Studia Terentiana

31쪽

sed elim hoc loco etiam nominativus defendi possit, ita ut nihil odio idoni valeat ac minime', quem Sum Xem jo iaptis e Terentio petitis demonstrat glaigh ad Ad. 551, tutius

erit genetiVum in iis Plauto abrogare, praesertim eum ipse Bue helerus genetivum in i mirum quantum praeValere concedat. Neque aliter res se habet in ceterorum omic0rum fragmentis Inveni apud Caecilium 1 soniti 130 quaesti 180 sumpti; apud Turpilium 12 0 86 fructi 2 piseati, 42 6 84 quaesti, 49 0rti 154 tumulti, i 0 184 sumpti apud Titinium 2 quaosti apud Afranium 393 tumulti. Quodsi Ribbookius

Turpil. 20 scripsit: cum intore nil quicquam n me adeptu's praemi nequo fructus libri erat' tua j onignitatis atquo

obsequi. Certe non augetur emendationis dubia probabilitas hae senetivi forma poetae Vindicata. 2. Gensitivi huius declinationis soci dum analogiam stirpium in o desinentium formati exstant apud Terentium Andr.

365: ' nihil ornati, nihil tumulti' Eun. 23T: quid istuc inquam ornatist', ib. 546 quid hoc ornatist Benti sit loch. qui hic

ornatus est Umps eum A) ib. 815 domi fociquo fac vicissimul memineris', Phorm. 154: Diu in mentem eius adventi veniat', Hoe. 356 ' quid fuit tumulti' ib. 735 ne nomen mihi quaesti obsisit' ubi solus A formam praebet, ceteri ' quaestus') ib. 836: quaosti gratia', d. 70 'hoc fructi pro laboro ab is fero'.

Plautum hac genetivi forma sola usum esse supra diXimus. Ceterum eam aliquotiens vel Ciceronem adhibuisse notum, e

Nouo I 353. 3. Dativus in i desinens legitur Haut 35T ' quapropter haec res ne utiquam neglectust mihi' neglectumst A, ' neglectui est' Ηit.), d. 63: estitu nimio indulges nimium inoptus es' neque ideo cur oditores Haut 639 'nsempe anui illi prodita abs to filia est planissume seribere malint, quam A sequi, qui ANUILLI praebet, quamquam propter Sequentem litteram iBenabini scripturam non magni momenti osse futuram nisi aliares do qua statim dicemus accederet, libenter e0ncedo. Haud ineleganter Sed ion necessari, lentiolus scripsit Eun. 384:

32쪽

quae nos nostramque adulescentiam labent despicatu'). Atquo plures dativi sive in v sive in ut apud Terentium omnino non

eXstant. Formae autem in i apud prosae seriptore reperiuntur, ut taceam de Vergili aliisque poetis itaque apud Gollium I 16 5 legimus ' non omnes concedunt in casu dativo Senatui magis dicendum quam senatu', cf. Neu Ura56 sqq. et Buechel. p. 110. Quae cum ita Sint, non ideo ausam, Cur Lorenetius Pseud. 30 R. scripserit: non est usui quisquam amator nisi qui perpetua data adnotans: usui uel Trucul. IV 2 10 β), cultu Rud. 294, 0ns mi Elision vor vocali schom Aniaut . Nam libris certo, qui sane usui vel iustus praebent hae in re nulla est fides, qui etiam sumptu sumptu)' Mil. 40 contra Etrum habeant. An ea erat causa, quod in VerSuanto cedente legitur: credero autem olio, an paenitet te, quanto hi fusirit usui Sed ut ad Terentium revertamur, quoniam Plautum ubi ui ante vocalom legitur ultimam tantum litteram elidere ' ex oreneti observation discimus, quin anu loco Terentiano cum A scribendum sit non dubitamus. 4. Accusativus cornum exstat Eun. 775 tu, Simalio, in sinistrum cornum tu, Syrisce, in sigiorum', quo l0c dubium

est, utrum n Oee cornus, S an a cornum, i accusativus

sit derivandus utraque enim forma hetero elitie reperitur cf. Neve I 347 . Cotorum eo. cornum habet esto riseiano I

codicibus traditur. Atque hoe solum Xemplum eum apud Terentium reperitur, Omoedia Plautina identidem praebent formas quas dicimus substantivorum heteroclitas, quae ita Omparatae Sunt, ut e vocis genere in sermone plebeio Variante a S0riginem duXisse appareat. Veluti Amph. 1 genetivus lectus' es Prisc. II 57, 4 H. et Brugmanus comment in honor Bue-

Sod es Sehoollii adnotatio eritica ad hunc VerSum. E. g. hos assero locos Mil. 603 Ritsch.), 771, Curc. 501 Poen. 61 7 neque repugnat Rud. 294, in quo Versu sormam breviorem utroque loco exarandam esse mihi certissimum est: hisce hami atque haec harundines sunt nobis quaestu et cultu'.

33쪽

praeterea L ' collus, tergus, corius, nasum', de quibus ido

Brix Trin. 1014 et Mon. 72.5 Ablativus astu haud raro etiam ab optimis scriptoribus adhibitus xstat Andr. 208 et Eun. 924.

v. De declinatione qua stirpes in i aut in cons0nam

exeuntes continentur. l. Dativus sing. in e cuius vestigia vel apud Plautum sat oblitterata sunt of Buocheler. p. 107), in omnibus libris Terentianis exstat Hoc. 870: Mγrrhina ita Phidippo dixit iure iurando meo Se fidoni habuisse sit propterea te sibi purgatum', i sui dativus e legum lingua sine dubi satis tritus non magis mirus videri debet, quam si haud raro logimus in titulis iuro dicundo raoosso' cf. Liv. XXXI 13, 5 ' cum et privati

aequum OStularent, nee tamen solvendo aere alieno res publica esset' Cic. ad fam VII 3, 2 ' tresvir0s vites censeo, audio Capitale esse, mallem auro aere argento essent et Sim. .

Elonini orba in legibus usitata facilius incorruptam antiquitatem consorvant, ut Ciceronis do or. III 12, 45 utar orbis suam ob rem iniuria mihi quidem editores invitis omnibus libris min. iuriiurando scripsisso vidontur. Hoc enim loco bene necidit, ut librariorum inscitia forma genuina servaretur. Nimirum ablativum hoc loco exstare opinati sunt, id quod egregie codice F compr0batur, in quo ' in iure iurando legitur Dedativis in e in universum f. Ritselit, ind. luet. Bonn. 1852 53 p Do fictil liti latin antiqv. p. 23. 2. Ablativus octi' pro usitatior ' vocte legitur Eun. 774 in A: Diale mulcabo ipsam Pulchre In medium liue agmen eum Vecti Donax et confirmatur a Prisc. I 345, 6 IJ. et Servio in Aen. IX 469 Ceterum ablativus huius vocabuli

34쪽

tam raro apud Veteres Scriptores obviam fit, si quid msides est habenda numero locorum a Noui I ' 223 allatorum, ut ita re dubitari possit, num abi in i, qui nobis quidem solo Terenti loco traditur, minus in usu fuerit, quam forma in C, imprimis cum Pseudo-Palaom. 39 4 K. Vocem inter ea rettulerit, quae ut ignis in i vel in e mittant ablativum. 3. Locativus luci quin Ysto Ad. 41: cum primo luci ibo hinc dubitari nequit, confirmatur enim lecti no Bombini t schol. Bomb. eum prima luco ceti codd). L eos Plautinos congesserunt Brix ad Men. ot agno ad Aul. 4 l. 6forma ipsa cf. H. Usener Annal. Flochois. XVII 1878 7 sq. qui formam non esse genetivum Bergh, Belli ago qui lat. Granam. 1870 147 p., ubi locos quibus ludi' logitur congestos invenies), sed loeativum demonstravit. Joterunt Heusinge suo iure Cic. de is III 31, 112 ' cum primo luci seripsit, idomque rostitui iubet Usenerus Caes. eli. iv.

81, 3 o Cic. ad Att. IV 3, 4. Locativum tempori Flectioisonius Hoe. 53l:

Partum, praesertim eum et reo te et tempori suo pepereris

scripsit, qu0d syllaba ultima producta in tempore', quod X- stat in codicibus, ei offensioni fuit. Sed non offendendum esse in hac re plura Xempla Terentiana demonstrant, de quibus

cf. agno in Mus Rhen. XXII 11 sqq. Muellor, Plaut. ros. 16, giaigh ad Ad. 346. D forma ipsa copiose egit Ritscholius ad vitam Toronti in Suet. 0iff. p. 50 sqq. Locos Plautinos habes apud Noueum II 672 sq. sed hi omnes ita

sunt comparati, ut ' tompori' vel ' tempori ut itschelius . . vult adioetivo non addito adverbii vice sit. Ita quo etiam hanc ob causam Flechei seni mendationi vi quisquam adstipulabitur. Prorsus contra lingua usum formani Bonti eius Haut. Si scripsit: ' atque etiam nunc satis tempori est' . Terentius igiturnusquam habet tempori', sed Andr. 58 , aut 364,Phorni.

dicere Olet.

35쪽

Nominativium sortis in altero Xitu Andr. V. 4 Fleckeisenius et Spengelius scripset int in libris est perii, Dave: de meo amore a Vita sors tollitiu . A forma sortis uno

tantum loco exstat Plaut. Cas. II 6, 28 271 tost Prisciano I 320, 7 H). Sod neque Terentium ea usurum fuis Se puto

neque eum, cui ulter eXitus debetur eum adhibuisse persuasum habeo. Iam Guyetus ut versum efficeret inseruit minc ante sors', amerus iam' utrumque quod quidem ad sensum enuntiati attinet aptum. Porro itere pro itinere scripsit Benti ius Haut 2il sine cauSa necessaria, et Phorm. 566, quo loco, ne itin0re sit pronuntiandum, cum Fleelieisenio scribendum est: qua via istud facies Dicam in itinere hinc modo te amove' sc Verbis n0Vissimis, quae codices praebent ' modo te hinc amove' transpositis). De vocis usu Plautino of Neu P 188.

l. it scholius p. IV 174 dextra inquit formam cum pristina aetas probavit, tum tertia adultae linguae media aetate trisyllaba forma regnavit sola, ut apud Plautum ubique, quam terita posetis tantum concessit' cf. p. II 523, 673). De locis Plautinis omnibus id non valere demonstravit uellerus, additam ad pro A. Plaut. p. 1 Terentius autem in fine versus dextora' Andr. 34, 51, Eun Tib), in te dio versu deStra

Toronti doxteris fuisses formam antiquiorsem, quam in fine ρ GDI tantum versus iambici sibi indulsit novus poeta'. Legem illam Terentianam video iam observasso O. Brugmanum in ensura oditionum Andria a Meis snero et Spongelio curatarum Annal.

36쪽

sinistera valet forma enim trisyllaba medio versu legitur Eun. 7754 Ad. 582, in fine autem Versus contra Omne codices necessario scribendum est Eun. 35 sinisteram'.

2. De masculino alacris' Eun. 304 quid tu os tristis se Chaerent quidve es alacris γ' cf. Serv. ad Aon. VI 685:

sciendum antiquos et alacri et lacer et acris et acer tamd masculino quam de seminino genere dixi SSe; nunc mu SQ Ubi ni ut uis' ut d a mura, de feminino alacer et acer numquam dicimus. Apud Vergilium autem l. c. alacris palmas utrasque tetendit de Anchisa dicitur.3 Adiectivum hilaris per totam Latinitatem fuisse adiectivum quod dicitur abundans notum est, L Neu IU T. Atquo in Terontio his legitur locis: Ad. 56: hilarum ac lubsentem sic tu gnati in nuptiis hilarom DEFh G) ib. 842: hodio modo hilaraim fae te'. b. 28 codices praebent ita

quaύso quando hoc bene successit, hilarem hune sumamus diem. Palinerius et Benileius, suos praeter Umpfenbachium omnes editores secuti sunt formam hilaris, ' a Terenti utpote ab illius aetate alienam exulare iubentes nostro loco adverbium

hilaro rostituerunt collatis Plaut. Epid. I 2, 54 158): eamus intro huc ad te, ut hunc hodie disim luculent habeamus sat Goolgius luculentum' et Psoud. 1268: hunc diem sumpsimus

prothyme'. Sed primum adVerbium necessario non requiritur, nam licet concedatur Bentleium recte contra eo dices, qui hilarem praebent, scripsisse Plaut. 00n. V 6, 30 1351ὶ ut hunc fostum diem habeamus hilaro, huius malo et nostro bono', tamen legitur in Ter Ad 521, quem locum omnes neglexerunt: nam hunc diem misere nimis cupio, ut coepi, perpetu0m in

eomicorum aetate alienam putat, Oen. l. e. in omnibus

libris m. h)ilarem et Most. 31 h)ilari ingenio legi dicendum est. Sed gravi qu0 quo testimonio lectionem hilaro'dofendit Benileius Exstat enim in Charis. p. 200, 15M: hila-

37쪽

riter ab eo, filio est hilaris, illare autem ab hilariis, ut Helenius ero in Terenti Adelphis, ibi Terentius hilarem hunc sumamus inquit diem' , sed et Afranius in Sororibus se nune Se Obsequentem atque hilarem praebeat Utroque loco hilarem ferri non posse unusquisque videt, quam ob rem inde Palmerio viri docti priore scripserunt hilare', posteriore hilarum vol hilaram' Ribbeellius vel hie hilaro' oscit. Obsequentem'). Sed hi neglexerunt adverbium hi tare esse usitatum atque legi dentidem apud Ciceronem ali 0squo es. Neu IU 660), eontra perraro reperitur hilariter'. Num tu igitur putas formam tritissimam exemplis comprobaturum fuisse Charisium Minime. Immo olim adiectivum 'hiharus' Xstitisse, unde adverbium istud usitatum hilaro' originem duxerit, demonstrare Vult. Itaque Terenti loco ero sine dubio hilarum scripsit c in Afrani versu hilaram scribendum erit, si eum in Sororibus' eXstitisse reputamus. X his, quae huc usque disputavimus, adverbium hilare non satis defendi posse Terenti loco apparet. Potest autem dubium esse utrum hilaruni an hilareus sit scribendum. Nam Probus Cath. 15, 9 dicit: hilaris legi sit hilarus in Terentio'. Ita tuo si quis Probi ostimonium pluris faciat, quam Heleni Aeronis, is cum codicibus hilarem scribat necesse est. Eodem modo legitur Andr. 782: iocularium in malum insciens paene incidi', cum Phorm. 134 iocularem audaciam reperimu S. Haud recte gisse mihi videtur Umpfenbachius scribens Eun. 314 cum eo dicibus ceterum ino membrana lacerataeSt): ut graciles sient', cum Probus Cath. p. 23, 26, et Eugraphius gracilae legendum esse contendant, itemque DonatuS, quem scripsisse: ut gracilae -0s codd. sioni A θ - E; singulari gracila -is codd. venit haec declinatio luco ostularius, eum forma gracilis notissima iam nos certe formae graciliis notitiam uni Terenti loco debemus, Xplienti Ono non egeat. Ceterum serinam Terentium ipsum inXisso Probus dicere videtur p. 23): Terentius novo', quod sat difficile est diiudicatu, nam adiectiva in is, is, e formas Secundum II

38쪽

declinationis innalogiam te acile admisisse sat in uis Xemplis possumus demonstrare eL Neu II 8 sqq.).la . in Adiectivum potis' apud Terentium his legitur locis :Andr. 3T potin os mihi verum dicere Nihil facilius', Eun. 101 hoc primum potin est hic tacere ' Egone 3

optume,

ib. 263 si totis est tamquam philosophorum labent disciplinae ex ipsis', Haut. 321 Clitipho, es neques serri potis es Audiundum hercle est, taces A potes'),ib. 659 si potis os reperiri. Interii: plus spei video

quam Volo',

Ρh0rm. 379: si tibi placere potis est, mihi ut respondeas', Hoc 395 quod te scire ipsa indicat res nunc Si potis est, Pamphile', Ad. 344 pei0re res loco non potis est sis se quam in

quo nune ita St,ib. 21 ita fiat, it istoc siqui potis est rectius. Ita: nam sine diem', ib. 539: siquid rogabit, nusquam tu me audistin Potiuut desinas', ib. 626: usquam offerri ac mitto fieri p0tis est ut nequa

Eandem formam recte restituit Benileius Eun. 13 noque scibat neque per aetatem etiam potis erat codd. potuerat'). Denique nescio an eodem utique modo Andr. 691: quibus quidem quam facile potuerat quisisci, si hic quiesset scribendum sit ' potis orat'. Quos locos si perlii stramus, id omnium pr0- 'ium 8Se Videmus ut potis ante formas verbi substantivi esse eum vocali incipientes legamus Xeept0Ad. 539: poti ut desinas', ubi verbum substantivum deest, quod eo Xplicatur, quod p0tin ut dudum in foriandam abierat tritissimam, qua Syrum servum lepide facit Terentius utentem; ef. Plaut. Amph. 903 Rud 425 potin ut abstineas manum', Men. 466 potin ut quiescas'. Trin. 628 potin ut me ire

39쪽

sinas', Pseud. 235 potin aliam rom ut curos', b. 264 potin ut semel modo respicias', b. 393 Pers. 297: potin ut abeas', Pors 175, seud. 40, oon. 906 IV 2, 4): potin ut taceas, Iost. 396 potin ut animo sis quieto', Et id. 63, Men. 606, Truo. 897, Merc. 779 Pers. 287 ' potin ut molestus ne sis' Mil. 926 ' potin ut homino mihi des, Merc. 441 ' potin ut no licitore', b. 495 ' potin ut aliud cures' ib. 890 ' potin ut animo sis tranquillo' Bacch. 751 'potin ut curos te', Afran. 202:p0tin ut hinc facessas'. Facile autem apparet discrimen inter huius vo eis usu 1 Plautinum se Terentianum. Apud Plautum enim fere sescenties potis nudo ponitur, ita ut es, est, sunt, esse suppleantur necesse sit, ef L0ren Pseud. ii Brix Trin. 3524 Men. 625, Terentius autem fere constanter Verbum substantivum addero

solet. Itaque haud recto Umpsent, achius Hec. 479 scripsit: no quo ali pacto componi diis inter eas gratia Bentiolum secutus, qui paullo melius est post gratia addidit. Sod in dubio codicum lectio leni vocabulorum transpositione adhibita: neque alio pacto potest componi inter eas gratia cum Flechei senio

retinenda St.

Forma poto logitur Phorm. 535 cui minus nihilost, quod hic si pol fuisset ex0rarier et in proverbio ' Ad 264: nihil pote supra quid nam foris erepuit Mane, mane: pSeexit foras' D0natus codd. potest'. quod Spengelius esse nitit, potis' loelieisenius). 0eto etiam Phorm. 33 Bontio ius scripsit non pote satis pro nigrit ab illo tibi roiserri gratia' codd. potest'). Quibus locis perpensis iam affirmare licet formam potis ante vocales addit verbo Substantivo , fouinam pote ante consonantes adhiberi a Terentio. Utramque autem formam etiam in te oronis, Catulli, Vergili aliorumque arminibus reperiri notum si, cf. Neu It si et qui duo libri cens0r exstitit FG uollor in Annal. gymno

CL Andr. 120 'ut nihil supra , Eun. 4m 'nilii supra'.

40쪽

esse', de loeo, quamVis nostrae observationi non adversetur, aliter sentio, cum haec dicendi ratio non reperiatur nisi rarissime cf. Loron Psoud. 1290 et ipse Terentius Eun. 666 potesse dicat. At codicum lectio, nisi quod in A per errorem vocula te omissa est, aptissima est et illa emendatione multo potior: nonne id flagitiumst, te aliis consilium dare, ae , iasi laris Supere, tibi non posse te auxiliarier'. L. h. st,.. , Quae apti 8Sima chiasmi figura, si Flecheisenium sequeremur, pr0rsus deleretur. 5. Forma necessus duobus locis codice A traditur, eum ceteri libri praebent necesse': Eun. 998 nisi, quia necessus fuit hoc facere, id gaudeo', Haut 360 ut sit necessus Merito te amo, Clinia'. Atque Lachmannus adiuersit. UI 15 etiam Andr. 372 codicem ' necessus habuisse suspicatur: quasi necessus sit, si huic

non dat, te illam uxorem ducere'. Terentium enim ante On-SOnantes necessus', ante vocales necesse adhibuisse contendit.

Id quod recto se habore locis omnibus collectis intellexi. Sunt autem hi: necesse est Eun. 969, 1075 Haut 209 Hec 304; necesse habere Phorm. 296 nocesso hab00' d. l. Plautus hae forma nusquam utitur certe in codicibus hae formamus quam legitur et Truc. 222 orghi debetur cf. Schoellius ad h. V. etiam uechel. p. li eam Plauto vindicat, sed locos quibus legi eam velit non indicat, et Cas. 40, 60n. 1233 Geppertus praeeunte Laelim anno si scripsit aperte dissuadentibus codicibus. Contra saopius Plautus necessum habet cf. Neu II 100), quod noque Terentio incognitum fuisse

Donatus, si dis placet, ad Eun. 998 tradit: necesse est nomen. nam neceSSu necessis et necessitas et necessum lectum est . Vastam hane variarum lectionum congeriem re vera ad Terenti

locum exstitisse id credat Iudaeus Apella verba Donati qualia

nunc leguntur tolerari nequeunt. Ego, nam Vocem ' necessis' genuinam esse posse uecheler cf. t. c. p. 18 libenter con-