장음표시 사용
691쪽
H i. in veteres Graec's inuehi, qui hune affecturitienteriam,sed laevitatem intestinorum idcirco nomi. 1arunt , quod interna ventriculi superficies laevio reddita cibos non retineat: quandoquidem ventricu tus non tam asperitate tunicae interioris,quam innata sese constringendi proprietase,cibos tandiu eonti heat,donec concoctio peracta sis. Vt enim conceden dum est praecipuam retentionis causam eme faculta- em; sic etiam fateri oportet,facultatem illam instrua mentis indigere certo modo dispositis, sino quibu, actionε exercere non potest i atque adeo cum tunica ventriculi interior aspera & rugosa facta sit, ut alimenta in ventriculo comOdζ retineantur;non est dubiu miti, si illa asperitas tollatur,dum rugae implen. tui humore pituixo Iretentio ventriculi l*datur, ita ut alimenta incocta pra terlabantur. Simile quidpiam in utero contingit, cuius tunica interior aspera, &ragosa facta est, ut semen secilius retineat ad conceptionem ; at si lentis & glutinosis humoribus ob ducatur, non retinet, M semen statim intuit ; Vnde sterilis non paucis mulieribus inducitur
Aduertendum x men, si quis hanc nomenclaturam rigide examinare Voluerit, Ventriculi laeuitatem po- ius, quam inxestinorum, hoc symptoma esse nominandum eque t men omnes illius species comprehendere, sed illam tantum quae ab humore pituitoso producitur, quae cum ψmnium frequentissima sit,reliquarum denominatio ab ea fami potest. Irritatio ventriculi,& intestiuorum ab acribus hu- motibus fit,qui vellicando partes illas ad excretione
praematuram eΣcitant;quemadmodum in vesica con-xingit,quae ab Urinae acrimonia vellicata frequeti mi-ctutitione laborat,vnde stranguria exoritur. Galenus..aphor.I.dicit ab illi. humoribus aeribus fieri in ven-
692쪽
iliculo vicerosam dispositionem, eo modo quo aphthae in ore puerorum, fieri consueuerunt. Summa facultatis retentricis imbecillitas in gratauibus &lethalibus morbis saepe lienteriam ess1cst; vevidete est frequentius in dysenseria , quae natura ea cumbente,in lienturiam degenerat,Vetriculo in con sensum intestinorum grauiter 'ffectorum pertracto; eiusque facultatibus omnino deiectis.Sic etiam in nabribus malignis , alui fluxus lientericus saepissimhcontingit,in quo iuscula statim fere ac assumpta sunt, per aluum incocta reiiciuntur. Idem potest contingere 1 rebus venenatis , aut noxiosissima qualitate praeditis assumptis.
Est & alia causa, praedictis iliuersa, quae peculiariter coeliacam passionem efficere cosueuit, nemph obinstructiones venarum mesaraicarum, quae transitum
impediunt chylosae materiae ad hepar unde necesse est illam per aluum reiici. Verum ut haec affectio fiat,
oportet omnes venas mesaraicas, aut maiorem ut
rum partem obstrui , quemadmodum contingit in pueris,strumosis,quorum me senterium glanduris innumeris refertum inuenitur ,, quibus venae mesara ic praecluduntur r & hi continuo alui fluxu chyloso &coeliaco laborant; multum comedunt,& in dies ema ciantur,donec in marasmum incidant. Aetius & Celsus multique eorum sequaces alia etiam lienteriae causam propon ut,nem p levem & densam cicatricem intestinis ex magna dy senteria relicta ; os quam venarum osculis obstructis alimeti distribucio impeditur, & ita fit lientelia. inae tamen causa non videtur recipienda,quandoquidem oportet uniuersλintestina fuisse vicerata,de in iis postmodum genitati
Licat ricem omnes propemodum venas mearaicas oea
clusisse, quod lationi nullo modo videtur consentas
693쪽
neutri; si quidem impossibile est universa intestina qucerari, quin nomo intereat.
Signa horum symptomatum praecipua ex antediia patent. Si enim alimenta cruda,& in alterata ce ieriter, & frequenter per inseriora descendant, lien. teriam significant. si vero aliquantulum immutata i& nonnullam chyli speciem adepta effluant , coelia icam affectionem ostendunt. Signa vero causarum inde colliguntur, si lienteria aut coeliaca passio fiat a frigEa intemperie, & pitui tosa excrementa per aluum deiiciuntur, sitis,& doloris carentia , & si a capite fluat pituita , quod frequenter contingit, deiectiones sunt spumosis maior est auxus post lomnum,& aliae cauta caput alteransites, aliaque eatarthi signa apparent. Si vero ab irritatione proueniat s mordicatio interatim in ventriculo sentitur , calor in hypochon-driis percipitur, sitis interdum urget, & deiectiones acres, ac bilios e apparent. Quod ad progno sim attinet, lienteria, de coeliaca passio diu perseverans periculosa est, quia toti cor itori nutrimentum subripit, unge atrophia, vel hydrops consequitur. Et si grauissimos acutissimosque
morbos Consequatur,lethalis ut plurimum esse con sueuit.
Curatio huius affectus pro varietate causarum ibiam producentium varianda est. Ac primum qui ab more pituitoso producitur , iis remediis curari poterit, quae pro in ppetentia a frigida causa oriun da fuerunt proposita;eflendo ea quae maiori astringendi vi praedita sunt, ut ventris fluxum possini
inci2.ndum itaque erit a purgatione humori peccanti
694쪽
yeccantis, medicamentis compositis ex aloe,thab . dc myrobalanis.
Clysteres hic parum confertitit , cum irenitieulus praecipuMaboret; nisi imtri oderata deiectio accedens vi in aliis alui fluxibus;eos requirat. rumque astringentes & roborantes esse debent,iuxta formulis,quae in sequentibusculationibus proponeritur Post sufficientem purgationem roborandii, ve triculukopiatis,pulveribus fotibus,emplastris, ali 1 seque remediis dicto loco profositis,in quibus; vi dictum est,astringentia non etiant omittenda;vt mastiache.cortex citri serti .coriandri rid.bistortis,tormen tillae. corallia &c. Ac Praeter illa remedia ebnuefitet optata sequen, ab Amato Lusitans niaxime commendata . qui senem quendam lieni eri cum . post multa alia remedia frustra usurpata, ligeratumsta refert V. Conseruae ros. antiquae S.vj4heriaeά 6pt. s. vj. miuae cydoni br.quctatum satis.Fiat optata, de qua carpiat jug. inane,nihil superbibendo. Quae fit ab humore bili6so cui anda erit iis remediis, quae ad vomitum biliosum fuerunt proposita: tum etiam iis,quae indiarrhoe bilissae curatiotie des.
Quae e retentricis tactiliatris imbecillitate biitur.in graui & let fiali, aut saltem valdε periculoso morbo, curanda est primum fomentis ventriculi regitini a/motis,in hunc modum compositis. V. Rad .bistorti; tot metitissae,& corticist citri succi, an a Unc .iJ.fol-ment his platag.8t absinthij psitici, naM.j nucis moschatae caryophyll.& cinnam .ana 5.iij rosar.rubrar.Pcitis Contundantur , & incidantur , VLartis est,iisque in pleantur duo saeculi interpuncti, qui macerentur 111 aequis partibus aquae ferratae,& Vi
695쪽
ni rubri astringentis idi vel in vino solo,si.magna sinit. non adsuerit,& applicentur regioni ventriculi calice vicissim Postea admoueatur unguentum,vel emplastrum ali quod ex iis,quae pro vomitu bilioso proposita sunt. Totus venter etiam oleis,vel lini mentis astringenatibus inungatur. Cly steres iniiciantur ex iusculo communi, in quo rosae rubrae bullierint, dissoluendo saccharum & vi
tellos ouorum , tum etiam interdum consectionem
de hyacintho, si aeger sit .valde debilis.
Ac denique per os,roborantia , & astringentia, in curatione vomitus proposita exhiberi poteruntuetum etiam ea,quae pro alui fluxu proponentur. In coeliaca passione alimenta cruda , di imperfecte concocta per aluum reiiciuntur.Disseri tantum a lien. teria secundum magis & minus, iisdemque remedia profligatur. Si vero omnino chylosae sint deiectiones,non I vitio ventriculi , sed ab obstrictione venarum mesaraicarum dependet hic affectus, qui satis frequens eit &infantibus praecipue familiaris. Ideoque remediis obstructiones aperientibus curandus est, & hepar roborantibus ; quia illius imbecillitas saepe coniungitur, non autem astringentibus,nisi alia alui fluxus species subsequatur .Horum materia in hepatis affectuum cu' rationibus fuse describitur.
De Diarrhiara. DIarrhoea est illa species alui fluxus qua humore
excrementit j sine sanguuae aut alin. ei O,&exulceratione
696쪽
mnlceratione intestinorum excernuntur.
Hisce conditionibus di arrhoea proprie dicta ab aliis alui fluxus speciebus distinguitur;quia in lienteria,&eceliaca passione alimentum incoctum,aut semiconsectum elicitur;in dysenteria & tenesmo, sanguis cum humoribus excrementietiis permiscetur, quemadmodum in fluxu hepatico, & haemorrhoidali sanguinolenta excretio reperitur. Plurimae sunt illius differentiae, quae ut dilucide exponantur,ad tria capita referendae sunt quorum primum respicit materiam quae incernitur ; secundum continet locum a quo illa materia profluit; tertium vero modum & causam essicientem,quae alui fluxum producit. Ratione materiae quae excernitur,alui fluxus diuiditur in biliosum, pituitosum,melancholicum, & sierosum.
Ratione loci a quo humores profluunt; vel alui fluxus prouenit a toto corpore , vel ab aliqua par-xe peculiari, puta cerebro , ventriculo , intestinis, hepaze, liene , mensenterio , vicio , aliisque parti
Tertio ratione modi,& causae essicientis;alia diarthina est critica,alia symptomatica; alia a causa in terna Vt intemperie,vel praua alia partium internarum diathes; vel externa,vt medicamento, aut Vene no assumpto. Istae autem differentiae simplices ut plurimum non reperiuntur ied in uno eodemque alui fluxu saepe co plicantur. Sic alui fluxus biliosus est ab hepate,vel PO
xQ corpore; pituitosus a cerebro,aut ventriculo i me Luncholicus a liene, seros S, a toto corpore.
Complicantur etia ut plurimum istae differentiae ex varia humorum miscella; ita ut non raro bilis, N pi'
697쪽
tuita serosus humor, eodem alui iluxa' excernis Est&alila di arrhinae species praedictis diuersi
reuae συντηκτικὴ seu c6lliquatiua nominatur otia
colli quatione substantiae corporis , & humorum ab intense calida partium solidarum intemperie: qualis conti rigit plerumque in viscerum inflammationibus; febre ardente interisiori ,hectica; & pestilenti; in qui sus materia pinguis,quasi adipe, vel oleo perfusa,pet aluum deiicitur . . Denique ad alui fluius species, refertur ssur usistet, corosus , in quo magna copia stercoris liquidi ste
luenter elicitur, qui ex cibis excrementitiis in ventriculo corruptis, aut magna excrementorum copia in intestinis cuintilata,exoriture
Diagno sis in genere manifesta est ; quando scilicet
per aluum deiiciuntur excrementa liquidiora , di frequentiola Iquam instituto naturae conueniat: signa etiam differentiarum quae petuntur materia coli spicu sinit; cum sensibus ipsis pateat ut ruinexere menta biliosa, pituitosa, melancholica vel serosa
partes ver b mandantes dissicili Greni habent dia
gnosint, tamen ita distinguendae sunt. si a toto corpore humores profluant , adest, V lpraecessit febris conticiua, vel aliquis alius totius csr poris affectus, ut cach exta, leucophlegmaria; vel inge stprum ciborum de pomum copia praecessit, & nul lius partis peculiaris affectus innotescit. Si autem critica sit illa diat thoea, fit cum bonis agyi iis, ac facili tot erantia, M inde morbi solutio , maxima illiu ainam inutio consequitur. Contingite Ξbam interdum eritica diar rhoea sine νὶ lo morbo,in corporibus nonnullis prauos humoxς
698쪽
eumulare solitis , quae cum robore insigni praeditasnt, prauos illos humores dum copia luxuriant, &naturam grauant, per interualla deponunt;ut docuit Galen. 7. meth.cap. 11. de quo etiam alui fluxu Celasus mentionem facit lib. 4. cap. 19. his verbis : Mossie fuere aluum sepe pro valetudine est , atque etiam uribus,si febris absit, ct intra septimum diem sonquis cat; purgatur enim corpus , ct quod intus laserum erae stiliter effunditur. Inter criticos et fam reserri debet alui suxus serosus qui sine ullos morbo praecedente, contingit hc minibus,quibus fetum in venis plurimum redundat, idque potissimum tempore autumnaliscui videlicet
frigus autumni nocturnum, vel matutinum,apertos ab aestate praegressa cuti & partium externarum meatus offendens; ac propterea sese altilis in corpus insinuans , serosos hamores invenis Contento S ex primit ad inseriora,quos deinde natura I nimia illo rum copia grauata,per venas mesaraicas ad intestina prorrudit,quamuis saepissime accidat eos per urinas e cerni, unde contingit multos in principio autumni , & primis illius frigoribus, magnam Vrinarum copiam per aliquot dies profundere. . Si vero di arrhoea symptomatica sit,magnum facir λborem aegrotanti, vites plurimum deiicit , & mor bus cui superuenit,augetur, vel saltem in eodem sta
Iste autem fluxus symptomaticus io febribus aeuentibus & malignis saepe fit colli quatiuus , & inde
ignomitur, quod excrementa oleo aut pinguedine pς fusia apparent rium corpus confestim emaciaturm ablumitur, ac serὶ in marasmum perdRcitur. I acerebro diarrhoea oriatur,deiectiones fiunt spu- ut docuit Hipp. 3O,sct. T. Quod tamen non
699쪽
non est perpetuum ; quandoquidςm pituita potesticerebro defluere citra flatu si permixtionem,quq xiii. ca est spumositatis causa; sum etiam humoribus ste Ditis,aut contentis in ventricuta & intestinis potari permisceri flatus , unde excrementa erunt spum6silices ninia capite profluant. Ideo huic signo alia ad iungenda sunt,nempe si cerebrum aliquo affictu ma. nifesto laboret,ut catarrho, surditate,lethargo, apo-plexia aut insignis saltem capitis grauitas,aut dolor, aut somnolentia appareat,& noctu magis alui fluxu, quam alio tempore fatiget. Si a ventriculi vitio procedat, alui fluetus sona aderunt quae vitiatam ventriculi coctionem demonstrare solent , verbi gratia, si alimenta corrumpantur, recipiantque acrem & nidorosam qualitatem,ex qua deinde irrita facultas expultrix, cogatur ea per aluum expellere, tumque signa calidae ventriculi in xemperieti aderunt. Sic etiam si cruda & pituitosa deiiciantur,& tarda, ac imminuta fuerit alimentorum concoctio; a frigida intemperie laesam ventriculi coctionem arguimus , ac denique vitium in ventriculo residere cognos imus, si aegeriantea prauis eduliis sese impleuerit, quae facile in ventriculo corrumpi po
Ab intestinis processit alui fluxus, praecipRe cdmilla lumbricis reserta sunt ; de tunc signa lumbrico rum apparebunt,ex proprio capite desumenda. Si ab hepate procedat alui fluxus,deiectiones es00 biliosae, quia bilis in hepate generatur,& signa calligin temperiei,ῖnflammationis,obstructionis, aut at ς rius cuiusdam hepatis affectus apparebunr Si a liene diar rhoea procedat, deiectiones in i uparte nigrae,aut ad nigrum vergentes erans, in1tici hypochondrio tensio,grauitas aut dolor, Q lien i
700쪽
Cap. V. De Durrhaea lienis laborantis signa conspicientur. Si a mesenterio procedat i tensio vel dolor in illa parte apparebit. Verum humore S in mesenterio eoIlictii ab hepate vel liene plerumquecoriantur. Si ab utero procedat alui fluxus i suppressio men sium, vel symptomata affecti Vteri adesunt,quae magis saeuire solent, praeserrim alui fluxus ingraues
cit, quo tempore menstrua fluer e consueuerunt.
Prognosis diarrhoeae in hunc modum instituendi est, Alui fluxus', qui cum facili x Olerantia contingit,& ex quo aeger levamen aliquod percipit, bonus. Contri vero qui laboriosus est: ac Vires deiicit , malus. Ille enim criticus censendus est,hic vero sympto
Alui excrementa liquida quae in progressu morbi
sensim crassescunt,bona virtutem enim bene operantem significant,quae prauos humores concoquit,cum concoctio fiat incrassando. Fluida alui ex rementa cum dolore, & laboriosa, ac frequenti deiectione,mal a.Significant enim maximam humorum acrimoniam , quae 4ntestina vehementer vellicat, stimulat, pungit & erodit. Liquida deiectio cinae non sentientibus effertur, valde mala. Aut enim errorem mentis, & delirium significae ; aut caloris natiui exolutionem , quam sensus abolitio consequuta est. Liquida deiectio quae cum morbo acuto incipit, α cum eodem perseuerat, mala. Significat enim magnam materiar morbificae copiam,Vel malignam quali tatem,quae naturam ς ogit ad praecocem istam diar-
Si leucophlegmatia detento fortis diarrhora super-Rςnerit,malum soluit. Hipp. Aph. 29 . 7. Materiae