Polydori Vergilii Vrbinatis Dialogorum de prodigiis libri tres

91쪽

να POLYDORI VERG. DEud comitia commeantibus forte obuiasim, metium aucuius impendentis periculi in ceret. P. Africam. C. Fuluio coss. Mintumis Iupus uigile laniauit. In Sicialia,Romanus exercitus a fugitivis superatur. Antiooctus Uriae rex quu Parthis bellu Aceret, hirundo laetus tabernaculo nidulata est. Ille comisso praelio occiditur. Seruio Flacco,Qvinto culphurnio cos bubo in capitolio cecinit, quu apud Numana res Romam inferior fuit. P. Plautio, M. Fuluio coss.bubo in Caupitolio usus,quu Fregellae ob ficta in Romanos consiuratione, uni dirutae. M. Aemilio, D. B ruto coss. Didius Laelius Pompeij legatus quu aduersus Q Sertorium is Hilania bellum gereret, inter pabulatos

res occiditur: quod fatu ipse sibi timuisse dicitur,pro.

pterea quod uiderit accipitrem supra caput uolitante. Sergio Galba,M. Scauro coss.duis incendiaria in urabe uisa,quit Pudo ac lacu Arretino intumescente, multu hominum millia obruta sunt. C. Iulius Caesar diffstor, illo die quo primum infesta aurea seditiquum suisci sciret, in bovis opimi extis cor non inuenit, unde suum interitum praesentire potuit. M. Lepido,Murrastio Planco coss. dum apud Philippos Thraciae urbe Brutiani milites in praelium contra ocilauium,eT M. Antonium irent,in castroruporta genderunt Aethiopem, quem tametsii ut alicuius aduerse rei nunciuillioco trucidarunt,tamen male pugnatum est, er Brutus

si casias duces interiere. circiter annis salutis bu

92쪽

U PRODIGIII LIB. III. mane,L. Claudio principe uri Britannia simulacri uictoriae quod cumuloduni erat, ubito conversum reatro quasi hostibus cederet, quar Acta repente infulanori rebellione,ud LXX Romanorusociorus mitilia caesa fiunt. Autor corneliuε Tacitus. Annoslutis

M. LXVII, qua Gulielmus dux Normania infestis armis Anglia attigi' ubi in terra descendit uictoriae omen accepit,ex eo, quod altius in harena uestigiapo fuerit, qui statimpostsuperum Haruldo rege,is in uasae possione uenit. Quid,quod omen ex quain re accipi olei s Num ex auriti sono, bonu uel malu ex uini salis ue effusione in mense,obstruatur etiamni;. Ite nostrorum quoq; monachoru occursus praesertim matutinus uulgo ominosius habetur, eas uana opinio ubique gentiu ter homina animos iampride peruaserat. Sed ex innumerabilibus,tam ne plura,quado reliqua omnia eiusde generis fiunt, ita, ut si haec quis refutauerit, caetera iaceat,nec bessit.Tu ergo quid habes de istis diceres ROB. Perorasti,pro tuo iure nunc ad pestistras veterum nuras, daemon s technas pauca refellandi causa restondebimus, er ad id ominis inprimis, quod ais Aeneae ad Italia applicanti prima extitissee. . Anchises equorum ostento, bellu Aeneae filio cum It

93쪽

sq. POLYDORI UERG. DE quae ille de equis apud eunde poeta ubieceritM Set Sed tamen ijdem olim curru succedere uelii Quadrupedes,er frena iugo concordiaferre, . . Spes est pacis,ait. Nota,quaesio, quaesit conueniengi coniuncta constantia interpretationis ostenti, quod in utrans partem sic uertitκr,ut nihil certi ostendere, nihil fidei lucere posset,pum Pntersie ualde repugnanstia contineat: nil enim est tam paci contrarium, qua bellum, atque bello, quam pax. Unde sequitur, ut illi equi cactu id temporis ita pascentes, no uideantur aliud certius cuiquam portendise, quam ventri satietatem, ais herbae perniciem. Quod autem Romulus urbem

Romam dulicio condidit, quid fecit aliud quam quod perlicue ostendit e cum oculis tam mente captum existimare, esse in prouidendis rebus augurandi scientia, er exemplum posteris reliquit, quo insanirent perpea tuo Id quod nauiter est sequutumam tanti emper Romanis eius institutu, tameVi delirationis malefieae planum, uit, ut illud mordicus omni impore,atque accurate retinuerint,ad uulgi masis opinionem, quam ad ullum Reipub. utilitate: quamuis pro certo siemper habuerint, Romulam aulici s, Numam sacris constit iis,talia ciuitatis iecis e fundamenta, ut nunquam cadureposet: qui ita Mys opinionibus adducti, guri

quoi aeternoru rerum rectorum collegium, iuss co diderunt. O uim erroris uehementem: videamus,per deos immortales,quorum ages uouolatu,garrilrigu

94쪽

PRODIGIIS LIB. III. pspu, aut cantu, rebus humanis emolumenti utilitatis, attulerint,quando ipse Romana ciuitas Ammauug rioris obstruatrix, funditus cotra Romuli austici, tundem omnibus libertatis bonis, statis post septim gentesimu annu,quam condita fuerat,a c. Iulio caesare eversa est. Ita Romani operum a stin utiliter datam lustrant. Quod lange prudentisimus Solomonitd Guuenire ficienter demonstrat, psi de homine mersddei loquitur in uis prouerbi': Qui nititur mendasein, is pascit uentor, idem autem sequitur aves volanates. Porro ille pinde frustra laborat, qui equitur aues

volantes,quum consequi nequeat, ac qui eurum obserauatuolutum, quia quorsum sint iturae,nemo homo rem

tum scit. caeterum iam ad rationem naturalem umidamus,qua duce, omnem, pero,veterum religionemeradicibimus. Siquidem belluae sensu tantum mouentur.

adias solam quod adest,quodq; praesens est,st accommodant, nihil praeter erenus turbiduκ ue tempestater, uti nobis abbine biduci, in primo nostro sermoneapa posite demonstratum est uturum fientientes. Q vocis

eu dues,ut rem nostram tantsi agamus,naturae imputasu, utuntur fui corporis motu ut lunt, mebrus pos rigunt,contrahunt, lectini,contorquent,eas omnia

ante ejiciant, quam cogitent. Quae Putta sint, quoatu'uisis est adeo mentis errore lictus, cui permissi uideri debeat i aues atque hac atq; illic uolantes, fise in unum vel alterum lacum abdunis tum a dextra tum

95쪽

s I POLYDORI UERG. DE

asinistra parte,canunt num nostri,teste Cicerone, Astra, Graeci Cr Barbήri dextera meliora ducebant, si pu De aflictae raptim pascuntur, aliquid ex ore casiat s f tripudium denique siciant fer tamen mortales quamplurimi insuffime eos motus, ut certa rerum futurarium fgna olim obstruabant, perinde quasi aves ipse, Iouis qui eis instar dei omnipotentis erat, interspretes fuissent. Atq; haec ratio Mit,ut hominem unum

animantium omnium rationis π confit plenum nos mediocriter pudere debeat,credere Deu dare sibi uiuud exitus rerum preno cendos,per alliculas, Pae quuuolitare incipiunt, ipse nesciunt, quo ire velint, ac ita

fidem praebere arusticinae arti post hominum in os riam'audulentisimae, ab Hetruscis, ut ipsi praedicobant, quondam quaestus Aciendi cause,Allaciter ex ogitate: quae quatenus ualeat,haud qui quum omnium dilucidius sis Euiusq; edocuit, quam Moselamus, hyonio Iudaeus,vius rei militaris scietia, ac finguim prudentia praeditus: Is teste Iosepho contra Appione,pos

Alexadri morte, Macedones Graecoss equutus, quualiquando hi expeditione duceretur, Cr in itinere ausgur visu in arbore aue, auguriin capture vellet, utrum praestaret,pedem ex eo loco es,erro,an resere,atq; iuberet agmen confistere lusim religione mersutus eam

auem fugittis conficit. Quo uiso,augur π forij Dum traflagrarent,ille auem de terra ustulit, atque inquit: Ecquia furitis mali daemonest ecce Ge:potuit'ne isto

nostri

96쪽

p RODIGIII LIB. III.

uostri itineris euentu praedicere, quae uae falatis nescia fuit si enim futura praeuidiset, haudquaqua e in eunt

arborem contulilbet, metuens ne a Molotimo agittis peteretur. Quod tu documentum sapientiaeplanum iutuo de Inventoribus rerum opere, comodum posivilitalam exploratum habes, aruspicina rem commentitia

esse,bius ita iacere,ut sui ei fidem adiungat,in mania stilo errore uersari dubium non fit. Sed βrtasse inti tu

non intempestive, nec ab re,objcies illas coruos, quos in Regnorum tertio libro, legimus apportasse in foliis tudinem Heliaeprophetae cibaria. Cuius fune rei nihil est, quod aut causam, aut rationem reddenda quaeru, quum illiamum constet iussu Dei crincta regentis. iElt quisqua ,qui tanti rectoris censior esse posit,uel de beati Hec hactenus satis commode, sermonis gratia. Verum res nostra bene se habet: iampridem desiuir esὶ apud nos augurari,nunc aviculas,ut Deinunctis non obstruamus, sed eas animi causa, interdum capimus, Diciteri, edimus,id quod christiane religioni si ita xat referenda est acceptum,quae nos ita instituit,ut tandem aliquando saperemus. Ad reliqua transeamus. Quod per aquilae augurium, naquil mulier Hetruas perita fraudis prosterit tutum,ut Tarquinius Priscus vir aliquando rex crearetur, id nego esse Actum, nam Liuius non tradit quempiam praeter uxoremGrai dise aquilam auferentem,er reponente eius capiti pia

97쪽

ς3 POLYDORI VER G. DEPAn augurio fretu ,iampridem, ut tegis est idem I vim, uiro quem honoratum uidere cupiebat, Romam migrandu existimarat, quod ei in mentem uenisset Tatij regis hominis Sabini, qui in ea regnum obtinuerat, item Numae a lactae ad id accersitiquorum exempla, mulier honoris auiditate inflammata uiro persuasit a Tarquinijs Romam peteret, ex audiret noauum populum Acile ut rudem ad augurioriam admirationem rapi, eo artificio usa est, quo multitudo adduamfmuis largitione excitata Pristum dignῖ fortunaquamamplifima putauit. Ad omen perennitatis imperis Romani ueniamus. Terminus deus noluit Tarquis nio Superbo regi templa Iovis in Tarpeio monte condituro cedere loco. Sic iam tum certa quasi opinio per animos hominu perua erat, rem Romanum perpetua 're.Vnde illud apud Vergilia, Iouis oraculum: Imsperium fine fine dedi. Ad id uel Horatius alludit, quutibro tertio carminum fibi blanditur de aeternitate sui

operis,ita canens: . Non Omnis moriar,multas pari mei

vitabit libitinum,u'; ego postera

crestum laude recens,dium capitolium Scandet cum tacita uirgine pontilex. Sed heu,lit omen vinum,ita nihil valuit, cecidit enim tantum imperiu,uel etiam ante diem,qua uix Dccunnos libertate incolumisteterit: tot siiquide a Romalo urbis conditore interfuerunt, vis ad caesarem . Pompeium

98쪽

so p RODIGIII LIB. III. . Pompeium,Reipub.euersores. Calussus: 'Eo ne nomine urbis opulentiplinae Socer,geners peridolis omniaqRei magnitudinem alteram omen,uti exposivisti,pora

tendit, quod reperto in ipsis templi Tarpeij fundamentis humano capite, vites pronuntiarint, eo loci arcem imperi fore. Hic te eatenus uacuo animo attentum uos Io,ut tandem intelligas eos vates dolis semper armatos

eiusmodὶ ostenti fraudulenta laterpretatione, et artem suam omni religione, o mortalium pectora, si sipurarint, olicitudine quaerendi futura, in perpetuum euas age. Vise ostento,senatus legatos in Hetruriam missi fici citatu,quid portenderet. Olanus Calenus longe id temporis celeberrimus uates, illud omen fortunam tum ratus,per cullidam interrogationem in suam gentem transferre tentavit, quippe quipostquam circumducta baculo linea,locum ponendae aedis in solo ante fenotarat clarus est:Hoc dicitis Romani,hic templum Iouis futurum est hic caput inuenimus Romani a filiis. vatis admonitis restonderet, Hic, latum in Hetruria transiturum: Res onderunt: Non equidem bissed Roa

mae, caput inuentu dicimus. Ac ita retentum auguriatio inauditum delirationem, maxime tamen utilem non temere quicqua credetibus : hinc cognoscere licet. quid

ponderis auguria,quid ostenta,quid porteta apud noς habereposint, si recta sepimus. Sed quia lino armc

99쪽

etoo POLYDORI VERG. DEta repudiati ducimus,utemur istiusmodi situlis reid, finitore locuplete Plinio homine eiu demst , utque issiluere,qui prodigia primum obstruare coeperunt.uitas lib. Natur. billoriae xxxij. postquam Olani alis 'audem descripsit, de aliis tale quid accidissee, qua quadrigaefctiles quae in Astigio eiusdem templi ponendae erant, im fornace creuisent, ita ubjcit: Haec satis sint exemplis, ut appareat ostentorum uires Crinnos stra potestate Ue,ac prout ques accepta sunt, ita ualere. In augurum certe disciplina constat, neque diruaues,neque ulla aulicia pertinere ad eos, qui quani rem ingredientes,obseruarest ea negauerint quo monere diuinae indulgentiae maius nulla est. Hactenus Pliniu3. Haec aute summa nostrae disceptationis,haec una ratio, conclusio, er ueritatis testificatio,tibi instar sit omnium argumentationu, quando iam testimonio tanti

autoris diluxit,in talis sisnprodigijs nihil religi nis,mbisti,nihil ueri inesbe, sita uanam tantusuperopitionis opinione nosti uni exillare,quum illa sine ista, no habere uim ullam in nos, iam certo scimus. Ex quo sequitur,ut nullum fit neq; austici,nes auguriu, sprodigi, si nos nullii obstruemus, quo promo nil uerius dici potest. Q nu igitur fis rem aliquam inchoaturus, ora Deum,ut Mix sustus sitieis unicunmcos mittis,praeterea nulli alij,nes avibus,nes portentis,

nes exti ines Alsis uatibus: id quod fi feceris ,res tua

modum cadet, Ur ad te practos minus pertinebat,

100쪽

PRUDIGIIS LIB. II L

quod Plinius munus diuinu appellat,π id quidem fuispienterrinum quum minis Le artes ad nos peruenerint,

beneficiu Dei estis ab illis posimus manus abstinere.

Desine proinde obstruare, ac credere aves, alius vehestius, siue coeli Er terrae motus aliquid tibi portendere,quod facere in tua est potestate,lit Plinius di atque femifera liberaberis olicitudine. Animadverte,quaeaso, iusimodi erat illud Iumenti capitis Rum fraude, Hetrustis bono,Er Romanis malo esse potueriis viae profici rebatur' an a Deos quem aiebant sic dare vias mortalibus,ad significatione rerum Νturam cientis Quod sit ita ese facias, apparebit inconstantia caderexn ipsum Deu, quo nilis eo est alienius. Ergo no est,

quod amplius dubia de prodigijssumamus, pro certis, atq; coce sis, quu eoru uires perinde in nostra restideat opinione, ut morbi grauitas in aegrotantia cogitatisonesi enim uehementerfebris accesse menti iubae fierit, ita fiet,ut cuivi accedat. Atq; hic omnis nostri ferinoanis pugna fenestat,quu obseruare prodigia, sit amens me,no obstruare,sapientiae .ET qui curauerit, si metu aut uana spe onerabit; qui no curauerit,si periculo eximet. P O L Υ . Ne ualeam ι pum rem de qua sum ma cotentio erat,quoeg praeter trircutim veriuws traflare potuisse:attamen ex cotrario argumento,perstimum uidetur dulicia eupradigia ad nos pertinere,si ea attendamus,id quod euentam exitus,quos antea do

4. -