Antonii Genuensis ... Elementorum artis logico criticae libri 5

21쪽

Quicumque ergo persectam hane beatitudinem adipisci vult, is studere debet, ut summum hoc & optimum bonum inveniat, eo- Quintiui; a D: f VRxVy' . e

hie .lis h. . 3. Quum In praesente vita summum beri potest. hoc bonum possidere , eoque frui nequeamus, ne perfectam quidem eam felicitatem, quoad vivimus , habere possumus . Sunt quin immo in natura nostra doloris, &miseriae necessariae quaedam causae, idest tales, quas nulla vi, neque arte evellere, aut evitare queamus . Ergo quoniam dum vivimus undequaque beati esse non possumus, danda est opera, ut saltem quam minimis

malis urgeamur , quam maximis vero h

nis fruamur: idest ut res quae in nobis do-

.lorem, aut voluptatem creare possunt, cognoscamus , iisque recte uti & frui discamus, quo vitam tranquillam , & liberam, eoque beatam, vivere possimus .

Ad eam ne- g. 4. Iam nec perfecta illa felicitas , ' nec praesens ista tranquillitas sine sapien-P ' μ' tia obtineri potest : nam nec quae nos Cori servant & perficiunt ea enim sunt hona aut quae destruunt, & infelicitant haec sunt mala si ignoremus, appetere, aut fugere possumus; nec sine sapientia directrice, etiam si sciamus , reEte constanterque sequi, aut sugere. Necessaria ergo homini sapientia est, seu illam persectam beatitudinem sequi velit. seu hanc praesentis vitae tranquillitatem sibi conciliare. Quid si Est autem sapientia rerum Eterna iai;. '' '' rum , factarum , & possibilium, earumque causarum, finium, relationum .usuum sciemria : aut, quod alii malunt, scientia bonorum , & malorum discernendorum , idest

earum Diuitiam by Corale

22쪽

PROLEG MENA. 3 earum rerum omnium , quae nos felicitares quae sunt bona , aut infelicitare quae sunt mala possunt . Scientia vero cognitio non quaecumque , sed certa & evidens, S usu rationis comparata e Ratu autem vis computratrix, seu vis percipiendi, intelligendi, cogitandi, iudicandi, atque expositis principiis ratiocinandi Et rem quidem ratio , quae veris principiis niti Tur , & iusto , atque necessario ordine ratiocinatur, seu quae nihil ex veris principiis concludit , nisi quod in illis contineisetur, & ex iis necessario proficiscitur: cormpta , & falsa , quae aut non veris prin- Cipiis utitur, aut ex veris non iusta inseri Consequentia . Sapientiam ergo hanc , &hanc rectam rationem , qua nihil est nec Praestantius, nec optabilius, ut omni lab re s hi comparent homines , qui natura beati esse cupiunt, Oportet .

f. o. Id autem fit Pialosophia, seu studio phil Deientiae : nempe si quilibet studeat 1. ut DP

animum a morbis sive naturae, sive consuetudinis purget a. ut rationem augeat 3. ut regulis certis, velut oculum instrumentis. regat q. ut rationis sic auctae, formatae , Purgatae ope scientiam rerum aeternarum,

factarum , & possibilium , earum usuum , & finium , quoad potest , acquirat 3. ut hanc scientiam ad usum vitae reserat , idest, ut discat rebus uti, fruἰ, animoque pacato, erecto, & libero vivere, quod est vitam, non ex affectibus, & sensibus , ut bruta, sed ex recta ratione, & naturae convenienter, instituete , quemadmodum veteres loquebantur Pnilosophi. A natura ad

3. 7. Et ad sapientiam quidem hanc T.

23쪽

4 ART. L o G C AEcomparandam natura ipsa nos incitat r. Desiderio sapientiae , & sciendi curiositate 2. rationis munere , qua ornati nascimur quaque etiam barbari in vita ducenda qualicumque utuntur p. studio commodi q. studio voluptatis 3. egestate , unde illud , quid non explorat egesias 6. rerum pulcherrimarum , quas sensibus obiicit , apparatu. Itaque barbarae ipsae nationes nulla alio rum institutione eruditae , his causis subagitatae , ad plurimam sapientiam pervenerunt, & , si non sublimes , atque abstractas, practicas saltem veritates, idest vitae

recte transgendae praecepta, & arteS, acquisiverunt.

Neeεσι I. g. 8. Sed fatendum est ingenue , sine Ax3 Arte aliqua, & Istitutione I. sero tandem, sh, ndi . quippe per longas ambages, ad sapientiam perveniri a. falsam plerumque scientiam acinquiri 3. eamque haud magnam 4. confusam etiam, &obi curam. Quum qui arte philosophandi, & maiorum disciplina utitur r. citius a. facilius 3. rectiore via , ad maiorem , clariorem, & sinceriorem, atque utiliorem scientiam pervenit. Ars igitur haec, institutio, disciplina, praecipue cum hominum vita brevissima st , S plurimis incommodis distracta . intellectus supra brevitatem & imbecillitatem, impatiens , &inconstans , sapientiae amatori necessaria est , ne dum utilis . Quid Logica j. q. Vocari autem haec Ars solet L gica, Dia noetica, Ars cogitandi, Dialecti.

ca , aliisque nominibus. Nos artem Logiis cocriticam appellamus. Est enim Ars, quae rationem , o iudicium auget, format, atque

regit in sapientiae sudio . Itaque quod ea

disca

24쪽

discamus , & viribus intellectus nostri uti in pervestiganda, & discernenda veritate, es rite ratiocinari, ac disserere , di recte, Perspecteque de aliorum cogitatis iudicare, Logica eit, Critica , & Dialectica. Ea non unis Logicae Institutionibus contrahitur , sed omnibus studiis , quae rationalia dicuntur , in primis Arithmetica , & Geometria .

g. Io. Consecta autem est ars Logico- Unde nata. Critica I. ex ipso naturae lumine, & prudentia a. sedulo studio , experimentiS, ex ercitio 3. quod mireris, ex ipsis aberrationibus, seu erroribus. Nam primum omnes homines in veritatis investigatione natura-Ii quadam prudentia regi solent, suae pri mas philosophandi regulas suppeditat. Est

praeterea in omnibus hominibus naturalis quaedam intellectus rectitudo, qua regula ad verum a falso discernendum utuntur omnes,

etiam barbari , id quod inde intelligere possumus , quod nemo est tam stipes, qui

manifestas falsitates non videat, nemo tam ferox , qui manifestis veritatibus non capiatur. Deinde exercitium, studium, experimenta vias veritatis inquirendae pluri mas Patefecerunt , aut quia capacitatem adauxerunt , aut quia errores , & errorum causas, ac fontes detexerunt, aut quia in strumenta , quibus veritas humano intellectui clare obiiceretur, repererunt; aut tan dem quia viam & rationem patefecerunt ,

qua cum toto hominum genere communi caretur . Tandem errores cum aliorum ,

tum nostri, ubi animadvertuntur, mirificenos veras sapientiae adipiscendae ViaS docent- ou..4 3. Is . Ex his vero patet, artem hanc omἰa. A non

25쪽

6 ART. LOGIC AE. non esse artem aut pompae , & victoriae amore rixandi , aut de rebus minime ad nos pertinentibus inutiliter garriendi, qualis olim apud Graecos philosophos , quo rum artis principium fuisse id, quod visum fuisset disputanti, officium sero contentionem, finem visioriam , scribit Clemens Alexandrinus a) : deinde apud Peripateticos , quorum ars , inquit Baconus, b) disputationes alit ad professoria tantum munera valet, non ad naturam detegendam, o artes promosendas humano generi titiles. Tum patet artem istam non esse quarumdam tam

tum Duciplinarum peculiarem , sed generalem , & ad omnes scientias facilius ,

brevius, ordinatius discendas, aut tradendas comparatam: id est artem qua vis computatrix, qua nihil est in rebus ereatis divinius, perficiatur, ut omnia ad calculum expromte & recte adducere possit . Itaque longe aberrant ii , qui solum Geometriae studium pro arte Logica satis esse arbitrantur : Eo eerte studio mens ita in veritatis inquisitione iuvatur , atque capacior, perspicacior , & in ratiocinando, computandoque dexterior efficitur, ut nullum sit

aliud aptius , & utilius ς sed ad omnium disciplinarum studium , quod Logicae officium est, minime praeparatur. i fines. f. I 2. praeterea patet artem hanc non

esse continendam iis terminis , quibus in scholis coerceri solet, nimirum solo in ab

stractis quaestiunculis disputandi, & rati cinandi studio , ita ut ab arte Critica s

a Stromaton lib. r. b) Praefatione in novum organum.

26쪽

PRO LEGO MENA. 7 Paretur , seu arte aliorum cogitata intelligendi , & perpendendi , atque ad vitae

usum adducendi : quum enim sapientiam , aut ratiocinio nostro & experimentis , aut aliorum sensu, & auctoritate acquiramus ,rungenda est Dialectica , quae ratiocinium format , cum Critica , quae nos de ali xum auctoritate , dc sensu iudicare docet . Imperfectae sunt igitur Logi eae omnes, in quibus Critica desideratur, quales hona earum pars, quae hucusque sunt editae. Sed ut quid in hac arte omnium certe utilissima praestitum hucusque sit , cognoscatur, paulo altius de ejus origine , di progressu disseremus . H. . Historiam Logicae, praeter alios, tribus Libris nuper complexus est Vir eruditus Georgius Walchius a . Vel minuti sis ma quaeque magna industria vir doctus , collegit. Nos pauca, & quae tironibus satis snt interseremus. Vetus est Litteratorum mos, ut, quum originem alicuius Artis quaerunt, ab Adamo initium faciant,

qui mos eleganter litteratorum borea vocatur

cam passim audias memorari. Ego non ne gaverim, quin, quum Ada magna sapientia a Deo fuerit ornatus , usu rationis plurimum valuerit , id est quin egregius suerit Logieus. Sed an is regulas recte ratiocinam di . & res naturae perquirendi in iustam artem collectas filios suos, & nepotes docuerit , id vero est quod ignoramus. Haec A 4 vero

a Extant ia ejus Parergis . academicis ad tis L Uiae anno II 2I. O Lib. I. Scientiae novae ed. I 3

27쪽

8 ART. LOGIC AEvero ars est , cuius originem quaerimus , quae scilicet praeceptis constet , quaeque per manus tradatur certa disciplina . Et aliarum β. i . Idem dictum volo de ceteris antiquissimis hominibus, & nationibus. Non equidem dubito , quin homines ante diluviani, ut & postdiluviani ad Graecos usque, scholas & sapientiam coluerint, & plurima

acute perviderint, & seliciter detexerint, ratione recte utentes, idest Logica naturali; at ante Graecorum Philosophorum aetatem Logicam in artem collatam fui sis , saltem quod sciamus, nego : quippe qui ex veterum monumentis, quae supersunt, nihil tale suspicari possum . Coniecturas ve ro leves pro factis obtrudere , ejus est , qui garrire pueriliter velit. Eleatensium *.I3. Consentiunt igitur Eruditi, pri- ma artis hujut rudimenta Eleatensibus Phialosophis deberi, in primis Zenoni Eleateniss , qui primus dialecticae inventor auditis ,

quique 4 o. circiter annis epocham Christianam antevertit, & Democrito, qui artem geometricarum demonstrationum quasi

iure suo sibi adrogabat prae ceteris h) . Reapse eum & in tota schola Italicet & praesertim in Eleatensi studia geometrica floruerint , dubitari vix potest , quin apud eos ars analytica , seu a compositis simplicia derivandi & abstruendi , & synthetica , idest a simplicibus deducendi composita, ac propterea ab universalia singularia, adeoque ars diansitica, oe Logica obtinuerit. Interim ex iis, quae de Eleatensium Logica studiose a) Vide Clem. Alex. lib. I. Strom. b Laert. lib. 9.

28쪽

se collegerunt Petrus G assendus a , & Iacobus Brucherus b) , apparet ad Sophisticem, idest artem contentionum, & revincendi magis, quam docendi , horum Philosophorum Logicam , sero saltem , declinasse : nimirum aetatis, ut ego puto , vi tio, qua Sophistae contendere magis, quam aut docere , aut scientiam rerum naturae Promovere nitebantur , adeo ut praeclaros

quoque Philosophos in idem vitium adducerent , quo auattoribus suis obsecundarent. q. 16. Christianus Thomasius e) opina- 'ς x ς 'tur, Socratem tandem, germanae illum Philosophiae parentem , ejuique discipulum platonem Philosophorum facile Principem, veram Logicam docuisse, & longe lateque pro movisse. Ex scriptis sane Xenophontis, &Platonis discimus, scholam Socraticam, &Platonicam acute definivisse , divisisse ae- Curate, opportune dubitasse, diligenter, &ordine pervestigasse, argumentorum vim ,& pondus solerter perpendisse , adeoque plurimum ratione , & iudicio valuisse rpraeterea in Arit meticis & Geometricis suisse exercitatissimam. Tria autem sunt, quae potissimum Socraticae, & Platonicae scholae ad hanc rem , quod attinet debemus I. artem recte definiendi voeabula ,& statum quaestionis constituendi , qua nihil est utilius , seu doceas , seu perqui ras veritatem a. artem dubitandi opportune , quae totius Philosophiae principium est, tum argumentorum vim examinandi, siue a De oris. o Dar. Log. cap. a.

29쪽

atistoralis ,

o A R T. L G I C AEfine qua nemo esse Philosophus potest: nam nee qui dubitare nescit, praejudicia salsa ,& errores unquam pernoscet; nec qui lance ponderandorum argumentorum caret ,

verum a falso ullo modo discernet 3. Inductionem analyticam , qua nihil validius ad veritatis inquisitionem esse censet , &jure quidem censet, Franciscus Baconus 2 sinispularium enim doctrina, non Syllogismus, in naturae cognitionem nos ducit : Dilo-gimus, inquit ille, assensum confringit, non res a , nec pares naturae varietati, oe sub

f. II. Sed non dum tamen in iustam artem Logica redacta ab ullo erat. Aristo. teles primus id conatus est . Is fuit maximus scholae Platonicae alumnus , Vir magno ingenio, & systematico . Testis est Fra eiscus Patricius, ab eo Iar. libros Logicos,& Dialecticos seriptos fuisse, quorum ma gna hodie pars desideratur: qua de re consuli potest Ioannes Gerardus Uossius de oriagiue, o eonstitutione Logicae cap. Io. Mirari autem non debemus, virum doctum, &Geometriae peritum totam ferme Logicam in adornando syllogismo, atque sophisticis captionibus contexendis posuisse , omissa arte analytica , quae a sensibus , & particularibus excitat axiomata, & continenter, ac gradatim adscendit, ut ultimo loco perveniatur ad generalia , quae vera detegendarum utilium veritatum via est : saeculo enim, & moribus sese aptavit e nam quum

id temporis sophistica haec Dialectica re

b) Ibidem Aphorismo 24.

30쪽

PRO LEGO MENA . IIgnaret , ut ahunde ex Platonis libris comstat, & in ea auditores suos instructos voluit vir doctus a ). Optandum esset, ut veritati magis, quam famae, &phi lautiae eonsuluisset. Qui minutiora huius artis Aristotelieae praecepta quaerat , is habet in Stanteio , & Bruckero. Sed Aristotet is L gieam a se holae tricis expeditam Lelega tem , & lectu dignam , dedit nuper vir politissimus Iacobus Facciolatus.

g. 18. Convertamus nunc nos ad Stoi stoleoninia eorum sectam , cuius auctor fertur Zeno

Cittieus, & in qua Logicae studia florue runt maxime: quippe quod Stoici sine hae arte neminem esse sapientem arbitrarentur ). Ex hac schola emersit Chrysippus,qui ' hi.,

aeutis disputationibus inclaruit 23o. circi' ν od. ad licter annis ante Epocham Christianam . Is i. p. proin

libros Logicos 3 ii. scripst , uti Laertius il μ' narrat b . Lepidissime autem Iupiter apud Σόζ. 'set

Lucianum e Chrysippi syllogismos frigi- ne disserere, dos vocat. Kehermandus & in hac Stoico-i 'u' pqrI-rum Logica eadem vitia, quae in tota Grae-2'I 'ueorum phistice notat. Itaque contendit, lictabant a Stoicorum Logieam fuisse Chaos confusum ideoquε ex ex syllogisticis formis , & mirificis arsu-ilip mmentandi speciebus. Negari tamen nequit, ' Stoicos aecurate divisisse , definivisse per- non erat nisi specte, atque acute, & solide rati inatos di lactis fuisse, uti facile esset demonstrare ex Stoi eorum libris, qui supersunt; quod probat germanam Logicam , saltem in rebus metaphysicis, & moralibus, adhibere non igno