장음표시 사용
361쪽
tiam : non quia sic esse affirmem quod est insipientis in re dubia facerest ) sed ut exposita rei dissicultate intelligas , quanta sit divi
norum operum magnitudo . b c Quod es insipientis in re dubia facere ) Aut
mendax , aut temerarius, aut profecto insipiens est. qui noscens ancipitem esse pro utraque parte rationem , non utramqne , tamquam verisimilem , seu probabilem iudicat, sed uni potius , quam alteri certitudinem accomodat; quum non Vi argumentorum, non fidei firmitate, sed luscepti dumtaxat oneris sustinendi caussa, incertum sumat pro explorato propugnandum .
3 . Quidam sedem mentis in pectore esse voluerunt φ . Q god si ita est , quo tandem miraculo si dignum est , rem in obscuro , ac tenebroso habitaculo illam , in tanta rationis, atque intelligentiae luce versari Τ tum quod φad eam sensus ex omni corporis parte conveniunt , ut in qualibet regione membrorum praesens esse videatur Z
a O-idam sedem mentis in pectore esse voluerunt. Quamquam plurimae, & variae sunt de animae, seu potius mentis , sede Philosophorum opiniones , ad tres tamen dumtaxat eas heic revocat Lactantius , quarum Primam nunc expendit, eorum scilicet , qui illam iapectore, seu in corde, vel potius in Thoracis, ac Dia-ybragmὶtii regione collocabant .
362쪽
b avo tandem miraculo Al. quanto tandem Sc. Aiadus legit nobiscum , c Tum quod - Sic lego cum plerisque, & melioribus
exemplaribus , quamquam minime credo,hanc esse veram huius loci lectionem ς siquidem paullo infra Seg. s. sensuum vias non ad pectus, sed ad cerebrum dirigi, di in capite eorum ministra membra collocata eme, Autishor noster declarat. Cod. Bon. habet Tune V. ... ἔ Al. dus Tum cum ad Al. Tum. ad eam Al. Tum quod eam Heumrsupplet more suo - Tum quanto miraculo diguum est quod ad eam - Ego vero legerem Tunc vero quomodo ad eam stosus, addito in fine puncto interrogationis,aut post corporis parte, negationem apponerem . Scholius m ad eam .
a Alii sedem ejus in cerebro esse dixerunt, : & sane argumentis probabilibus usi sunt . Oportuit se scilicet, quod . totius corporis regimen haberet, potius in summo , tanquani in arce corporis habitare ε: nec quicquamelle sublimius AE , quam id , quod universum Tatione moderetur , sicut ipse mundi Dominus, & rector in summo est .
363쪽
dus legit - To corporis aliqui non habent , & quidem elegantius abesset , quum paullo supra eadem vox prae cessierit . Hac eadem similitudine Hippon apud Celerinum Cap. VI. cum tota Pythagorae schola, Plato in mmao , Cicero I. Tusculan. Quaest. usi sunt.
d 2qee quicquam esse sublimius Al. Vec quidquam' est sublimius .e Sicut ipse Mundi Dominus,ct rector in summo est . Vide infra Seg. 6. quomodo haec hiat intelligenda. Q S.
Deinde quod sensus omnis , id est audiendi , & videndi , & odorandi ministra
membra in capite sint collocata : quorum omnium viae non ad pectus , sed ad cerebrum serant Φ, alioquin necesse non esset tardius sentire , donec O sentiendi facultas longo itinere per collum ad pectus usque descenderet .
a Ministra membra in capite sint collocata AL instruis menta membra Al. locata Al. sunt in locata . b suorum quae non ad pectus sed ad cerebrum ferunt. Confer quae infra habentur Seg. 8.c Alioquin necesse non esset tardius sentIre donec Bo n. non essent Al. nos esset Al. quoque necesse nou sEt. Coniicio legendum forte esse clioquin necessaria hujusmodι via nou essent, aut necesse nos esset tardius sentire .
Ii vero aut non multum , aut fortaue
364쪽
2i LIBER u Nus CAP. XVI. non errant μ . Videtur enim mens , quae dominatum corporis tenet , in summo capite s
constituta , tanquam in coelo Deus - , sed
quum in aliqua sit cogitatione , commeare
, ad pectus , & quasi ad secretum aliquod pe
netrale secedere η , ut consilium, tanquam ex thesauro reconditum , eliciat , ac proferat φ .
a Hi vero aut nou multum , aut fortasse non errant Al. Si etero Al. Hii aAtem Hanc eandem sententiam recentiores Omnes sunt amplexi, de qua vide in Dis L. C, b Tanquam in Caelo Deus. Vide infra Seg. Io. Interea tamen nota , quod etsi Deus, ut inquit Augustinus Ser m. I. de Verb. Apostol. Cap. I. Ita es incomprehensibi- Iis, ct immensus , ut sit ultra omnia, extra omnia , praeter omnia,ac proinde nullo possit loco circumscribi; dicitur tamen in Caelis liabitare authore I heodoreto in Psal. CXXII. non zeluti loco circumscriptus , sed veluti laetans calestes virtutes qua caelos incolunt: vel quia sedem superiorem , dignioremque eidem assignare nescimus .c Sed quum in aliqua sit. Sic Aldus corrigit Al. sed quando Al. quam in aliqua Al. quasi in aliqua .d Secedere Al. cedere Plato apud Ρlutar. de Placit. L. IV. C. VI.&G alen. de Uu Part. C.XXVIII. Animam quidem semper moveri dicit, mentem vero translationis motu moveri mn posse, arbitratus est. e Ut consilium , tanquam ex thesauro , reconditum, eliciat, ac proferat Sic Aldus. Bon. Thensauro Al. recon dito . Stoicorum omnium haec sententia fuisse videtur quamvis enim,teste Plutarcho ubi supra cap. V.,hi doce rent , animae , mentisque sedem sitam in toto corde,
vel circa it Iud esse ; hoc tamen de ejus principe parte
365쪽
intelligi voluerunt; & iccirco Laertius L. VI L. Seg. 1y9. Principalem vero , ait , potissimam . ac proprie esse animae partem , in qua imaginationes, appetitusque gignuntur , Iermo reddatur . Id atitem in corde fieri ad caput praeced. Seg. 3. dictum est . Et Dis xxv. L. C. & infra Seg. 8.. 7.
Ideoque quum intenti ad cogitandum is mus , & quum mens occupata in altum se ab diderit ' , neque audire,quae circuminant 4 sneque videre, quae obstant , solemus .a In altum se abdiderit A l. addiderit . b uuae eircumsonant desunt ista in aliquibus .
.1 8. Id vero sive ita est , admirandum prosecto est , quomodo id fiat , quum ad pectus a
cerebro nullum iter pateat ' : sin autena non est ita , tamen nihilominus . admirandum est, 'quod divina, nescio qua,ratione fiat, ut ita elle
a Id vero siete ita est , admirandum profecto est qηρ Modo id fiat, quum ad pectus a cerebro nullum iter pateat Al. ex cerebro Betuleius, Petavius, aliique quidam non de uno hisce Lactantii verbis implicito errore con queruntur,& expostulant;quibus tamen latisfacimusDixxv. cap. II. g. vis. Interea notamus IH iter patessi I
366쪽
216 LIBER u NuS C A P. XVI. ferri debere ad sensus , de quibus Seg. s. Noster dixit.
quod eorum qiiae non ad pectus , Ied ad cerebrum ferant . Quae aut cm esse putantur a cerebro ad pectus viae, per quas spiritus transire dicuntur, adeo occultae, & angustae esse censentur, ut vix armatis mculis perspici hactenus potuerint .Vide superius ad cap. x I. a Seg. 6. seq. tibi ri iter patet, idem valet, ac viam apertam manife-samque, quae occultae, ac abditae opponitur , non autem negat; ut L. c. clarissime Ostendit.loquens de via cibi, ac de via vocis . Adde Di T. proxime cytalam s. TI.b Sin autem non est ita , tamen nih/lomitius Al. De aut non tamen, sin autem non hoc tamen Al. Me autem, non hoc tamen Al. sin autem non es , nec tamen Scholius ex nostra lectione d c let ri ita . Aldus retinet. e Di ita esse Mideatur Iterum ad cap.superius Seg. 3, alludit, ut heic Seg. 6. monuimus ..
An potest aliquis non admirari , quod sensus ille si vivus ς, atque coelestis η, qui
mens , vel animus nuncupatur ς , tantae mobilitatis est .s , ut ne tum quidem , cum sopitus est , . conquiescat g : tantae celeritatis . , ut uno temporis puncto coelum omne collustret: & , si velit , maria pervolet : terras s& urbes peragret : omnia denique , quae libuerit , quamvis longe , lateque summota
sint L , in conspectum sibi ipse constituat ἐξ Et
a An potest aliquis non admirari. Sic omnes praeter 'BOnon. qui prave negationem neglexit.
367쪽
b Sensus ille mentem intellige , more stoicorum hocce vocabulo appellatam I Te ite quippe Cicerone didicimus L. I. Acad. Quaest. n. qΙ. Zenonem, quod erat
sensu comprehensum , id ipsum sensum appellasse. Vide
e Sensus ille vivus I. e. vitam habens cum ipso homine , nam eo moriente , ut Videbimus infra cap. xv I I. Seg. 3. extiuuitur; & quidem incolumi manente anima , quae a corpore separata phantasmatibus non indiget , ut quicquid voluerit intelligat. Vide Diss. xxv I.
d Vivus , O caelestis Additur etiam eaelestis,ut a pura phantasia , qua muta etiam animantia sunt praedita , distinguatur mens in homine , in quo ob influxum intellectus etiam supracaelestia quodammodo figurantur.e Qui mens, vel animus nuncupatur. Hanc eandem explicationem clarius noster exponit infra cap. xv m. Seg. 3σs Tanta mobilitatis est Al. Mobilitatis sit A l. mobilitatis est Al. existit. Superius Seg. 6. Platonis de motu animae , & mentis sententiam laudavimus, sed de illiusmodi motu non est heic sermo ; siquidem ex his, quae mOT sequuntur , perspicue apparet, Lactantium de mentis cogitatione loqui, qua celerrime, & nullo corporum , seu spatiorum interposito obice retardata , ubicumque voluerit mens percurrere dicitur,quum diversa objecta, quantumvis dissita, & separata, sibi contemplanda subinde proponit. Respice e autem videtur ad illud sapientiae v II. P. 26. Omnibus enim mobilibus mobilior est sapientia :Attingit autem ubique oee. Nam idem Zeno , ut paullo supra in hoc eodem segmento ex Cicerone vidimus, id non solum appellabat scUMm, quod erat sensu comprehensum , sed ulte
368쪽
rius addebat, quod si ita erat comprehensum, ut conveli ratione non posset, I cientia tunc erat appellandum ; quae quum sit sapientiae quaedam participatio , de illius etiam mobilitate debet participare. Vide Diff. xxv. cap. VI I.
g Di ne tum quidem, quum opitus est conquiescat.
Hinc fortasse Cartesiis Animae rationalis essentiam in perenni cogitatione sitam esse , contendit, cui Author libelli de spiritu, O Anima inter opera S. August. Cicero L. II. de Divin. C. 6 . eidemque Augustin. L. VI I. Dper Gen. ad litt. Cap. xxv o. alias xx I. praeivisse visi sunt; quae tamen mentis potius naturae, quam animae essentiae congruunt , ut ostendimus Diff. XXV. cap. VIIo XIV., & infra cap. XVIII. Seg. 3.h Tanta celeritatis Egregie , inquit, Bunem annus , haae illustrat me ita ius ad Prudentii pag. 6 9. Adde Ciceron. L. I. Tusculan. Quast. Cap. XIX. Senec. II. de Benes C. xx Ix. Ovid. Iv. Tristium II. e. s ., & Auth. de Spiritu , O Anima Cap. II. ubi discrimen assignans animum inter, & Deum ait. talis est Animus sed deficit, O proficit, noscit, oe ignorat, meminit, Ooblietiscitur . Modo luit, modo non vult; diffusis cogitationibus , consiliis huc , magatur , σcovsiderando vagando , desideraudo speritat omnia, Sidelicet. absentia , traUt maria , visu ambit, O percurrit aspectu i abdita scrutatur, in momento descendit ad inferna ascendit inde,-ρnsus suos per totius orbis fines , c mundi secreta circumfert. Sc.
i Terras, ch urbes Animadvertit Bunem annus, Ciceronem , N plures alios aureae aetatis scriptores ante Vocalem non copulam sed ac ponere consuevisse , quod tamen a Valla neglectum est L. II. elegant. cap. LVM utpote non religiose observatum a bonis . Confer Ciceronis Epistolas ad Atticum , in quibus promiscue
369쪽
adhibentur tam ante vocalem , quam ante consonan tem , seu mutam , seu liquidam .h Quamvis longe, lateque Dmmota sint Postremum trocce verbum a quibusdam omittitur .l In conspectum sibi ille constituat Al. in conspectu . utroque modo dici potest cicer. I. Acad. OLIq. consedimus omnes in conspectu. Idem Tusc. I. so. casurus ne in conspectum .ideatur animus δ' lo. Et miratur aliquis , si divina mens Dei. per universas mundi partes intenta discurrit, ς & omnia regit , omnia moderatur , ubique praesens , ubique diffusa Z cum tanta sit vis , ac potestas mentis humanae , intra mortale corpus inclusa: , ut ne septis quidem gravis, ac pigri s corporis , cui illigata est S , coerceri ullo modo possit - , quo minus sibi liberam vagandi facultatem quietis impatiens largiatur. Sivea Et miratur aliquis - Sic omnes, & idcirco confirmatur nostra lectio Segmcnto superiori nota I.An potessaliquis non mirari, cui respondet heic , miratur alia quis est a minori ad maius argumentatio. b Si ditina mens Dei. Pari fere phrasi Lucre L. vias6.
...... Fieri diSino numine rentur .
c Intentia disicurrit .... Bbique dissus a Z Pythagoraedice odi modum usurpat , de quo L. de Ira Dei cap. XI.
370쪽
Segmento Iq. ait: Uthagoras quoque unum Deum confit tur dicens , incorporalcm isse mentem , qua per omnem rerum naturam dissusa , . intenta vitalem sensum eunctis animantibus tribuat.Idem habet Minutius Felix in Octatio c. xxx. Vide superius csip. VIII. Seg. II. cap. I x. Seg.
a. O 3. Lactantius vero de sito heic addidit ri discurriti respiciens fortasse ad illi d dioius. III. 9. 8. Spiritus, ubi Quit, spirat, O vocem ejus audis, sed nescis unde veniat, aut quo Sadat: Sic est omnis,qui natus est ex spiritu.&cive lpotius ad illud Sapientia vII I. I. ttingit ergo a me, usque ad finem fortiter, O disponit omnia suaviiter Ubi S. Bernardus Lib. de Grat. & Libero Arbitr. Non mobili discursione, ait, .el locali dissione, mel subjectae ereatura tantum viciali administratione ; sed substantiali quadam , ubique praestuti fortitudine , qua utique universa potcutisme movet, ordinat, er adminis rat . Vide supra Seg. 6. & Di is xxix. tap. V. Seg. II.d Vis, σ potestas Al. Cirtus Oe. e Intra mortale corpus inclusa Al. omittunt Tri corpus f Grazis, ac pigri Al. gravis hujus, ac pigri. et Cui illigata est A l. alligata. Phantasiam organo
corporeo illigatam esse , neminem latet; At de mutuo eius cum intellectu humano in cogitationibus commercio eadem est apud omnes ignorantia , quam de corporis , & Animae unione cuncti fateamur, necesse est .li Coerceri ullo modo possi Bon. nullo modo prave , praecessit enim ne Al. nullo pacto . Al. ullo pacto.
i autetis impatiens vide Seg. superiori .
A II. Sive igitur in capite mens habitat, surin pectore μ , potest ne aliquis comprehende
a Sive igitur in ciapite mens habitet, sive in pectore Scite Noster in re dubia parti adhaeret neutri.