장음표시 사용
221쪽
Pasceret,de poplitareturque.Inceis dolore equus, cogitabat incommodum suum ulcisci, Adit homi nem, Ut consulat,eum implorari ut secum rationem aliquam ineat iniuriae uindicandae. At homo, inueni inquit, illam, Patere addi fraenum in os tibi, ego hasta desumpta dorsum inscendam,ita incurremus,& conficiemus improbrisimum animal. Approba. cuit consilium eqlius, in frenatus est, equitem recepit , a.
in sedem , Ita loco silpplicii de ceruo suimendi adais .ctus est ipse in seruitutcm . Ergo Imeret vereor ne du conamini νestias iniurias ulcisci, id e vobis euen latAc fraenum quidpm iam iniecistis vobis creato in peratore Phalaridc. Quod si custodes etiam laJutis adhibendos ei censetis, ac dorici recipitiS, non Vi - , deo cur hoe non sit seruire Phalarid1. Ac primum qDidem genus, quoniam res pr/teri, tas narrat, ex sngularib. conficitur, itemque texitu, quia ex iis strusitur, quae finguntur ptarier ijsse, at se-ςundum genu saepe ex rebus uniuersalibus uniue salia coneludit. Itaque exempla primi generis px priς edicumMx exempla, reliqua improprie.
CUm igitur axgumentationum quatuor sint gene .
quod omnis iustitia sit amplectenda , ex eo, quod
mitiis virtus est amplectenda . Tertium vero hoc es, inductio e eont rario LX partibus confirmat torum, vi,quod omnis iustitia sit δmpletaeda,eo quod omnis Virtus,qua taquabiliter res distribuuntur, omnisque ea, qua sine iniuria cuiusquam fiunt xerum co Hae minutationes, amplectendae sunt. Quartum denique Arist. . quod est exemplμm , ex parte confirmat partem , yri. - .vi, quod Catilina a Cicerone interfici debeat, cum o a.
222쪽
a et Distitutionum Dialecticarum
duo persera plus virium habent, suntq. apud eos, qui Thest. . res diligctius, persequuntur, maioreS ponderis. duo posteriora communi hominum sensui magis accomν. ρ i. Α- naodantur. Prarerca ut enthymema est impersectust, V. Φε syllogismus , sic cxemplum est inductio impcrs -- p sta. Denique ut syllogismiis , S in dirctio frequen-δ7- tius usurpantur a dialecticis, sic enthina ema & exemNst νη- plum ab oratoribβ. Vnde ut enthina emata orato stic rij syllogismi, exempla oratoriae inductiones ab Ari ρ ρ stotele dicantur. Nam etsi Aristoteles nomine en- Aempl thim ematum, quibus Oratores utuntur, non solum
stili imperfectos, Sc multos syllogismos, sed etiam perfeSyt φρυ- ctos , siue integros intelligit, ut ex multis locis pa clusione tet: tamen praecipue intelligit imperfectos, siue non inductio integros, quia familiare sit oratorib', ut eas sumptioni , o nes, quae perspicuae snnt, pretermittant, ut ipse idementhime adiungit. Vnce factum vidciatur ut enthimema oran a colli tori uni definitum sit apud illum . Syllogismus inurit edn- perfectus ex verisimilibus, aut signis. Quanquam veelinone ro tria posteriora genera ex Primo, hoc est ex sullobliuis gismo vires accipiant, ad ipsumque ut ad caput om i. n is probationis iciligatur, nos tame de eiusmodi re I. Rhet. uocat Onc nihil hoc loco dicemus quandoquidem Ad The . nec de syllogismi coiuncti ad simplicem reductione δ. diximis, ne longior, qua institurinus, fieret haec tra- Ibidem. statio . Quom im igitur iudica di normas, quibus aro lib. a gumen intionum forins priestribuntur hactenus pro ratione instituti nostri late persequuti sumus ς reli Eisdem quum est, quod ad hanc partem attinet, ut gCnera-
Deis . lem inueniendorum argumetorum Viam aporiamus. a. prior, r. De senerali via, is ratione mediy argumenrivo i Boetius ueniendi. cap. XXXVII. . de dis
. D Rimum igitur ponenda sunt ob oculos praedical menta, in quibus dissere di prima elemeta disposita sunt. Mox rerum,quae sut,in quaestione definitiones considerandae. Tu proprietates, quae naturas ea-x--
223쪽
rundem in dissolubili societate comitantur,annotata Hες p dae. Deniqueό ut paucis multa complectar, Conseque ηλarim tia, di anteccdentia eiusmodi rerum, & ea, quae illis .pri is repugnant, spectanda. Consequentium nomine in- CUηρον telligimus hoc loco ea, quae de rebus , quarum sunt φεβ. Consequentia univcrse affirmantur, siue necessario, ενυμ vi virtus de iustitia, sue probabiliter, ut diligere na de M.tos,de parentibus. Antecedentium autem vocabulo
intelligit pus ea, te quibus uniuerse affirmantur res , quarum illa dicuntur antecedetia, siue id necessario fiat,sive versimiliter: cuiusmodi sunt iustitia respectu virtutis ,& parentes respectu diligentium natos. Repugnantia denique dicimus hoc loco, qdereb. Rep quaru respectu dicuntur repugnantia,affirmari, aut gnantia nullo modo,aut raro possunt: ut malum de iustitia ,& odisse natos, de paretib. His positis, cum quatuor sint genera qonum, quae 3poni possunt, uniuerse affirmantes, in parte affirmates, uniuerse negantes, &in parte hegates, quatuor documetis coplecti possumus generale Inuentedi medii , argumentive r ne. Primum documentia.Vtqo uniue salisa firmativa me ex
confirmetur,quaerend si est aliquid, quod idem sit an A s. tecedens praedicati, & cosequens subiecti Exempli L ννi. causa si proposita sit quaestio, omnis ne iustitia fit pnitiὸν
laudand n non, cuius partem affirmativam Velis salis asprobare,accipe virtutem, de qua uniuerse affirma- firmariatur laudandum,quaeque uniueiae affirmatur de iusti' ua . qtiotia,& confirmabis institutum in Barbara , hoc moη argumν do, omnis virtus est laudanda, omnis iustitia est Vir- ιο ιουν tiis,igitur omnis iussitia est laudanda. ma i de Secundum,Vt ouaestio particularis affirmativa Co b.4ifirmetur,quaerendum est medium, quod idem sit an- pristi eiu
te cedens praedicati,& subiecti, aut cosequens praedi iis cati,& antecedens subiecti. Hac arte probabis, qua mat,inadam substantiam esse viventem, vel sumpto animali qua a Pro argumento, ut propositum cocludas in tertia fi μgur ,3 eluti hoc modo, Omne animal est vivens, om
ne animal est substantia,ergo quedam substantia est
224쪽
r a rue Institutionum Dialicticarrum.
. Vivens,vel sumpto corpore pro medio, ut cocludat
in directe in prima figura, hoc modo, OmnC Corpus; est substantia , omne vivens es: corpus , igitux quae,
. - - dam substantia est vivens,
niveη- -Τertium Vt quaestio uniuersali3 negatiua Confir- fi f. metur, quaerendum est medium, quod idem sit Consequens subiecti, de repugnans praedicati, aut Cotra Coqμρμην η-- praedicati,& repugnans subiecti, hoc docum ' φ . mento probabis nullum hominem esse lapidem, vel 'U sumpto animali pro argumento, ut concludas in Ce- larent, aut Cesare, hoc modo, hi ullum animal Est la .pis, omnis homo est animal, igitur nullus homo estia'. . lapis , Nullus i pis est animal, ois homo est animal ' rigii ur nullua homo est lapis, vel sumpto Seius exper. te pro medio, ut concludas in Celantes, aut Came-:stres hoc modo, Nullum sensus expers est homo om nis i pis Ost sensus exper igitur nullus homo est lapis , Omnis lapis est sensus expers , nullus bomo euisensus expers, igitur nullus homo non est lapis. Quartum. Vt quaest io particularis negativa cosi γε ticu metur, quaerendum est medium, quod idem sit ante δαηεβ - cedens vibiecti,& repugnans praedi ei, Hoc pactou'φi3 4. l probabis, quandam lubstantiam non esse viventeis σμ' ma sumpto lapide pro argumento,cqcludendoq. in pr v me β cma figura, hoc modo, null' lapis e vivos,queda sutyρυν. - stantia est lapis, igitur qnaedam substantiano est xuens, in secunda,liop modo nullum vivens est lapis.
quaedam substantia est lapis, i situr quaedam subluiis ita non est vivens,insertia, hoc moQO, Nullus lapi i est vivens, omnis lapiti est substantia,igitur quaedas substantia non est vivens, Haec de generali argumeli rorum inueniςndorum ratione videntur satis.
225쪽
SL4 missis iam boe loco tribus posterioribus
argument tionum formis, itemque svusto L, tuo hypothetico Demonstx3diuo,Dig-Ko, Pseudographo , & Sophistico in quos ollo-ciunus simplex ab Aristotele diuiditur dehis sdisseramus . Nascuntur haec quatuor generλ ex quadruplici niateria syllogismi , , de qua supe riori libro mentionem secimus. Aut enim sumptiones su ut necessariae ut omne totum est maius sua parte, Omnis homo ust rationis particeps,aut probabiles, , t Male parta male dilabuntur,obsequium amicos, Veritas odium parit: aut videntur necessariae, sed non Cop. s. sunt, ut, Ex nihilo, nihil producitur, Quorumi cir- Ru discunscriptiones sunt equales, ipsa sunt aequalia , Uit 3 ex mavidentur probabiles, nec sunt , divi, Quicquid non υ - t misisti habes, Non est relinquendu praescias bonum ita. smpro futuro .Ex primis itaque fit syllogismus demon- uis strativus,sive Demonstratio ου cx lacundis, Syllogis. Finis Domus Dialesticus, ex tertiis moudographus, qui ''e- αυνaram mentitur Demonstrationem, ςx quartis Sopluia tionis
sticus, qui Dialecticum Syllogiis uni fallaciter imi- Bllet,
Ac demonstrationis finia est eficere scietiam syla pseu. ologismi Dialectica gignore opinionem , pseudugra- sophis P α pha,
226쪽
aas Infiitutionum Dialecticarum. Phi,errorem, hoc est, salsam in modum mentis exi
stimationem, sophistici, deceptionem. Vnde fit, ut Priora duo genera explic anda sint, ut illis utamur, posteriora,vt ea cum ipsi vitare,tum ab alijs proposita refellere possimus .
Da demohst trine P Cisc., L 'DEmonstratio agitur duplex est,altera,qua ostenditur, ita esse duntaxat, ut conclusio enunciat,qus propterea dicitur demostratio, qε sit vulgo demonstratio. in altera, tua ostenditur Τpter quid ita sit,qus vocatur,' propter quid Demonstratio qdsit assumit pro argumento effectum, aut causam remotam. Effectum quidem , ut si Demonstres lun mdeficere, eo altod cum plena fit, nullumque internos & ipsam sit obstaculum, nullam facit umbramsper causam uero remotam, ut si demonstres 'unam defieere.quia sol opponitur illi per Diametrii mundi , Demostratio Propter quid assumit pro medio eausam proximam i si illud ipsum lunam inqua deficere ostendas, quia terra interposta est inter ipsam, solem, Sc homine esse disciplinae capacem,quia est rationis particeps. Hoc genus demonstrationis, quod ab Aristoteletum φιλησο φημα quasi dicas, Philosophorum pio. pria ratio tum etiam demonstratio simpliciterae absolute dicitur , hoc modo eodem auctore de-Anitur. Demonstratio est Syllogismus emciens scientiam. Sc re aurem simpliciter, ut paucis , qua ille pluribus dicit complectar, est effectum necessarium per causam proximam cognoscere , ut in exemplis nune adductis licet intueri. Ita distinguitur Demonstratio propter quid non tau a Syllogismo Sophistico , qui efficit deceptionem , a Pseudo- grapho, qui signit errorem, a Dialectico qui opi nionem, sed etiam a Damonstratione quod si, quae id modo esscit, ut aliquid cognoscamus P effectu,
227쪽
t ruit eansam remotam, ut dictum est. Desinitur etiam . . 1 hoc modo .Demonstratio est ratiocinatio, quae con- ρεφροεν stat ex omnino veris, necessarijsve,ex primis,seu im mediatis,ex prioribus, ac notioribus natura, Se coli εα ε ιν nentibus causam conclusionis .Ex necessariis avide quia e si, quod necessarium est , ex non necestariis
colligi potest, percipi tamen, ac cognosci, nis ex necessariis,no potest. Ex immediatis aut, hoc est, inde x. ps.cre o stra bilibus, quia suptio aliqua fuerit demonstrabilis, necdu tame demonstrata, no erit utiq; conces- I .post. Asa, saltem firmissimo assensu,& plane euidenti, qualem requirunt sumptiones demonstrationis. Si ramesumptiones fuerint demonstrabiles, sed i a simplici- r.Tορ. ter demonstratae,erunt haud dubie aptae, ad demonstrationem propter quid. Quod Arist.explicans ait,l Demonstratione esse cum ex veris,ac primis, Syllo- t. s. gismus conficitur,aut ex ijs,quae per prima, & vera
suae cognitionis principium acceperunt. Ex priorib verb, e noti chribus natura, quia ex causis: Causae si cluidem priores sunt,ac notiores natura, quam effe- lcta, quanquam nostra cognitione, que ab externis rerum accident bus ad intimas rerum naturas proficiscitur, priora,& notiora sint effecta , qua causae. Denique ex cotinentibus lausam coclusionis, uia
FX dictis patet, sumptiones demonstrationis,qupprincipia demonstrationis dicuntur, aut inde monstrabiles esse debere, aut iam demostratas: inde- μνον mostrabiles autein se notas esse oportere,alioquies sisnessent ignotae. Propositiones per se notae dicuntur ab perseus Arist. pro nuciata necessaria,aded pspicuae veritatis ras. 't si terminorum modo significatione teneas, statim r. ιορ y. illis assentiaris, S alibi Quae non per alia,sed per se- Prisc
ipsa fidem habent. Haru quedam dicuntur principia piacῆi .
228쪽
communia, vel omnibus scientijs, ut Impossibile est quicquam simul esse,& non esse: via qi.ibusda , ut Siι νψμα. ab aequalibus aeqvalia demas, q remanent sunt aequa princi- lia quaedam propria uni scientiae, ut natura est prinpi p ρ- cipium motus,&quietis, Punctus est, cuius pars non pyi est, habetque situm in magnitudine. Atque illa dicuDuηit tur α λιανα, seu dignLates, ac positiones. te ρψ- Cocluso aute demonstrationis propter quid etsirio e . debet esse neces am, & per se , quemadmodum &Cο οἰκ- sumptiones, non debet tamen esse per se nota . Hoc H demst enim pacto esset indemostrabilis,cum tamen demonstratio- strabilis esse debeat. n . Duobus autem modis dicit lx enunciatio aliqua ai/ .ρρβ. se, vel quia praedicatum est ratio, definitio ve e1s etia r. lis subiecti, aut ad ea pertinet , ut Homo est ana malae nunc a rationale, Homo cst substati a corporea: vel quia su-ιio perse biectum pertinet ad rationem praedicati, ut, Homo duobus est disciplinae capax, Animal rationale es ediscipline madit. capax Haec de Demonstratione,& principi is, ac cδν. ys. 4 clusione demian si attonis sint satis nunc de quaestiomat δε- ne demonstranda, de que inuenrione medii, arguo
Ex a. vaestiones,quae demonstrari possunt tres sunt.
ps. 4. Prima est, An res,sit, ut Sit ne coelum nonum. Luaνio. Altera, Qualis sit, ut An coelum octauum si totun-Quid dum. Tertia, propter quid talis sit, ut propter quid pes sit coeli omnes sint rotundi.Nam Quaestio, Quid tes se, Me quam Aristotelςs secundam facit, sola definitione proprie tractatur: Prima, & secunda possunt d
eur . . monstrari demonstratione quod sit, ut coelum no Kuo δε- num esse , ex motu quem in octavo escere conspum, OUra citur,& octauum esse rotundum ex eo, quod ortiti iaraonis se astra,quae fixa appeIlantur, videtur aequalis Magnia tudinis in quocunque meridiano. Τertia veris non
229쪽
potest demostrari, nisi demostratione propter quid Vt, Omnes caelos esse rotundos, quo possint hoc pa-- β cto in orbem moueri,motibusque inter se discrepan po i tibus,& quibusdam pene contrari j s. Omnis autem quaestio duas habet partes integrantes. Altera est subiectium, quod & datum, & conces sum iccirco appellatur, quia antequam fiat dcmon D f stratio praenosse debemtas, quod sit ut ait Aristotel) sint .
hoc est, quod non si aperte i es impossibilis . De reta L . pest. νbus enim, quas plane compertu habemus, non posset θ 8. cohaerere in rerum natura, nemo aggreditur demon SMbi.- strationem Altera est praedicatum , quod potissimuese proprietas aliqua subiecti, qua de causa tu passio tum affectio vocatur.Dicitur etiam quaestum, quod ρεμερ. qusramus, ob quam causam subiecto conirepta aut
non omnino conueniat. proinde non est necesse, dpramos camus passione seu affeetionem esse, sed ta LDicis. tum,quod vocabulu sgnificet id, quod comune est . . . omnibus simplicibus partibus demon 1 trationis.
Ovia igitur nulla questio demostrari potest,nis De nuν
prius queratur mediu,argumetumue ad demo i ΟΠ.strationem conficienda, argumenta vero, nisi certi, ἐνή m. notatis locis, inueniri facile non possunt, dicendum si Milui. est nunc, quid si argumentum demonstrati usi, quotque sint loci unde huiusmodi argumeta serui queat. Argumentum itaque demonstrati usi est necessarisi Argumrinuentum ad faciendam fidem, hoc est,medisi, quod rum . cum praedicato εἴ subiecto quasti 4nis necessariam monstra habet connexionem, eius quod confismandsi pro mini m. ponitur persectam ess cit persuasonem. Loci vero quos demonstrator perscrutari debet, Primisve huiusmodi argumenta inueniat, tres lant. Primus lac . essetcsse torum, qui quidem publicus pene est, propritisque eorum argumentorum, ex quibus demon-
230쪽
x31 Institutio m Dialecticarum.
stratio quod sit coficitur. Alter locus est causarum, σνς με paucioribus quidem pervius, sed ex quo ad viro que genus demonstrationis argumenta depromi possi iaci Nam ex causis remotis fit aemonstratio quod sit, ex is his proximis,propter quid, ut dictum est. Sumet autem,as Ioel Vi usquisque artifex ex hoc loco eas causas,quas in re varius . bus,quas tractat, reperiri animaduerterit. Proinde miscus accipiet qusuis causarum genera,quoniam in rebus naturalibus, de quib* disserit, amnes causae
Cernuntur. Metaphisicus omittet, causam materia- lem,quia res supernaturales,quas cote platur, male
Fini, s riae sunt expertes . Moralis philosophus potissimum asseipiis Vtetur siue,quia bonitas,& peruersitas actionum huin actib. manatum, de quibus ipse agit ex fine, quem sibi quisque proponit praecipue nascutur. Sic ceteri artifices pro ratione rerum,quas pertractant,causas diligererimitur curabunt.Tertius locus,quo maxime utuntur matheris,lia uiatici, est locus definitionis. Ex quo utrique etiamis., ονὶ generi demon strationis argumenta suppeditantur . n. ρνο Nam cum passiones, quae eidem subiecto conueni sit, fruat ab Ordine quodam ab eius essenti profluant, ut graui- . nisfia ter,&docte ostendiit Μetaphisci, Vt a natura intel
Lai. 3i. lectiva primum intellectus, deinde voluntas, & a na' tura sensitiva, proxime sensus deinceps appetitus, ei ficitur, ut principia essentis subiccti, quae definitione subiecti continentur, sint causae proximae primae pas. . sonis,& haec secundae secuda tertiae, sicq; ut per desinitionem subiecti ostendatur prima passio demostratione propter quid, secuda vero demostrationequcod sit, pariq. ratione ut secunda demoliretur pri, ma demonstratione, propter quid,tertia vero demo ' stratione quod fit, di caeterae eodem ordine.
Dei Sed quoniam hi tres loci continentur inter lo Coscant/nL Dialecticos, de quibus paulo inferius agendum est in εών iu- de poterit quisque accipere, quae hic fortasse desideror M. rabit. Quanquam ea, quae ad demostrationem pertinent,maioris momenti sunt, quam ut nouiti j ex hoc