Publii Terentii Comoediae [Texto impreso]

251쪽

HECYRAE ARGUMENTUM,

C. SULPICIO APOLLINARI AUCTORE. Vx o R E M duut Pamphilus Philumenam, Cui quondam ignorans virgini vitium obtulit:

Eiusque per vim quem detraxit annulum, Dederat amicae Bacchidi meretriculae: Dein prosectus in Imbrum est: nuptam haud attigit. Hanc mater utero grauidam, ne id sciat socrus, Vt aegram ad se transfert. reuertit Pamphilus: Deprehendit partum: celat: uxorem tamen Recipere non volt. Pater incusat Bacchidis Amorem. dum se purgat Bacchis, annuliam Mater vitiatae sorte agnoscit Myrrhina.

Uxorem recipit Pamphilus cum filio.

252쪽

TERENTII HECYRA.

E CYRA est huic nomen tabulae. haec cum data Est noua , nouum interuenit vitium & calamitaS, Vt neque spectari, neque cognosci potuerit:

Ita populus studio stupidus in f

nambulo Animum occuparat. nunc haec plane est pro noua: Et is, qui scripssit hanc, ob eam rem noluit Iterum reserre, ut iterum possit vendere. Alias cognostis eius: quaeso hanc noscite. Orator ad vos venio ornatu prologi, Sinite exorator sim, eodem ut iure uti senem Liceat, quo iure sum usus adolescentior, Nouas qui exactas seci ut inueterescerent, Ne cum poeta scriptura evanesceret.

In his, quas primum Caecilii didici novas, Partim sum earum exactus, partim vix steti. Quia scibam dubiam fortunam esse scenicam, Spe incerta, certum mihi laborem sustuli. Easdem agere coepi, ut ab eodem alias disterem Nouas studiose, ne illum ab studio abducerem.

253쪽

Perseci ut spectarentur. ubi sunt cognitae, Placitae sunt. ita poetam restitui in locum, Prope iam remotum iniuria advorsarium Ab studio, atque ab labore, atque arte musica. Q d si scripturam spreuissem in praesentia,&In deterrendo voluissem operam sumere, Ut in otio esset, potius quam in negotio; Deterruissem facile, ne alias scriberet. Nunc quid petam, mea causa, aequo animo attendite. Hecyram ad vos refero, quam mihi per silentium Nunquam agere licitum est, ita eam oppressit cala

mitas.

Eam calamitatem vostra intellegentia Sedabit, si erit adiutrix nostrae industriae. Cum primum eam agere coepi, pugilum gloria, Funambuli eodem accessit expectatio:

Comitum conuentus, studium, Clamor mulierum Fecere, ut ante tempus exirem foras. Vetere in noua coepi uti consuetudine, In experiundo ut essem. refero denuo; Primo actu placeo: cum interea rumor venit,

Datum iri gladiatores. populus conuolat: Tumultuantur, clamant, pugnant de loco. Interea ego meum non potui tutari locum. Nunc turba nulla est: otium, Sc silentium est. Agendi tempus mihi datum est: vobis datur Potestas condecorundi ludos scenicos. Nolite sinere per vos artem musicam Recidere ad paucos. facite, ut vestra audi oritas Meae auctoritati fautrix adiutrixque sit. Si nunquam auare statui precium arti meae, Et eum esse quaestum in animum induxi maxumum, Quam maxume seruire vostris Commodis; Sinite impetrare me, qui in tutelam meam

254쪽

HECYRA. 2 7Studium suum, & se in vostram commisit fidem,

Ne eum circumuentum inique iniqui irrideant. Mea causa causam hanc accipite, id silentium Date, ut lubeat scribere aliis, mihique ut discere Nouas expediat, posthac precio emptra meo.

ACTUS I. SCENA I. PHILOTIS, SYRA.

P. HE R pol quam paucos reperias meretricibus I Fideleis euenire amatoreS Syra. Vel hic Pamphilus iurabat quoties Bacchidi, Qtum sancte, ut quiuis facile posset credere, Nunquam illa viva ducturum uxorem domum: En duxit. s. ergo propterea te sedulo Et moneo, Sc hortor, ne cuiusquam misereat, Quin spolies, mutiles, laceres, quemquem nacta sis. p. Vtin' eximium neminem habeam 8 s. neminem: Nam nemo illorum quisquam, scito, ad te venit, Quin ita paret sese, abs te ut blanditiis suis Quam minimo precio suam voluptatem expleat. Hiscine tu amabo non contra insidiabere tp. Tamen eamdem pol esse omnibus, iniurium est. s. Iniurium est autem ulcisci advorsariosi Aut qua via captent te illi, eadem ipsos capit Eheu me miseram, cur non aut istaec mihi AEta & mrma est, aut tibi haec sententiat

ACTUS I. SCENA II. P A RMENO, PHILOTIS, SYRA.

PA. Q SN Ex si quaeret me, modo isse dicito 3 Ad portu percontatum aduentum Pamphili. Audin', quid dicam, Scirte t si quaeret me, uti

255쪽

Tum dicas: si non quaeret, nullus dixeris Alias ut uti possim causa hac integra. Sed videon' ego Philotium t unde haec adueniti

Philotis, salve multum. PH. o salue Parmeno. s. Salve mecastor Parmeno. ΡΑ. & tu aedepol Syra.

Dic mihi Philoti, ubi te oblectasti tam diu tPH. Minime me equidem oblectaui, quae cum milite Corinthum hinc sum prosecta inhumanissimo. Biennium ibi perpetuum misera illum tuli. ΡΑ. AEdepol te desiderium Athenarum arbitror Philotium cepisse sepe, & te tuum Consilium contempsisse. PH. non dici potest, Quam cupida eram huc redeundi, abeundi a milite, Vosque hic videndi, antiqua vi consiletudine Agitarem inter vos libere conuiuium. Nam illi haud licebat nisi praefinito loqui Quae illi placerent. pA. haud opinor commode Finem statuisse orationi militem. pH. Sed quid negoti hoc y modo quae narrauit mihi Hic intus Bacchisy quod ego nunquam credidi Fore ut ille hac viva posset animum inducere

Uxorem habere. PA .habere autemῖ PH. eho tu, an non

habet ZPA. Habet, sed firmae hae vereor ut sint nuptiae. p H. Ita dii deaeque faxint, si in rem est Bacchidis. Sed qui istuc credam ita esse t dic mihi Parmeno. pA. Non est opus prolato hoc: percontarier

Desiste. Ρ H. nempe ea causa, ut ne id fiat palam. Ita me dii amabunt, haud propterea te rogo, Vt Hoc proseram, sed tacita ut mecum gaudeam. PA. Nunquam tam dices commode, ut tergum meum Tuam in fidem committam. Ρ H. ah. noli Parmeno: Quasi non tu multo malis narrare noc mihi, Qua ego,qua ' percunctor,scire.ΡΑ.vera haec praedicat:

256쪽

HECYRA. 2 9 Et mi illud vitium maxumum est. si mihi fidem

Das te tacituram, dicam. PH. ad ingenium redis. Fidem do, loquere. PA. ausculta. PH.istic sum. PA. hanc

Bacchidem

Amabat, ut cum maxume, tum Pamphilus, Cum pater, Uxorem ut ducat, orare occipit: Et haec, communia omnium quae sunt patrum, Sese senem esse dicere, illum autem unicum.

Praesidi uni velle se senectuti suae. Ille se primo negare: sed postquam acrius

Pater instat fecit animi ut incertus foret, Pudorin' anne amori obsequeretur magis.

Tundendo atque odio denique effecit senex: Despondit gnatam ei huius vicini proxumi. Vsque illud visum est Pamphilo neutiquam graue, Donec iam in ipsis nuptiis. postquam videt Paratas, nec moram ullam, quin ducat, dari; Ibi demum ita aegre tulit, ut ipsam Bacchidem Si adestet, credo ibi eius commiseresceret. Ubicumque datum erat spatium solitudinis, Ut conloqui mecum una indisset: Parmeno Perii, quid ego egi t in quod me conieci malum tNon potero hoc serre Parmeno. perii miser. pH. At te dii deaeque perduint cum isto odi' Laches. PA. Ad pauca ut redeam, uxorem deducit domum: Nocte illa prima virginem non attigit:

consecuta est nox, eam nihilo magis. pH. Quid aist cum virgine una adolescens cubuerit,

Plus potus, se illac abstinere ut potueriti

Non verisimile dicis: nec verum arbitror. ΡΑ. Credo ita videri tibi. nam nemo ad te Venit,

Nisi cupiens tui: ille inuitus illam duxerat. pri. Quid deinde fit Z PA. diebus sane pauculis Post Pamphilus me Qtum seducit foras,

257쪽

Narratque, ut virgo ab se integraeciam tum siet: Seque ante, eam quam uxorem duxisset domum, Sperasse eas tolerare posse nuptias. Sed quam decrerim me non posse diutius Habere, eam ludibrio haberi Parmeno, Quin integram itidem reddam, ut accepi a suis, Neque honestum mihi, neque utile ipsi virgini est. pH. Pium ac pudicum ingenium narras Pamphili. PA. Hoc ego proferre, incommodum esse mihi a

bitror.

Reddi patri autem, cui tu nihil dicas vici, Superbum est: sed illam spero, ubi hoc cognouerit, Non posse se mecum esse, abituram denique. p n. id interea Z ibatne ad Bacchidem Z p. quotidie: Sed, ut fit, postquam hunc alienum ab sese videt, Maligna multo & magis procax facta illico est.

P H. Non a pol mirum. PA. atque ea reS multo maX me

Disiunxit illum ab illa, postquam&ipse se, Et illam, & hanc, quae domi erat, cognouit satis,

Ad exemplum ambarum mores earum aestimans. Haec, ita uti liberali esse ingenio decet, Pudens, modesta, incommoda atque iniurias Viri omneis serre , & tegere contumelias. Hic animus partim uxoris misericordia Devictus, partim victus huiu' iniuriis, Paulatim elapsust Bacchidi, atque huic transtulit Amorem, postquam par ingenium nactus est. Interea in Imbro moritur cognatus senex Horunc, ea ad hos redibat lege herςditas. Eo amantem inuitum Pamphilum extrudit pater. Reliquit cum matre hic uxorem: nam senex Rus abdidit se: huc raro in urbem commeat.

258쪽

HECYRA. 2sip A. Quid adhuc habent infirmitatis nuptiae tPA. Nunc audies. primum dies complusculos Bene conueniebat sane inter eas: interim Miris modis odisse coepit Sostratam, Neque lites vllae inter eas, postulatio Nunquam. P H. quid igituri PA. si quando ad eam ac-

Ceuerat

Confabulatum, fugere e conspectu illico, Videre nolle. denique, ubi non quit pati,

Simulat se a matre accersi ad rem diuinam, abit. Vbi ibi est dies complureis, accersi iubet. Dixere causam tunc nescio quam: iterum iubet: Nemo remisit. postquam accersint sepius, AEgram esse simulant mulierem. nostra illico It visere ad eam: admisit nemo. hoc ubi senex R esciuit, heri ea causa rure aduenit huc, Patrem continuo conuenit Philumenae. Quid egerint inter se, nondum etiam scio: Nisi fine curae est . quorsum euenturum hoc siet. Habes omnem rem: pergam quo coepi hoc iter. P H. Et quidem ego. nam constitui cum quodam ho

spite

Me esse illum conuenturam. PA. dii vortant bene Qi md agas. PH. Vale. PA.& tu bene vale Philotium.

ACTUS II. SCENA I. LACHES, SOSTRAT A.

L. o R. o deum atque hominum fidem, quod hoc ge-l nus est, quae haec coniuratio, Vt omnes mulieres eadem aeque studeant nolintque omniat Neque declinatam quidquam ab aliarum ingenio vllam reperias:

259쪽

Itaque adeo uno animo omnes socrus Oderunt nurus. viris Esse aduorsas, aeque studium est, similis est pertinacia. In eodem omnes mihi videntur ludo doctae ad malitiam: &Ei ludo, si ullus est, magistra hanc esse satis certo scio.

s. Me miseram, quae nunc, quamobrem accuser, nescio. L. hem Tu nescisis. non, ita me dii bene ament mi Laches, Itaque una inter nos agere aetatem liceat. L. dii mala prohibeant. s. Meque abs te immerito esse accusatam, postmodo rescisces. L. scio.

Te immerito Z an quidquam pro istis iactis dignum te dici potest, me, & te, & semiliam dedecoras, filio luctum

parast Tum autem , ex amicis inimici ut stat nobis affines, tacis; Qui illum decrerunt dignum, suos cui liberos com

mitterent.

Tu sola exorere, quae perturbes haec tua impudentia. s. Egonet L. tu inquam, mulier, quae me omino lapidem , haud hominem, putas. An, quia ruri esse crebro soleo, nescire arbitramini, Quo quisque pacto hic vitam vostrarum exigati Multo melius, hic quae fiunt, quam illi, ubi sum assidue, scio: Ideo quia, uti vos mihi domi eritis , proinde ego ero soriS. Iampridem equidem audiui cepisse odium tui Phil

menam:

Minimeque adeo mirum: ni id fecisset, magis inbrum foret.

260쪽

HECYRA. asseredidi adeo , ut etiam intam hanc odisset

domum:

Q d ii itassem , illa hic maneret potius, tu hinc isses

seras.

At vide, quam immerito aegritudo haec oritur mi abs te, Sostrata. Rus habitatum abii, concedens vobis, & rei seruiens; Sumptus vostros otiumque ut nostra res posset pati, Meo labori haud parcens, praeter aequom atque aetatem meam. Non te pro his curasse rebus, ne quid aegre esset militis. Non mea opera neque pol culpa euenit. L. immo

maxume.

Sola hic fuisti: in te omnis haeret ulpa sola, Sostrata. Qine hic erant , curares; cum ego vos selui ou is c

teris.

Cum puella anum suscepisse inimicitias non pudet; Illius dices culpa factum. s. haud equidem dico, mi Laches. L. Gaudeo, ita me dii ament, gnati caussa. nam de te quidem Satis scio, peccando detrimenti nil fieri potest. s. Qui scis, an ea caussa, mi vir, me odisse assimul uerit, Vt elim matre una plus esset' L. quid aist non signi hoc sat est, Quod heri nemo volisit visentem te ad eam intromitateret s. Enim lassam opido tum aiebant: eo ad eam non admissa sum. L. Tuos esse illi mores morbum magis, quam ullam aliam rem, arbitror: Et merito adeo: nam vostrarum nulla est, quin gn tum velit