장음표시 사용
111쪽
prolixe Sc eleganter Cel. Sc naturae investigator famigerarii limus Ioseph Baldassarius sit , P. Prosessior Historiae Naturalis in alma Senarum Universitate , demonstravit :Quibus rebus cognitis explicari posset, nostras serri lam eblas , seu concretiones oriri ab illa vi attrahente serri , unde seorsum longo tamen temp ore, hujusmodi serri lamellae producuntur a minimis , ac levissimis ferri principiis, quae aquei vapores secum extulerunt . Haec est ratio, quae mihi magis ad veritatem accedere videtur. Quod attinet ad tophi generationem in aquis Aponi,& S. Helenae nam parum tophi aquae Montis aegroto rum , dc Virginis, δc sere nihil reliquae producunt ) h icconsiderandum est. An ipsa aqua in terram ac lapidem Vertatur P sicut putaverunt Robertus Boyle b , Nevvto
112쪽
DE HISTORIA NATURALI Sce. Io I
Fromondus Monachus Camaldulensis P. Prosessor in Cel. Pisarum Universitate a): phoenomenon maximum est, quod experientiis nititur, a quibus decipi sacile possumus, dum aqua etsi pluυialis aliquid terrae semper continet , quae iteratis exhalationibus, aut destillationibus in vasorum flando concreta remanet b); qua de re ut nullis obnoxia esset difficultatibus sententia de aquae Metamorpho- si in terram, exactis , ac diligentibus observationibus indigeret, quibus usque adhuc caremus. Attamen a nullis in dubium revocatur aquam esse Vehiculum multorum corporum , ne dicam omnium quibus ea in terrae visceribus imbuitur, atque saturatur,ia facilius diversis terrae speciebus, quae in ipsi aqua tam aequaliter solutae ac immixtae sunt ab acido, aut vitrioli-
phum illum a frequenti aquae cothicine ortum in alienis , si et
nominar Tophus ealcis cineis reus aduatus , aquie impune .
unde ognoscitur tophum huius. modi ab aqua impura oriri , non jam ab aquae metamorpho si. Cl. I. F. Lieberothius diiscit aquam continere lapidum materiam , de qua suse loquitur . Hamburg Iebes Magatu , odeν Gesammelete Sebristen tium utere ebl uud Verguti sessu ausder Natussorsibune tinae den anisgenebmen in ensebasten uberis haupi me Lemet'. ITSo. rom. S. p r. q. n. s. mg. 413.
113쪽
co aut sulphureo, ita ut clara, atque pellucida aqua remaneat ; & quousque ille spiritus acidus non coeat cum
aliis rebus, aut non evanescat, sedimentum aqua non re
linquit; quia idem spiritus acidus sales , ac reliqua corpora retinet in aequilibrio, ac subtilissima divisione in aquis tam mineralibus quam thermalibus; sed ut diluci-dό hoc agnoscatur, ecce experimentum . Si aquae communi, aut medicatae oleum tartari per deliquium affundatur , illico aqua dealbatur , ac nubecula alba in ipsa conspicitur, quae paulatim vasis fundum petit sub terrae forma; at si eidem aquae albatae acidum vitriolicum, aut sulphureum infundatur, statim aqua clarescit ac limpida fit, ut quoque pellucidior, quYm ante olei tartari misce-lam. Demum aqua minerali aut thermali exhalata, si ejus sedimentum rursus in aqua communi deltillata solvatur, aqua turbida evadit, quae tamen clarescit, atque pristinam pelluciditatem adipiscitur post acidi aut vitriolici , aut sulphurei infusionem, dummodo quantitas proportio
Cur in primo casu ab oleo tartari alba aqua fiat suspicamur hoc accidere propter absorptionem acidi in aqua jam existentis ab alkali isto ; quod si acidum υ, triolicum aut sulphureum aquae adjiciatur , hoc vim al-kalinam olei tartari vincendo, pelluciditatem aquae restituit : In secundo casu dici posset, acidum aut exhalavisse, aut cum aliqua peculiari terra colvisse, & sic sal si leniticuin essicisse, ita ut in nova dissolutione suum munus obire nequeat , unde acidum adjungere oportet ad
aὶ Animadvertendum ta- terra selenitiea existat , homen est, si in aquae exhalatae dissolutionem non ferre , im sedimento sal seleniticum, aut ad vasis fundum praecipitari.
114쪽
ad pellucidam aquam obtinendam . Ex allatis experimentis deducitur , quod quacunque de caussa acidum hujusmodi aequaliter solutas ac in a quilibrio aquae terras non retineat , Sc aqua thermalis, mineralis , aut communis
quae vim petrificandi habeat ) reses suerit , cuticula terrea ad ejus superficiem efficitur a , quae pedetentim augetur, & obdurescit, atque porum a queum, seu tophum gignit , sub quo saepe menabranos a planta moratur b . Fluens vero Aponensis aqua prope staturigines tophum seleniticum album deponit , qui crystallis salis selenitici
totus constat, quare differt a topho mineralis aquae δενι-ctae Clanciani, & thermalis ab Aqua Pinarum , qui duntaxat seorsum aliquot selenites habet. Insuper ab aquis Aponi, & S. Helenae tophus calcarius emcitur, dum illae paullulum minus caleant se qui sere instar marmoris expolitur. Tophus hic compactus est, atque multis stratis coacervatus, diversasque idiomorphas figuras casu recipit; saepe enim spongiosus est , atque intus pisolithes globolos tunicatos IH maxima quantitate tenet, aliquo modo
latur Cata nativa aquis supere natans , vel mixta. Flos eatiis.& ab Flo anno Cremor Themmis supernatans.
Itinere Bisorieo. Naturali ubi de Thermis Uignonis Senarum. e Sed cum nimis tepidae sint, nullum tophum gignunt , sicut faciunt etiam aquae theris males V ignonis , ab inua, Scplurimae aliae : Sed seeundum CI. Auctores Commentariorum de rebus in scientia naturali mmedisina gestis. Lipsie . I738. tom. 7. in excerpto meae dissertationis de Aponi thermis, haea quae majorem tophi quantita. tem producere deberent frigidae , quim talidae.
115쪽
do similes quamvis nostri minores sint ) illis thermarum S. Philippi Senarum , quarum Pisolithes comparantur iis Tiburtinis, vulgo Consetii di Tiυoli. In aquis Apotiensibus omnia injecta citd perpulchrδab hujusmodi topho teguntur ; ita ut ibi habeamuς quasi mineram ad Musea Historiae Naturalis ornanda; quippe
testacea maris, ossa animalium, arborumque solia sic topho exactε cooperiuntur , ut petrificationum matrices , vulgo, obtinere possimus, ab aliquibus plurimi aestimatas: praeterea pol typa seu imagines media parte eminentes aquae Aponen jes conficiunt, dum typos seu formas earu indem vitri, plumbi, aeris, in eas injiciamus; nam a typis alterius substantiae integrae imagines extrahi nequeunt. De facultate petrificante Thermarum Aponi locutus est
Bononienss Scientiarum Insti. tuti pisolithes similes his Aponensibus , vocantur Stalactites in globulos magnitudine di in.ctos erussat m concretos ex aquis L pioυ eusibus 1 ιι Maricis . D. Guertaris. Histo re de IV cad. Rυ. des Scior. an. IPSq. Paris. I7s P.
MPmoire μν les Rauctites. pag. Ist. explicat pisolithis concre
a) Metalistbeca. Romae. IT T. armar um s. lopiri Aμορφοι Ioculo I 6. pag. 233- b ὶ Mi isti im mormianum . Lugd. I 633. Ex Thermisis Aponentibus in Italia stalachi. tem duriusculum, variis di-- stinctum coloribus habeo ,
si sed venas habentem intermi is stas rubicundas , virides &is candidas, quae de mineraliisse bus huic aquae, ex quii pro- is die, mistis testari videntur ...is Splendentes quandoque huicis inseruntur erystalli, duritiemis massam reliquam superantes.
Aliud genus hujus Iapidisse ibidem quoque reperitur , is quod Tubulatum vocare lu- bet, quod in formam tubuiso lorum minimorum concre se scat. Tubuli autem hi nonis Omnes ejusdem sunt generis: ,, quidam enim laeves, quidam D aipein
116쪽
DE HISTORIA NATURALI Jcc. IosHeere a sic scripsit . Seneque liu. 3. des quest. nat.
II F a des Fontaines dit it, qui tournent eu pierres . I'en v πω ' vn femblabis au terroire de Pado se re eretrremarquere debant moF par Iean Heurnius au liυ. premierde fa metbode , ok ii dit aυoir υeu te tetin s une fem- me du rout petris)e , polir aυoir e te apres fa mort isset e dans cete Fontatue, quod nimis mirabile videtur. Collis ipse ubi aquae Aponitanae scaturiunt, totus constat lapide calcario quasi calcinato intrinsecus a calore continuo aquarum, ac cavernulis frequenter effosso , qui similis omnino est topho calcario earumdem aquarum
unde conjicere, seu suspicari possumus, olim in planitiem aquas Aponi exi ille, & paulatim collem coagmentavisse: fere idem quoque accidit aquis S. Helenae , quae parum supra earum scaturiginem versus occasum produxerunt stratum tophi circiter quinque pedes parisienses crassuin. Quod nil mirum est; quia in Hetruria vidimus montes ab aquis communibus , mineralibus , & thermalibus es sermatos b , conitare quodam lapide tophaceo, Tiburtino
is asperi sunt: quidam coloris is nivei, qui iam cineret, conisse ereti vero omnes videnturis super paleas dc stramina, Iiis quidem eorum ductus majori res non sunt quam ut stram mentum admittanr, & suntis in quibus paleae D straminais adhue inveniuntur. Hs a ) Les Fontaines de Da. a Litae . I 68O. cbap. a. p. q. T.
re inter eure de la terre par M. Elis Bertrand. Zuric. I sa.
117쪽
Io 6 CAPUT III. vocato ob illius similitudinem, quem aquae Tiburis in agro Romano producunt. Montes seu colles hujusmodi lapidis observavimus prope thermas ab Aqua in collibus Pisarum , prope illas Vignonis, Rapolani, Μontis-alceti, ut sileam strata gypsi ab aqua acidula Clanciani in Senensibus montibus coacervata , sicut clare demonstravit
Tophus calcarius Aponi quatuor, aut quinque annorum spatio ita ligneum canalem, per quem aqua fluit ad molendini rotam vertendam , ac rotam ipsam tegit, ut in porteat illum serris ex scalpere , qui praeter ligneam impressionem ab una parte, qua ligno adhaeret, constat modo decem, modo pluribus stratis coloris obscurO-zineret , quorum crassities vix ad duas lineas se extendit. Quo modo autem tophus generetur Τ explicare non tam
facile puto. D. Le Monnier b ait , ut acidum aquae potuerit transitu aliquem lapidem solvere , & sicut hoc acidum cito in aerem evanescit, aqua deposuerit lapideum sedimentum , sed Cel. Ioannes-Baptista Passerus e naturae scrutator solertissimus sic opinatur, Le satagmissi formano per via di uno θogliamento , ebe net suo letto fa ι' aequa corrente di quelle par=icole tarrarine ,cbe altro nou sono , ebe tin sale pleirino , che volcu-
rieri supra det suo simile si congela . Et Cel. D.
118쪽
DE HISTORIA NATURALI S c. IoiGuretard sa) aliter de Stalagmitis genesii loquitur; dicit
enim aquam esse menstruum universale expansum per Naturam; aqua vero imbuitur ab eo, quo integra corpora constabant ante solutionem . Cum multa aquae quantitas
corpora in dissolutione retineat, Sc haec unio saepe destruatur quia aqua nova corpora dissolvit cum quibus majorem analogiam habet. aqua tunc prima corpora deponit. Si. autem corpus supra quod aqua actionem inivit, siccum sit, idest paucam aquam in propria compositione admittat, corpore destructo, parum hoc in solvente suspensum remanet, unde paulati in decidit , ii menseruum motum ammittat: & iam cum eadem dissolutio parum intima sit, sedimentum fit, quum aqua guttatim decidit. De tophi generatione alibi locutus sum , nihilo tamen minus in pnesentia aliquid adiungere mihi liceat . Iam vidimus, quod luculenter imposterum videbimus , sal se. leniticum in aquis fieri ab acido cum peculiari terra , idque sal si seorsum concrescat, habemus tophos albos quasi translucidos tamquam subtilibus, prismaticis, rectisque columnis coagmentatos, quae columnae sunt ipsa salis se. lenitici crystalla : superficies tamen hujus tophi seu ρο, io et aquei
mentarii , qui continet obsevationes lirbologicas. pag. 7I I. Erudith loquitur de tophorum aqua
rum genesi; atque ait, tophos parti m generari ex limo, paristim ex suceo lapideo selenitico: Sed Cl. Rudolphus Augu.
eredit aquam mutari in lapidem vel anteaquam illa deciderit , & se strias in cameris penis dentes format ς vel cum ejus
119쪽
1οῖ CAPUT III. aquei paullulum assimilatur illi a Mercato a o
Ga ro vocato : Conitans ita est hujus tophi structura , ut cum Cel. Passero b , qui tophorum elegantem formam spectans, tophos quosdam lapideas plantas credit st); tophum hujusmodi plantam vocaremus, nisi selium seleniticorum aggregationem in i plo cognovissemus, a quibus
salibus fortalle multorum tophorum generatio repetenda est.
Observavi in quibusdam antiquis ductibus subterraneis, vulgo Bagno di Mario d appellatis, prope Bononiam, ubi lente' aqua excurrit, ad ipsius superficiem lamellas albissinias, in quibus lucid) apparent salis selenitici crystalla se); quapropter praetermissis aliis exemplis, dicere
usque ad pag. 35r. oe in rom. s. movi Raecolla is' Optisoli e. dei P. Callog era . Differt. 4. S. I 7. p g. 78. e) D. Gueltata Mem. citi pari. a. pag. 6 .m seq. explicat concretionem calcarii stultgmitis diversae sormat, structurae ramo. sae, plantarum instar,&caul amrepetit a lapide jam in aqua luto , qui inus cosas plantas, aut aliarum plantarum radices obducit, ita ut, consumpta planta, simplex stat actites ramosus instar plantae remanet.
d) De quo Balneo aliquid seribunt Historici Bononienosus ; ad quod forsan perti-
net Romana inscriptio , quae nunc exstat Bononiae in Pala. tio Nob. Viri Albergari: de qua inscriptione agit Ioannes Capponius in dissertatione ediista in Prasis de' Gelati , edita quoque in libro Malvaste, euis jus titulus Marmora HIsnea.
Ductus subterraneos sere similes illis Luli ei Maeli vidi sub antiqua urbe Clulii in Hetruria , qui vulgo ibi Laberinis
e) Attamen aliquis stata. Elites tib aliis salibus suam genesim repetit v. g. Stataclites albus salinus, qui sub antiquissornicibus, ubi aqua penetrat, concrescit, atque generatur a sale calcis.
120쪽
IC're possumus plurimos tophos, ne dicam omnes, a faleselenitico oriri; quod si in eorum concretione terra ipsis misceatur, tophi calcarii diversis etiam coloribus propter tertae qualitates, essiciuntur, in quibus tamen nudis, aut armatis oculis sal hujusmodi conspicitur . Praetereunda sunt exempla aquarum tam communium, qu am mineralium, R thermalium, quae tophos divers e speciei gignunt a); nam oporteret alabastra etiam considerare, quae & ipsa a sale selenitico variae speciei a nostro ortum repetunt quamvis putet aliquis ab aqua secum vehente principia hujus Llis nec alabastra , nec ρο-
ros aqueos &c. oriri ; creditur enim cavernas ubi stat- lactites reperiuntur , ab aqua non madefieri , ideoque stat actites vegetare instar plantae . Modo obieeliones omnes contra hanc opinionem in medium proserre nequeo , quia nimis digrediar a tractatu Thermarum ; attamen
in a) Ut in Hetruria aqua thermales S. Casciani, S. Philippi, Rapolani, Vignonis, Petritioli , Roncolant, aqua actindula Clanciani , ac thermalis ab . tia , acidula Asciani, &thermalis Pilatum , demum aquae thermales Lucenses, ut sileam multas alias a me obse
Valas . De plurimis aliis aquistophos emcientibus, Vide apud
q. , Nardinum lib. 8. cap. 4., Mercatum in sua Metallotheca.