장음표시 사용
21쪽
, o L. ANNAEI SENECAE omne, sed semit: illorum. ne sentit quidem. Illud nobis cum illis commune est , sapientem seipso esse contentum: sed tamen dc amicum habere vult, di vicinum, dc contubernalem, quamvis sibi ipse .sussiciat. Vide quam sit se contentus. aliquando sui parte contentus est, si illi manum aut morbus, aut hostis inciderit. Si quis oculum casas excusserit, reliquiae illi suae satisfacient: dc erit imminuto cΟ ore'amputato tam laetus , quam integro fuit. - sibi desunt, non desiderat: sed
on deesse mavult. Ita sapiens se contentus est, non ut velit esse sine amico , sed ut possit: Zc hoc quod dico possit, tale est. amissum aequo animosita: sine amico quidem nunquam erit. in sua potestate habet, quam cito reparet. Quomodo si perdiderit Phidias statuam, protinus alteram faciet : sic & hic faciendarum amicitiarum artifex, substituet alium in locum amissL Quaeris quomodo amicum cito ficturus sit 3 dicam, si illud mihi tecum convenerit, ut statim tibi solvam quod debeo, 3c quorum ad hanc epistolam, paria facia--mus. Hecaton ait: Ego tibi monstrabo amat rium , sine medicamento, sine herba, sine ullius veneficae carmine. Si vis amari, ama. Habet autem non innium amicitiae usus, veteris 3c certae,
magnam voluptatem, sed etiam initium 8c com- iparatio novae.Quod interest inter metentem agri- colam, & serentem: hoc itum eum qui paravit l micum, & qui parat. Attalus philosophus dicere' solebat, Iucundius esse amicum facere, quam habere: quomodo artifici iucundius est pingere, iquam pinxisse. Illa in opere suo occupata solicitudo, ingens oblectamentum habet in ipsa occupatione. Non aeque delectamr, qui ab opere persecto removit manum jam fiumi ariis suae filii-tur: ipsa liuebatur arte, cum pingeret. Fructuosior- '
22쪽
aclolescentia liberorum, ἰunc ad propositum revertamur. Sapiens etiam si contentus est se, tamen habere amicum vult: si 1ihil aliud, ut exerceat amicitiam, ne tam ma
virtus jaceat: non ob hoc quod Epicurus diae in hac ipsa epistola, ut habeat qui sibi aegroleat, silccurrat in vincula consecto vel inopi: ι ut habeat aliquem, cui ipse aegro assideat, quem ipsum circumventum hostili custodia liberet. Qui se spectat, & propter hoc ad amicitiam venit, ma- e cogitat: quemadmodum coepit, sic desinet. P: ravit amicum adversus vincula lariirum cum primum crepuerit catena, discedet. Hae amicitiae, quas Temporarias populus appellat. Qui- ..ia caussa utilitatis assiumptus est, tamdiu placebit, quamdiu utilis fuerit. Hac re florentes amicorum turba circumsedet: circa everssis ingens solitudo est: & inde amici fugiunt, ubi probantur. Hac re ista tot nelaria exempla sunt, aliorum metu relinquentium , aliorum metu prodentium. Necesse, elt initia inter se Sc exitus congruant. Qui amicus
esse coepit, quia expedit: placebit ei aliquod pretium contra amicitiam, si ullum in illa placet pretium praeter ipsam. In quid amicum paro ut ha- beam pro quo mori possim, ut habeam quem in
exsilium sequar, cujus me morti opponam dc im--Pendam. Ista quam tu describis, negotiatio est, non amicitia: quae ad commodum accedit, quae
quid consecutura sit, spectat. Non dubie habet aliquid simile amicitiae, assectus amantium: possis
dicere, illam esse insanam amicitiam: nunquid ergo quisquam amat lucri caussaὶ nunquid ambitionis aut gloriae 3 Ipse per se amor, omnium aliarum rerum negligens, animos in cupiditatem formae, non sine spe mutuae caritatis accendit. Quid ergo
ex honestiori caussa coit turpis affectust Non agi
23쪽
Σx L. AMNAEI SENECAE tur, inquis, nunc hoc, an amicitia propter sic , an propter aliud sit expetenda. nam si propter seipsam expetenda est,potest ad illam accedere, qui seiPλ-ontentus est. Quomodo ergo ad illam accedit 3 lquomodo ad rem pulcherrimam: non lucro Captus , nec varietate fortunae perterritus. Detrahit amicitiae majestatem suam, qui illam parat ad bonos cassis. Se contentus est sapiens. Hoc, mI Lucili , perperam plerique interpretantur: sapientem undique submovent,& intra cutem suam cogunt. Distinguendum est autem, quid δc quatenus vox ista promittat. Se contentus esst sapiens , ad beate lvivcndum, non ad vivendum. Ad hoc eliini mul- ltis illi rebus opus est: ad illud tantum animo sano, bc erecto, & despiciente fortunam. Volo tibi Chrysippi quoque distinctionem indicare. Ait sa- :pientem nulla re indigere, tamen multis illi r bus opus est, contra,stulto nulla re opus est, nulla enim re scit uti, sed omnibus eget. Sapienti & manibus, dc oculis, dc multis ad quotidianum usum necessariis opus est, sed eget nulla re: egere enim, necessitatis est: nihil autem necesse sapienti elL-. Ergo quamvis seipsis contenrus sit, amicis illi opus, est. hos cupit habere quam plurimos, non ut bra , ite vivat: vivet enim etiam sine amicis beate. Sum-lmum bonum extrinsecus instrumenta non quae- Irit, domi colitur: ex se totum est. incipit fortunae icsse subjectum, si quam partem sui soris quaerit.
--tamen futura est vita sapientis, si sine ami- cis relinquatur in custodiam conjectus, vel in ali- iqua gente aliena destitutus, vel in navigatione llonga retentus, aut in deserrum litrus ejectus3 qua-- - ilis est Iovis, cum resoluto mundo, k diis in unum iconfusis, paullisper cessante natura, acquiescit sibi, cogitationibus suis traditus. Tale quiddam sa--- i
piens iaciti in se reconditur, secum est: quamdiu iquidem
24쪽
quHem illi licet suo arbitrio res suas ordinare, sis contentus est: & ducit uxorem, se contentus est: M liberos tollit, se contentus est: & tamen non vivet, si suerit sine homine victurus. Ad amicitiam seri illum nulla utilitas sua, sed naturalis ir-- itatio. nam ut aliarum nobis rerum innata dulcedo est, sic amicitiae. Quomodo solitudo in odio. est, sic in dulcedine appetitio societatis. Quomodo hominem homini natura conciliat, sic inest huic quoque rei stimulus, qui nos amici larum taetentes faciat. Nihilominus cum sit amiconimamantissimus, cum illos sibi comparet, saepe pro ferat: omne intra se bonum terminabit, dc dicet
quod Stilpon ille dixit, Stilpon quem Epicuri epi
stola insequitur. Hic enim capta patria, amissis luberis, amissa uxore, cum ex incendio publico se- Ius, dc tamen beatus exiret, interroganti Dem trio , cui cognomen ab exitio urbium Poliorcetes fuit, Numquid perdidisset Omnia, inquit, bona . mea mecum sunt. Ecce vir sortis ac strenuus, ipsam hostis sui victoriam vicit. Nihil, inquit, perdidi. dubitare illum coegit,an vicisset. Omnia mea mecum sunt. Iustitia, virtus, temperantia, pruden
tia, hoc ipsum, nihil bonum putare quod eripi
possit. Miramur animalia quaedam , quae per me dios ignes sine noxa corporum transeunt: quanto hic mirabilior vir, qui per ferruni & ruinas &ignes, ill aesus & indemnis evasit 3 Vides quanto facilius sit totam gentem, quam unum Uirum vincere 3 Haec vox illi est communis cum Stoico. cieque & hic intacta bona per concrematas urbes fert. Se enim ipso contenrus est , hoc felicitatem suam fine designat. Ne existimes nos solos genet-
rosa verba iactare: dc ipse Stilponis objurgator Epicurus, similem illi vocem emisit, quam tu boni consule, etiamsi hunc diem jam expunxi. Si cui, inquit,
25쪽
r ANNAEr fANICAE inquit, sua non videmur amplissina , licet totius mundi dominus sit, tamen miser est. Vel si hoc modo tibi melius enunciari videtur: id enim agendum, ut non verbis serviamus, sed sen sibus: biiser est, qui se non beati ssimum judicat, licet imperet mundo. Vt scias autem hos sensus communes esse, natura scilicet dictante, apud poetam comicum invenies.
Non ect beatata, e e se qui non putaN 'Quid enim resert qualis status tuus sit, si tibi vid rur malus 3 Quid ergo inquis, si beatum se dixerit ille turpiter dives , dc ille multorum dominus, sed plurium servus: beatus sua sententia fiet' Non quid dicat, sed quid sentiat, refert: nec quid uno die sentiat, sed quid assidue. Non est autem quod verearis, ne ad indignum res tanta perveniat. Nisi sapienti sua non placenti omnis strittiua laborat
Soliturinem bonam, sed bonis aut progregis, es:
aliis aliam. Nam mali aut stulti maxime in ea peccant, remoto arbitro, O si relicti. Obiiεν praeeptiuneula de motis: γ nihil eonripere, nisi quod palam possis nuncupare. CIc est, non muto sententiam fuge multitudi- nem, fuge paucitatem, fuge etiam unum. Non habeo cum quo te communicatum velim, dc vide quo judicium meum abeat: video te tibi credere. rates, ut aiunt, hujus ipsius Stilponis auditor . Cujus mensionem priori epistola seci, cum vidisset adolescentulum secreto ambulantem, interrogavit, Quid illic solus faceret Mecum, inquit, i quor. cui Crates: Cave, inquit, rogo & diligentet
attende, ne ciun homine malo loquaris. Lugeri
tem umentemque custodire 2lemus, ne solitudine
26쪽
Ε p I s Y o C AI. et sdine male utatur: nemo est ex imprudentibus, qui relinqui sibi debeat. Tunc mala consilia agitant: tunc aut aliis, aut ipsis futura pericula. struunt. Tunc cupiditates improbas ordinan : tunc quidquid aut metu, aut pudore celabat,animus expromit : tunc audaciam acuit, libidinem irritat, iracundiam instigat. Denique, quod unum solitudo habet commodum, nihil ulli committere , non timere indicem, perit stulto: ipse se prodit. Vide itaque quid de te sperem, imo quid spondeam mihi. spes enim incerti boni nomen est. non invenio cum quo te malim esse, qUam tectina. Repero memoria, quam magno animo quaedam verba projeceris , quam roboris plena. gratulatus sum protinus mihi, &dixi : Nonasti minis Ialuis illa ve-nerunt: habent hae voces fiundamentum. iste laomo non est unus e populo: ad salutem sipectat. Sic loquere , sic vive: vide ne te ulla res deprimat. Votorum tuorum veterum licet diis gratiam facias talia de integro suscipe: roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde corporis. Quidni tu ista vota saepe lacias 3 audacter Deum roga, nil illum de alieno rogaturus. Sed ut more meo cum aliquo munusculo epistolam mittam, verum , est, quod apud Athenodorum inveni: Tunc scito te esse omnibus cupiditatibus solutum, cum eo pergeneris, ut nihil Deum roges, lai si quod rogare possis palam. Nunc enim quanta dianentia est hominum3 turpissima vota diis insuturiant: si quis
admoverit aurem, coliticescent, quod scire laominem nolunt, Deo narrant. Vide ergo ne hoc
praecipi salubriter possit: Sic vive cum hominibus, tanquam Deus videat: sic loquere cum Deo, tanquam homines audiant.
27쪽
Bene1'erare se de amico Lucilii , in quo piar uspudor ct rubor. Hune aliquando a natura esse, nec ullis praeeptis excutis ae sequi etiam sapientem. comparere item in malis interdum, , mali notam. Monitum deinde salutare Epicuri. semper virum bonum repraesentare nobis, qui coererat ut paedagetur. Velut ilis praesente Deere omnia. , loqui. T ocutus est mecum amicus tuus bonae indolim quo quantum esset animi, quantum ingenii, quantum jam etiam profectus, sermo primus ostendit. Dedit enim nobis gustum, ad quem respondebit: non enim ex praeparato locutus est, sed - subito deprehensus. Vbi se collegit, verecundiam. honum in adolescente signum, vix potuit excut re: adeo illi ex alto suffusus est rubor. Hic illum, quantum suspicor, etiam cum se confirmaverit, Momnibus vitiis exuerit, sapientem quoque seque--tur. Nulla enim sapientia, naturalia corporis aut animi vitia ponuntur: quidquid infixum & ings nitum est, lenitur acie, non vincitur. Quibus etiam constantissimis in conspectu populi sudor erumpit, nonaliter quam fatigatis 3c aestuantibus solet: quibusdam tremunt genua dieitaris: quorumdam dentes colliduntur,lingua titubat, titara comcurrunt. Haec nec disciplina, nec usus unquam excutit: sed natura vim sirum exercet, dc illos vitii sui etiam robustissimos admonet. Inter haec dc m-horem esse scio, qui gravissim quoque viris subb.tus offunditur. Jrigis quidem in juvenibus am-xet, quibus & plus caloris est; & tenera stons: ni--hilominus veteranos & senes tangit.Quidam nunquam magis, quam cum erubuerint, timendi sunt:
quasi omnem verecundiam ess erint. Sulla tunc
28쪽
erat violentissimus, cum faciem ejus sanguis in-- lerat. Nihil erat mollius ore Pompeii. numquam: non coram pluribus erubuit: utique in concioni- us. Fabianum, cum in senatum testis esset indu-
'a chris, erubuisse memini: dc hic mire illum pudor
eruit. Non accissit hoc ab infirmitate mentis, sed ' a novitate rei: quae inexercitatos etsi non concutit, movet, natuM in hoc lacilitate corporis pro--nos. Nam ut quidam boni sanguinis sunt, ita quidam incitati dc mobilis, dc cito in os prodeuiatis. Haec, ut dixi, nulla sapientia abigit: alioquin ha- heret rerum naruram sub imperio, si omnia era&s --Tet vitia. Quaecumque attribuit conditio nascen-y di, & corporis temperatura, cum multum se diu- si que animus composuerit, haerebunt. Nihil horumo vitari potest, non magis quam accersi. Artificest scenici, qui imitantur affectus, qui merum dc tre-ς pidationem exprimunt, qui tristitiam repraeseni tant, hoc indicio imitantur verecundiam: deji-: ciunt vultum, verba submitrant, figun t i n terrami oculos , dc deprimunt, ruborem sibi exprimere' non possunt. nec prohibetur hic, nec adducitur.
i Nihil adversus haec sapientia promittit, nihil pro-i ficit: siti juris sunt, injussa veniunt, injusta discedunt. Iam clausulam epistola poscit: accipe, de quidem utilem di salutarem, quam te assigere ani- mo volo. Aliquis vir bonus nobis eligendus est, Λ ac semper ante oculos habendus, ut sic tanquam filio spectante vivamus, de omnia tanquam illo vidente faciamus. Hoc, mi Lucili, Epicurus praecepit: custodem nobis & paedagogum dedit: nec . merito. Magna pars peccatorum tollitur, si peccaturis testis adsistat. Aliquem habeat animus ,
quem vereatur, cujus auctoritate etiam secretum
suum sinctius faciat. o felicem i lium, qui non ad*ectus ramum, sed etiam cogitatus emendat i O
29쪽
,18 L. ANNAEI sENAc AEselicem, qui sic aliquem vereri potest, ut ad me moriam quoque ejus se componat, atque ordineel Qui sic aliquem vereri potest, cito erit verendus. Elige itaque Catonem: si hic videtur tibi nimis m gidus,elige remissioris animi virum Laelium elige-eum, cujus tibi placuit Zc vim, & oratio ι & ipsi animum ante te serens oc vultus, illum semper tibi ostende, vel cultodem, vel exemplum. Opus e inquam, aliquo, ad quem mores nostri se ipsi exH gant. Nisi ad regulam, prava non corriges.
Facete da senectute sua narrat, em in vilia si eius
admonitum. Odmonitum autem sine tristitatee tristem eam, imo jucundam esse, O vitiis minus opportunam. Omnem vitam brevem: sed qualemcumque, usu faciendam nostram, ct manum isti injiciendam. Cottidie dicamus,'Gnsamus, Vixi. e Vocumque me verto, argumenta senectutis, meae rideo. Veneram in suburbanum meum,
querebar de impensis aedificii dilabentis: ait vil-
1icus, non esse negligentiae 2ae vitium: omnia se facere, sed villam veterem essα Haec villa inter manus meas crevit. Quid mihi futurum est, si Iam putria sunt aetatis meae saxa3 Iratus illi, pinximam occasionem stomachandi arripio. Apparet, inquam, has platanos negligi. nullas habent fron- .des. quam nodosi sunt, re retorridi rami quam tristes&squallidi trunci Hoc non acculeret, lx quis has circumfoderet, si irrigaret. Iurat per G nium meum, se omnia facere, in nulla re cessare curam suam: sed illas verulas esse. Quod inter nos sit, ego illas posueram , ego illarum primum via deram folium. Conversus ad januam: Quis est.
inquam, iste decrepitus. oc metito ad ostium admotus
30쪽
motus 3 foras enim spectat. Vnde illiinc nactus es quid te delectavit, alienum mortuum tollete 3 At ille: Non cognoscis mei inquit: ego sum Felicio, cui solebas sigillaria asserre: ego sum Philoliti villici filius, deliciolum tuum. Profecto, inquam, iste delirat. Pupulus etiam deliciolum meum factus est. Prorsus potest fieri. dentes illi cummaxime cadunt. Debeo hoc suburbano meo, quod mihi senectus mea, quocumque adi erteram , apparuit. Complectamur illam, re amemum: plena es hvoluptatis, si illa scias uti. Gratissima sunt poma, cum sugiunt: pueritiae maximus in exitu decor est: deditos vino potatio extrema delectat, illa quae mergit, quae ebrietati summam manum im--ponit. Quod in se iucundissimum omnis voluptas habet, in finem siti differt. Iucundissima est aetas devexa jam, non tamen praeceps: dc illam quoque in extrema tegula stantem, judico habere suas voluptates: aut hoc ipsum seccedit in locum voluptatum , nullis egere. Quam dulce est, cupidit et
res fugasse ac reliquisse Issolestum est, inquis, lmortem ante oculos habere. Primum ista tam juveni ante oculos debet esse,quam seni: non enim citamur ex censu: deinde nemo tam senex est, ut improbe unum diem speret. Unus autem dies, gradus est vitae. tota aetas partibus constat, dc orbes habet circumductos majores minoribus. Est aliquis , qui omnes complectatur de cingat: hic pertinet a natali ad diem extremum. est alter, qui annos adolescentiae excludit. est qui totam pueritiam ambitu suo adstringit. est deinde ipse annus, io se omnia continens tempora, quorum multiplicatione vita componitur. Mensis arctiore
Praecingitur circulo: angustissimum habet dies gyrum: s& hic ab initio ad exitum venit, ab ortu ad occasum. Ideo IIeracletus, cui cognomen Sco