symptomata inter se quae ab v traque causa solent oriri,scribitque symptomata a semine retento maiora esse, quod mulieres consuetudine viri fruentes , licet supprellione mensium laborenr,assiciuntur quidem malis accidentibus,respiratione tamen non priuan-aur, neque animi desectione vehementi, nec alijs affectionibus malignis; tum quia viduae licet mcnstruas purgationes patiantur, nihilominus ex suppresso semine malis illis symptomatis excrucian

Oportet nunc soluere dubia quae ex positis consequuntur. primo non videtur tam parua moles seminis corrupti posse parere tam gravia symptomata, at phalangi j aut scorpionis ictus perexiguus afficit grauissimis symptomatis totum corpus, constat etiam ex torpedine & magnete corpora alia in alia agere solis qualitatibus transmissis, venenum autem posse nasci in corpore hum,no testantur omnes medici, tum pestis, quare nil mirum si vitiatum semen, aut huiusmodi menstruum , cum retinetur &putrescit corporibus ut assiciantur idoneis grauia inferat accidentia. Animaduertuntur in utero alij motus excitati ab

odorantibus & scotidis, non tamen hi motus ab

464쪽

48 IACOBI FONTANI illis rebus aommouentur in omnibus mulieri bus , sed praesertim in illis quae uteri suffocationem ob peculiarem dispositionem sunt obnoxia. Nam si odorata eorum naribus offerantur , hi- stetico affliguntur paroxismo , si ori vieri liberantur: Contra vero foetida naso oblata , livsterica affectione liberant;vteri autem ori, uterum labentem repellant. Sunt qui horum motuum hanc

rationem reddant nimirum odorata naribus obla- . . ta commouere humores terros in utero contentos per sympathiam prius commoto cerebro , deinde utero. Verum si haec vera sunt cum oti

uteri admouentur odorata , cur non commouent per se & primo uterum , quae namque proximiora sunt facilius alterantur, & commouent subiectum aptum, respondent, si commouerint habent vim discutiendi commota ; quae vero naribus apponuntur, commouent non discuti uiar. At odorata statim cum utero apponuntur illico non discutiunt; derepente tamen suffocationem tollunt , & licet hoc non praestarent, non possitiat discutere tam cito crassam materiam s minis corruptam , a qua interdum nascitur hic affectus, de foetidis autem censent illa remedio esse naribus adiuncta, qua foetida aduersantur vapori

morbum committenti, cui opinioni etiam aduersantur rationes in medium allatae cum uterus in .suffocatione non mouetur. Sed tantum cum at

trahit , cum amplectitur SI cum expellit aut.si commouentur,sors an hoc fit,vicenset Serapio cap. de suffocatione matricis, non quod sit animal solitarium & in animali,sed quia ei est proprietas naturalis illis rebus commoueri, sicut hepati de spleni

465쪽

attrahere res dulces & illis oblectari, quam stis non sit in illis gustus. verum stetidis naso admotis quiescit suffocatio , an illis foetidis dissipantur tetervapor, an foetida fugient in suum locum reuertitur, teter vapor non discutitur foetidis, imo forsan augetur. fugere autem foetida si fateamur, incidemus in sententiam illius autoris quem Gal. 6. de lo. affec. confutat ; quid ergo dicendum cur Philonium pillulae de cynoglolla sunt remedio, etiamsi stupefacientia quodammodo. Cur autem odorata commouent suffocationem uteri mirum est,experientia tamen certum, qui huius problematis rationem fingunt ascensium uteri sua propria natura ad bonos odores sese promouentis , erant quod iam probatum sit uterum non ascendere, hoc propositum soluit mercia. lib. de morbis mulierum cum distinctione; primo omnes mulieres odoribus, non assici susefocatione uteri, sed illas solum quibus alioqui mal Eaffectus est uterus, 2. illae mulieres non solu propter odoramenta uteri vexantur suffocatione, sed etiam aliis de caulis etia leuibus, propter mala veteri disipositione nempe a limo te, moerore,& aliis, his politis inquit odorata sua natura percellunt caput, cerebro vero affecto trahitur uterus in consensum astectus, quare agitantur pravi humores uteri, haec ratio videtur verisimilis, verum cur odorata utero supposita iuuanta, an quia non tantum commouear, sed etiam commotos humores & vapores dissipat, deinde quaerit Mercurialis cur mulieres praefocatae excitantur tetris Vaporibus naribus admotis, huius euentus duas causas reddit. Primo quia praui odores maxime sensus ipsos tentam, dc praesertim odoratum. Secundo quia praui odores sunt

466쪽

4so I Aco BI FONTANI maxime nostrae naturae inimici, ratione huius contrarietatis natura in mulieribus quanquam sopita excitatur,haec verissima essent si eadem sumpta eo Ldem non pra starent effectus, ac sumpta & vorata etiamsi odore non percipiantur, ut enim ille dicebat uterus non habet odoratum, neque etiam ventriculus , & reliquae internae corporis partes. at, inquies, est sensus inimicitiae & damni, naturalis quidam, quo partes naturali quodam instinctu sentitit foetida noxia, an ergo insurgunt in foetida quae sina ut expellant, tam tetros illos vapores, atque ita se liberant duobus hostibus lat hoc falsum est, nam foetidis non exclusis ipsae liberantur suffocatione. Quare ut odorata in dispositis commouent aut dius pant variis partibus admota, ita forsan illa foetida habeat vim reprimendi vapores illos tetros no obstruendo meatus ut Alex. censebat problem. 64.lib. a. sed proprietate quadam oculta, nam si foetida in lipothimia a virium debilitate extra uteri suffocationem offerantur, nocent multam & licet sempcrinimica naturae nostrae, in praefocatis etiam animo linquentibus mire iuuant proprietate illa experientia tota cognita, non autem inimicitia, nam ea ratione venena magis excitarent quod est falsum. In praefocata multa contingunt & varia accidentia, quorum Gal. rationem ducit ex causa essicienterum ex parte affecta; atque in primis totum corpus histericarum refrigeratur ob venenosam illam qua litatem oppugnante spiritus& calidum in natu toto corpore,unde respirationis abolitio & pulsus: si illa materi avel crassa fuerit vel acris,co uulsiones: si vero atrae bilis natura habuerit,moestitiam in duas quemadmodum animi quoque defectiones & extensio-

467쪽

nes ,& refrigerationes, & stomachi aestuationem. Praedictio talis institui potest , suffocatio uteri quae pendet ex corrupto semine peri silosior est ea quae ex me struis corruptis ortum ducit. Hi p. aph. 3s.li. s. scribit mulieri hisericae aut dis ultasparientis remtatis superuenies bonum,na stenuratio signu est natura

refocillentς & recreatae,tu ea excludatur materia vonenata. Si uteri prς focatio nascatur ex sanguine me-struo reteto, si vires ferant, sanguinem detrahedum quida arbitrantur, quod est extra cotrouersiam po- stuin, ad paroxysmum suffocationis uteri remedia communia ligentur extremitates,friceis tur brachia,& tibiae, puluis insuffletur in nares ex elleboro albo aut euphorbio, cucurbitulae apse icentur coxis interioribus, in vulvam immittatur mosius, aut alia odorata,vel galliae moscatae 3. ij. cinnamomi fo-lij, macis, garyoph. an. 91. ambra in osci a n. g. iij. ladani, storacis an .q. f. cum aqua rosata mostata, fiat

veluti suppositorium, & indatur sinui pudoris, vel . pulueris supra dicti q. c excipiatur oleo de spica,

aut laurino, in quibus mixtis intingat digitos obstetrix&vieto in dat, fiat & suffumigium. V. assae foetida .cuphorbij castorei, olei rutacei q. s. fiat formula quae carbonibus inuciatur, sat suffumigium

naribus excipiendum. V. galbanum, castoreum, gagatem, capillos hominis, asIam foetidam, plumam crematam, cornu alicuius animalis cremantur, separentur aut mixta,excipiat fumum naribus globulus odorandus. T. assae foetidae P. ij. castorei Θ. j. fiat nodulus & olfaciat, acetum serit liticum vel in quo pulegium, calamentum, thymum, Origanum, coxerint, naribus admouenda vomitus excitabitur

cum penna intincta aceto serillitico, hypochondria. F q

468쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. ID. 413rsim pervestigandum erat, num Gal. intelligat vires requiri robustas in sanguinis missione, ratione

spiritum tantum, an ratione carnosarum partium& solidarum, ego vires robustas requiri existimo secundum omne roboris genus, quod deficientibus spiritibus necesse est temperiem partium carnosarum& solidarum debilitari, propterea quod illa temperies foueatur calore -& spiritu influenter quare si ex dissipatione aut extinctione spirituum suerint vires affecti e & languidae, omnes vires erunt quodammodo debiles , quare sanguis non est detrahendus, rursus Opponit Galen. cap. s. lib. iE. met. scribentem vires esse validis in soli- .dis partibus , quando hae sunt bene temperatae . at in praefocatione uteri non pollunt csse bene tem peratae, quia adest refrigetatio in toto corpore, dc

proinde in solidis partibus huic dubitationi inquit satisfacit Galenus cap. 2. lib. 3. de praesag. expulsibus, ubi ait, cor vel incaluisse vel incalescere; si cor incaluerit, languidae sunt vires , si incalescit possitiat esse validae : assumit, at prae catio uteri est intemperies, ob id non est in facto esse, non ergo est frigiditas aut frigida disserasia, cuius ratione vires constare nequeant, in solidis verum nos expendamus sententiam Calen. cuius hic est sensus, omnes pulsus qui sunt comites intemperiei ipsius cordis imbecilli sunt: non tamen retro comeat consequentia, omnes debiles pulsus sequi intemperiem ipsius corporis cordis. Nam in omni lipothimia & stera sine ulla ipsius corporis cordis intemperie pulsus sunt debiles quare dum incalescit cor possunt esse debiles de

469쪽

robusti ut in febribus quibusdam quae hecticae non

sunt eo in loco, Galenus non agit de sanguine mittendo sed colendit probare in disserasia facta cordis, pulsus esse debiles: non negat tamen vires esse posse lebiles extra illam cordis intemperiem aequalem, quae virium debilitas non potest nos a sanguine mittendo dehortari, quocumque enim modo vires sunt debiles a dissipatione, sanguis detrahi non debet, nam ipsa detractione sanguinis exhauriuntur spiritus qui antea debilitati omnino extinguntur fit Galen .sent.23. co m. l. in lib. de ratione victus in morbis acutis scribit sis; pra modum oppletae fuerint ve- me , opprimi virtutem αἱ necesse: atque inextinctionis agi periculum caliditatem quae ob copiamselfocationi quidpiam similepatitur, cum hoc contingit Hipp. venam brachyse cadam censet, ex quo colligit Capricatius etiam in li-potimia historici paro xysimi sanguinem esse detrahendum, verum quidem est si ab ' oppressione sola micatur affectus, quae non est sine plet hora, cui debetur euacuatio: at histerica affectio non pendet a plexhora, sed a venenata qualitate cx Galen. lib. c. doc. a T. cui si adiuncta sit plethorica affectio post

paroxysmum vena erit secanda. In confirmationem suae sententiae affert opinione Auic. cuius verba haec sunt cap. 8. sen. 2I. tra ch. q. lib. . oportet ergo ut phl

botometur Iaphnia patris , cui opposita est pars declinationis uteri,si sentiatur repletio, inputauerat, Cr dixerit obLZetrix quod venae in illa parte sunt tensae, Cr plenae, Cr illicesigra Situdo, ex quo textu ita argumentatur retrahitur uterus ad harum aliquam positioneni, ubi subsecatio fit ob retentionem sqnguinis menstrui, &dum adest retractio, tu actu adest syncope, & prae-s Ocatio, quare Auic. in praefocatione actu existente

470쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. I I r. qIS

secat venam. huius argumenti prima propositio falsa est ex contorsione uteri & inclinatione in alteram partem multoties accidere prae socationem uteri, non semper camen , ergo voluit Auic. Caphenam oppositam secati tantum in distorsione uteri, a repletione orta: nam in aliis causis, quas ipse Auic. re censet, nimirum in scit rho, in siccitate, in crassis humoribus non iubet secandam venam. Minor etiam falsa est, nam uterus potest retrahi in alteram partem,& tamen non suffocabitur semper mulier durante distorsione, quod probauimus in superioribus : postremo unam affert experientiam quo stabiliat suam sententiam,verum una hirundo non facit ver, & forsan illa simul cum histerica praefocatione opprimebatur plet hora, cuius depletione fuit

subleuata.

Periculosium ergo est in omni suffocatione uteri pendente a mensibus supprestis detrahere sanguinem, & praesertim in ipso paroXysmo cum ii potimia existente. Quocirca excitandae hi stiricae sunt remediis praescriptis, deinde ea exhibenda quae possunt menstrua prouocare,quando autem suffocatio nascitur ex semine retento, si adsit maritus habeat rem cum illa oportet, si absens fuerit, aut vidua, aut virgo extiterit, aut Deo dicauerit virginitatem sequentibus curabitur rcmediis.

Et quae nupta est aut vidua obstctrix in sinum pudor s immittat digitos, & sequentia adhibeantur

remedia..sem. agni casti, seminis portula.& acerosae asi. partes aequales, seminis meiathae, & colamen th, asi. B. ij. sacchari dissoluti in aqua ment hae, fiat confectio in ..rotulis,capiat 5.j. vel 3. ij. deinde capiat 3. iij. aquae menthae & 3. 6. vini citoniorum

Ff iiij