장음표시 사용
31쪽
xx I S A C, O G E . restiones probabiles ; sed desuuiones , ct indi cationes operum si) .XU. Hisce praeja,ctis fundamentis , quid
singendum, aut excogitandum foret, luculenter docuit ; quomodo autem inveniendum quid natura serat , quid iaciat , arbitrio permisit humano . Is non ab universalibus , ut scientia debet ad particularium cognitionem rerum perveniendum elle decrevit; sed potius contra nitendum , non aliena quidem authoritate, sed propria duce ratione , quae non Syllogismorum ambagibus, sed inductione uteretur . Liberis ergo mentibus hoc pacto laxatis omnibus cogitandi habenis - ac plerumque , ut sit , infidis experimentorum successibus , sive exemplis loco inductionum , per inscitiam in odisquisiitione veritatis , perperam adhibitis , Eo ventum est, ut quicquid alicui verum esse, aut bonum videbatur , id sine haesitatione aliter se habere non posse, praedicatum sit . Qua si verum omne ab humano intellectu ; bonum autem a voluntate penderet . Senis interea ,
o Verulam i in Novo organo iv. q. α) Pythagoram intellige , da quo vide Dissi nostram XL, Cap.
32쪽
ΙSAGOGE. xxi& jucundissima , et si acerba , spectacula immanis mentibus praebere calperunt .
XVI. Inter haec primum Terrae' datus est in Theatro locus , ut ipsa ostenderet , se visua nec stare, nec unquam suis in orbium centro ponderibus libratam stetisse ; sed inter Caelornm astra locatam, circa immo tun4 solemst os semper consecisse gyros, cognatas sibi unde quaque repetendo partes , quas eidem Luna priesertim , aliique Planetae , piratico
propemodum more , in immenso aethereae regionis Oceano usurpaverant . Planetae vero
suas sibi portiones vindicaturi , mutuo conflictu hinc trachi , illinc repulsi , alios circumeunt orbes , ac in easdem semitas vi renitendo coguntur . Si qua in eorundem motibus irregularitas apparet, e X mutuis actionibus oriri non sibium posse , verum etiam vero simile est e statutum est , fore ut longinguitute te oria majores usque epudiant , donec haec uagurae compages manum emendatricem si des deratura si) , nec aliunde in terrae visceribus mari Ira corpora lapidescentia reperiri , nisi quia jam diu , quae ejus cardines putabantur , partes situ , Sc loco dimotae sunt . Iam Caelum , Tellusque simul , plantae omnes, ac olera non
33쪽
xxii IS AGOGE. unus , sed infiniti sunt mundi si), vel saltem totidem , quot inerrantia sunt sydera , quae non solunν pedisequos habent se tellites , sed
intra se alios orbes , Planetas alios , aliam tellurem , aliosque incolas , et si ignea sint , continere dicuntur . Fixa, quae manent, astra totidem soles putantur , quibus singulis suae circumponuntur lunae, vel terrae nobis incognitae , nec oculis mortalibus perviae . In soliseentro intolerabile ardet incendium , in quo non solum lumen Omne , quod ubicunque rutilat , accenditur , sed etiam perditi spiritus ,
ac damnatorum animae, tamquam igneo carce
re plectuntur sa) . Provincias in Lunae circuitu , regionesque amplissimas in tabulis s), geographicis delineatas , sibique demandatas
ii receperunt , qui in arte astronomica clari in aliqua aetate fuerunt , illasqne pro eorum industria de istorum nomine jam communi cal
culo appellant Altronomi ) Eratoste nem ,
Platonem , Manilium Aristarcum , Copernicum , Galileum , Kepplerum , Tyconium , Gassendum , Grimal dum , Rc. Nova quaedam cae lestia corpora in vastissimo aeris , seu et hei is
34쪽
IS AGOGE. xxiiiris pelago , vel si mavis in immensis atmossepherae vorticibus , nasci posse , quemadmodum & antiqua interire , per materiae conge riem, atque discidium, quod quibusdam insulis traditum est in mari contigille , jam demonstratum creditur mathematicis i) . Solem in terram , ec hanc in illum vicissim mutari posse, ubi maculae , quas diurnum Sydus sensim attrahit , praevaluerint , eidemque crustam terream obduxerint , improbabile minime aestimatur ; dc hoc vel maxime si contingat in telluris conflagratione , quae superficiem ejus in cinerem redigendo , metalla , in ejusdem viscerisius latentia, liquet , ac ea in splendidum deinde globuna rapido motu cogantur 2J XVII. Si vero de animantibus quaerat aliquis , an illas incolant 'dereas plagas t Assi r-mabunt statim constantes homines , quum ibidem ea omnia esse debeant, quae in terris Vi suntur, nisi quod temperies , 8c indoles ab eo .sydere eisdem tribuitur, cujus habitant regi Ones , & plagas . Si scire cupiat distent ne homines a brutis , vix id , ac ne vix quidem di-' gnoscere poterit , nisi scenae moderator Ostendat , quae pura sint authomata , quae autem mente dirigantnr ; sive litic sit membris illigata , sive extrinsecus assistens , dc sorte in aliquibus informans ; aut dispertita singula sin-
35쪽
XX iv . IS AGOGE. gulis , aut una , & eadem , quae omnia simul regat , dirigat , atque constituat . Quod si ulterius instet : Brutis quibusdam datum audiet liberum arbit rium, 'quadam cultu religioso numen adorare sa) , linino spe aeterni pretem ii
minime destitui sy) ; Ni si tamen ex iis sint,qus a Diabolo informari dicuntur Α) . MO tui
jam aeterrae sunt leges immutabiles , & duplici materiae semel impresso, in gyros , vorti cesque suos illae longo circuitu agitatae , in
hanc tandem , quam cerni inus pulcherrimam molem , rerumque ordinatissimam fabricam confluxerunt . Jam movens , R motum unum,
R idem esse potest, si modi tamen, quo agunt,& re agunt intelligatur . Nulla amplius finalis caulla repetitur , sor malis nulla , & nescio an agens aliqua a materiali diversa relicta sit . Quod a ratione humana capi , atque intelligi clare, & distini te non potest , in hocce theatro commentum est , ac nondum Naturae viribus satis heic exploratis, parum refert si aliqua repugnare videantur . De Animae rationalis natura , se de , ossciis ; de sensuum organis , de eorporum structura ; de membrorum ti su ' inulta & varia , & quidem mirabilia dicuntur , quae quamquam mechanice CX- posi-
36쪽
IS AGOGE. XX Uposita , nemo hactenus explanavit quomodo simul colla re re queant , & agitari , ac dirigia spiritu possint: cvaendum tamen, ne aliquid ultra Moderatorum effata quis exquirens, objurgationibus , atque cachinnis eX ternatus , vel corpus inter & animam nullum interesse putet commercium , Vel armoniam quandam
praestabilitam deprehendat , vel tandem de se ipso , an vere spiritu , 8c materia eonstet, an aliquid re ipsa sit , dubitare , ac vereri incipiat : quamquam id ne contingat cepe illud Monitor alta voce intonat. Cogitari Ergo existis. Volandi artem si), denegatae sibi facultatis loco , jam homines didicerunt , ubi Icarus liquatis pennis in aquas cecidit se inter fabulas olim ferebatur , Ulyssippone paucis ab hinc annis novo cuidam aereae navis artifici , id contigisse , & coram rege ipso ir praeceps ruisse , oculatus, verax testis , me audiente , narravit . Quid mirabilius ZSub oceani aquis et) ignoti viri , adjunctis sibi quibusdam navigiis , discurrere visi sunt, qui forte legati erant ad hodiernos naturalium rerum scrutatores a populis , illius australis terrae incognitae incolis , de quibus Anonymus IJ quidam aegit, ut commercia cum his, de isdera inirent ; sed quum contra jus Gentium
37쪽
xxvi IS AGOGE. tium vim sibi inferri animadvertissent , ex sexaginta , aut Octoginta , vix uno capto , qui post centum dies mortuus est , caeteri , dis. paruerunt , non sine Reipiablicae Philosophorum ineffabili damno , ac dolore ; a quo tandem temperandum fuit ; siquidem summo , quo eorum plurimi pollent ingenio , illud inde erui posse creditur , quod homines , none fortuito atomorum concursu nati sint pri- .mum in terris , ut falso putaverat EpicuruS: non ex limo post Nili inundationem relicto ut
retulit Diodorus si) ; sed ex ipsis marinis aquis , sicuti Thales sa) Milesius docuerat ,
cum caeteris omnibus rebus emerserint , ac
proinde cum Homero 3J dicendum .
. . . OceanuS , fuI omnibus origo es .
Quamquam & fieri possit ) , ut arte etiam
sine concubitu , imo sola imaginatione con
jocandi genere refertam , si meris qt'busdam hypothesibus acta esset res , qui hasce opiniones invexerunt , excogitasse , videris ortasse poterant , ut ingenia exercerent; secl
38쪽
IS AGOGE. xxvii quae secuta sunt , veritatis , disciplinae , scientiarum , morumque dispendia , sero incautos monuere , in tragaediam paullatim sabulam mutatam e si e . Philosophos quidem tragat diis interdum uti , & sane maxime solere , dixerat si illius io, sed eos in illis actores esse , nullus , quod sciam , dixerat , donec talia ex Philosophiae hodiernae proscentis tr pulpitum , & orchestram mostra prodire visa sunt , ut plumbeus , aut serreus esse necesse sit , qui totis artubus non contremiscat , &palpitet . Non enim inter dialecticae , aut phusicae limites luxuriantia hominum ingenia, o ae, uti Genis instigante , sese cohibere passa sunt , sed tamquam in orbem circumacta , eo demum compulsa suismet conatibus pervenere , ut nullo possent amplius justo , prudentique aliorum moderamine coerceri . Siquidem ad rem Horatius sa) . Nil mortalibus arduum es Caelum ipsum petimus suo ita .
Ambitione scilicet intime urgente , ac externe temtilationibus , ceu calcaribus, acri stimulo assidue pressa , ut a vulgo sapientum in studio eruditionis secernerentur , Metaphysicae, Et hicae , Politicae, Iuris prudentiae, ac Theologiae fines praetergressa , ad nominis sui ia-mam propagandam , non metalla tantum, aut saxa I
39쪽
saxa , portentosis figuris , ac semideletis cha raeteribus insignita in subsidium adinventionum suarum exquisierunt, sed antiquis, cujuscumque generis discussis Codicibus , si ve vera , sive falsa , sive bona , sive prava erant,
quae in illis continebantur , commentariis CX-quisitis , aut separatim sub excerptorum titulis , vel junctim cum iisdem operibus in vulgus spargi curarunt , nullumque antiquorum Scriptorum genus , nullum cujuscumque aeta tis systema , quantumvis falsum , erroribu Sscatens , ac pessimis consecutionibus obnoxium , sine grandi accessione , suis brevi caruit asterioribus , atque Vindicibus . XIX. Hinc vana , obsoleta , damnata ,
exitialia, impia , & nusquam toleranda quo rundam perditorum hominum , jam sepulta opuscula , clam sunt typis edita , I curiolis,
interdum mutata fronte , innovatisque titulis , propinata fuerunt , tanto hominum scandalo , ut etiam inter Heterodoxos , vir librorum notitia clarissimus , Saeculo proxime praeterito ad finem vergente , miratus scripserit fiJ . muc libri aeque mali , flene dixe
rim pejores , impuve in fuselicia luce comparent , ct ab omnibus leguntur. Hinc nova in dies systemata , literaria , non raro fidia, saepe vera jurgia , Sc frequenter studiose pro
i) Morhos. Polyst. L. I. Cap. v I l. v. s. Is mortuus est a.d. III. Kal. Sep. anno aerae com. MDCXCI. antequam hoste liMospe I ficeret .
40쪽
IS AG O G E . XX ix curata Scriptorum disti dia : partium studia :sub refellendi , aut narrandi , immo & referendi librorum editorum excerpta , erro rum , ac fraudum perniciosissima disseminatio ; adversariorum irrisio , Sc contu Meliae t Critices intemperantis Canones e Magisterii arbitraria arrogantia : librorram temerariae , ac mendaces censura: Scriptorum quorumcumque,etiam damnatorum, apologiae : Reipublicae eruditorum delineatio , leges , abusus rlegendi , dii serendi , scribendi , pruritus , libido , cacoethes , orbem undique invaserunt , ac juvenum fervidis praesertim animis Occupatis , improvideque subactis , sensim eos a pietatis ad novitatis studia jucunda pellexerunt . Ii, ceu lento veneno correpti , verae sapientiae fontibus posthabitis , relictisque ducibus , tota antiquitate probatis , qui stu penda volumina consci ipse nunt , circa qua adhuc frustra laborant subtiles isti atomorum scrutatores , ad virtutis exercitia primum frigidi faeti sunt : mox fidei lumina fastidire caeperunt: non multo post Christiani nutali tes , demum ita ambigui evaserunt , ut non
solum alii , sed ne i pii quidem sciant quid
vere profiteantur ; nam vertigine quadam intellectus , ex frequenti diversarum opinionum varietate conturbati , veluti in initabiliarena , pedem nulli bi figere tuto posse sibi persuadent , & quod magis dolendum est ,