Iacobi Fontani Sammaxitani medici, ... Practica curandorum morborum corporis humani, in quattuor libros distincta

431쪽

... MEDICINAI PRACT. LIB. III. 4I3

uersantur ad vias affectas: in obstructionibus vero

conueniunt.

Si vero humores multi vitio expultricis ad renes deferantur, nullo vitio in renibus existente, nullo modo conueniunt diu retica , sed ea quae per secessum aquas educunt,ut ebulus, sambucus,iris, & similia. In renibus debilibus, & qui ex leui occasione in morbos incidere solent, diu retica non sunt ex usu, ea namque commouent illos morbos, de materias ad renes impellunt. His ita discussis,ad methodum institutam reuertamur. Componatur ergo talis clister lactis vaccini, aut alterius animalis iu j. vitella ovorum n.

ij. olei communis j. iij. salis parum, fiat clister &inhciatur ; si flatus adfuerint olei camomelini 6. in ij ciantur. Cum aeger est iuuenis , &robustus phlebotamiae assuetus , ex saphena. Illi sanguinem mittere prodest in magno do

lore.

His peractis de alijs remedijs cogitandum , fiat

sacculus ex furfure, camo milia, anetho, melliloto cum oleo camo millae decoctis,& apponatur saepe vel baltheae cum radicibus, maluae, parietariae an.

m. j. camo millae m. ij. stentigraeci la. j. seminis lini m. g. fiat decoctio, applicetur saepe cum spongia. Deinde buthiri recentis j j. 6. olei violati,pinguedinis gallinae , olei amig. dulc. & liliorum an. J β. cerae q. f. fiat unguentum , veli Muci laginis seminis lini , foenugraeci an. j vj. pinguedinis gallinae E iiij. farinae hordei v. g. fiat cataplasina. Si istis dolor non cesserit rerires ijs, fiat semic pium ex remollientibus , de aperientibus , si in-

432쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. Io. 4 Istius inuoluitur therebentina optima , & cum sor-cipibus igni apponitur toties quoad calcinetur,extinguitur autem in aqua herniariae, ononidis aut raphani, quo augeantur vires illius. puluis leporis in olla combusti, aut aqua illius per distillationem extracta mire conserr. puluis ossis poplitis posteriorum pedum leporis mirὸ prodest. puluis autem fit sine ulla adustione , potatur cum vino albo ad 3 ij. Cinis scorpionum ab antiquis commendatur. fit autem hoc modo, includantur scorpiones colla vitreata , & bene ob iurata luto faeientiae in furno ponatur cum paruo igne, exsiccentur , non comburantur, de quo cinere capiat cum vino a io 9.j. Oleum sto pionum si cum siphone in vencam insciatur, lapidem frangit veterum experientia, quae de auetroglodite referuntur ab AEtro lege apud illum cap. xi. tetrabibli tertiae sermone 3. lapis lincis, & iudaicus valde in hoc probantur , dantur ad 5. F.

puluis maxillarum , & dentium lucij piscis gallice nuncupati brochre ) maxime confert ad calculos renum deturbandos experimento certo nostro. debet autem in vino albo infundi multis diebus antequam in puluerem redigatur. In medicamentis compotiris calculum comminuentibus hae sunt obseruandae normae, incidentia debent immisceri, ut colamentum, cinnamomum,& similia, cum quibus etiam illa sunt adiungenda , quae in renibus detineant medicamenta lapidem frangentia, qualia sunt mastix, gummi Arabicum , tragagantum , & similia. Item aperientia , quae comminutum lapidem expellant , ut sceniigraecum , dauci semen , schenai,

433쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. III. - Ir

diligenter vino albo generoso, mox in opam inij- cito nouam vitro obductam, incrustato illam luto aliquo piam, ac postea in furno exsiccentur, ita ut possint in tenuem puluerem redigi, tum vero as funde eiusdem vini generosi quantum poterunt imbibere, & rursus exsiccato, ac tertio imbibito& exsiccato,ut suptii. Quarto vero puluerem irrorato,aqua distillationis fragarum,& olei ex calcantho 3 j. postea in luce , & sicca rursus, ubi fuerit exsiccatum & bene pulueratam seruato in vase vi

treo.

His datis ad pulverem accedendum, pulueris vitri calcinati si ij. pulueris leporis usti 3 ij, pulueris auis trogloditis 3 5. sanguinis hirci praepara imodo dictos j si, amomi 3 ij. seminis cardui, dauci, milli j solis,asparagi, an. 5 j. gummi tragacanti,& arabici an. 3 si . fiat puluis, datur a 3 f. ad 3 j

cum aqua,aut decocto aliquo diu retico,aut vitri calcinati 3 h. pulueris leporis praeparati gjs, lapidis Iudaici, & lincis,lapidis spongiae, sanguinis hirci praeparati an . 3j. pulueris auis trogloditis

3 ij j. pulueris vesicae apri , cicadarum mortuarum, &in terra exsiccatarum, vermium terrestrium exsiccatorum,cinerum scorpionum an. 9 ij. masticis,aut gummi arabici an. 3 6. fiat puluis, datur adg j. f. x. succi foeniculi, petroselint,aph an. m g. in

quibus intinge panis micam unam,aut duas,appO- ne regioni renum,& vesicae 2V. bu glossae totius m. d. terebenthinae m j. distillentur ex oleo,capiat guttam unam cum vino albo, mirabile. aquae mal -

uarum q. f. in qua infunde eryngij minutim inessim j. ononidis, parietar. mili j solis an. m.iij. amigdal. amar. lag. destillentur in b. m. ex hac aqua dentur

434쪽

18 IAco BI FONTANI v j. corpore bene expurgato, in balnei aquae tepidae aut semicupij ingressu. vel pulpae cassiaris j.

limo num inciso. in β. destillentur in bal. m. detur ad E vij. vel praestan tius c. succi limo. & vini maluatici an. 3 ij. misceantur, dentur, mirum est remedium si addatur sacchari candi 3 6. Lapidis in vesica tantenti indicia. CAP. x x x I I. LAPive M in vesica contineri sequentia signa indicant pruritus in ima membri parte tum in extrenIa,quo incitantur aegri ad pudendum digitis scalpendum. hoc fit a vapore acri ex capacitate vesicae eo delato. urina tenuis, & aquosia, quod cruda sit ob debilitatem vi sicae, frequens metendi cupiditas, propter acrimoniam Vrinae,quam acquirit longa mora in vesica non potest libere ex pelli propter

calculum, qui meatum, obturat. perspicitur etiam ex eo, quod si concutiantur nates versus partes inferiores,vrina liberius fluat, ea namque cocussione

deprimitur lapis ad vesice sudum, liberiusque exiturina. quare aeger constituatur in lecto,deinde sursum elatis cruribus , ita ut Chirurgi, aut alterius scapulis immitatur, qui suis brach ijs debet crura amplexari, & amplexata concutere. Item cum dolor sedatur per mutationem situs corporis. Certa praeterea sunt indicia si immissa cannula, aut cathetere in vesicam lapis sentiatur ; aut si immisso digito in anum lapidis durities deprehendatur. Alij addunt pondus in pectine perceptum, quod in maioribus natu quaerendum est,nam pueri hoc referre nesciunt. Adde quod hoc sgnum est Potius magnitudinis calculi, quam calculi simpli-

435쪽

eiter. Nam parui lapilli sensum grauitatis non pariunt ; magnitudinis etiam indicium est, si prae violentia conatus in mingendo egrediatur intesti ni recti principium. Si vero cum urina sanguis ei,ciatur , signum est asperitatis ipsius calculi. Hippocrat. l. de aere , locis, & aquis scribit, cum aluus ardens e , er feruida fuerit, in js nec e est etiam vesicam idem perpeti,quare & pueris ipsis interno cum maxime vigeant calore, mirum non est,

si vesica calida reddatur. quamobrem in pueris generantibus calculos in vesica, oportet iuxta sumen applicare remedia frigida , α. medicamenta peros similia. & victum instituere refrigerantem. Curatio autem calculi vesicae non differt curatione calculi renum, praeterquam sectione, quae chirurgica est.

avi A similitudo solet doctis medicis imponere, semper affectus distinguendi sunt, qui similes esse videntur , sunt enim multa similia in vicere vesicae, & renum, & potissimum sanguinis , α puris reiectio per urinas. Differunt tamen in multis. primo qui vicere renum laborant,

nulla dissicultate urinae prae intur , quae tamen dissicultas semper comitatur ulcus vesicae, secundo differunt ramentis partium reiectis,na ramenta renum sunt rubra,& carunculae dicuntur. V esicae autem alba,& membr nea. tertio colore,consistentia , & quantitate sanguinis excreti nam qui ex

436쪽

4ro IACOBI FONTANireuibus educitur sanguis,rubicundus est & perspicuus, qui , vesica albior; a renibus multus, a vesica paucus. Quarto , qui sanguis a renibus educitur

persecte miscetur cum urina , a vesca non item. Nam ex itineris longitudine commixtio ni perfecta , ob quam quidam asserunt sanguinem a renibus profluentem in urina non subsidere , a vesica aurem residere. Quinto, pus renum liquidius est quam vesicae, nam pus a vesica crastum est, pituitae admixtum,sublidet in urina,eiusque maior istor, quam puris renum. Sexto, differunt loco doloris, tum quantitate ipsius , maior . namque In vesica, quam in renibus. . Licet ita se haec habeant, a pure tamen reiecto

per urinas , non concluditur necessario ulcus renum , aut vesicae: nam in tumore praeter naturam

connexae partis iecoris pus is pissime rei jcitur per

urinas , pleuritide, & empi ema nonnunquam repurgantur per Urinas , quare distinctio captanda est, ex signis desiignantibus partes affectas. Causae viceris renum sunt tumor praeter naturam apertus, capillorum, & arenularum transitus,

praesertim si fuerint inaequales, scabies , pullulae,

frequens transitus rerum acrium, ut Vrinae, puris, medicamentorum humorum, vulnera inflicta, quae omnia facile dignoscuntur. Tardus est morbus, magnus aliquando symptomatum magnitudine, nempe urinae ardore, stranguria, quae vigilias excitat,a quibus totius corporis consumptio. Hippocrat. . 6. epid. scribit vesicae, in renum τι-

tra in sembus di culter. curantur, CV in aliis non facile , quod medicamenta ad illas partes integris

437쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. I I I. 42Iviribus ferri non possint. secundo, quia urina acris continuo feratur per illas partes , quocirca longus est morbus, & per saepe aegros ducit ad interitum,& praesertim sevies . cum in illis dissicilius ulcera sanentur, quam in iuuenibus propter desectum laudabilis sanguinis. Varii sunt scopi ad sanandum ulcus renum &vesicae. primus est humorum in corpore redundantium expurgatio, in quo aduertendum est, ne medicamenta sint violenta , viceri namque noce rent. secundus, est humorum in partem labentium

diuersio, quae statim facienda est in principio. fit

autem derivatione, vel diuersa purgatione ; nam a renibus & vesica trahuntur humores ad in testina, tum sanguinis missione. Deriuatio quidem per venas inferiores tibiae , aut pedis: diuersio per venas brachij, fiunt etiam cucurbitulis, & frictionibus. Reuulsio etiam fit vomitu ex Aui c. c. deviceribus renum, qui maxime prodest : concitatur autem medicamentis', vomitorijs, aut penna , vel digitis immissis in os. tertius, scopus est viceris cum lenibus medicamentis detersi o a principio usque ad primam incrementi partem , detersio vero maior erit ad hybenda a secunda incrementi parte ad statum usque. tum demum vehementiora abstergentia erunt applicanda. quartu S,carnis rege- neratio. quintus, consolidatio viceris, siue siccatri- satio. Tempora autem vicerum cognoscuntur ex cruditate , aut coctione puri, maiore , aut mi

nore.

Verum in medicamentis topicis obseruandum,l . D iij

438쪽

422. IACOBI FONTANut cum medicamentis quaedam misceantur anodyna , & retinentia medicamenta in renibus , in

methodo vero a lenioribus est auspicandum, admiscendo semper ea , quae dicta sunt prout necessitas postulabit. leuiora veto sunt aqua hordei integri , in qua coquatur radicis sceniculi

L. j. liqui ritiae 3 6. capiat j vj. aut viij, vel iniiciatur cum syphone in vesicam, vel 1 . hordei integri 3j f. radicis foeniculi , j j. radicis liquiritiae g f. fiat decoctio , de qua sumat J vj. addendo tragacanthi puluerati 3 f. croci g. iiij. cadipiat in hydro mellite, possunt decoqui thyrsi, m tuae, & glicyrrhia a. Fortiora sunt litos permum, radix apis, da iaci , alchechengi, dc adhuc vehementiora, aristolochm, iris, terebenthina , op poponax in pillulis data. hoc compositum multi commendant seminis citrulli, cucumeris satiui mundatorum , seminis papaueris albi, & nigri , gummi amigdalarum , tragacanthi , anyli, seminis portulacae, seminis maluae, altheae , lac cae ablutae an. 3 v. spodi j , 3. vj. boli armenae

5. X. granorum pini maiorum & minorum ex corticatorum , seminum aikehensi montani an.

rantur omnia praeter saccharum,dentur 5. v. cum

aqua hordei integri . Ad consolidationem ulcerum, renum trochisci Gordoni j mire conserunt,qui a Gordonio,&Fontano no c. de ulcere renum describulatur, foliorum plantaginis, caudae equinae,& consol. maioris an . m. j. adianti m. f. glyzyrrhisae contusae 3 j. summitat. maluarum , foeniculi , petroselini an.

m. g. amyli, gummi arabici , tragacanthi, boli

439쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. III. Aa 3

8rmeni praeparati an. 5j. dactyllorii in perseussa incisorum detracta interna cute & nucleis p. iij. seminum lactucae,& portulacae an. 5 j. g. fiat decoctio in aqua pluuiar ad la j. g. coletur. colaturae ad

de Cacchari candi δ iiij, penidiari 3 ij. fiat inlep, capiat 3 viij. mane , continuet. Lac sedat dolorcm, cui si addatur album in is oui aquosior pars mirum remedium existimatur. haec compositio sedat dolorem, V. seminis portulacae, lacti endi uiae, scariolae an. 3 ij. florum nenia pharis & Viol. an. 5j. granorum papaueris albi j j. granorum se bellem j ij. seminis hyoschiami albi 36. crocri 3 j. liqui ritiae mundae 5 vj granorum pini 3 x.coquantur in m vj.

aquae ad tertiae partis consumptionem colentur&leuiter exprimantur, dentur 3 vj. in aurora, ex ea poterit fieri si ruptis cum saccharo. Dissicile est vesicae ulcera carne replere cum membranea sit. praeterea medicamenta misceantur

cum urina, quaecum abster sua sit incarnari prohibet, quare diligenter adueri edum,quid praviandum sit in carne vesicae regeneranda. ut hoc fiat, medicamenta sunt eligenda, quae adhaereant parti, sanguinem attrahant, & quae partibus complexio ne, & consistentia coimeniant 1, viscida ergo sint oportet , ut thus gummo sum, puluis ireos, radix pentaphili, centauri, minoris, sypuridis, siue caudae equinar, flos hypochistidis, altheae, corallum rubrum , sarco cola, flos hyperi conis. Composita sunt, mucilaginis,seminis altheae, citoniorum,

psilijan. j j. aquae album in is oui conquassati ij f. lactis muliebris P ij. cerus argili, gummi Arabicis ij. misce efacte in mortario plumbeo,& cum syphone inbciantur quater in die. vel V. plumbi usti

440쪽

4r IACOBI FONTANI medullae, seminis melonum an. 3 v, spodij 3 ij.

gummi arabici, seminis papaueris albi, cornu cer

uicombustian. 3 iij. opii 3j. hyoschyami albi Θ 3.

myrrhae 3 h. tere,&misce cum aqua endi uiae, de quo capiat q. s. vel dissolue cum lacte, &iiiij cecum siphone. Incarnantia medicamenta, quia sicca incarnandi vim habeat : nam siccitate sua superficiem carnis exsiccando duram essiciunt : proprie tamen ea consolidare dicuntur quae praeter siccita- . tem habent stiplicitatem, de obstructionem, quare unum,&idem varie praeparatum haec duo praestare potest, Ut tragacantum , gummi arabicum torrefacta. Consolidant; simpliciter autem usurpata glutinant , dc carnem generatu. proprie conio li- dantia sunt luthum armenum, sanguis draconis, hypochistis, carabae,ex his parari potest hoc remedium τί. boli armenae, sanguinis draconis, hypo .chistidis,carab.ae, semini melonum, gummi arabici amyli, rosarum, ais. partes aequales conficiantur trochisci cum succo caudae equinae , in i j ciantur cum qua plantaginis in sum cienti quanti

tate.

ddνιο de renum in vesicae vicere. Anni unius spatio, aut diutius incoquatur homdeum integrum in iusculis liqui ritiae, & cu pauco cinnamono ad dissipados flatus, qui productitur ab hordeo, diluatur vinum aqua hordei. Extra pastum tempore sitis utatur hydro mellite coposito ex decocto hordei, liqui ritiae, melle,& saccharo rosa to. poteli etiam cum maguo fructu uti decocto li-quiritiae solius , quo solo aliqui fuere finitati restituti. Capiat hordeatum mane hora g. cum saccharo rosato. alternis diebus , die-