장음표시 사용
201쪽
Ioa Innitutionum Dialictitarum
piorum per se euidentium. Quaecunque sulat eadem uni tertio sunt eadem inter se et Quaecunque ita sunt ad aliquid tertium affecta,ut alterum sit idem illi,alterum non idem, non sunt eadem interserin quibus nomine tertii potissimum intelligitur aliquid singu
Merito ergo huiusmodi syllogismi dicti sui expo .sii. ρ si torij, quia sunt adeo perspicui, & euidetes, ut rem bi. ' ipsam sensibus exponere videatur. Vnde etia fit ut
4bbe h. no ab S re demo strationes sens tales appestari soleatis, in , at, Sed contra iis c sic liceat argumentari .Hae sunt vi s.l /i ιν tiosae,ac fallaces argum etationes, Esse tia diuina est Cis- ὰ pater, Essentia diuina est fili ergo filius est pater Paea, ὼν ter non muS pater est essentia diuina, ergo essend.α- tia diuina non est filius:& tame hi modi, traditi suest isti, in tertia figura,cum hi termini, Essetia diurna,& Pa,., s. h. ter in diuinis sint singulares,igitur perperam traditi βιὸ ἡ videntur .Respondebis tam e nomine medii termini ab A singularis, 'uo expositorius propcfitu, , ά , confirmat, intelligendnm esse eum, qui accipitur ν' aliqua re indiuidua, qtiae nec est plures res, nec est ab .. . , HVm re Cu e uae plures res , sic enim intellectoobἡ.. . . nomine texti, perpicua sunt duo illa principia, quς sesisti. attulimuSaalioqui non paru habeat ambiguitatis,at' hunc terminum sistentia diuina accipi pro quada re. indiuidua, hoc est,pro ipsa Deitate , quae tamen estpIures res, id est, plura supposta diuina:& hunc teσminum Pater, in diuinis, accipi pro quadam re in dii
uidua, hoc est, pro prima persona trinitatiS,quae e .
men est idem re cum essentia diuina , quae est plures reS.Non cernuntur ergo modi supradicti in proposi: ν; f. . ti argumentario iubus f quanquam Aristoteses nultati, μώ. . terminum singularem negaret, posse esse mediu,..H. terminumdyllogismi expositorii , quia lumine fidei . ' - minime illustratiis, nullam cogitabat rem singuI rem qiis simul esse plures res: Vnde apud ipsum duo illa principia habentur per se nota, accepto nomiis ' ... ne i It ijs pro quacunque re singularia'
202쪽
De probatione ossensitia imperfectorum ossetis
HIs ergo positis , facile erit intelligere, quo pacto necessitas colligendi imperlictorii syllogismorum per perfectos conλmetur . Quanquam enim satis ea probari possit in eo , 9, eadem forma Tetenta in nulla materia reperiri potest antecedens Verum,& cosequens falsum, tamen compendiosior haec via est, ac securior: si quide nemo est, qui malarias omnes possit percurrere: ex quo sit, ut nunquaanimus dubitantis quiescat, donec imperfectam ra- Tr utiocinationem per perfectam , ac per se euidentem firm/t ocoprobet.Itaq; prima co firmatio fiet conuersionis num g interuentu, altera per euidentem deductionem ad ner- . id, qnod sic ri nequit: tertia per expositionem. Confirmatio per conuersionem quς ostesiua pro Chusim batio, & ostensilia reductio imperfectorum ad per- ην tio 3fectos appellari solet)tunc fit, cum ex sumptionib' co er- imperfecti syllegismi, aut sine ulla conuersione. atii sionem MConuersione utriusq:, alteriusve duntaxa per syllo sevgiimum aliquem perfectum colligitur conclusio. un siu- . Perfecti,aut conuersa eius , ex qua tandem ipsa per Curprinconuersionem efficitur. Quia enim quicquid sequi- cipio nitur ex consequente, sequitur ex antecedente, ut su- tut ἱ
Pra diximus, conclusio,quae ex suinptionibus syllo- batio o-gismi perfecti collecta fuerit, ex sumptionibns etia flensi u imperfecti ex quibus illae essiciuntur, concludi comperietur. Has ratione probantur omnes imperfecti θι/QU-1yllogissim praeterquam Barocco,& Bro cardo i in mi ι uenProgressu apertum erit. μὴ eoo Baralipton igitur, qui est imperfectorum primus fνmen modus, sic probatur. Ex sumptionibus eins sine Vl- ιών. la conuersione colli rurin Barbara conclusio uniuersalis affirmatina , ex qua tandem per conuersionem per accidens,esscitur conclusio indirecte collecta. Exercentur ista hoc modo. Dicat aliquis, nihil
colligere hunc syllogismum in Baralipton .
203쪽
mo,nisi quod maior conuertitur simpliciter. Cesare probatur conuersione simplici maioris,&illatione suae conclusionis in Celarent. Camestres probatur conuersione simplici mino- r. νὸν sris, & illatione conuersae suae conclusionis in Cela' rent,& huius smplici conuersone Festino probatur simplici conuersonem maioris, R illatione sitae conclusionis in Ferior. Barocco non potest probari interuentu couersionis, quia minor cum si particularis negatiua , converti non potestimator autem, cum sit affirmativa, non conuertitur, nisi in particularem, ex qua cum altera particulari nihil colligitur. Darapti probatur conuersione per accidens mino ν .per cris, Si illatione sirae conclusionis 1n Dari . Felapion conuersone etiam per accidens minoris,sed illatione sitae conclusionis in Ferio. Disam is couersione simplici maioris,& illatione Conuersae sitae conclusionis in Dari), & huius simplici conuersione. Datis conuersione simplici minoris, & illatione suae conclusionis in Darii. 'Brocardo non probatur interueniente conuersione,' uia maior non conuertitur: minor autem conia
uertitur in solam particularem, ex qua cum altera particulari nihil essi citrer. Ferison denique probatur convcrsone simplici minoris,& illatione suae conclusionis in Ferio. Merito autem haec,pbatio dicitur reductio ostensu a syllogismoru imperfectorum ad prefectos, Sasemper hac arte ex sumitionib' imperfecti syllogismi struitur perfectus colligens immediate eande coclusione, aut conuersam eius: quod utique no fit inprobatione 2 deductione ab impossibile,ut patebit
ne riuuν artistium, quo vocabula imperferiorum modo 'rum indieant eorundem probationem. Cap. XXVI.
SVnt autem nomina horum modorum adeo artifi iciose composita,ut quo pacto quisque probandus
204쪽
1o 6 Instuutionum Dialecticarum.
dus sit, apposite,ac ingeniose significet. Nam literς. a quib' vocabula incipiunt, utpote .B, C,D,F, significant per quem modum perfectum quisque imperfe- us probandus sit.B namque significat probandum .esse per Barbara, C per Celarent, D per Darii, Sc Eper Ferio .S vero significat enunciationem, quam de H signat vocalis perc dens, couertendam esse simplici
r i ter, P autem per accides. Verum aduerte, has duas Itq teras . cum designat coclusionem esse conuertenda,
sigmsi non significare conuersionem conclusionis imperfer ρ εμ μ syllogisin sed psecti, qui ex imperse to struitur,
ιπε -- vi patet ex dictis. Iam M significat mutatione maioris in minorem, & minoris in maiorem, quam praemissarum transpositionem vocat .Fit autem haec traspositio in redige dis quatuor modis,Fapesmo, Fri semo Camestres , Se Disanais,ga in prima figura, nec minor potclt esse negatiua , , t rn tribus prioribus nec maior particularis, ut in quarto, Caeterii huiusmodi commutatio non est intolligenda secundum situm partium orationis haec enim no est necessaria, cum saepe in prima fgura ma or propositio posteriorem locum, minor priorem obtineat sed secundum naturam .Poterat sane significatio huius litera P/ter Hi praetermitti, quia sola couersio docet, quaesumptio' - μ imperfecti syllogismi fiat maior in persecto, quae mirio pr/- nor.Deniq; C post prima syllaba in dictione positu; νιν mιιιε fgnificat modum talem non ostensiue, seu directo confirmari posse, sed deductione ad impossibile, sumpta, videlicet, contradicente concinsionis in se Ilogismo perfecto loco illius sumptionis, que desis na-
' turper 'o Calem Praecedentem, ut statim patebit. At que iccirco in duobus tantum modis inuenitur , in Barocco nimirum,& Bro cardo.
batio. ut per euideiam deductiqnem ad impossibile qμφ
205쪽
Liber Sextus. a. ,eductio perimpossibile vocat, tunc sit, cum ex sumptionibus syllogismi imperfecti &co trad icente coclusionis, colliguntiar per syllogismum perfectu, &aliam quandam unam, aut alteram euidentem conse . quentia duae contradicentes, aut contrariae enunciationes. Cogit enim haec probatio aduersariu nu qua Negare conchisionem imperfecti syllogismi admissis sumptionibus ac proinde nunquam inficiari n cessi 'tatem talis consecutionis; ne tantam absurditate admittere cogatur. Exepli causa, dicat aliquis syllogismum in Baralipton non necessarid concludere , ac pro inde nullum sequi incommodum, si detur in eo x', 'antecedens verum, se consequens falsum .Me autem ' Petente, ut det ita esse, annuat ille dicatque. Omne animal est substantia, omnis homo est animal, di tamen non aliqua substantia est homo,
seu, quod idem valet, nulla substantia est, homo
Tum ego exesatis ab homine, colligam unosvllo - gismo perfecto, & duabus alijs em delibus coaequutionibus duas contrarias enunciationes: hoc modo, Nulla substantia est homo, t aiS,& omne animal est substantia, ut etia dixisti, Igitur nullum animal est homo , - t Iam sic,
Nullum animal est homo, ' - Igitur nulIus homo est animal. . .' .
Omnis homo est animal ut dixeras)Igitur nullus homo est animal,&omnis homo est auimal: Quae quidem sunt contra-
Collegi ergo euidenter ex didus illius duas conta Prinei trarias simul venas, ex quibus etiam euidenter colli rapi cuigi possunt duae conthadestoriae .Haec collectio, ut vi- hac prodes, eis no directo ostendit perperam illum nega se batto uiast conclusionem admissis sumptionibns,tame Ux-ιiIur.
206쪽
αo8 In illusionum Dialecticarum.
pothes id probat, ex hoc nimirum communi princi. pio, qJ oes disputates tacite polusit. Id possibile noesse,ex quo impossibile aliquid cosequi deprehedit η Tria igitur hic aduerte PrimumJoc probationis - genere quemlibet imperfectum syllogismum probasi sTitε- ri posse per aliquem perfectum. Alteriam ex contrag f. per dicente conclusionis cum altera sumptione imperfede/Μctist et i, extruendum esse antecedens persccti: ex Conclun m μή sone autem perfecti aut eius conuertente cum alte impU ra sumptione imperfecti ,extruedu esse ante Cecedes bi/ε pr. extremae consequciatiae Tertium, in probatione im-εμri ρω perfectorum primae,praeterquam modi Celantes,co D t. tradicentem conclusionis imperfecti iaciendam esse Ex t-- maiorem perfecti,& maiorem imperfecti minorem: b m in probanda autem modo Celantes , contradicen-ptiemb tem conclusionis imperfecti faciendam esse mino-σxtr en rem perfecti, Ss minorem imperfecti maiorem. At veήμ sit. ro in probandis modis secundae figurae,contradicto Diletis rum conclusionis faciendum esse minorem relicta AEd im- eadem maiore,& in probandis modis tertiae faeienpossibile dum esse maiorem reli ta eadem minore . . Quanquam vero,his obseruatis,perfacile sit in thlli: gere, quo perfecto mo imperfectus quisq; cofirmexur,tamc ut multo cita sit facilius,accipe huc versu Phoebi lenaxis obit terras, pthranq; quotannis.
Dicito- Cuius primae duae dictionex inseruiunt prime figunea quo rae: duae sequentes, secitndae: duae extremae, tertiae. Inrum ad quib' hae quatuor vocales, A, E,I,O,sunt obseruanmonitu dae,quia hae designant conclusones quatuor modo facilius rum perfector i, ac proinde quatuor perfectos mo-ῆαι hu- dos, quibus imperfecti hoc probationis genere Coniusmodi firmandi sunt A, significat Barbara: E, Celaret:I, Da probatio rij:O, Ferio. Non e 1t tamen habeda ratio vocalium,
a quibus diphtongi incipiunt. Prima igitur dicitio significat,ex tribus primis imperfectis modis primς figurae, primum probari per Celarent. Secundum per Dari j,teritum rursus per Celaren r. Secunda vero, si; . Enificat ex duobus sequetibus,tapesino, scilicet,de
207쪽
Liber Sextus . et os Fr se morum, priorem probari per Barbara, poste γε rem per Da ij. Ex quibus intelliges quid caeteraedictiones significent.Ηaec desbatione imperfectois Tines syllo gismorum per euidentem deductio ne ad impossibile, qus mihi non admota proprio videtur Ne οὐ dici reductio imperfectio ad perfectos, quoniam me mhac alte ex sumptionibus imperfecti no struitur per prono 'fectus eandem conclusionem colligens, sed ex collia dicitur
tradicente conclusionis cum altera sumptionum co h/c pr Cludcias contrariam, aut contradicentem alterius . b rio Mi ductio. De probaιrme imperfectorum θllegi orum per ex positionem. Uap. XXVIII.
P Robatio denique imperfectorum syllogismora Duobus
per expositionem qua Aristoteles confirmat ne modis fiecessitatem concludendi syllogismorum tertiae figua prostatiorae)duobus modis fieri potest , Vno quidem euiden Oxexposter c ncludendo ex sumptionibus syllogismi imper θει ffecti sumptiones syllogismi expostorij, ex quibus Princi concluso imperfecti colligatur. Qitia enim quic- cipium quids quitur ex consequente,sequitur ex antecede cui haei'c'nlusio,quae ex sumptionibus 1yllogismi exposia probatio torij collecta fuerit, ex sumptionibus etiam imper- visis r. fecit,ex quibus illae essiciuntur, concludi comperi tur. Exempli causa,qnbd hic syllogismus in Darapti
Omne animal est sensuςcapax, Omne animal est corpus P i Igitur quoddam corpus est sensus capax. Ohoc pacto confirmari potest expositorio syllogi. ' Omne animal est sensus capax, - -'& omne animal est corpus, lam
Igitur hoc animal est senuis capax, .. & hoc animal est corpus. ' . .
loc animal est sensus capax , Hoc animal est corpuS , o Igitur
208쪽
a ro Innitutionum Dialecticarum./ . Igitur quoddam couus est sensus cata x. ' Quare ex primo an*ecedente necessario sequitur extremum consequens in Darapti, ut diximus. Eod εpacto probMi potest necestitas solligendi in modo
Ati' m. Alio modo fieri potest expostoria pro tho, non η β ρη colligendo quidem ex iumptionibus imperfecti syl--ad ρες lagismi sumptiones expositorii, saepe enim colligi
μ ρεμυρ nun possunt, ut in caeteris quatuor modis tertiae figurae aequia ex particulari propositione non colligituro . singularis, sed sumendo lub medio termino aliquid singulare, ratione cuius vera si parti ur1Sεuptiis,& cxtruendo ex eiusmodi sipaulari medio , a C ei ς extremis similiter 1 e habent bus 1ecitndum amrma- I rivum,& negati onem, syllogisinum expositorium ,
qui eandein colligat conclusionem . Vexbi causa , hi quas negauerit huc syllogisnum in Disanais necessa.
Quidam homo est gommaticus , , . . OmmS homo est animal, Igitur quoddam ianimal est grammaticum, . .. a et sit poxςrit necessitas cosequutionis hoc probationis Mn re confirmari, sumo hominem aliquem singula Tem, pione cuius vere dictum sit, aliquem homingesset gyZmmaticum,utpote Antonium.Τum conficiomposit0xium syllogisnum hoc modo,
Antonius est grammaticns, Antonius ς statui Mal, .
Igitur quod dana . nim j est gxammati m , Quia igitur quidam homo dicitur gramyticus ra-xione Apionii, essicis, ves ex eo quod Antonius es grammaticus,& . st aut mal, c olligitur ' uod dani animal esse grammaticu, eaom coclusio sollipatur ex reo,quod quidam homo est pnamaticus, & omnis homo est animal .Hoc pacto probatur per expostione reliqui quatuor modi tertiae figurae: quod facile ehoxemplis ostendς re. probatione igitur modorum tertiae figu rae Per exporuisnem, haec satali sint, l. Uyl ed l
209쪽
sed insurget quis contra ea quae diximus. grbum etabiturque hoc modo, Hic.syllogismus, . Obiectis Aliquis oculus necessar us est ad videndum Omnis pc9l9s est pars capitis, Igit aliqua P prs capitis necessaria ς ad vide dii , hic syllogismus, inquiet, est in Disamis, Sc latrae non potcli probari expositione, igitur non recte d ct uiripit, o aviqi syllogi in os tertiae figurae hos probatio- rus genere posse probari. Confirmabit aute 'i propositione la ac ratione, Quiλ sub mcdio t rinino huius' syllogismi pop potest colligi, aut accipi aliquid si a sulare, r*tion ς cuius maior proposita o si vera: quandoquidcm nec dexter oculus meus cxempli capsa )neccssarius mihi est d 1idedum,ctim sinistro cexnere possim, nec sinister, cum dextro possim aspicere. Dices tamen maiorem propositionem propositi syl- lutis.1ogismi duplicsm sensum habere posse,disiunctiuu,ri disiundum .Disiunctivus est huiusmodi, Hic oculus necessarius est ad vide dum, aut ille oculus necessarius est ad videndum: quo quidem pacto preposirio est falsa, quia utraque pars disiunctionis falsa est Disiunetus sic habet, Hic oculus, aut hic nccessariis est ad 3 idcndu: qui sensus haud dubie verus cis, qua ' ν do quide indifferenter, ac in determinate ali re oculus est ad videndu necessarius.Si ergo maior pso positio disiunctivum habet sensu, ut a recentioribus Dialecticis ex forma sua habere iudicatur , syllogidimus est in Disanais,sed ipsa est falsa,quo fit ut non liceat sub subjecto piui colligere,aut sumere aliqui ct fingu . lare, cui conueniat praedicatum.' : vero ei concli, damus sensum distinctum, ut populari sermo*esare videturierit illa quidem vera, sed no egeret moram. v
gi summ .Parti sularis enim propὀsitio, quae id 'sy'. b-pisse gismum assumitur, imo qtiar Irib , ac 'simplici Flarticularis dicitur, disipn tiuum sensum habere de ris ρνo et.Defensu autem disiun Aitio: &3isaincto ad fine pisi ii. ittarum institutionum nρ' hi amplius dicemus. Ot/ε is
210쪽
Damodalibus θllogismis. Cap. XXIX. DIxi hactenus de materia, & sorma absolutorusyllogismorum, nunc quae sit materia & ma
Materia modalium quam potero breuissimc docebo . Mates pinqua ria cuiusque,quemadmodum de absoluti diximus , Odalia duplex est: propinqua,& remota.Ρropinqua sui duae Bit. propositiones modales, aut altera modalis, altera absoluta,ut cernere licet in his svllogismis. Necesse est,omne animal esse substantiam , Necesse est,omnem hominem esse animal, Igitur necesse omnem homine esse substatiam. Necesse est omnem Virtutim esse qualitatem, . Omnis iustitia virtus, Igitur necesse est oena iustitiam esse qualitate. Possuntque ad structuram modalium syllogismoru, no solum modales propositiones cum absolutis , sed etiam modales cu mocialibus multifaria permisceri.
Remota vero materia sui tres termini: in quibus qui Mai.=ia dem non numeratur modus .Itaque ut modus in conj.m, a uersione modalium non numeratur inter prs dicata,
.dai. &-in syllogismis modalibus non numerasillisis xiar in terminis. δ' ' Deniq. forma modalium syllogismorum ex figura M,d; ,3 et & modo constat, quemadmodum & absolutorv. ad/ ,ia, Esxq, in Vtruque enere triplex figura.Αt vexo modi .is .is, Ocludendi non ijdem sunt in omnibus. Qua qua n.
M, M stilogismi, quorum utraq. sumptio est ex necessarib, lι - eilae illis modis colligant coclusones ex necessario Mis, quibuS absoluti colligut absolutas, id quod nullo ne, gocio experieris, in reliquis tamen lata est varietas,
hiau, Vt merito a nobis hoc loco sint praetermittendi. Da syllogismis ex Obliquis. Cap. XXX.