장음표시 사용
341쪽
DE OPIFICIO DEI S g. 6. 7. I9ι est . Quae quoniam totius operis . , quasi fundamenta sunt : eas mirificus artifex ς non rotunda specie , ne homo stare non pos et , aut aliis ad standum pedibus indigeret , sicut qua- drupedes e sed porrectiores , lotagioresque formavit , ut stabile corpus esseerent planicie sua : unde illis inditum nomen est 4 .b Totius operis A l. totius corporis .c Eas mirisicus Artifex Al. Artifex magnificus Al. mirificus eas artifex - λd unde illis inditum nomen est Al. indimιm - Isid. XI. orig. Cap. I. - Plantae inquit a planicie nuti patiedec.Ouae hinc desumpta esse videntur. Plin. L. VII. Cap. II. illud mirabile ex Eudoxo narrat, quod in meridianis Indiae partibus quidam populi sunt , apud quos plantae viris sunt fere cubitales, mulieribus vero adeo par yae , ut Σtrutop des dicantur .
Digiti aeque totidem quot in manibus η , spediem magis , quam usum majorem . praeferentes , ideoque & in junisti ε , & breves , '& gradatim compositi . Quorum qui eli maximus , quoniam illum sicut in manu discerni a caeteris opus non erat , ita in ordinem redactus est 4 , ut tamen ab aliis magnitudine , ac modico intervallo distare videatur . Haec
a Quot in manibus Bon. Quod immutata scilicet ultima literat Hoc illi solenne eit , ut duae hujusmodi Vo-ςes invicem commutet.
342쪽
b suam usum majorem - Haec ultima vox a quamplurimis omittitur Al. magisque usum .e Ideoque oe injuncti Al iuncti Nostra lectio elegantior, nam injungo idem ac mul juvere, ea quae sunt disparata significat. Columell. lib. vii I. Cap. III. Seg. 6. Praedictis fenestellis scandula similiter ini jungantur. d In or inem redactus est Al. raductus.
Haec eorum speciosa germanitas ' , non levi ad jumento nisum pedum . firmat: concitari enim ad cursum non possumus , ni si digitis in humum pressis , soloque nitentibus , impetum , saltumque capiamus .
Speciosa germanitas - Reyherus apud Bunem , & Walchius hoc vocabulum pro digitorum coninnetione singulari metaphora usurpatum putant. At Plinius L. VI. Cap. I. de duobus Bosphoris loquens - me , inquit , nomen ambobus , tamquam in dissociatione germanitas eoncors
b Hisum pedum Al. usum Al. nisum. Explicasse videor omnia , quorum ratio intelligi potest . Nunc ad ea venio , quae Vel dubia , vel obscura sunt φ .
- Α- a Qua vel dubia , viet obscura sunt - Uerba haec notanda erant plerisque criticis, qui Authorem nostrum Perperam reprehenderunt, .iisdemque verbis naturae scrutatores, ac Philosophos omnes monemuS, ut eri quae
343쪽
quae a nobis sciri possunt ab iis , quae nesciri nece ste e si loptime discriminent, ne frustra ea inquirendo laborent,& pro certis teneant, quae vix sunt probabilia . Vide Diff. XXIII. Cap. I. s. IX.
CAPUT XIV. MUlta esse constat ' in corpore , quorum
vim , rationemque perspicere nemo , niti qui se eit , poteli.
a Multa esse constat Walchius heic Lectorem monet, multa capite hoc ab Authore nostro dici, quae vero similia non sunt; alia autem obscura , quorum ratio patet clarior. Aniam scilicet nobis praebens, ut de hominum ingeniis disseramus, quibus ea explorata Videntur, quae hactenus obscura sunt, & humanae mentis oculis impervia ,
An aliquis enarrare se putat posse , quid
utilitatis , quid effectus habeat tenuis membrana illa perlucens , qua circumretitur al-VuS , ac tegitur
a Tenuis membrana illa perluceus et qua claeumre titur alvus , ae tegitur sic Aldus quoque restituit Schottus autem circumvectitur rescripsit A l. pelliscens Al. ei
344쪽
cumnectitur Al. circumcesitur Al. regitur . circumretio Verbum latinum est, Lucretio usitatum L. V. IIII. Orcumretιt enim vis , atque injuria quemque R Cicer. Verr. v I I. num. IIo Quum te implicatum severitate judicum , circumretitum frequentia populi
Romani elie videam - Membranam autem hanc reti formem, Graeco vocabulo Peritonaeum Non autem Peritonium , ut Langlettius lotuit, medici appellant - complectitur , inquit Betuleius, ventriculum , intestina , Omentum , mesenterium , Iecur, lienem , renes , utramque vesicam . Sterum , θ' vasa demum quacumque inter septum transversum, oe crura situm habent . Et licet Lactantium latuerit usus bifus membranae , medicos tamen minime latuit, quorum haud paenitendos aliquot enumerat Andreas insalius in praclaro de Humani corporis fabrica opere L. V. Cap. II. At Isb. de Die merbroch. L. V. cap. v. Anat. Vesalius, inquit , Bacchinus ex Sententia Galeni L. IV. de Usu pari. Cap.
IX. Illi ad faecum exclusionem adscribunt etiam intestina comprimendi oscium. Verum quum actio , seu expresso illa sit voluntaria , necessario sit a musculis volutarii motus instrumentis, a quibus periton sum compressum propellit, atque ita solummodo per accidens curimit .
dudicent ergo Medici , Lactantius ne, an Vesalius hac in re cautius se gesserit. Nam nec meum eth, sicuti nec Betuleii munus erat, iudicium in huiusmodi controversiis proferre , uni vel alteri dumtaxat testi fidem , aliis inconsultis , adhibendo . Vide Diff. prelaudatam , etiam XXV. Cap. II. s. XIII.
Quid renum gemina similitudo Z quos, ait Varro, ita dictor , quod rivi ab his obscoeni
345쪽
. quia spinae altrinsecus supini cohaerent , Scsunt ab intestinis separati φ . QMd splen . t quid jecur t 'litiae viscera quali ex conturba
to sanguine videntur elle concreta f .
a Quos ait Varro, ita dictos, quod rivi ab bis obseaeni bnmoris oriantur Al. Qu.s rioi Al. Q ia rivi , Aldus quos rivi cave ne quid mutes To quod idem valet ac quia Renes ait Varro ex Isidoro L. M. Orig. cap. I. di-δtos , quod rivi ab his obscaeni humoris nascantur , nam venae , O medulla tenuem liquorem desudant in renibus, qui liquor rursus a renibus calore venereo resolutus decurrit. Scholius vero Urinam , seu aquam sapientes intelligent.b Quod est longe Deus - si pro humore obscamo seismen , iuxta Isidori expositionem , intelligatur, ver i Q maeli Lactantii nostri sententia . Nulla enim specifica Vasa a renibus ad telles protendi , per quae seminalis materia eo deferri possit, hactenus sunt ab Anatomi. 'cis reperta . Si autem humor ille, ut a Scholio facile i colligitur ex iis , quae ab Authore dicta sunt Cap. XII. Seg. r. Urinam significet, falsa dici non poterit Authoris nostri sententia, nam renum ossicium proprium est, separare a sanguine liquorem, mere aquosum serum dicunt medici θ Eumque in pelvim primum, deinde ad
vesicam per ureteres dimittere. Ibidem autem ex cavo abdominis, ut Cap. XI. Seg. I 8. observavimus, aliisque partibus, urina per poros ingreditur, mixtaque cum seroso humore , per communem uretrae ductum expellitur. Vide Diff. tapae memoratam Cap. II. g. XII. Se q. e Et sunt ab intestinisseparatι - Superius Cap. XI. Seg. 18. idem de vesica dixerat - auum sit ab intestinis Irpa.
346쪽
LIBER u Nu SCAP. XIV. separata , nec ullam habeatfistulam , quae ex illis urinam
trabat - Quare nonnulli crediderunt, ignorasse Lactantium ureterum d .ctus, sive earundem usum ; Simulque renes cum lumbis confudisse . At potius dicendum erat eum intestina a venis , arteriis, atque ureterum canali- eulis distinxisse, ut sic humorum etiam appareret discretio , quae in hi sce partibus gradatim fit ex una in aliam commeando , ut luculenter L. C. Diff. xxv. exposuimus d Quid Splen. Bon. splenis Idem valet; sicuti etiam Lienis , & Lien in recto. Plato in Timaeo, Aristoteles III. de pari. Anim. Cap. VIL Galen. L. IV. Cap. V. de usu pari. In splene per calorem , a corde participatum , fe-culentus, ac veluti limosus sanguis, magis concoqui, ac depurari,dixerunt, At Boerhavius, in quo Hippocratem redivivum Medici omnes venerantur in praten. Acad.
g. CCCXVII. Vol. II. Nihil omnino de liene afferri posse& in omnibus aliis visceribus fabricam faciliorem se invenisse , ingenue professus est . Betuleius tamen - La tuit te, Lactanti, inquit, Splenis usus , O olfeium . Sed audi Magistrum Melanehthonem , qui te hoc bona de docebit - Et ὀ ridieulum, Heic potiori ratione quam quum , Cicerone posthabito , ad Melanchthonis eloquentiam qnidam iuvenes invitabant, Lipsius dicere
poterat Cent. III. Epid. ad Belgas XXori. O ridiculum Nec ad Hippocratem quidem serio nos .ocat , sed ad Melanchthonem Dum .... ' ec inter ducos, aut ante signanos
ad qualemcumque facultatem bona fide ponendum .Vide Albertum Halter. in primis lineis Phraol. p. xxv I. num. DCLXVIII. c si iid 'ecuν - Quid Lactantii Melanchthonis discipulus Magistri vices heic gerit. escis hoc membrum esse generosum λ Nescis hoc inter organa nutritiva potentiae praecipuum esse ρ ' escis officinam esse sanguinis λ Nescis hepar tu hoc ipso cordi tradere mutuas operai escis id
347쪽
Recte interim facis, quod apniaucis, quoa Iuviat cυuc υἱισυ nem in ventriculo, Sirtute nimirum coloris - Integra Platonis sententia haec est Marsilio Ficino interprete . Atque jecoris quidem natura ob hanc caussam talis facta esto' in ea sede qua diximus collocata divinationis scilicergratia . Oh dignum decinoris ossicium p At serio si Malis pighianis temporibus homo ille viximet quum Medicus ille librum de Hepate in lucem , omnium philosophorum plausu , emisit, forte cum Bartholino non ignorantiam toltim , atque temeritatem suam esset deprecatus, sed ironicum epitaphium ab eodem Bartholino, iecinori inscriptum , maiusculis , ut aiunt characteribus, exaras set. Verum quam scite Lactantius de Hepate sit locuistus vide Dissi. XXV. cap. II. g. XIII. f uuae .iscera , quasi ex conturbato sanguine vide sintur esse concreta - Al. Ex coagulato Bon. congregata Approbat haec Betuleius , ct quidem merito . Malpi ghius enim, qui diligentissime hanc corporis humani partem inspexit , eam , quasi visceris nomine haud dignam , potius glandulam conglomeratam appellavit.
Quid sellis amarissuruis liquor r quid
globus cordis 4 , nisi sorte ς illis credendum putabimus , . qui a fleetiim iracundiae in selle constitutum putant . , pavoris in corde in νsplene laetitiae s .
a Quid fellis amari us liquorλ Fellis, seu bilis liquor , vix Medicis bene hactenus cognitus unus ne , an
348쪽
duplex sit λ Mira, ae multa de eo scripserunt Arabes Haly Abbas , S Avicenna , quorum opiniones huic refert suppresso eorum nomine Betuleius , suo Philippo Melanchthone & Vaselio contentus. Plura addiderunt, sibi succensentes Medici recentiores, tandem nihil aliud concludere visi sunt , quam usium eius alium non esse , nisi mirabili vi sua saponacea ad chyli ultimam dis lutionem deservire , si rite officium suum peragat . Sin minus tragar dias movere maximas, S sensus organa grandi quatere tumultu. Vide Gasparem Payvam, mihi familiarissimum , in sua Dissertatione, nuper edita De morbo atrabiliario Miracvali extra cerebrum originem trahente .
b uuid globus cordis p Al. mox addunt qui unus sanguinis fons est. Aldus quod etivus fons G - Jure optimo a
nostris Codicibus exulare iussa haec postrema verba,utp te iis contraria,quae ab Authore nostro dicta sunt cap. X. Seg. I. ubi de membrorum principe ait, Licet sit unum , duos tamen intrinsecus simus habet quibus fontes visi famguinis continentur - Confer quae a nobis sunt ibidem annotata. Phrasis autem , quam heic Lactantius adhibet, Lucretiana est ex L. IV II 8.
uuid cordis, globusΘ ut oculiὸ Quid membra pauid artus
Et quidem ingeniose repertam . Nam Cor in Diastole , quum scilicet Mucro eius ad basim accedit, globi ad instar figuratur ; contrahitur quippe , & brevior simul, ac rotundum fit. In systole vero distenditur, & inversi eo ni , seu pyramidis figuram imitatur . Scholius vero heic ait Cor in gaudio dilatatur , in tristitia angustatur. c P si forte - sic omnes, quot quot vidi, Codices habent, S libri. Cellarius legit solus N Ne forte quae dictio m ninie cum superioribus cohaeret ad Qui asse Iim iracundia in felle constitutum putant. Idum
349쪽
DE OPIFICIO DEI Seg. 4. S. I99
Idem ex Medicis dicit L. VI. Inst. Op XV. Seg. 6. IRA IN FELLE . Inter trage dias a bile male aff)cta motas, strentis furorem , impatientiam , atque dolorem , Medicorum praeclari cimi apud laudatum Ρayvam recensent; 'unde Virgilius vi II. In. 2I9. . Hic vere Alcidae furiis exarserat atro, Felle dolor. . . a Ubi Servius notat.quo irascimur secundum P0scos. Quo modo autem haec intelligenda sint, vide Diff. xxv II. Cap. II. f. II.
e Favoris in corde . Idem Lact. ubi supra timoris tu corde Hinc Poeta antiquus apud Ciceronem ait . At Romanus homo tamen etsi res bene gesta es icorde suo trepidat III. de Orat. Horat. I. Carm. Od. xx III 8. Timentem Chloem sic pingit. Et corde , O genibus tremit. Ae Ovidius III. Fast. . Terreor admonitu . corque timore micat. Horum effectuum caussam assignavimus Di T. praelauda ta ubi supra.
f In splene letitiae Lact. L. C. latitiae assectus in splene est Servius ad Virgil. L. proxime citato splene ridε
reus unde Persius Sat. I. e. II.
Sedsum petulante splene cachinno Id est, natura proclivis id risum .
Ipsius autem jecoris officium volunt esse, ut cibos in alvo concoquat Q amplexu , & ca-
a In al*o concoquat Al. coquat . Intellige Ventriculum ε
350쪽
2O LIBER u N u s C A P. XIV. te factu suo . Quidam libidines rerum venerearum in lecore β conrisieri arbitrantur .ltam , ut supra Cap. XI. Seg. I 6. Hahc opinionem non improbavit Lactantius. Vide quare Diff. XXV. Cap. II.
b Libidines rerum .enerearum in jecore Al. injecianore Al. in iecure Lact. L. C. libidinis in jecore Haec omnia, nisi quod in corde sapientiam , non autem timorem collocat, vulgatum illud disticon exprimit, quod mutilum ad oram sui Codicis exscripsit Schoitus. r sapit O pulmo loquitur, fel commovet iras, Splen ridere facit, cogit amare jecur. Haec a nobis explicata sunt Disi . xxv D. Cap. II. F. II. Q 6. .
Primum ista perspicere acumen humani sensus non potest , quia horum ossicia ista, operto latent , nec usus suos patefacta demonstrant. Nam si ita esset , sortasse placidiora quaeque . animalia vel nihil sellis omnino , Vel minus haberent , quam serae , Stimidiora plus cordis . , salaciora plus iecoris ' , lasciviora plus splenis ae habuissent . Sia . cumen hamani sensus non potes Vide Dissxx m. Cap. l. F. IX.b Plia cidiora quaeque Κr obsitis de Stylo Lact. & Waruch, qui L. VI. Cap. xv. Seg. 3. Flacidιtatem pro lanitate tanquam vOccm Latinis inusitatam , notarunt, delinc comparativo nihil mali suspicati sunt; displicuit