장음표시 사용
321쪽
solis proficiscuntur . Ante omnia fixum quendam gradum caloris assumit, talem nempe, qualis in ipsa superficie solis perpetuo viget, eumque deinde leni per liter e designat, Concipit nunc corpus superficie plana praedi una , soli e
petuo ita expositum, ut radii solares normaliter in id ines- dant quo fiet tu id eontinuo majorem caloris gradum re 'cipiat, donec ad summum aliquem pervenerit, quem semel aequi sim in aeternum conservaret, quemque Nostur appellat ultimum seu naturalem, caloris gradum. Cum jam radii solis, a quibus calor oritur, divergant in ratione distantia
rum a sole duplicata erit, posita distantia a sole iis, solis
semidiametro rara i , calor iste ultimus s. Si vero radii solis oblique incidant primo quident, si angulus inebdentia plane evanescat, satis patet, cessectum ipsum fore
in s. Hinc generatim assumit Autor, gradu in caloris ulti- .mum esse sinu anguli incidentiae proportionalem, ideoque .posito hoc nu, , esse, cu 31 vel quoque, postaraugente semidiametri soli apparentis fore, ex ν. Haec valerent, si tertae regio haberet jam em caloris gradum, quem sol cum ipsa communicare conetur, sed, si eator hie sit vel major, vel minor, quam solaris, tum ille augebitur , vel minuetur, donee tandem solari aequalis fiat. Verisimile jam
ponit, caloris augmentum, vel decrementum, dato tempore
proportionale se disserent ae calcrum solaris S proprii, hoc est, post gradu caloris praesenti m et tempusculo di, fore inis, crementum hoc det αἰ dcccx v rix, ubi α est complementum homogenei. Ex hvpothesibus hisce nunc pro qum vis terrae loco, ad quamlibet horam datae diei, gradum c loris determinat Positis nempe elevationis poli sinu in P. eo sinu ras, declinationis solis borealis sinu α cosinu α', anguli liorari r sinu α , cosinu raras invenit caloris et in erementum det, oedi e ' ' ν ὰλ Ῥα - , , cujus integratione habetur gradus caloris pro quavis diei hor. ; speciatim vero pro tempore meridiei, Ortus, occasus nec non vieissim hora, qua gradus ille est maximus tandemque. uuantum is quavis nocte dimitiuatur. Sed si hoc nodo ex
322쪽
MENSI JUNII A. MDCCLIII. P. I. 3or
invento gradu caloris uno die, investigetur, quantus ille futurus sit die proximo, atque ita porro tum devenitur ad cinulas adeo perplexas, ut ex iis vix quidquam cone ludi queat. Ut igitur tamen aliquid ad utilitatem ex iis derivet, a verisimilitudine parum recedendum esse putat, ct legem aliquam continuitatis assumendam secundum quam gradus caloris mutentur. Quemadmodum nempe ea lores selis se. pra horizontem existentis . sunt ut sinus elevationis ita pariter calores solis, infra horizontem latentis, ore ut sinus depressionis. Cum a tem hoc pacto soli , sub horizonte ver nati, vis refrigerans tribuatur liquet, eonclusiones, inde deductas, non posse non esse falsas. Nihilo minus, eum jam praevideatur qua in parte conclusiones hae a veritate sint aberis raturae calculum instituit Autor, qui vero prolixior est. quam ut repeti hoc loco possit; ix e quo tandem
emergit, hypothesin hanc nequaquam usurpari posse, cum ex ea manifestum id absurdum prodeat, quod sub aequatore ipsa media nocte majus debeat esse frigus quam rigidissima hieme sub polis quippe cum secundum theoriam hane ob vim solis, sub horizonte latentis, frigefacientem, sub
aequatore tempore nocturno calor maxime imminui debeat.
Qitare resumit priorem hypothes de sole, tantum interdiu ealefaciente, ex eaque deducit formulas, sed non minus valde eompostas. 4 De motibus oscillatoriis corporum, humido Pag ico.
infidentium, commentatur Dan. Bernoulli orsus jam est Cel. Autor hanc tractationem in Tomo Commentar praecedenti, ibique
principia posuit totius methodi. His nunc insistens, primoplans, humido verticaliter insidentia, considerat, ct quidem, ostillationes in ipso plano proposito fieri assumit. Duplex
hie occurrit casus alter, ubi mutato plani situ, centrum gravitatis ipsius situm non mutat tu neque illud simplieiter circa centrum hoe notaturn quare oscillationes omnes fiunt necessario sochronae alter, quo centrum gravitatis smul stum
mutat tunc autem planum agitatur motu mixto, partim oscillatorio rotatorio circa centrum gravitatis, partim verticali
parallelo, quo alternatim adscendit descenditque hine αQq oscilla.
323쪽
oscillationes non fiunt is tironae, nisi eri east ubi ambo hi motus fiunt tantochroni. Posterior hie rasus longe altioris est indaginis Lad eum tamen expediendum usus estautor me. thodo, in Commentar. Tom VI pro oscillationibus eorporum ostenta. ddit dein quaedam de oscillatiouibus integrorum corporum. Ceterum possitnt hae disquisitiones usum habere in Mohitectura navali ad situm stabilitatis navium motum. .n6. que , si ex hoc deturbentur, illiistrandum s Pro sumem axandam, ad circuli quadraturam inveniendam idonsam, considerat uterus Satis constat, posito radio m r, tangente ma esse arcum idi: Φ tr . Si jam lom differentialium di substituantur particulae tangentis finitae quidem, sed valde exiguae ct integrationis loco actualis earundem adis ditio perseiatur, prodibit expressio, eo propius ad arcum propositum accedens , auo minores capiuntur hae partieulae. Nempe, positu harum numero substituto proa se
' an nutri ni arrisoniam autem haec expressio semper a vero valore aberrat sudesectu, investigat hic utor, Quantus sit ille desed ua, ouo addito, dein haberi possit valor arcus exactus. Fieri autem hoe potest per seriem vehementer convergentem unde se habetur via nova satis facilis ad rectificationem circuli , aqua simul varia consequuntur, ad summationem serierum niis
partim Cl. vafri Diff. de insolitis quibusdam horologii
portatilis suspens motibus in Tomo Comm. 'ac. partim consideratio aestus maris. In consuetis nempe, aue usquese tractatis, oscillationibus vires tantum ponuntur applicatae eorpori, vel plane non a spatio, in quo corpus versatur, c ut iapendas ehordis vibrantibus, c. vorsines ab hoc spatio. corporisque eleritate, ut sit in medio resistente, pendemies. At si insuper vires hae determinentur per tempus, a tennino duodam fixo motu elapsum, longe aliud inde oriturosellis
324쪽
osei Ilationum genus idque est, quod sibi in praesenti md
gandum sumsit Ces Autor. Est autem ejusmodi stillatio ipse maris fluxus ct refluxu a praecipua enim vis . mare ad hune motui eiens a loeo lunae peiaet ideoque a temporis momento praeterquam quod urseatur maro vi propria gravitatis, ua , si supra Iibellam sit elevatum deprimitur, si infra eam depressum, attollitur. Non possumus hie ipsam tafiere methodum, qua in nova hac indagatione selieissime usus est Autori hoe unum saltem addemus, redire eam ad integrationuiti easus valde dissiciles, pro quibus artificia varia nova hie edocet. Sequitur Degregia Didem explicatio μα- Pagasa. menorum qua motu lucis successivo aeriuntur. Etsi nequaquam novum sit argumentum praesentis tractationi ; ipsa tamen maximopere sese commendare potest, eo, quod a primis priaeipiis repetat omnia vir es solita sua perspieuitate atque metbodi praestantia. Ideam ipsam propagationis luela sueressivi, i phaenomena generatim inde consequentia. eum hae sint nimia nota, non explicabimus methoduruiatem adumbrabimus, qua hie procedit et Autor Ante omnia quatuor hos casus successive evolvit: primo, quo tam objerium, quam spectator , quiescit secundo quando illud movetur, hoc adhuc immobili tertio, quando , illo qui
scente hic inovetur quarto, quo ambo moventur. Moistum vero considerat tam rectilineum quam curvilineum.
Quaenam in singulis hisce casibus evenire debeant phaen mena, sigillatim explicat. Differt autem tertius asus a Neundo vel non, sed ad eum satim reducitur, prout lucis propagatio ponitur fieri vel per actualem emissionem partieuis larum uel lartim ex objecto, vel motu undulatorio, simili ei quo sonus per aerem propagatur. Harum bypothesium ei poserior utori videatur vero magis milis tamen priorem obicilitatem methodi, quippe cum per prinoi pium eompositionis motuum calculo subjici possit, hie persequitur pro allatis casibus ubi notandum, maximam oriri diuerentiam; prout motus diurnus tribuitur vel terrae, eleorpori, coelestibus. Omnia is a tauquam principia, appli.
325쪽
ea dein ad phaenomen , in sideribus e motu lucis suetessivo oriunda, primo quidem in fixis , dein x in planetis, quippe cum in his nova correctio, ob motum ipsorum proprium . si adhibenda. Dignissima et omnino, quae tota evolvatur ab harum rerum studiosa, haec D seriatio totam enim hane doetrinam methodo vere analytie adeo plane expositam nondum meminimus. Ultimo loco o Pag. 94. currit 8 Fjusdem Arethoduc facilis, computandi angulorum Anus T rangentes, tam uaturales, quam artificiales. Exposuit nempe anno praecedenti methodum inveniendi valores ejusmodi expressionum, quae sint producta ex infinitis factoribus , certa quadam lege progredientibus , deductam e formulis integralibus, quarum integratio a se invicam pende . Jam cum in superiori Dissertat. hujus Tomi quoque docuerit modum summandi talem seriem
ex eo nactus est commodam methodum, valores plurimorum productorum ex infinitis factoribus determinandi. Inprimis autem exinde consequuntur series valde convergentes pro invenisendis snibus, tangentibus, ct secantibus. Harum ope supputavit Celeb. utor sinusis cosnus arcuum variorum ad a8 figuras decimales; meterea ex eadem melli do derivat rationem computandi logarithmos sinuum, tangentium, quae eo se commendat, quod ad horum inventi nem opus non sit nosse sinus x ansentes ipsos.
Mastitii de vi veniae quea, intra planum incurrentis, Veis rimenta. Inserta est Tomo Vm Commrnior pag.ssian Beris abistitimis de legibus quibusdam mechanicis, quas naturaeonstanter assectat, nondum descriptis, earumque usu hydro- dynamico pro determinanda vi venae queat, contra planum incurrentis Theoriae, ibi traditae conlirmandae addidit experimentum. Moe repeterea Praeside eademiae jussi is est ustius. Ivorurvi ver repertorum antequam summam exponar, Diuiti sum Corale
326쪽
MENSIS IUNII A. MDCCLIII. P. 3oy
ponat, primo, e re fore putavit, ipsam theoriam moestia. nam hi succincte repetere. sequuntur dein experimenta sex; sed quae fatendum est, cum theoria non perfecte conspirare, sed vim, a theoria assignatam, majorem esse, quam experientia docuit Ceterum monere non possumus non Lectores, integram hane tractationem praesentem jam exstare in Tomouit p. VI, excepto, quod loco experimenti, quod ibi est quintum, hie exhibeatur sextum Sequuntur a ejusdem obser Pag. 247.
vatione meteorologicae A. 73 institutae Circa arometritas notat. x subitaneo lapsu, vel adicensu, Mercurii in baronaetro ventos, ut notum, colligi, ob mutatum subito aeris nostri cum regionibus vicinis aequilibrium. Si itaque aer omnino quietus hac ratione commovendus sit, ventusque excitandus reqniri plerumque integrum diem dc amplius,an:equam cum tota massa aerea motus, in plagam aliquam conspirans, communicetur Porro haud contemnenda est observatio, accidere saepissime, ut nebulae iubes, totum diem obfuscantes, dispellantur statim oriente circa vesperam luna. adeo , ut aer reddatur perfecte serenus. Hujus phaenomenimusam in mutua lunae ct terrae actione positam esse, existi. mar Quemadmodum enim aestus maris ab eadem oritur; ita multo facilius lunam valere tenues nebulas, in summo aere voliantes, attollere, hinc rarefacere, dispellere. Se . quuntur aurorae boreales, anno dicto observatae congelatio prima, gradus caloris thermometrici, tonitrua, pluviae,nrves, procellae, halones, irides deuique venti. Reserun-.tur dein annotationes meteorologicae, e Diario Claria sine. tina, in itinere, versus Κaintscha: ham habito, excerptae, ad mutationes barometriin thermometri Petropoliis irengae, quae distant 8 milliar German. potissimum spectantes inter quas occurrit aliqua de variatione barometri adeo subitanea ut oculis distingui potuerit, quam e ventis vehementibus, subito exortis, derivandam putat. mas excipiunt 3Jeju dem Observariones meteorologicae Innii . Hae Occasione com as . munieat Autor instrumentum, gradum frigoris praeteriti maximi in loco quodam, observatore destituto, indicans con-
327쪽
nans thermometro vulgari me bellan, ubi in latere tubuli sunt plurima receptacussa, quae aucto frigore sueeesive r .plentur, repletaque manent, cessante quoque gradu istori goris. Simile jam excogitasse M uJ98 D. Ber ullium, peris spexit dein commercio Dibniti Ber ulli episolico. Pag. 26a. Idem adhue 4 de ventorum observamne quotidiana, per integrum ampli mum imperium uoscumonstituenda, eum
maximo scientia meteorologica emolumento, cogitata proponit. Instrumentis sane non aremus, ad meteorognosam
idoneis institutas quoque jam sunt cum ita observationes in is numerabiles plurimis locis diversissimis. Qiiserere jam posset aliquis quidnam hactenus ex iis omnibus utilitatis ad ipsainscientiam meteorologicam redundarit. Respondet Noster i Barometrorum ultim inservire eognoscendo illi ponderi atmosphaerico, quo quavis hora die pars aliqua superfiete terrestris premitur a praevideri posse ex eorum hipse i vel adseensu lubito, exoriturum esse ventum aliquem vehementem, sed quis, aut qualis ille stiturus sit, profunde ignorari 3 si altiorern teneat in se mereurium suspensum, quam ordinarie fieri solet serenitatem conspici utplurimum, seditiediet eam vix posse; 4 sciri etiam , variationes baro- metricas majores esse in cis septentrionalibus, quam meridionalibus ceterum, si quis alius forte eorum usus sit, eum
certe ita esse comparatum, ut tempestatum futuraciam ne in
nima quidem inde hauriri possit suspicio, quod tamen omni-
.no in hac seientia esset desideratissimum. Id adhue fg svalere de thermometro alisque instrumentis , meteorognOstae inservientibus. Hinc factuin esse, ut fere incipiat vile- seere inter eruditos harum observationum valor. Si nune de cauti quaeratur tanti desectus, eam non tam in tempestatum maxima varietate , quam in adhibita huc usque methodo ob. servandi positam, existimat Autor. Λliter enim longe comparatum est cum Astronomia, tu qua tamen non minor certe regnat siderum inconstantia, sed quam tam feliciter hodie ad ertas ct constantes leges revocarunt stronomi;
idque eam inprimis ob rationem, quod non solum summo.
328쪽
rum Imperant tum lusi uin clementia haec se lentia semper Reatit sussulta, sedis quod omnium observatorum in toto terr Nun orbe sit quidem quasi nexos mutuus, quo devin limagnam quasi inter se societatem videantur constituere, a uno eodemque seopo conjunc sim laborantem. Horum ver. subsidiorum utrumque vix in ulla regione melius obtineri,
posse recte judicat oster, nam in amplissimo imperio
huissim. Cum autem maximi momenti sit in cognitione tempestatum ventorum observatio methodum Itie proponit.
a haec fieri possit per imperium Rumicum, idque temporis
spatio haud adeo longo, sed , aut 6, annorum. Suadet ita. que, Lurbes Russiae eligi, hic enumeratas, ae ita sitast, ut in tribu parallelis so', 38' α64', per satis magnum spatium observari possint ventorum cursus Qvicissitudines. Domus dein, huic usui inserviemis, exstructionem . t infrumenta, idonea, deseribit, ad observandam nempe venti plagam inclinationem ad horizontem . ipsumque impetum, velocitatem & quae id genus alia ad hune scopum requiri videantur. optandum omnino esset se ut opere ipso perficeretur adeo laudabile institutii in L quod tamen, cum an, A l Τὸ propositum sit, veremur ne adhue diu inter pia latare desideria pergat. Legitur amis ejusdem Dissertario do Pag. 274. mebinis simplicibus. Etsi jam in vulgus nota re ad nau.
seam usque pertractata, videri posset multis haec materia inveωnit tamen Autor accuratiori examine duo adhuc in eadem desi. derata haud contemnenda. Alterum est, quod diviso lania. meralio maehinarum simplietum, ab antiquis tradita, adhue dum retineatur, neglecta tamen ea ratione, qua a priori solo ratiocinio inveniri potuissent; unde fiat, ut ea tenebris quibusdam sit involuta, nee enumeratio earum perfecta, de . monstrationibus ex Statim petilis, institui queat, eum mmodum, quo e g. in Geometria fit circa corpora quinquet
regularia. radioe tollendum, rem a primis principiis repetit Autor Considerat nempe, post primas machinae vis, .ci oneris, ideas traditas , quot modis tres vires lineae, aut sua
persieiei, applicari possint ad producendum aequilibrium 'o
329쪽
que modo omnes machinas simplices redueit ad duas, vectem 1ei licet, Silanum inclinatum e quorum illo derivat trochis
leam, axem in peritrochio, cuneum, ex hac vero cochleam. Alterum desideratum Autoris est theoria eunei, quam alii e natura vectis, alii e plano inclinato, repetunt hinc-
qua diversisimas regulas eliciunt. Ipse cuneum considerat ceu vectem primi generis, ubi hypomochlium est in medio..is Monus ad trumque lalus applicantur, brachia autem fiunt continuo longiora, quo magis percussione intruditur. manente semper eadem inter vis Lonus ratione. Idem ad- Pag. 88, huc specimen emendationis theoriae ordinum architectom- eorum exhibet. Haud ignotum esse potest omnibus in o dinum architectonicorum contemplatione versatis, theoriam
ipsorum adeo adhuc esse obscuram, ut fatentibus ipsis releberrimis architectis, vix dici queat, in quo haracter essentialis cujusvis ordinis onsistat, quidnam illud sit quod quemlibet ab omnibus reliquis distinguat. Hoc assertum
magis adhue eonfirmat Noster enumerando definitiones oris diuum, in architectorum scriptis traditas, characteres, ii dem assignatos, proportiones tandem parti uiri essentialium assumtas, quae omnia enormi confusione sunt obvoluta. Ea ideas Autori nonri: Duos fatuit ordinum architectonicorum quorumvis characteres essentiales, quorum ope .sti elissime a se invicem secerni possint alterum historicum. seu exter m autoritate sola introduchim, solumque huc usque ab architectis consideratum e. g. columnas Caryatides citctas, volutas ct Alia acaninina, cum cauliculis, strias in scapis, &ci, alterum vero philoishicum, seu internum ex natura intima humanae mentis petitum , qui in proportionibus, ct earum perceptione, sensibus haurienda, consistit. Mugna hoc in passu intercedit Architecturam inter musi- eam similitudo, ita ut utraque in certa proportionum harmonia fundetur, , quo simplicior est haec proportio, amente percipienda eo major oriatur delectatio. Secutus itaque est Ni,ster Celeb Eulerum, qui in egregio Theoria Musices Tentamine sonos omnes, qui in cognitis huc usque
330쪽
MENfIs JUNII A. MDCCLIII. P. gra
generibus museis recepti fuerunt, ex assumto quodam ni mero composito. ejus factoribus simplicibus, erilit eumque dixit exponentem generis musici Similem Autor nium rum compositum assumit, eumque eamnem ordinis architectonici nuncupat. Cum jam in qualibet columna 4 partes principales veniant eonsiderandae modulus, stylobata lumna, trabeatio seligit tales numeros compositos qui primo sint maxime simplices, dein haud in plures quam quatuor, divisores possint discerpi, ut nempe proportiones. inde eruendae, ex uno aliquo canone deriventur, atque nici, mul hoe canone proportionum, in aliaua eolumna adhibenda-riim numerus exhauriatur, neque aliaua supersit, aut deficiat. a. g. si capiatur numerus compositus a Ws, habet is divisores sequentes, , ,3 εἰ unde non plures erui possunt proportiones, quam sequentes quinque i I, e/:s, ars Generatim sit numerus compositus xn, ubim, , sunt primi, Hujus divisores sunt l, , n, n unde emergunt proportiones sequentes quinque,
quilibet suam sibi convenientem partem columnae principalem nanciseatur, assumi r pro modulo , m pro trabeationis,n pro stylobatae, mn vero pro columnae, longitudine; quia e regulis generalibus patet, has longitudines di Ao ordine se deis here excipere. Iam vero etiam id requirit, ut partes columnae secundari nullam aliam inter se fervent proportionem , quam quae ex generali cauone ordinis eruitur. Paristes autem columnae secundariae eomprehenduntur vel sub stylobata quae sunt basis stylobatae, trunmy, ct coronis vel sub eolumna stricte dicta, quae sunt basis ejus, scapus, scopitulum vel sub trabeatione, quae sunt epistylium et phorus, ct coronis. Marum riga quaelibet nullani aliam tenere debet proportionem, quam ex cauone derivandam. Iis itaque singulis proportionem ex allato canone assignat. Sed in his non morabimur fusius, monere contenti Cel. Autorem hoc modo varios constituere ordines, prout prominis alii assumuntur nuineri ubi quidem hoc latis nota. Rr tu