Praxis medica cum theoria. [Tomus primus]

681쪽

Si symptomata remitrantur , & medicamenta,vel alimenta ore assumpta,per inferiora descendantritu, expectanda est. Curatio huius affectus iuxta causarum Varietatem varianda est. Ac primum si a faecibus induratis, Mel ierassa & viscida pituita obstructio intestinoru depen

deat,emollientia,& relaxantia remedia interna.& ex terna erunt usurpatida.

Primo igitur iniiciantur clysteres ,& decoct0 al- lthaeae, maluae , violariae, cham'millae , & meliloti. lcuni sem. lini & foenugr. vel ex OL communi solo adib.j.in quo butyri tertia pars ditatui poterit , vel ex decocto intestinorum,& omenti vervecis,in quo di iasoluatur butyrum,mei,de sal gemmeum: Quibus de

coctis, si flatus adfuerint,vr plerumque solent,carminantia,&discutientia addere conuenit. His demum clysteribus emollita aliquantisper ma-reria, purgantia prius mediocria mox paulδ vehementiora erunt admiscenda , ac tandZm ad vehementissima transeundum erit. lInterim tamenta&linimenta emollientia toti ven- ltri erunt admouenda, diuque contindanda,omentuni

castrati in aqua feruente calefactum, ventri applicandum 3 &,quod utilius multb,balnea emollientia administranda, quae erunt efficacibra, si ex oleo solo l

Interius vero exhiberi poterit oleum amyd. dulc. Vel sibi um,vel dum vino albo permixtum. Quibus, si dolor valde urgeat, sy p. de papau .addi poterit,u incolici doloris duratione dictum est. Ad denique. ii vehemes dolor & flatuum copia ad fuerit , reliqua remedia in cotidi doloris curarioso proposita Vsurpari poterunt. Non omissis purgario nibus,quae Opportune institutae mali causa euac BI

682쪽

ab inflammatione intestinorum . curandRest venae sectione frequenter repetita, si vires ferant, cum in brachio,tum in pede; cucurbitularum admotione inguinibus cum scarificatione. Clysteres etiam emollientes , & refrigerantes iniiciendi erunt, in hunc modum compositi. γ.Rad alth.Vtic.ij.fol. malu .violariae, ana M.j.sem. cucurbit. Unc. g. sem.lini & psyllij,ana Drach.ij. flor. nymph.& ros r.ana P. j.flor.chamaem .P. si .Fiat decoctio,in cuius '.j.di lueol. rosat. Vnc. ij. cassiae recenter eaetractae Vnc.j. Fiat clyster.In progressu vero addendum erit.ol.violac.& chamaemelissum. Praedicta emollientia in Oxycrato decoqui debent. Vel lac recenter mulctum cum pauco saccharo &albnmine ovi, vel macilag. seminis psyllij. Vnc.j. ad dolorem leniendum iniici poterit. Vel parari potest clystet ex lacte amygdal dulcium,

aut cremore hordet,ex illius mundati decocto expresso,addendo butyri recentis & sacchari parum. Ex oxycrato simplici parari potest enema , & sngulis diebus initet, quod ad inflammationem intestinorum cohibendam plurimum valet. Inunctiones fiant ex oleo violato, amygd- dulc.dcchamae m.additis muci lag. sem.lini foenu gr.cydonior. Xungiis gallinae,anatis & butyro recenti. Tum etiam fotus admoueantur ex decocto simplicium,pro enemate supra descriptorum.

Tum ex oxycrato simplici fotus in principio pa-xRri poterunt. In progress. vero praedicta simplicia

in Oxycrato decoquantur.

Necnon cataplasma, ex residentia eiusdem decocti , vel ex farina hordei, foenu gr. lini, cum butyro, RSungiis oleis praedictis compositum.

Ac denique balneum aquae dulcis tepidum , huic

etiam

683쪽

etiam affectui erit conuenientissimum,in quis emol: lientia & refrigerantia bullie mi. Posst venae sectionem exhibeatur olei amygd dule. unc. ij. ad dolorem leniendum, & si dolor valde Vr.geat, adi areotica veniendum erit.

Si vomitus non adsit, prouocandus est haustu aquae ltepidae cum ol. violaceo,eo enim purgatur superiora, & humores revelluntur ad partem affectam defluentes: in toto morbi decursu propinandi sunt tuleri & lemulsiones,in ventriculi inflammatione propositae. Potus sit aqua hordei. Et in principio morbi, absti- lneat aeger ab omni alimeto per viginti quatuor horas,ut materiae morbificae portio absumatur ; posteaiusculum pulli exhibeatur. Summa enim cura tractandus est hic affectu; ,quia ut plurimditi lethalis est. Praecipuum autem curationis negotium in abstinentia versaturi que exemplo 1 vulneribus intestinorum deducto 3 qui enim ita vulnerati sunt, pen fame conficiuntur set S. dies. Hoc igitur affectu. laborantes per η. aut 3. dies, tria tantum cochlearia liusculi sumant singulis diebus, ut vomitus impediatur,qui na orbum grauiter auget.Adde quod alimentum exhibitum nullum solatium affert aegrotanti, non enim in nutritionem cedit,sed plane corrumpitur , S chylus a ventriculo in intestina prolaben , cum excrementis retentis permiscetur, dc vomirio

nem auget.

In potu paulo maior potest esse libertas, quia si cile transit ad hepar, & illius materia morbo exp. gnando idonea esse potest , si Oxyeratnni exhibeat. valde temperatum, & in parua quantitate. Denique eircumuolutioni intestinorum quando que contingit iliacus affectus, quod ratissimu est; νς' a flatibus producitur intestina colorquentibus; vel /Vnecnis

684쪽

Cap. II. De Iliaco assectu.

hernia enterocele nominatur.

Quia flatibus exoritur, iisdem remediis curatur, nuce adflatu lentam colicam praescripta sunt. Si vero bonibus iis remediis satis diu usurpatis, aluus non aperiatur; sed omnia assumpta per Vomitum excernantur, ut spes salutis in angusto posita sit, extremuremedium erit v serpandum,quod proponit. Hipp. 3. morta,vi,scilicet, follis fabrilis an o adaptetur; Meo flatus in ventrem irrimitatur. Postmodum clysteremolliens cum trochiscis athandat iniiciatur,ut faeces educantur. Valet hoc remedium,non solum ad ileum ex contorsione intestinorum; sed etiam ad eum qui fit ex obstructione graui,& contumaci: dilatandc enim intestina obstruinionem solvit. Amat Lusiu .curat.vit. . I. testatur se iliacum desperatum hoc remedio curasse;tum etiam Epiphanius Ferdinandus, inmissis Medicis, hist. 7 . refert Neapoli filium Ioannis Altimari, Medici expertissimi, qui ex colica

iliaca peribat , hoc eodem remedio ab orci faucibus suisse reuocatum.Verum Aurelianus hoc remedij ge nus improbat , ex eo quod ventus a folle immissu. frigiditate se a multum laedere potest. Attamen hoς incommodum patiare facile est, si iuxta ignem follis aere impleatur. Aliud praeterea remedium vald nil sitatum a Paraeoproponitur,quo multos ab ileo desperaros imminete morte, liberatos esse refert, haustis scilicet, argenxi vivi in aqua sola libris tribus. Pondere enim suo inexestinu velut 'inctum expedit,& euoluit, praedur 'i obstruentes faeces deorsum deturbat. Quod reme dium ab aliis etiam authotibus non paucis appCO'b ntur, qui & illud innoxie sumi posse testa rur. Verum tanta mercuri j quatitas valde pertimescene d est,ne frigiditate sua calorem natiuum extingua ra

685쪽

yraxeos Medie a Lib. X.

sanguinem invenis coagulet. In casu igitur desperato satius est minorem quantitatem eXhibere. Quia kam exhibent Unc.ij. in ouo sorbili, & iteranduci censent, si prima exhibitio non succedat. Vnius ta men unciae exhibitionem foeticem successum habuignin obseruationibus nostris videre est. Quando vero iliacus affectus procedit a prolapsa intestinorum inscr0tum, tota cura eb dirigenda est,

ut illa in suum locum reponantur. Quod fiet blandi S prudenti. manu CKirurgi, locum affectum diu lantea fouendo decocto emolliente, & oleis relaxa tibus, clysteribus etiam emollientibus, carminantibusque frequenter injectis; aegrum ita collocando,ut caput sit valde decliue,crura vero elata. Imo nonulli, cum pedibus suspenderentur,citissime liberati sunt. lSi hernia fiat cum inflammatione intestini, fotu ex aqua frigida curatur.Si flatus intestinum distendant, lfotu exspiritu vini discutiuntur. Vtriusque curatio- lnis exempla vide in obseruationibus nostris.

De astrictione alui. ΡEr astrictionem alui no intelligimus omnimodam

alui suppressionem,qua nihil per inferiora deiicitur,qualis in il eo contingit.Sed latum pigram,& tar dam alui dejectionem,qua faeces, & cibi reliqaeae ra

ro nec pro assumpwrum ratione excernuntur.In hac taces necessario indurantur,quia diutius retentae ca

loris vi continenter exsiccantur , ab iisque nonnihil succi semper e sugitur per venas mesaraicas,n5 modo

686쪽

Cap. III. De Astrictione alui. Os s

u tenuia,sed etiam ad crasta inyestina propagatas Est symptoma facultaxis expultricis imminurae,vel rete-tticis auctae . Causa tamen est multorum morborum; ideo exereta & retenta in numero sex rerum nonna ruralium recensentur, quae debitam naturae legem non seruantes, tu finitos morbos producunt. Sicque aluus astriista vapores ad caput mittit,catarrhos allocque cerebri affectus producit. yentriculi cod ionem aliarumque partium actiones per urbat.

Causae huius symptomatis qu4mplurimae sunt. Aeprimum faecum durities & siccitas non solum est effectus astristionis alui , ut supra dictum est, sed etiam causa essiciens, quia faeces induratae difficilius excerpuntur,& facultatem expultricem non irritant.Dur autem fiunt, & sicciores,praecipue frequentius, ab hepatis calore excedente,qui omnem humiditatem in intestinis contentam potentet attrahit, faeces si ci pres relinquit. Cui rei etiam plurimum conserre potest mopus vehementior,praesertim equitatio; excrementorum paucitas ex ille dia proueniens;vel dum acrimoniam non habent,quae intestina vellicare ponsi,quod ex cibis frigidioribus contingit, & quando bilis flaua ad intestina non descendit,ut in ictero fieri

videmus. Ac denique morbi intestinorum non pauci,hanc alui constrictionem efficere possvnr,ut frigida& sicca intemperies,tumores,obstructiones, ani stupor,& paraly sis, aliique non pauci. Sjgna diagnostica ex causarum diagnos de pedunt, quae ex propriis fontibus haurienda. Calidae enim hepatis intemperiei signa ex proprio capite desumenda

sunt. Tumores etiam, aliique intestinorum morbi propriam habent diagno sim. Ac denique causae externae,ut ciborum paucitas, vel frigiditas, equitatio , &similia ex aegrotantis relatione innotescent.

Quod

687쪽

praxeos Medica Lib. a. Quod ad prognossim spectat,constrictio alui mi et vel misius periculosa est,pro maiori vel minori dii 'tate causarum.Si enim ab inflammatione,aut alio in testinorum tumore fiat,valde periculosa est. Ab illi: vero causis oriunda minus habet periculi. Contumis& diuturna plerunque esse solet,quando saecibus in duratis producitur: inde enim saepe colici dolores ex citantur,qui semel sedati,frequerer tamen recurrunt, tum propter bonam faecum exsiccationem:tum quia licet purgantibus aluus sufficienter soluta videatur.& excrementa liquida permulta euacuata sint e non pauca tamen interdum excrementa solida, dura in intestinis subsistunt, quae nouos dolores parium, &non nisi clysteribus qaam plurimis,etiam post purg, tionem iniectis auelli possunt. Cutatio huius assectus a causarum suarum sublati ne dependet, quae ex propriis capitis desumenda est. Cum tamen illa curatio,Vt plurimum longa esse consueuerit;praecipue quando a calida heparis intempe.rie,aut sicca intestinorum dependet;& interim aluus inlicta grauissima parit incommoda;ac illius corre-,ioni seorsim incumbendum est. Quod fiet in uniuersum remediis emollientibus, simulque alui excretionem promouentibus in sequentem modum. u.R d.alth.& lilior.ana Vnc.ij.fol.malu .alth.mercurial.violar.branc.ursinae,ana M.j.sem. lini & faen r.ana j siem .anis 5.j. 8.prunor. dulc. par. iij. flor. cham semel.& melilot .ana P. j. Coquantur ad di. j. s. In eolatura distatue olei liliorum , & sem. lini. ana Vnc.ij.butyri recenti S Vnc.j. g.catholic.duplic.&dia prun.simp. Ra Drach. j.Fiat cir ster,iniiciendus quo-Mes opus fuerit. Interdum vero loco huius clysteris utatur sequest. Decocti intestinorum vervecis di. i. butyri re

688쪽

Cap. I. De Africtione a . U

een is Vnc.ij. cassae recenter e tractae,catholici Optimi,vel dia prun.simpl.ana D nc.s.siacchari rubri Vnc.j. Fiat clyster. Parari etiam potest bis.aut ter in mense elyster ex oleo communi solo id la.j. Adnitendum tamen est aliis remediis aluum mollire,quandoquidem frequentiori clysmatum usu natura segnior euadit,& tandem assuescit nunquam alnum deponere,nisi clysteribus irritata. In hunc finem pruna duleia , vel poma cocta cum saccharo,per horam ante prandium erunt assumenda, ut docet Galen. a. de alim. facult. cap. 3I. Alioqui si immediate ante prandium assumantur,nihil operantur. Vel tusculum pulli,aut commune,in quo fol.bor-rag.betae, & poma aliquot bullierint, vel ol .am3dg. dulc. recenter extracti sine igne cochlear-j. cum syrupo capiti. ven. pari quantitate, vel cohlear. ij. st rupi sequentis.

rupus secundum artem :Vt pruna melius operentur, vinum tympathum au- te & post eorum assumptionem hauriendum est , ita tamen ut tota illius quantitas dimidium cyathum non excedat. Idem praestabit butyrum recens per horam ante prandium asshmpetum, magnitudine nucis maiusculae, se per bibendo vinum lymphatum. Semel in septimana utatur aliquo ex sequentibus. V Caff. recent extract. j. cremor.tart. 5.j. Cum saccharo fiat bolus. V. Mannae granat. J.j.6.Capiat mane cum iusculo.

Vel M. Olet amygdal. dulc. & mannae granar. an. j. T c dissoluantur

689쪽

dissoluantur cum iustulo,& capiat mane duabus h axis ante prandium.

granat,ana sentiae tenuissi puluerat. s.cie

inor.tart. 5.ij. Ci m strupse pqsato solutivo fiat optati piat j. D.vel Vnc.j. Vel in decocto prunorum, retiannae S. s.vel J4.dis, soluatur , capiat hora una ante prandium . quemad modum prae ista omnia per bpram ante pastum exhibenda sunt, sic enim metiys operamur. Ptisana cichor. agrimon. & acetosa in aqua seruere incipiensem conie*is,& ps r no stem infusis, irro potu ordinario usurpata, vel sola , vel cum νino permixta tuum liberam seruat.. Iusculum sequens au*m certissimὶ laxat, eamque diebus consequentibus laxiorem relinquit. v Fot.betae,& mercurialis,an.M. j. Coquantur iniusculo communi, & quod capiat per horam amerrandium. vel parari potest conserua rosar.laxans,ex rosis pal- Iiὸis non explicatis,praecisis 'nguibus,cum manna εο nccharo,aria partibus aequalibus,cuius dosis Vii. j. Denique balneum,vel semicupium frequens ex dee o herbarum emollietium paratum,ad partes omqties naturales hume'andas,di aluum emolliendam,

690쪽

De lienieria , o caeliaca passiqne.

LIenteria est species alui fluxus, in quo cibus non

immutatus,sed prout fuerat assuptus,per aluum celeriter excernitur.In codliaca vero passione alimenta cruda , & imperfecte cocta per aluum reiiciuntur.

Vnde patet duos istos affectus differre inter se tantum,per magis & minus,ut lienteria ad actione abolitam; coeliaca passio ad imminutam reseratur. Licet autem cibi vel omnino inconcocti, veI imperfecte cocti reiiciantur; non ideo tamen ad concoctionem laesam hi affectus reserantura,sed potius retentionem. Male enim vel nullo modo concoquuntur, quia cito deiiciuntur,nec satis diu in ventriculo retinentur,ut concoctionem subito valeant. Hinc etiam colligitur in hoc affectu,licet inter morbos intestinorum rese' ratur ventriculum valde affici ,& pleramque magis quam intestina unde Galenus 6 de Drisas I. cap. t. lienteriam , &coeliacam passionem tum ventriculi,

tum intestinorum vitio fieri scribit. Causae lienteriae , & coelii eae assectionis plurimae

proponuntur ab auctoribus, quas omnes ad tria capita reserre possumus, rigidam ventriculi,& intestinorum intemperiem ; earundem partium irritationem , dc summam facultatis retentricis debilitatem ex graui ac lethali morbo. Frigida intemperies magnam crudorum, piruitoso xum,ac glutino rum humorum copiam generat,qui ventriculi rugas obducit & oblinit,ut alimonia in sto xineri nequeat. Unde mirari licet Galenus 6. hst Te a ri M. L