장음표시 사용
191쪽
ssa Institutionum etialecticarum.
Secunda regula. Ex duabus negativis nihil vi for-εες O. mae coneluditur. Haec et, perspicua est ex dictis, quia ex duabus negativis quatuor itide modi costare pos furit, aut.n. utraq; uniuet sabs erit,aut utraq; parti cu Iaris,aut Ppo filio uniuersalis, assuptio particularis, aut 38ontio particularis,assuptio uniuersia S, quo-rii nullu i aliqua figura velut apte cocludere numerauimus. Atq;ita fit ut his duabus regulis coprehendant septem inutiles modi a singulis figuris ex 'Io si Nam coplicatio ex utraq; particulari negatiua Mursecu da regula reiicitur,tam per primam reiecta est τε tia. Τertia regula Si altera sumptionu particularis,suerit,coclusio et particularis sit, necesie e. Haec itide patet ex dictis, ga nullus modus p scriptus c, qui uniuersale cocione ex particularis suptione colligat. Quarta regula.Si altera sumptionu negativa fus. : Tit, cocluso etia negativa fit,necesse est; Η sc deniq; ex dictis aperta relinquitur, quemadmodum dc supe. Tior .Ratio vero utrius Q; est, quia cosequens est effectus antecedens , effectus autem deteriorem partem In quib. suae causae imitatur Ueruntamen prima, Sc tertia re
Duuis gula intelligendae sunt in ijs syllogismis , quorummis inis omnes termini sunt communes, seu voluersales, ho. Festigen- rum enim hactenus doctrina tradidimus quia hi inai Aa μι xime usurpantur in disciplinis,stem cum praedicata. a prio Enunciationurn non notamur signo Omnis, quod
vesνQu efficit enunciationem a communi Vsu remotam.
Ia. Nam in ijs syllogismis, in quib. praeter cons uetudi- cap. o. nem aliquod praedicatum nutusmodi signo notatur, - oas. & in expositoriis, qui constant medio termino sio. - gulari,alia ratio est,ut paulo post docebimus.
R egula θεεialeisingulis figurii. Cp. XIX. X ijs vero quae in tractatione primae figure dicta sunt, colliguntur duae regulae peculiares prifigurae
'rior est , Ex maiore propositione: particulari e nihil
192쪽
nihil vi sermae concludi. Posteriori, ex minore n g ti ua nihil efici. Quae quidem intelligendae sunt ν-
in modis directe concludentibus . Nam in caeteris p i. . non seruantur,utpote in Fapesmo, & Frises moru..His duabus regulis comprehenduntur reliqui quinia r str.
que modi ad concludendum inepti in prima figura, qui regulis generalib' no sunt comprehensi, primus .cu utraque assirmat, sed maior in parte, minor in totum, alter, cum maior negat ex parte,& minor uniuersie assirmat, tertius, cu maior assirmat ex parte, Se minor uniuerse negat, quartus cu utraque est uniuersa ,sed maior a firmat,minor negat, quintus .cu maior assirmat, in totu,& minor negat de parte.
Ex ijs etiam, quae in secunda figura tractanda diximus,totide regulae ipsi proprie erunt .Priori Ex ma- jore propositione particulari nihil ratione formae gula I colligi. Posterior . Ex utraque suptione assirmativa eunda finihil colligi His et am duabus coprehenduntur ce- g ra. teri quinque modi nihil cocludentes ex in secunda Ex F.
figura, primus, cum in ior in parte affrmat, minor pra de toto negat, secundus , cu maior in parte negat , posteris & minor uniuerse afirmat,tertius, cu utraque assi mat,sed maiorae parte, minor de toto, quartus, cuutraque uniuerse assirmat, quintus cum, Vtraque assirmat,sed maior de toto genere, miuor de parte.
Ex ijs tandem , quae in tertia figura dicta sunt , haec ung regula ipsi propria colligitur . Ex minore negatiua nihil efici. Qua regula comprehenduntur reliqui modi nihil concludentes in hac figura , qui regulis generalibus comprehensi non sunt.
Hi xero tres sunt tantum primus, cum maior Vni uerse a firmat Pinor x niuerSe negat, alter,cu maior uniuerse affrma minos ex parte negat,tertius , cumaior ex parte assirmat,& minor Vm uerae Deg t.
dita. Cap. X X. Primum Non sunt tamen praetermittenda hoc loco duo dolumnsoneralia duc umenta,quae a recentiorib' Pro 3um
193쪽
ponuntur,ex quibus traditae regulae magna ex Parte nascuntur,Alteruri est, Medium terminum in altera
saltem praemissarum complete distribui debere , id est, uniuerse accipi pro omni re, pro qua accipi P test. Cottario vitio laborat hic ineptus Syllogismus. Quoddam animal est bipes,
Quidam equus est animal, . Igitur quidam equus est bipes. Emendabitur autem s hanc feceris maiorem - Omne animal est bipes, vel hanc minorem, Quidaequus est omne animat: Vtroque enim modo distribuetur medius terminus,qui in vitiosa illa ratiocinatione non distribuitur. Quanquam secuda correctio Aliqη - & emedatio perparum usurpata est, quia praedicatudo εα raro notatur sgno omnis: Hoc tamen inusitato enuauub με eiandi modo licet ex duabus particularibus aliquid
pars vi formae concludere, vi s dicas,
laribus Quoddam animal est bipes, inliquia Quidam equus est omne animal, assiritu Igitur cuidam equus est bipes. I' k ii Hic vero fallax Syllogismus, omne animal fuit in arca NOE , 'Quidam equus Alexandri est animal, Igitnr quidem equus Alexandri fuit in Area
non ideo vitiosus est quod medium no distribuatur, sed quod non distribuatur, coplete,seu perfecte. Subiectum siquidem maioris accipi solet pro omnibus speciebus animalisi exceptis iis, quar in aquis degut,& aliis quibusdam, non etiam pro omnibus earum indiuiduis.Eodem vitio notatur hoc sophisma. . . Omnis essentia diuina est pater, Filius est essen tia diuina, 'Ergo filius est pater. ' xa : .Μeδius enim terminiis,quo in sensu maior propo. stio coceditur, non distribuitur complete, ac perse. N.Quanquam enim accipitur pro Omrii essentia dia uina, quae Una tantum, atque adeo maxime una est, tamen
194쪽
. . Liber Sextus. 'I96. tamen non accipitur pro omni re, quae est essentia diu in . Nam si hoc modo acciperetur, ac si apertius dictum esses, Omne quod est cssentia diuina, est pater, a nemine propositio concederetur : quandoquidem falsa cisci, ac haeretica. Et enim quaelibet persona diuina est x crisi me clitantia diuina,& tamen non quaelibet est pater. i obiactis Quod si quis obiiciat contra hoc documentum . quod medius terminus in secunda figura nunqua distribuatur, cum perpetuo sit praedicatu, quod quidesigno distributivo, seu uniuersalis, ut est Aristotelis
sententia,minime vocatur, occurres, Se per praedicatu negatius enuciationis distribui a negatione, quae Solutis . negat copula verbi, ut infra docebimus, nec Aristo Secuod telem huic sententiae refragari, sed tantum a flarere ἀμ- e Praedicatu enunciationis uniuersalis non esse notan rum . ' dii signo Omnis, quod est uniuersale a firmatiuit, cu Cur se ergo in secunda figura necessario altera sumptio sit pe negatiua,efficitur, ut medius terminus necessario in tr-q σaltera distribuatur, ut, exempli causa, huius proposi- sumρtistionis, Lapis non est animal, hic sit sensus, Lapis no a uε Nn est hoc animal, nec hoc, uec illud, nec ullum aliud, risi .dc ita caeterarum. nm usia Alterum documentum est,Nullum terminum, qui ci xur non fuerit distributus in antecedence, distribuendu Vniueresse in consequente. Contrario vitio laborat hic pa- Dos con
Omne animal est sensus capax. Omne animal est substantia, Igitur omnis substantia est sensus capax. Etenim nomen Substantia , quod non distribuitur , i .no accipit uniuerse)in assumptione,distribuit in
coclusione. Ex hoc documeto eicit, ut merito, nec
Darapti,nec Felapto, nec duo illi modi indirecte coci udeles Baralipto,& fahesmo, colligat uniuersale
coclusione et si costet uniuersalibus suptionib', quo .nia si uniuersalem concludas, argumentaberiS a ter inino non distributo ad distributu, ut loquutur rece N a viores,
195쪽
r ς 6 Institutinum Dialecticarum
tiores, id quod animaduertenti facile patebit. Itaq; non segniter notanda sunt haec documenra. Parsas a legis
Porro Syllogismoru quidam perfecti sunt, quid i
imperfecti .Perfectus dicitur 1s , qui nulla re indiget, ut colligedi necessitas sit euidens, hoc est, qui adeo P spicue ex necessitate colligit, ut nulla sit opus arte ad id oste de dum. Huius generis sunt omneS, ac soli directe cocludentes i n prima figura, qui Propterea dicuntur per se noti, ac in demo strabiles , quod in his proxime exerceatur vis duorum quorundam principioru ipso naturali lumine intellectus perspectorum, ac euidentium,e quibus omnis colligendi ratio, quae in quacuque argum etatione cernitur, quasi e purissimis fontibus emanat. Alterum est, quicquid uniuerse a firmat de subiecto aliquo, affirmatur, de quouis contento sub eiusmodi subiecto,ut si substantia dici tur uniuerse de animali, omnis autem homo Continetur sub animali, de omni homine dicetur sub statia. Alterum vero est, Quicquid uniuerse negatur de subiecto aliquo, negatur de quouis contento sub eiusmodi subiecto, ut si habere vitam uniuerse negatur de lapide, omnis autem sapphirus continetur sub lapide;h and dubie de omni sapphiro negabitur vitae functio Prioris principii vis exercetur in primo , &tertio modo primae figurae, hoc est, in Barbara,& Darii posteriori autem in secudo,& quarto qui dicuntur Colaret, & Ferio. Quo fit, ut prin cisia haec merito dicantur regulativa omnium syllogismora, quasi Omniu normae, ac regulae, siquide, & caeteri omnes syllogismi, ad quatuor illos, in quibus primo eorum Vis Cernitur, reuocantur ,ut stat im dicemus. Syllogismus imperfectus est qui una re, aut pluribus indiget, vi colligendi necessitas euides fiat,cuiusmodi sunt reliqui omnes praeter quatuor primos primae figurae. Neq;. n. deo perspicue cocludunt, Vt necessitas
196쪽
Liber Sextus. incessitas eollisendi statim appareat,s d quisque eoru
'et conuersione aliqua , aut euidendi deductio noaci id, quod fieri nequit, aut expositione, aut certe Pluribus conueritonibus, quibus ipsa consequenti prace cessitas plane perspiciatur. Vt igitur quo pacto id fiat doceamus, necesse est, ut ante eXplicemuS, ,
qti id fit cui dens deductio ad id, quod impossibile est . quid etiam expositio . Nam quid sit conuersio, & iquot modis fiat,iam supra exposuimus. Da olletisma deducente ad impossibile. Cap. XXII- .
DVobus modis Syllogismo aliquid probamus, Ση ν.
directo , aut ex hi potesi , seu congitione cum pri 3. altero posita. Exempli causa, si alicui probare voluexo, nulla opposita in eadem re simul reperiri posse, π1.ρηε. uno e duobus mod is mihi licebit id facere. Altero , hoc idem concludendo,ut si dicam , Nulla repugnatia reperiri simul possut in eade re,
Omnia opposita sunt repugnantia,
Igitur nulla opposita smul in eadem re reperiri
possunt. Altero concludendo aliud pronunciatum 4 Verbi Causa, nulla contraria posse smul reperiri in ead e re facta tandem prius conuentione cum altero, ut si in Contrarijs id confirmem , in omnibus oppositorum generibns confirmatum censeatur,veluti si dicam.
Nullae formae mutuo sese ab eodem subiecto ex Dium Pellentes, simul reperiri possunt in eadem Re ονλ Omnia cotraria sunt formae huiuscemodi, Igit ouog. nulla cotraria reperini sinati possuti eade re ex hip Prior syllogismus directo probat institutum,& rLes . ideo vocatur , quasi ostensuus: posterior Spiros. no confirmat propositu, nisi ex pacto , & couetioneso 3m cum altero,& ideo dicitur ε ξον θεο - , quasi ex con biis ditione posita. siue Ad Itaque in sillogismis, qui ex hipotes rem probae impρδε numerantur ij, qui dicuntur ιιs αδ α ατ impos. bilι , '
197쪽
3ς 8 In Ritutionum Dialecticarum.
sibile m διανου αδυνάτου, hoc est. Ad impossἰ-bde,& Per impossib1le,quia ex contradicente alicuius enunciationis verae ab aduersario absurde data,ia ex altera perspicue vera, deducit homine ad aliquid, qε fieri nequeat, & per eiusmodi impossibile,
Cum di qd ille admittere omnino recusat, cogit eu retraetaeatur ad re id,qε absurde ante dederat, & ita admittere enuimposi- ciati 'nem,quam negauerat. Exempli causa, neget bile. aliquiS hac vera enunciatione, Aliqnid ex quo voluCων per pias capit no est bonu: dicatq. absurde, Oe id, ex quo imposu- Voluptas capre, esse bonu tuc ergo sic argum etabor.
D. Omne V , ex quo voluptas capitur, est bonum
Quaedam vero mala sunt, ex quib. inuidus v luptatem capi ut perspicuum est.
Igitur quaedam mala sunt bona. . Ille vero cu viderit, me aliquid, qJ fieri nequeat, ex sua enuciatione, S alii perspicue vera collegisse, plane negabit id, quod absurde asseruit, sicque admitC3ditio tet,quod negauerat, quia id veru esse no pol, ex quo seu θ- impossibile aliquid efficitur.Ita syllogismus hic, quepothois feci, non colligit directo institutum, utpote, No Om- unde θι ne id, ex quo voluptas capitur,esse botrum id quod legim' ego cocludere contra hominem cupiebam sed quid - 4 impos da impossibile, quo concluso cogitur ille ex tacito sibilι di quodam pacto, & conditione, quam omnes dispu-citur ex tantes inter se statuunt, retractare id, quod dixerat .Hροibe Conditio autem conuentio ve tacita disputantium , Fr qua qua ille tenetur, est,ut si aliquid, qε fieri nequeat, ex sit. cuiusquam assertione coeludi coperiatur, talis asser Rua sit tio retractata censeatur.Impossibile namque non, ni auidans si ex impossibili sequi tui, ut supra dictum est. Sic igia d. dωctio tur sit deductio a d impossibile, Quae tu erit euidens, Ad im cum syllogismus deducens fuerit perfectus, hoc est, possibilo ex primis quatitor primae figurae: qualis est is, quem Vr νι in exemplum attulimus. Vertim quo pacto hoc syllop ε. a. gismorum genere euidens fiat necessitas concluden-
di c. di impersectorum, pauid poli doceb:mus.
198쪽
a Da syllogismo expositorio. Cap. XX III.
F X positio vero , qua sape utitur Aristoteles, fit: quodam syllogismorum genere, quod Expositorium appellatur.Is autem dicitur syllogismus expost Syllegistorius,qui constat medio termino singulari. Fxepta e p. d. mox tradentur. Quia vero naturale est singularibus P Exposit. terminis, ut subiiciantur, is maxime, ac pracipue di- θ/t g. citur expositorius syllogismus , qui in icrtia figura pι0uὸ struitur Perpetuo enim medius terminus in ea figu- fruiturra subiicitur,ut patet ex dictis. in .m Ex iis, quae dicta sunt, evicitur, ut generaliter hoc gura. differant exposi orij syllogismi ab iis, quo hactenus Ruor tractauimus, qd illi constant medio termino commu riona difni, hi singulari. Si ergo expositorii syllogismi non se serat exlu costiterint medio termino singulari, sed etia vira pinurij que sumptionu habuerint sis gularem duobus tantii olleg/ι
modis in prima figura colligent, totidem in tertia,&'mi a ca-. trib. in se cuda. Prior modus primae figurae, ex utraq ; rιris. affirmante colligit singulare affrinatem hoc pacto socrates eli sapiens. Hic homo est SocrateS, 'Igitur hic homo est sapiens. Posterror ex propositione negante,& assumptio ne assirmante colligit fingulare negante hoc pacto . Socrates non colit multos Deos, Hic philosophus est Socrates. Igitur hic philosophus non colit multos deos. - primus secundae ex utraq; affirmante colligit stragularem assirmantem, ut, . ' ΡMarcus Tullius est Cicero, Hic homo est icero.
I gitur hic homo est Marcus Tullius, secundus ex propositione negante, & assumptione assirmante colligit singularem negantem.
Demosthens non est Cicero, ι ' eo Hic orator est Cicero.
199쪽
a oo , Innitutionum Dialecticarum.
Igitur hic orator non est Demosthenes. Tertius eae propositione affirmante, & assumptio lne negante colligit singularem negantem. Socrates est filius Sophronisci, Plato non est filius Sophronisci.
Igitur Plato non est SocrateS. . Prior tertiae, ex utraque affr mante colligit partiacularem affirma ntem:hoc pacto. Socrates est sapienS, Socrates est pauper. - , Igitur quidam pauper est sapiens. - t.t Posterior ex propositione negante,&assumptio- ine affirmante colligit particularem negater hoc m5..... , CratiuS non sit sapiens.
Cra sus est diues. : . . . Igitur quidam diues n on est sapiens. Si tame in hac figura minus extremum fuerit 11ntulare, licebit priori modo concludere singulare afranantem,posteriori autem singularem negantem , Σηρψ . quod facile est exemplis cernere.Si autem eXposito ex δε ρ iij sillogismi solum medium terminii habuerint sin- i' gulare, in prima quide figura totide erui modi, quot AMMM- in sillogismis ex medio communi, nec ab illis diffe- ε . rent, nisi quod necessarib habebunt maiores singula P im res ratione medii quod in maiore subucitur . Exempla faci te occurrent. In secunda vero praeter quatuor vulgatos modos 4ς μ' - negati ue cocludentes, quorum exempla statim sese onerunt,alii quatuor ex utraque affirmativa affirmatbis colligentes reperientur, quoru primuS EX Vtraque uniuersalis colligit uniuersalem, ut si dicas. Omne astrum essiciens diem est hic sol, Ois planeta,qui est in quarto caelo, est hic sol, Igitur omnis planeta,qui est in quarto caelo,est 1 - 1 astrum ess ciens diem. Secundus ex pxopositione uniuersalis,& assuptio e particulari cocludit particulare. Terti' ex Spositione particulari, M assumptione uniuersali, uniue
200쪽
Liber Sextus. 1OIsalem. Quartus ex utraque particulari, particulare. iod non est difficile exemplis illustrare. At in tertia figura nu quam plures sunt, quam duo Tlyti . modi, quos iam tradidimus. Illud tame obiter admonuerimus, hoc syllogismorii genere ex utraque s umptione particulari aliquid in 1ecuda. fgura ex vi formae concludi:itemque ex particulari colligi uniuer- , sale id quod supra animaduertendum diximuS. Quatuor modo huiusmodi syllogismorti assirmatiue cocludentes in secunda figura, possunt reuocari ad modos primae solius maioris conuersione: primus quidem & tertius, ad primum secundus vero & quartus, ad tertium .Possunt etiam probari per deductionem ad incommodii primus,&tertius, in Broccardo secundus & quartus,in Ferison. Nam ex cotradictorio coclusionis cuiusque modi assumpta min ore colligitur immediate contrarium, aut contradictorium maioris:modo ponas singularem negativam couerti in uniuersale negatiuam, quod hac ratione colliges. Socrates non est albus, ergo nullum album est Socrates. Nam si aliquod albu cst Socrates, SocrateS quo. . que albus, quod cotradicit primae enuciationi. Haec dicta sint prouectis, ne quis forte minus attente rem considerans hosce modo inficietur. Nam alioqui fortasse non indigent probatione, quia diligenter ani-
maduertenti videntur per se noti , t mox dicetur. , ῬΤantum abest,ut cum expositorij sint, per Broccardo & Ferison, qui per expositorios confirmatur,pro
V Identur autem omnes syllogismi expositorii ha xima Gbere necessitate colligendi per se notam,& per xercetur spicuam,ac proinde esse perfecti, quia constant me- in exposicito termino,sive argumento singulari, qui est maxi- ιονναγιmc unus, & proxime exercent vim illorum princia