장음표시 사용
281쪽
LIBER III. asyneret. Quis enim quaeso generationem iiiii- 'plicem, & innumera alia quae demonstrata esse creduntur ab Aristotele,&omnium rite philosophantium calculis approbantur, ijs demonstrationibus statuere potest, quapingenijs quantumlibet contentiosis satis sicianti Itaque si de eiusmodi epicherema- tibus agitur, sateor illa mihi in praesenti
materia non suppetere , sed ea me allaturum esse confido qus omnibus equis rerum stimatoribus idones videbuntur ad ostendendum a quodam coelesti numine animas in corpora immitti . Velim igitur animae opera hoc loco ad memoriam reuocari. Haec enim tanta ac talia sunt , ut de ipsorum a
ctore nil nisi egregium, sublime, diuinum, cogitare sinant. Idque ut magis perspicuumsia considerandum in itio, quicquid in rerum uniuersitate DEVΜ auctorem natura testatur, eius quandam in mentis operibus imitarionem sedulo contemplati apparere. Condidit Deus coelorum orbes, & sideribus elut oculis e ornau it, eorumque cursus &circuitiones mira aequabilitate sic distribuit, ut annis & temporibus numerandis sint ' .accommodati. Sed non desuete & homines
qui organa excogitarunt, in quibus anni operum tempestates, menstrui Lunae cursus, & om
282쪽
tia exprimerentur, ut hominis opificium cum diuino quadam ex parte cortare vidς- retur. Notissimum est v de Archimedi, SyClaudian racusani Sphqra vitrea Claudianus, de Pos - sidonii Cicero prima Tusculana. Tametsi sorte huius rei laus non tam hisce auctori
bus debetur, quam Hipparcho &Ptolomaeo, qui ignea & plane diuina insenti via
uacitate siderum obseruatis motibus, eorum inaequalitatem apparentem multiplicatis orbibus &couersionibus ad summam aequalitatem reuocare potuerunt,& eas confingere coelestium corporum Hypotypo-ses ad quas omniaquq sui admirationem reorum coelestium studiosis excitabant, euide- tisiim E consequerentur. Quin insigni mentis acumine trium corporum mudu solis in- , quam, Lunae & terreni globi interuallade magnitudinem non adhinita pertica quomodo enim4d, in tanta eorum magnitudin tamque vasta distantia fieri potuisset l) Sed rationis iudicio dimensi supt. Atque ita d, mens, ut eorum asseverationi pondus mathematicae necessitatis adiunctum sit. Con-j didit DLVS hs sublunaria,& animantium ac praecipue humani generis usili accomm i dauit Quociique te conuertis, miranda Deis .i opera insignem eius bonitatem,sapie tiam, & potentiam non obscure testantia ingeru-
283쪽
tur.Sed & humanae rationis inuenta in hoc Inmunda inferiori mundo tot tamque illustria occurrunt, ut hominem non quidem Deum, sed natura Deo cognata eLepreditum Vocii rentur. Qus si cuncta enumerare Vellem, ci- bilitatistius mihi charta quam verba deficerent. iudicia. Quid enim si naturae opera demas, superest in rebus humanis non humanae rationis industria inuentum' Respice corpus tuum, &quam multa in eo praestatis mentis δειγμαlα circunseras animo attento considera. Respi-
ce quam incolis domum. &quid in ea sit, quod rationis industriae non debeatur in quire. Respice ciuitatem,& quicquid ad
ius statum conseruandum pertinet non rεργως intuere tem pla,sorum, curiam,moenia, vallum, fossas, turres, propugnacula, portas, leges cupiditatum fraenatrices,magi-
stratum & omnem i & vide numquicquam horum ab alio prosectum sit au- ctore, tu m ratione. Vbi res urbanas sat di ligenter lustrasti,postea te rus conser,& pe ade atque in urbe circunspice, num qui quam ibi quo humanae mentis solertiad xlaretur occurrat.Et illic tibi aratra, ligones, sarculi,rastra, & reliqua agriculturae instrumenta,cum uniuersis curadae sterilitatis tam agrorum quam arborum remedijs ingeren-xur, perspecturus es, quacunque in re i
284쪽
16s DE PRO v IDENTIA DEI , genium intenditur ibi valere. Posset hoc lico tota congeries artium mechanicarum,
posset Philosi,phia cum liberalibus disciplianis ad commendationem humanae mentis in medium adserri, sed quia in tanta rerum mole satius est tacere,quam pauca dicere,idcirco nunc ad originis humanae causas manifest as nos couertamus, & num quicquam ibi siit cui mentis procreatio tribui positi, tiam atque etiam consideremus. Sed omnibus summa diligentia excussis & peruest satis nihil dignum inuenietur,a quo mentis originem repetamus, nihil erit unde animam plenam consilij & rationis ortum ducere credi par est. Quiil enim in ossicinam naturae cogitatione ingressus non humilς, sordidum, vile, imo non pudendum &ab minabile deprehensurus est mali origine, cepisse id quod est inter omnia terrena longe nobilissimum, quomodo non est a rati ' ne alienum' Anne tam stupidi erimus, ut cum Epicuro in sensibiles humanet natiuit iis causas intenti,ratiocinemur hominis metem non posse non rem abiectam, corporcam,& terrena esse, ut quq is νμιο ας ράν; os existati & no potius diuinam eius praestantiam ex eius operibus colligentes, multo recti' inserem',no ex semine sed
Miis secressorib8 & diuiniorib' causis ipsam
285쪽
oririnnseremus profecto. Nam alloqui rei pondeat mihi Epicurei, num ipsum semen 1imulatque genitum est mente prsditum cs. 'se arbitrentur , an vero illam posterius de mum accedere putet. Si iam inde ab initio mentis compos fuit,homo igitur erat,& h micidae sunt quotquot coelibem vitam ducunt,nec sinunt inchoatum illum hominem 'suam persectione adipisci.Sequuntur & alia
ex hac opinione in comoda, quae enumera re turpe esset. Si ergo, ut ea deuitet, fateatur semen posterius animari,mox a quo animo tur interrogabo, an a matre an a i ta quadam iusta virtute. Quod si matrem fingant animae rationalis causam effectricem esse, con 'tra omnium mortalium sensum & consensum primas ei partes in hominis generatione concedent. Sin aliquid in semine inesse dicant unde apimetur, vel substantia vel accidens illud erit Sed utrunque horum sque
. absit dum. Nam si accidens sit,sequetur sor. mam substantialem, eamqi non Vulgarem, specie
ed omnium sublunarium praestantissimam agit. ab accidente prognatam esse,& accidens lonvltra suam speciem egisse, quod est impossibile. Si substatia sit,haud dubium quin serma substatialis ipsius seminis existat. A qui nec illa quicquam habet, cur possit meneffectrix iure reputari. ne rursum necesse
286쪽
Lot DE PROVIDENTIA DEisit sateri.quicquam ultra suam speciem ag
re.Cum enim semen longissime infra nat
ram intelligentia praeditam subsideat, qu pacto non modum suae speciei excederet, si naturam intelligentem progignere posset Ne in praesenti dicam quam sit absurdum,
formam qui ex materia excedit, alterius cui
locu pribet causam esse.* eo modo sibi ipsi
interitum afferre.Et tamen vel aliquid horum de origine animae constituendum erit, vel origo eius ab inuisibili principio repetenda. Vtcunque enim de formarum ortu variὸ disputetur a Philosophis, utcunque a lius aliam earum causam singat, id certe fixum manere debet, non posse substantiam a non substantia,viuum a non vivo,& Omnino meliusSdeteriore progigni, t non im merito D. August. in collatione Epicuri cuLibto s de Platone ea etia ex parte huc velit Platoni cecivit. ca, s dere, φ res vivas a non vivis fieri posse, crediderit. Sive enim dicas ex nihilo quippiam oriri siue id quod melius est a deteriori, ver bis quidem diuersa videberis affirmare, ivero utrobiq; eadem erit.Nam posteaquani nulla res alteri conserre potest,quod ipsa no habet, si quod naturae est abiectioris, qui . quamsi nobilius gignit,hoc ipsum qua par i te suae cauta nobilitatem superat, ex nihilogenitum videbitur.Αtque haec est prima r
287쪽
tio human* mentis originem haud esse temrenam demonstrans, unde ulterius consequitur aliquod numen huic mundo praesi- ere,unde in corpus animae infundantur. . Eandem anime oriuenem aliter probari possi.
CAPUT XII IL NEcundo idem alio modo sic osten D ditur. Anima vel est compositum,
vel compositionis expers forma. Nocompositum, quia tunc corpus esset, ac proinde aliud corpus, quod animatura est, per totum immeare non posset, eo quod natura corporum haud serat, ut eundem locum simul plura occupent. Forma igitur est ani- ina.Formarum vero quaedam propriam habent subsistentiam, quaedam in
liud subsistunt. Ac in primo gnam animam collocari debere testatur su- i prema eius operatio,qu misi ne corporis adiumcto exercet.Nam formas eas, quo per ali- idlubsistunt, per se operari non posse,mul- 's argumentis demonstrari potest.Primum Rationes
enim si actio sit formae,quae materis inlisret 'non autem totius hypostaseos, sequorζxur, oheri me& quod actione soris producitur non esse no forma. totam hypostasin, & generationis siue sim rum sed plicis sue κατά τι terminum non esse aliud compQsi- subsistens, sedipsas duntaxat formas. Hoc
288쪽
autem cpncesso, mox ylterius sequitur omnia, quae sunt naturali mutatione ex nihilo feri, quaeque intereunt in nihilum occumbere. Si enim non compositum, sed formae solae producuntur & pereunt, cum illarum nillil ante generationem extiterit, 'nec post interitum restet,necesse est illas & ex ni nilo
productas fateri, & rursus in nihilum recidere. Sed hoc incommodum effugiunt ii, qui totum compositum gigni dicunt. Tunc enim & genitum erit ipsa tota hypostasis,
cuius cum altera pars, materia nimirum, sit
toto antiquior,e nihilo ortum esse dici non potest. Ad haec res sensibilcs notionem sui via inu, c*ncretam in sensus nostros imprimul.Non moneolo enim colorem aut odorem primo& per se rem pro- sensu percipimus, sed coloratum & odora-Pxi'sς tum: nec unquam homini in mentem venu ψὶς in re potuisset colorem esse formam a re colorata diuersam . nisi ratiocinando unum ab altero secreuisset. Non est autem dubitandum, quin haud aliter res agant,dum suam speciem generatione propagant, atque dua is sui similitudinem insensibus nostris pr0ducunt. Insuper haec tria se multo consequunmtur,esse,posse,sgere.Nam ex rei essentia po- , . testas agedi manat,ex qua deinde actio prodire consueuit. Si igitur essentia sit non sola forma, sed compositum ex utroque, nec
289쪽
LIBER III. et ssendi potentia, neque ipsa actio soli formae attribui debent. Atque ideo si qua forma per se operetur ea hyi ostaseos quodammodo rationem habebit.Prsterea quid fuit, cur Aristoteles motum grauium a generante prouenire dicat, cum manifestum sit proximam eius causam esse ipsum pondus, hoc autem a forma ipsis inesse minime dubium sit, nisi quia videbat actionem omnem alicui toti & per se subsistenti tribuendam esse
Cum igitur graue seipsum non possit mo. Cur Ariuere,eo quod hoc non coueniat,nisi ijs quae st0πὶς puin partem mouentem & motam distinguu
tur, reliquesn erat. Vt a generante mouere- rante o.
tur. Quaecum ita sint, si modo probetur esse ueri. aliquam animae sunctionem, qu in ipsa si laexercet, simul etiam probatum erit ipsam χευθυπός xlον esse,seu per se sitbsistere. Id autem multis iisque non leu ibus argumentis ab Aristotele in3. de anima libro doceturi post
quem plura ad eius rei conficinationem a Lferre haud necessorium foret nisi tam gratae et homini suae mentis diuinitas, Ut man Iam superuacaneu videretur, quod illius abiliendae causa adducitur. Itaque si quid Prima ra- an hoc genere dicendum occurrit ab Aristo tele prs teritum,eius rationibus cumuli loco ad ciemus. Cogitandum igitur homini ineoi ραμ tem nutu rerum visibilium assuetudi ream.
290쪽
ne sic astringi posse, ut non ei liberum neat etiam illa amplecti, quae regulis iudic di per sensuum experimeta collectis,adue santur. Quodsi enim solos sensus in consilium adhiberemus,quibus nihil nisi ordinari. um huius vitae cursum conspeximus, quibus oriri & occumbere homines ho aliter quata bruta, quibus blasphemos & impios sorere,bonos obscuram & ignobilem vita duce. re,casibus multis inopinatis res humanas
ctari, creaturarum cundem statum tot ah- i .
nos perseuerare c. nimus; quid prohiberet quo minus Epicuri nobis disciplina proba-
. retur ' iam vero sensuum & totius animalis hominis cogitationes superpessa mens, ac
totum visibilem mudum infra se relinques. esse aliquod inuisibile Dei regnum,plenum ibeatis mentibus,assentitur. Credit DEUM nullis loci temporis &persectionis limiti- ibus circunscriptum, & tamen 'mnis corpores magnitudinis omnino expertem;eius naturam squὶ in cum unius milii grano totam
existere, atque cum uniuerso orbe. Credit post breue tempus, mundum cum omnibus Psitis cupiditatibus tra siturum,aduenturum- que iustis regnum D E I, in quo resiimptis vcorporibus, quae partim in puluerem com- minuuntur,partim in halitus aurasque diΞ fugiunt, aeternis seculis diuinam maiestatem