Polydori Vergilii Vrbinatis Dialogorum de prodigiis libri tres

61쪽

σ2 POLYDORI VERG. DE ita omnia perspicua fecisti, quid interfit inter uisiones. Ex quibos id sigilis tuternosci queat. Sed hinc serupulsi iniecisti,qui me male habet. R O B. Quid istud est P O L Y . Dicu. Tute hsemo fermone ostendisti malos homines interdu uera praedicere, illudf exempla Balaam probasti:ipst ergo nunc quero: Num illa dona,i a figna quibus tum praeclare docuisti,ueros prosphetas imbui,ni iris fuerint data Sibllis quarum cuminibus tam Lactra ius Firmiunus,quam diuus Augustinus tradunt multa praedicta*fe, quae ad nstra pertinerent religione aut Balaam, Saul, et cataphae psimis hominibus squamuis futura,sir illa quidem mi. nime uanu effati sint. ROB. Quid est,cur ista de me quaerus qui omnino tantum rem me nulla acustate attingere, uel explanare posse confido: sed nec Dis eius ese, qui reprehensione doctora, aut prudentu uercatur. Quippe si talia certo scire, prodicto Ue quasi apostolus Paulus,qui in tertia usis coelii raptus audiuit est dit,quae As noloret homini loqui. Quapropter

ego ut homunculus linus e multis,non astringa meam

cin, qui quum probabilia coniectura sequens,ultra quo progrediar, non babet, te contentu uolo diui Ambrose in nostra theologia probatisimi responsis, qui

ea quae percontaris, πριre aues, ac cuia modi sint, abunde exponit. Is itaque in comentarijs,in epistolam Pauli ad corinth. prima, ct SibFllaru uaticiniora rationesic edisserit: Est enim inter mundanos stiriruspoliors

62쪽

pRODIGIII LIB. 11. Gr, unde olet coniecturis quae mundi fiunt, diuinare, quem Dibonem appellunt. Hic est,qui per uerisimilia 'litur, er Adit: hic est,quiper Siballum locutus est. Et usi cit: Ad Dei gloria prophetatur cui dicit Dauid propheta: Non nobis domine non nobis, sed nomiani tuo da glarium. Nam ex Baldam prophetauit, qua propheta non eget,std hariolus .Et calaphas prophetiuit,non meritosed dignitate ordinis sacerdotalis. Et Saul prophetauit, quum iam inobedientis causectio ritu mulo fuisset repletus, sed propter Dei causem,nopolyt comprehendere David,quem occidere uolebat. Verum idem libro epistolaru suam exto,ad chromatium multo luculentius rationem eiu modi rei reddit, itastribens: sed nec augurator augurq in Israel, eclindum legem Dei. Quomodo ergo Balaam prohibitum se oraculo Dei dicitine vidui ad maledicendum populo Israel Et instri: Vnde isti oraculsi dei, quod futura mnfistavit,qui augur erat si oraculum dei loquebatur, unde meritu diuume irationis assumpstruis sed non mireris infusum auguri a domino quod loqueretur, quando in usum legis in Evangelis,etiam principis anagogae,uni expersequentibus christum: Quia oportet unum hominem mori pro populo. In quo non proophetia meritum, ed assertio ueritatis est,quo perfidia

non credentium uocibus suorum augurum redargueretur. Ideo Balaam ille chaldaeus adficitur ad fidem,ut chaldaeorum superstitio conticesceret. Non igitur con flentu

63쪽

- POLYDORI VERG. DE silentis meritum, sed uocantis oraculum est, reuelauis

Dei gratia. Hactenus Ambrosius. POLY. Itera

posite recitasti isti omnia,quibus iam satis costat, Dei

nutu eos malas vites diuinasse. sed aliud intelligere cupis,an fili acceperint idem lumen, idem donum,utque ueri prophetae labant. ROB. Quidni,quu Ambropius,ut tibi nuper exposui,referat Balaam non exspertem meriti divinae iustirationis .caetera id raro acacia be Iegimus,ut oncere nunqua, quin stam ex altein ru parte metuenda foret, id quod Ambrosiius attest tur,ibidem dicens: Quid igitur contraxit ostensiionissnisi quia aliud loquebatur,aliud machinabatur. Tens

tubatur ergo B alaam,non probabatur,erat enim plenus Iallacie ac doli. Haec ille. In eodem fuit uitio cui phaue,qui ut christum perderet,iudicauit unum homi nem eruandi populi cause,morte afficienda. POLY.cunm nimirum recte, ita ut pene ad exitum uenerumnis quaestio,veruntamen aliud a te percontabor.

Antea dixisti Ambrositum affatim de Sibdillarum cura minibus diserere,postea adduxisti eius testimonium riquo tantu unius Sitallae mentio sim est,perinde qua sit sola una chnsti praeconiam cecinerit. ROB. Acriter nempe sapis,unii viduertisti istuds POLY.Atqui animaduerti, quid sibi uelit illa tua transitio, dic sodes, nisi tellum est. ROB. Audeo me posse tibi rem declarare, sit memoria non dorcerit,nes grauctor. hoc habeto cognitu, intcrbe aviores tam de

64쪽

ΡRODIGIIS LIB. II de nomine patriae Er numero Abdillaru essentire, qcum earmina sint,quibus de re christiana testimonia dim acceperimus. Ali , teste Augustino, de ciuitate Dei,lib. xxiij. id opus Sitaliae Erithraeae,alij cum nae ignant. POL Υ. De his satis,maiora molia

mur, quae a primo praetermissia fiunt, quom praestram nihil fir quod vereamur,ut dies nobis satis fit,ia id disputandum. ROB. Ecquid moliris, quod maius appellaues Vis tuo iure iocari s qui paulo ante dixeras; ad exitum uenisse nostrum distulationem. P Ο L Υ. Distulatione inqui No habes in merruma, dixi enim quaestione :sed nunc,uti saepe Guuenit,alia mihi quespis oborta est,tuo iudicio discutienda. ROB. Propoone,postqua,ut uidere uideor, noster magis integrescat

quam beneficusermo,necesse est. P Ο LΥ. Faciam id, quod tibi, ni Assor, ualde probabitur. Huctenus de prophetia non pauca dicta sunt,sed unde illa ortu fu, nullu uerbum. Quare omnis iste noster labor facile reprehensione incurret,nisi illud prius explicuerimus, hinc digrediamur,nam omnis quae suscipitur de aliquare distulatio,debet ab origine eius rei inchoari,ut eiusdem rectam definitione 4ferre posit. ROB. Illud parce,quaeso,tua culpa praetermibyam est, qui uix una quaestione absoluta,ecce tibi,alteram ubiungis.

P O L Υ . Verum dicis,fed id mihi non uitio,imb atq; adeo laudi, absit arrogantia uerbo, dandum uidetura

65쪽

es POLYDORI UERG. DE nullo certo inductus exordio Diat, quo mihi patim

Peripateticoru m mente ueniat, quom consuetudo mdilbulando,quemadmodu cicero in Tusculana fecunda testatur,fuit,ut de omnibus rebus in cotrurias paristes disererent, quo silc maxima dicendi esset exercitustio.uamlimiendu duxi,tui colloquij perstuendi causa: etenim nisi ego te bifice captismius alias alijs et eas , quidem contrarias siubqciendo, in disceptatione detine

R O B. Fateris ingenue extra iocis,ut puto,iuo iucunduε artes,quas ipsi facile patior, quu uictum tibi βcundum hunc fermone nosti um, nihil illis esse ili vim gratiuss: sed surgamus,quaeso,ais quod restat,

umbulando tractemus. POLY Flatsed leuiter incede,ne fatigere,neue caleficia,qa extremum nostri fermonis actum tuo comodo agere posis. RO B. Ad rem aggredior,bed iamiam sudare incipio, ob grauitatem oneris,quod intempestiue imponis. Expems prosphetis originem sat quis pro certo dicere audebit saccipe definitionem prius. Prophetia autem est rerum fusturaris praedictis,quae nulla humana opera,nulla cura, nullo denis conatu, quid nescia mens hominum mufortiss xturae,innotescere potest. Ac ita cognitio futurorum no statim impendentia, nam,ut heri disi utavimus,ex naturali diuinatione,per coiectιrus,Er exaperimenta inminentes procellas quibus signis pr. sentimus ex Dei luntate,vel polim clamentia pena

66쪽

PRODIGIIs LIB. II. det.Nam quid in ea re potuis et sua opera,labore, aut studio excellere David,qui aerat pallor,etpollea rex bellicosiismus aut Amos itide pastores aut Hieremias puers ex longo post tempore,apostoli De omnes idiotae hominess POL Υ. contra actu afrmassunt, qui id diuinadi munus animae ad cribant,quod illa, uti Plato entiebat,ex suis initi,s,uim quandam ab animae idaea, quam nos 1 eciem appellamus, adiuta praeficiendi futura habeat. R O B. Istud nostri theolagi, Diijs Augustinus in primis,pernegant, quia anima neν queat semper diuinare,quando vult. Quid, quod Peripatetici omnes accedunt eodem, uolentes vinima instar nudae tabellaeo qua nihil informatura si copulari corpori,et eam nihil ordinaria ui naturae, pose cognoscere,nisi per sensus, e bantasius intercedenters Siquis dem,quemadmodu Augustinus de definitisne fidei tradit, satis constat anima corpori statim ut est in uentre

formatu, Deliudicio, creatum adpunctum temporis,aeoniungi,ut ita fictus homo in utero,ex anima π corpore constans vivere incipiat, ac ita uiuens egrediatur

planus humanae substantis,ex ipso utero, erposita dura uti unima ratione, ita caro sensibus in dies sing los magis augeatur. Ad illud Lucas euangelista de

christi pueritia loquens allusit: Et Isus proficiebat sa

pιentia, G clare,et gratia apud Deum,atq; homines. Igitur nemo homo sua opera,uel laboresta Dei beneficio,propbctia consequitur,id quod apostolas Petrus

67쪽

63 POLYDORI VERG. DEa irmat, scribens eum olim no ex uoluntate hominis, lsedaliritu ancto allatam. POLY. Ad seperio. tris tui promisi partis epilogum subtiliter,copiosi,dis

lucide,stliciter peruenisti:nunc posteriorem ab olue. tR O B. In promptu est,ad idq; nitimur. Prophetae piam inde prope ab initio orbis conditi,cle coeperunt: l Abraha enim,ut est in libro Genestos,capit. xx. a do timino propheta uocatur, iubente Abimelech regi, qui tSaram eius uxorem rapuerat: Nunc ergo redde uiro ii

suo uxorem,ta' orabit pro te,quia propheta est, Erui hues. Propheta utis fuit Abraham, ut infra intelliges, , fisermo de ea re inciderit. POLY. Incidet,non ldubites,nam ego ad id loci te perducam, ut sis ex occa ιfione data, possite illud explicaturus. ROB. For itase faciam. Item dominus Mosi ait: Ecce constitui te iDeum Pharaonis, er Auran kater tuus eritpropheo ita tuus An Exodo,cupit. τ .ea est historia. POL Υ. , Et hoc prophetiae initium s ROB. Hoc nempe. iPOLY. Atqui adhuc me incertum rei fugit,quando i Abrahaeprimo,ut dicis, probetae osticium illud tribu- tum fuerit. ROB. Si isto modo uolueris singulam a rerum tempus er causas desiderare,non modo cognos lsi cndi ed ne quaerendi,ne ue dubitandi quide inem reperiemus: tumen Et hoc demo tirabimus . Abraham iperusione dominus iam inde a principio alloqui mea lpit,quum eum in chandam ire iustierit, praedixeritq; ifre,ut eius genus postremo posueret eam terrae par i

tem,

68쪽

tem, quae a Nilo Aegypti flumine ad Euphrate peristinet.item circucisionem,ac multa alia mundarit, quae

per eum Hebraeis nunciata, curatvj uoluisset. Nota est historia in Genesis libro. POLY. satis est:at postquam ortum diuinae uisionis a 'nte repetiuisti,consentaneum est, ut simul quaeramus, quid causefuerit, quamobrem Deo placuerit siua arcana per eum modumortalibus referare, quae ipsorum intelligere maxime interes et. ROB. Ego vero istuc neshmuni ingenij quaerere,nes inuestigare esse exi limo. Quis enim ut Gaias dicit,consiliarius domini fuits POL Υ. Suspicor prophetas sese,quibus icut tute nuper urio

uel altero loco docuisti, Deus sua communicauit idenatidem conssilia, quorum mortales monitos a primo maluerit: Quare explica,atq; excute burus rei intelligentiam tuam. ROB. certe venit mihi in mentem hoe momento Amos prophetae,qui eius rei causam reddit,

ita inquiens: No Aciet dominus Deus verbum,nisi res uelauerit secretii ad struos uos prophetas. POL Υ. Patemit Deus omnia fecreta sua prophetis ROB. Recte tu porro interroges,ut no fit,quod posthac hosfitemus:propterea audius. Haud equide cincta Demsignificat prophetis, quae in coelo agat, uel quae iam egerit,sed quae in terris fit acturus,quae ad hominusaolutem pertineant, si audierint, si crediderint. Sic Noe edoctus cognouit futurum diluvium: fie Abraham inanilexit excidium Sodomae π Gomorrae: sic Iosi*b D

69쪽

m POLYDORI UERG. DE futura eptem annorum Ame est Actus certior aedentque Esaias praedixit fore, ut christus ex uirgine nasceretur, atq- morte fua,nos ab interitu uindicaret. P Ο L Υ. Ecquid,rogo,mouet Deum,ut talia mora talibus significanda ante curet,quam ingruunt' ROB. cini clementia,tum iustitia:pro sua enim benignitate, Detinuiti durus Hierondimus in commenta

rijs in Amos allimat, emperfutura praenunciat, ne cogatur in rere supplicia: siquidem eos quos poenitet. decerta fides habet, lectat, taetriam clementiae est, femure,quam iustitiae,punire eos quos iuuat iri culpa uinos esse. Iam habes de uisionibus sacris,quae postu Idib. P O L Υ. Ita prorsus M plus desiidero, usique

eo me animum tuus Iactat sermo,ut semper eius coopiam sitiat. ROB. Si itastreris,lantum aberit ut hodie uel coenatu aut cubitum binc discedamus, ut mobis etiam ad multum noctem uigilandum putem, quod

fistasse de indushria scis,quo ita me una pariter me fraudes, atque rei tuae familiari confulas, ut ne tibi fim plui. P Ο L Y. Tuis Detjs ac stistiuitate utare,sieet,6lpro ecto res no minimi momenti,in qua aliquid temporis ponamus,par est,quo omnis diuinam uisionum ratio rite pertractata dici pol it, quod pace tua fiat,quaesb. ROB. Exprome tandem quid illud fit, antequam me longioris fermonis cupiat satietur. P O L Υ. Reperis olim moris uisse deorum uult , ut tribus m s restonse durent:uerbis ios,aut scri

70쪽

ptis. Primum ponit modum Vergilius, libro Aeneiados tertio, quam inducit Aeneam confiulentem Ttambraeum Apollinem, de uo itinere: nam a Ioue summo deo caeteri futura docebantur, quod Harnia celano testatur canens: Quae Phoebo pater Oipotens, nsti Phoebus Apolla Praedixit, bH furiarum ego maxima pando. Qui ita orat: Da propriam Ttambraee domu,da moenia Iesu, Et genus,ermansiuram urbem. Et infert: Vix ea fatus eram,tremere omnia visa repente, Liminus lauruss Dei,totuss moueri Mons circum, Cr mugire cotis cortina reclusis. Submissi petimus terram,er uox fertur ad aures: Dardanide duri quie uos astirpe parentam Prima tulit tellus,eadem uos ubere isto Accipiet reduces,antiquum exquirite marem. Ille domus Aeneae cunctus dominabitur oris, Et nati natorum,cr quina centur ab illis. Hiero idem Helenum utentem inducit, quisuis Troia, nis signin certae salutis dat,inquiens: Narecta.

Et ubiungit: Pauca tibi e multis,quo tutior bolita lustret Aequora,π Ausonio posis considere portu, Expediam dictis. Et sub cit:

signa tibi dicam,tu condita mente teneto.