장음표시 사용
241쪽
haec distinctio , & enumeratio , ac naturae rerum satis accommodata . Maximae vero, siue communig pronunciata v ad singulos locos huius generis perti ni, 'nexplic*tione fungulosum tradentur . Sed ut haec melius teneas memoria, subi jciam pinumento ' diuisionem, ex qua numerum locorum sollegi. .
242쪽
. Quae significat idipsum, Descripti ex quo desumentur. nes .
Disiu 1 tanea P Minora. i. l .l l Paria . i' Dissimilia. Copposita.
mo ali dquoad id . .ex ηquo dei sumun
243쪽
.i . ; Liber Septimur. aqytHine breuiorem descriptionem locorum colligere poteri ., drIpsius rei rDefiditionis. ex qua de s .l sumiturar Descripti is .gumentu. o. LNotationis.
Antecedentium. ' Colaqueutium . Eorii quam Praecurrentium .
244쪽
a 6 Infiitutionum Diauctitarum.
Da laeis communibus ae ρ opriss is de qui I U- a Dialecticus. Cap. XII.
VErum ut intelligas quo pactis de his Iocis agae
Dialecticus,q uamque utilitatem re ex ipsis percepturum sperare debeas : aduerte diligenter , omnes locos quos tradidimus , duobus modis spectari posse: ut communes, & ut proprios, Ut communes Comm qui de tunc considerantur, cum qua ratione ad omnes loci. nes artes,& scientias accommodari possunt, intelliduntur.Vt proprii autem, cum ad propriam & pecu Propris. Isarem materiam alicuius artis ςontrahuntur. sed hoc, quod paulo obscurius dictum videtur, dica planius. Loci communes siue differentiae maximarum Proposia sint, siue maximae ipsae, tunc communes habentur,tione, ta cum ad nullum certum genus re u astringuntur, sed me qua hbc tantii sunt, qύod hilae vocibus ni hcatur, LO-tiei ρνα cus definitionis, Loeus dbscriptionis, Cui conuenit pris dia definitio, conuen7t definitum, Cui non conuenit de coutur . scriptio, nec id quod describit,& ita in caeteris.Tuc Maxi- vero habeturproprij, cum ad certu a Iiquod genus rara voea adiguntur rut u hoc modo efferant. Locus definitiori nFde nis virtutis, Locus definitionis n turre, Lo ius describane. ptionis generis. Quicunq; habitas efficit bonum eunomines in qihi es , virius est, Quicquid est princi pium morus & quihtis, est natui'. Quicquid no praedicatur de pluribus 'ecie. differentibus id qus1lione quid est, non lbo huc& eaetera . r. Rh.. Atque ex consepnibus quid m locis, ut ait AE .a ac st Mesos, non maior opportunitus habetu ad syllo
glilaum, veI enthymema do moribus, quan1 de natu- r aut alia ulla reiciuae sit aliarum artium piropria: at
neris prophsiti quibus continetur. Exemyli causa ,de natura propriΨ qffaedam propositiones natentur, ex Quibus no potest enthymema, aut syllogismus vllusaesumi de moribus: contra μν altae rertinent ad Q r mores,
245쪽
mores,ex quibus nihil possit de natura monstrari; Similem rationem in reliquis disciplinis inuenies acta --h. Arist. Sed quamuis coimines loci ipsi per se in nullo ἡ.- ἡνrerum genere faciant hominem peritum, Ut ille sta' ,. iiisistim subiicla,sunt tamen multa cura. 8c diligLntia pernoscendi, quia nemo proprios via & ratione tenere in . Potest,qui non teneat ante communes.Nam etsi pro '' pri1 materiam suppeditant, conamunium tamen fra. t ' elatio usum proprium tradit. - ' is, a
Cum igitur Dialectica se ars disserendi ; hoc est ,
quae communirer omnibus artibus disserendi modos ' exhibet,necesse est ut loci communes ad Dialecti cx . perti eant.Ex propriis autem iis tantum ad hane is . q. eem spectan qui propriam Dialecticas materiam eo π rinent, cuiusmodi sunt Iocus definitionis, eneticde scriptionis, proprii, notationis , definitionis & aEj 'huiusmodi rerum ad Dialecticam pertinentium e Accommunes quidem explicat Aristoteles cum: docet quo pacto tractanda sit quaestio fimplicis inhaerentiae, proprios 3utem huius artis, cum methodumst dit ad tractandas reliquas quaest iones accidεtis, pro priae videlici taccepti,generis, proprii, Si definitionis. Et nos igitur Aristoetelem sequentes communes
primum explicabimus postea,vt proprithmus artis '' es sis quae dicta e runt,intelliga ntur, patres quidam admoneb Imus .Primh igitur de i loco definitionis essentialis quam potissimum quaerere ad aliquid prist bisuum debemus, quaeque, impliciter desidae ap
i'N Ribus modis definitione probare possumus, ve Σ- .d: Ares stri. doce definitione subietit,aut praedi , eati aut m riusque . Exemplis causa, si quis olu rirprobare Dialaeti eam este rillam, hoc modo po- aegris ex definitione subiecti e cludere institutum.
Disserendi ratio est utilis, Dialectica est disistendit: in ratio.
246쪽
a 3 Institutionum Dialem earum
ratio, est igitur Dialectica uritis. Ex definitione auis tem .praedi cati hoc modo, id quod ad bonu aliquod comparandu refertur, utile est: Dialectica ad bonum aliquod coparandu refertur, est igitur villis Dialectica .Definitiones demu utriusq hoc mo,Dialectica est disieredi ro,disseredi aut ratio, ad bonu aliquid refertur, at quo ad bonum coparandum refertur,est stile, igitur Dialectica est utilis.' veru hoc tertio coincludendi modo, cu quatuor sumuntur termini, sem. per fiunt plures complicatae argumentationes.Nihil tamen referat, si in exemplis deinceps propon edis, alijs argumentationii formis, quam simplicium syllogisinorum utamur. Nam etsi haec locorum tracta. tio simplicibus potissimu syllogismis debeatur, omin. nibus tamen argumetationum generibus inseruiet: Atq. Vt ad propositu reuertar, tot modi concludens Sophysticen quae definitur,Ars decipiendi)non esse utilem quot Dialecticam utilem esse colligemus. Huius loci sex sunt maximae, seu communia pro-χνο- nunciata.
φεβ - Τ Quicquid conuenit definitioni, conuenit definito.' φεμ Quicquid non conuenit definitioni, nec definito. με. - Cui tribuitur definitio,tribuitur definitum. ιings. Cui non tribuitur definitio,nec definitum. Si definitio definitioni couenit, et definitu definito. Si non conuenit definitio definitioni, nec definitum
definitoConuen It. i omnes hae maximae nascuntur ex respectu, quem
habet definitio ad definitum. iAc primis duabus utimur cum argumetamur ex definitione subiecti,duabus sequentibus,cum ex definitione pridicali,extramis duabus, cum ex definitione utriusque. δρ . Ad hunc locum reuocatur locus differentiae comn=niat p ratione speciei, quam proxime constituit, quia '' eiusmodi differentia pertinet ad essentiam speciei ,
- ει cum ea reciprocatur. Argumentatio ex differentia huiusmodi esh, Homo est rationis particeps,ergore disciplinae capax. . : .e
247쪽
, Libo Septimus. ' 7 249 Non tradimus autem sequuti veteres) locum definm,quemadmodum defi nitionis ut, videlicet, quae- Cur πεν ramus definitum ad confirmandum definitionem, μή quemadmodum quaerimus definitionem ad confir- εμ mationem definiti) quia raro ex definito probamus definitione. Eade tame pronutiata de definito tradi possunt, quae tradita sunt de definitione, mutato nO.mine definitionis in nomen definiti, ut si dicas, Quicqd couenit definito,couenit definitioni , ct caetera.
S Equitur locus descriptionis, qui tum adeundus
est cum ad locum definitionis aditus non patuerit . Est autem huius loci eadem tractatio atque su- Βρ t. a. Wrioris, eadeq; comunia pro nuciata mutato nomi .us ne definitionis in nomen descriptionis,& rei quς do finitur,in ret,quae describitur .Hinc probabis Dial cticam esse perdiscendam,quod sit ars,quae ad caeteras omnes scientias uiam munit, quod ni instrumentum veri, ac falsi indagandi, quod homini,qua rationis particeps est,maxime conueniat. Et hoc loco implorat Iob diuinam misericordiam his verbis. Ho--rs. mo natus de muliere breui uiuens tempore i repletur multis miserijs,qui quasi flos egreditur,& coteritur, , di fugit, velut umbra, & nunquam in eode statu permanet Hactenus hominis descriptio, quae tame si ad philosophoru norma exigatur, descriptio proprie non sit.Deinde sequitur conclusio,Et dignit ducis su Cur bic per huiuscemodi aperire oculos tuos, &adducere δη- eum tecu in iudicium Porro aute nemo miretur,si in rurn hac locoru tractatione non ulla ex diuinis scripturas nulla ex attulero exempla. Id enim propterea faciam, quod βiuinus multa snt in sacris literis argumenta: Omnibus ob- βripi uia,& simul etiam expeditissima, in quibus proinde ri4 exGilocorum usus a quibusvis facile intelligi potest. pia. - Ad hunc locum reuocatur locus proprietatis, ex Lo- iniquo, exempli gratia, probare poteris iustitia esse pristarii
248쪽
imitem curia est per se laudabilis,quod quidem
proprium est virtutis.Ratio per vereres non tradiderunt 8 locu ret,quae describitur, ad confirmandam Curtum ex descripta re dei criptionem adem est ac illa,cus Dada- non fit traditus Jocus definiti Si tamen huiusmodi rur hie Ioco uti velis, eade pronuciata, quae Ioco definiti astiens ro signari possutimuratis tatu voeabusscibi deseruieto
Locus notationis proximus est uperiorib , quia notatio cu expIicet urm vocabuli,quodamodo cotinerre, cuius est vocabul quid siet notatio, qu admodum quid se definitioin destri prio, no est mo' ' do dicendum,eum supernis late explicatum sita . as Vsus notationis in argin nrando non est usque irationi, quaque firmus, nisi norario verbi conueniat rex, atq; an fria ita conueniar ve cum eae reeurtat,qualisest notarismus . Dialactica . ut ex initio hisum institutionum pateta Cum autem notatro ita habeat eadem pronuncIatamque in superioribus Iocis seruatitur.Ex hoc Ioco est illud Adami,Haec vocabitur Virago,quin de viro Supta est,Et ma Esau de figere conquaestio, Iulfe uocatum est nomen eius Iacob. supplantauit enim me en altera vice,primogenita mea ante tulit, & nunc secundo sereripuit benedictione meam. Et illad Ancges ad Ioseph,Vocabis. nomen eius I E S V M hoc est Salaatorem γipie enim sarium faciet populum
duum a peccatis eorum. . : onPIur via . Caererum ex notatione nominua singulariu , pro risi ἔνο- priorumve per pauca,eaq; infirma ducumr argum e lδet' hie ta,nisi cum vocabulaminnitus imponumr.Sppe etiε Meu, x nihiI omino efficinne: Si q uis enmr I udam 'roditon σmλὰ rem e consessione veritatis,aut sinionem Mam ex, o erim obedientiae collauder,quod Iudae nomen excofesso mun/b . ne,simonis aute ex obedientiae deducatur Hes pla' ἐπι- 4ae quantum hallucinabituriItaque pIus virili habet . θν. hic Iocus ex notatione nonum communium,quam ' Pro-
249쪽
. Taber septimis. a s I propriam , eo quod plurima vocabula comunia ex aliqua sprietate, peculiariue coditione rerit , quas significant, ducuntur, ut consul a consulendo,Rex aregendo,Dux a ducatu, Patronus a patrocini O,Philo1 cphus a Sapientiae studio, Monacus a colitudine, Christianus a Christo, &sic alia propemo in infinita, quod non ita frequenter accidit in propriis.
Ad hunc locum reuocantur locus transumptio innis ad euideatius nomen ,ex quo eruimus apertiora vocabula , ut exponamus ea , quae minus perspicua sunt, ut si ciliumbram quo vocabulo usus est Plato interpreteris oeulum, & putri mordacen, araneum.& o Ggenam, medullam,aut certe, quoniam vocabula haec sint inusitata, si tellurem, aut aridam, terram exponas,aut philos ophum, sapientem .
Coniugata, u Grsce eum συζυγοι , tu dbicuntur, primaria quide significatione sunt nomina, verba ita affecta inter se ut alterum ab altero denominative deducatur.Sic sapies,& sapere sqt .coniugata sapientjae, a quo denominatiue oriuntur. Hae ergo. iccirco primum in conduxis numeraui , quod ita alterum ab altero pedeat, ut utraq; eandeforma significentishloq; significandi modo differat, tarru seludaria significatione, ipsa etiam denominatiua eiusdem denominantis coparata inter se , It philosophus,& philosophari, dicuntur coniugata .s Reuocanturi etiam ad coniug ta voces illae, quae casus ab Aristotele nominatur hoc est,adverbia deducta ab aliquo denominante , :γt sapienter a sapientia . Sed quanquam Aristotcles. soc primum, distinguit, latius tamen accepto nomine coniug rerum omnia inter sese coniuga a dici .po sie conesu di Atquς. hanc communiorem coniugatorum acceptionem amplaciatur Cicero, Co niugata,inq ut i, dicuntur,quae sui ex verbis gcneris ei uidem. Eiusdem
250쪽
r s Institutionum Dialectiearum .
autem generis verba sunt, quae orta ab uno varie co ratorε. mutatur, ut Sapiens,Sapieter,Sapietia: Itaqr omnia
Cur di- haec merito dicuntur coniugata, quia ipsa vocis , ac rutvr co significationis comunione sub unu quafi iugu deuintra tu. ista sunt.Sed quoniam in coiugatis potior est significationis,quam vocis coniunctio,non sunt ea omnino a colligatorum numero excludeda,quae sic vocis:
societate carent , ut eiusdem significationis iugo coerceantur: cuiusmodi sunt.Virtus , Studiosus,StudiosE. Nec vero necesse est, si coniugata sint voces smplices es quidem orationes eandem vim habere posthnt,atq sirnplicia vocabula, ut fi dicas,Virtus, Virtute praeditus, Clim virtute agere, M similia. us lo- . Huius loci eum esse usum docet Aristoteles , ut ei. quicquid uni coniugatorum conuenit, caereris etiaAtex. to tuo cuiq; modo conuenire,aut non conuenire con-
eo strato cludatur: vidi iustitia est laudabilis, etiam iustus est laudabilis,& iuste agere est laudabiliter agere:Si vero iustitia non esset laudabilis, nec iustus Iaudabilis
esset,nec iuste agere, esset laudabiliter agere . - Duo itaque sunt huius loci communia pr munciata ex ipsa coniugatorum inter se habitudine desumpta, alterii ad confirma dum, alterum ad refellendu
Cum quo cohaeret unum coniugatorum, cohaerent & reliqua.. . Cum quo non cohaeret unum,nec reliqua.. Quanquam vero no admodum sint usitata huius 3. :H. . loci arsumenta, propterea quod coniugata ita coisieta sui inter sese, ut tere apud omnes sque nota,aut
sque ignota habeantur, nonnunquam tame satis habent acuminis,ut illud Comici, Homo sum, humani . . a. a me nihil alienu puto: Hinc poteris c ludere hoc 'modo:Cum chari rati summa laus tribuatur, bur ex ' charitate operari tantopere cotenmitur Si ipsum p; se peccatum displicet, cnr placet peccare Si Logica - tradis, cur non λον lκare, id est , Logici more, sed μώταφυσικως, i.Vellat Metaphysicus de pdreamentis dis