장음표시 사용
251쪽
terrenus,seclidus hodecsto cςlems:&alia pleraq; ν.adCον. Tria tamen potissimum animaduertenda sunt hoc ii. Io Co,ne argumetandi ratio hinc desumpta ad Sophisticen declinet. Multae etenim in hoc genere strui Hima
possunt cavillationes. Ρrimo videndum est, ne pro- animadpter vocis coniunctionem, quod coniungatum non uas est, pro coiugato accipiatur, ut Oficiosus pro coiugato ossicii,& Somniculosus pro coniugato somni,cu m offici j coniugatum si Studiosus , vel Industri us, non Osscio his, & somni Dormiens, vel Dormire, non Somnieulosus. Deinde cauetida est dilige Mesida .
ter ambiguit*s vocabulorum, quae hic saepe numero latenter se insinuat: qualis cernitur in argumentatione illa Simonidis, Cum homines,inili, sumuS, humana tantum curare debemus.Fallaciter sane cocludit quia accipit verbii Humana in cosequente no Pro ro. Eth.
ijs,quae ad hominem spectant, quo pacto deducitur ' ex antecedete,sed pro caducis,& terrenis,qua signi re i.
ficatione terrena a cflestib.distinguere solemus.De ianique vigilanter attendendu est, an attributa coniugatorum recte assignentur. Saepe enim hoc non animaduerso multa sophismata texuntur, ut si quis concludat hoc modo ; Iustitia est virtus , igitur iusta Teptia. agere,est studiose agere: quod fallunt est .Fieri enim potest,ut quis agat iusta quale est depositu reddere eum interim no agat studiose, ad dςfectum, scilicet.
alicuius circunstisiae .Causa igitur Cur argum etatio proposita vitiose concludit, haec est, quia non recte
coisicta sui illa duo; Iusta agere, ia Studiose agere, ut singula Spxaedicata singulis subiectis apte respondeant: quippe in vel coneludendu esset ulla agero esse studiosa agere 9 vel , Iuste agere esse studet osu . agererquae utique cra sunt. Eadem de causa vitio sp sunt iis coetu suculqr Album est dulce, igitur albedo es dulcedo Doctrina εi disciplinae,igitur qui docet adiscit:&alis sexcentae Hiiuscemodit Na Cum sensus c. .
prioris anteceden; ouer, Assedum albedine, est Ω ti sectum dulcedine:posterioris aute, Eadem q-lix se . in
252쪽
est doctrina,& discipliua, cocludendum pintius erat .: hoc modo, Album est dulce, igitur in aliqua eadem re est albedo,& dulcedo: Doctrina est disciplina, igidi tur quodam ou est doctrina 4 affectu est diiciplina.
b,-- Etenim cu de locis agitur, hoe est, de respectibus a Nει gumentorum ad conclusione, spectandus proculdubac. bio est sensus antecedentis,& accommodate ad illii colligi debet conclusio. Si quidem consequutiones , In quibus connexio reru spectatur, non sunt formales, sed materiales.Id, quod animaduertere non VId tur ij, qui, ut apta sit consequutio in coniugatis, tot documenta congerunt hoc loco, ut inopiam potius argumentorum,quam copiam comparare doceant, Sed iam de loco paertium dicamus.
b. 4. Vm de diuisione disseruimus quinque genera totius esse diximus, vocem multiplicem, totum quatum,seu integrum,totu essentiale physicu , totuessentiale metaphysicum, & totum uniustriste , quibus totidem partium genera responderent,Nunc au. i tem quia primum4 & quartum genus totius, & partium, cum de inuentione argumentorum agItur, neptio i solent: de trium reliquorum inuentione, Scuiudicendu est. Atq; ut facilius hi duo loci explicetur, eo prehendenda sunt duo priora genstra nomine totius lintegri ,& partiu integrantium, quq ni m ad argumentandum eade est vis totius essentiat is,& parutium essentialium,atqueitotius integri,& partiumlintegrantium,cum utrunque totum actu,aeire ipsa ex suis partibus compositum sit . Itaque hic locus erit partium , tum integrantium tum subiectarumve-quens verb totius,tum integri,tum uniuersalis.
Vsus par ' usus partium integrantium iri argumentando,his
regran- Pbsitio omnibus partibus integrantibus poni
253쪽
i Liber septimus. a s-t Sublata quacunque parte integrante , tollitur
x Haec prommetata tradit Aristoteres in partib. integrantibamuhimdimis dimtaxat: quaru usum hoc exE- 2ε plo docet Si &eorum quae mutuo τeferuntur, SO Cogrario ru,8 priuate oppositoru,& contradicet tu ea deni est di scipit a s cmnium omnino Ppositoru est eadem:quod di vesaea Dae mutuo referuntur, vel Coeraria, vel priuate opposta, vel contradicentia, subaerae disciplinario caduntterspicuu est , no rite ominium opposiroiuiis eandet ceten iam, disci plina ve Eunt in Me ra ambo prominc lata in caneris etiam gemembi artisi integra n diu, siue ad concludendii, aut refellendum,tpim esse totius, sue ad colligendum, aut refutadu aeliquod eius attributum, mi subiectu. Emempli causa si ita dicas undamenta sunt posita , Farietes erecti,&etectum fabricatu, agit est domus , . 'est ipse partium existentia colliges existentia totius. Qua refutabis hoc modo, Aut si damenta no si intdacta, t parietes nodum execti, autat um minime uextructum, igitur nodum est domias:Si vero sic argum eteris, Animus hois iusti perseuetur a terna beatutudine, corpus tia. Pisin tu igii totus homo aeterna Beatitudine peti stetiir, colliges quodda attribututotius ex eo , quM tau attributum cotienit omni b. sartibus quod tam ε refutabis hoc modo i corpus viri iusti non es fui upum preticeps a te e foetici rasitis, non igitur totus. homo.Denique hoc pacta colli ges subiectum totimaex subici 'Omnium partium et i'Philosophus unet ditridendi artem, NdGntedi, i 3 viWa NumEladi ,rotam a tur Di a lectic am tenet. Η oc 3 autem pacto idem res abii, Si 'hilosoplus non caldet vel diuidend i methodum , vel dosorendi, vela μ gumentandi, nod totam callet Diesedes cantre Hie tamen tria sunt animaduertendae Primum Prima est, necesse aliquando esse, ut partes integrantes, ex -quibus totum colligendulita est, intellurantur certo uersio.
ordine dispositae. Sspe enim jsi hoc desit, non efficia
254쪽
1s6 Institutionum Dialecticarum.
tur conclusio, ut si dicas,Lapides sunt,calx est, igitur paries est, Milites sunt,dux est , ergo exercitus, Se eun aut acies, Alterum est id, quod diximus Sublata quam im 4 cunq; parte integrante, tolli totii, sic intelligendum m. esse, ut nomen totius accipiatur pro toto integro, qua totum integrum est. Nam si accipiatur pro re, Cui attribuitur integritas,non qua integra est, falsuesse depraehendetur.Verbi causa, Si Socrati abscisus est digitus, licebit colligere, Socratem non esse integrum mon tamen recte colliges , Socrate non esse,
quia Socrates,& si integer sine digito no est, potestamen sine digito in rerum natura cohaerere .Quare
Modora si late volueris accipere nome totius, hanc moderario ροβι tione posteriori pronuntiato adhibeas, necesse erit, Horiυρ- ut nomen partis integrantis accipias ,p parte ne es nuncia- saria qualis est in Socrate caput,aut pectus no pro νων. quacunq; sine discrimine. Quacunq. enim parte n
cessaria sublata, omnino tollitur res, cuius ipsa est pars. Hinc dissolues hanc cauillationem. Quaedam pars hominis candidi non est candida utpote pupilla igitur homo candidus non est candidus . Sic
enim Occurres, Recte sequi, hominem candidum non esse totum candidum, cum aliqua eius particu Ia sit non candida, non tamen recte colligi, homine candidit no esse candidum, Hoc enim non efficietur nisi qui argumentatur, ostendat, non esse maiorem
hominis candidi portionem s quae quidem pars n cessari o candida esse debet;vt. ille Sit candidusa omTertia nino candidam Tertium est, attributa, quae de toto animad ex partibus cocluduntur, aut refellunt,talia esse deuersio. bere,ut toto & partibus possint esse communia. Nasi fuerint propria partiu,non poterunt de toto con-cludi, quia partibus conueniat, si propria totius.nfipoterunt de toto inficiari, qd: de partibus negetur. Nec . n.recte concludes, hominem esse priticipiti internu retinaturalis,quia animus, & corpus sui Principia interna rei naturalis. Siquidem hoc attributu, non potes esse homini commune cum animo , M
255쪽
eorpore. Nec item recte colliges, hominem non esse animal, quia animus, aut corpus non eit animal , aut quia nec animus , nec corpus est animal. Quandoquidem animal no potest esse animo , & corpori Commune cum homine .Ex priori pronunciato est illud Dauidicum, Quo ibo a spiritu tuo, & quo a facie tua fugiam ρ si ascedero in cplumitu illic es,si descendero in infe inum,ades, si sumpsero penas meas diluculo, Zr habitauero in extremis maris, etenim il Iic manus tua deducet me,& tenebit me dextera tua probat Regius Propheta, Deu esse ubique,quia est m cplo,apud inferos,& in terra,quib. regionib. co- plecti solent scripturae diuinae totam rerum uniuersitatem. Hoc vero genuS argumenti, quod ex enum ratione Partium vocatur, non tam artificiose rem
probat,quam aperte distincteq; proponit,atque amplificat.Quod enim nomine totius obscurius,ac angustius significatur, id multo euidentius per omnes partes proponitur , & ma nificentius 81citur . Ex posteriori pronuntiato est illud apud Ioanne .Quin DA.. εω quaginta annos nondu habes, & Abraham vidisti3 γQuibus verbis Iudaei ex negatione quinquaginta annorum, totam illam tot seculorum multituc nem ius clari conabantur. Est enim haec argumentandi r tio valde accommodata ad resistendum, seu instantiam ferendum,ut dici solet, cum quis uniuerse ali, quid afirmat. Vsus vero partium subiectarum his pronunciatis Vin=aν traditur . eium suPosita quacunque parte subiecta; ponitur totum. bisaaro' Sublatis omnibus partibul ubiecti, tollitur totu . Had F. Exemplum Aristotes anima mouetur loco, evin aut alteratura aur cerestit.aut decrescat. loco trio uetu , nec ρ ρ
256쪽
di 1 8 Inmtutimum Dialecticarum. perficitis regalem secundum scripturasa iliges Proximum, sicut te ipsum benefacitis. Si autem persona di accipitis, peccatum operamini. Quo loco ex dile, . etione proximi, quae est pars quaedam subiecta bonς actionis,concluditur bona actio, NI ex personaru ac . ' ceptione, quae est pars subiecta peccati, colligit peccatum. Est auto hoc argumentandi genus per accom, modatum ad instandum, resistenduve et , qui uniuerse aliquid negat,a posteriori proniiciato habet vim ad R.. cocludendi locus ille Pauli ad Romanos, Quis ergo a. inquit, nos separabit a charitate Christi, tribulatio an angustia, an fames, S o sequunt .Quasi dicat: Nihil separabit nos a charitate Chri,qd ex negatione partium subiectarum ostendit. Atoue hsc concludedi ratio plus artis hol in propone Gare ob OcuIos,&N. a amplificanda, quam in pr'bada. Huc porro accersedum est tertiit illud , quod pro intelligentia duorusuperiorum pronunciatoru annotabamus, id, inqua quod de toto cocluditur,tale esse debere t toto,&- partibus possit esse comun . I ccirco enim non redieata cocludes, essentiale metaphys cum, εἴ totum uniuersale,quibus totidem partiti genera responderet, Nunc autem quia primum,& quartum genus totius, di partium,cum de inuentione argum et ru agitur,
negligi solent, de trium reliquorum jnuentione, &vsu dicendum est. Atq; ut facilius hi duo loci expli-
Centur, comprehende da sunt duo priora genera nomine speciebus quamadmodum animali conuenit. D. Ioeῆ otius. Cap. XVIII.
T x superiori se eo patet . uomodo ex Partib' Coa firmetur, aut refutetur totu, 'μφὶς
257쪽
Quod vero attinet ad usum argumentorum edi toto uniuersali, totidem pronunciata praesto lunt in Pr L .F.
Posito toto uniuersali, ponit aliqua pars subiecta. 3- Φρς Sublato toto uniuersali,tollutur oes part e subiecte. q. t F. Hic non est necest, afferre alia exempla, qua quae superiori loco addina sunt. Verbis enim commuta- εηplicatis huic loco deseruient. . . . rur qua Cogor tam e hic explicare quatuor quasda appes tμqr se lationes toti* inuectas primu , t suspicor a Boethio) κ' quia no parum usurpatae sunt a Dialecticis in hac jn ptu nouentionis disciplina, Hae sunt, Totu in quantitate to- nt σμtum in loco, Totum in tempore,&Totum in modo, riμε . quibus totidem appellationes partium ex altera pax Bεφφ- te respondent.Τotum in qualitate quod planius di, ἐς .f. Ci possct,Τotum in multitudine, seu totum militi tu- νο μm-dine) est uniuersale aliquod signo uniuersali notatu pi ecco Vt si dicastiola opposita, omne animal, 8c caetera hu mne exiusmodi .Pars vero, in qualitate, siue in multitudine, δ.r. . . est quicquid comprehcditur in tota multitudine, t-ἰρς. contraria in op ositis,ia homo in antimalibus.Τotu via in loco erit si dicas,Vbiq;,pars in loco si dicas, Hic, Mi Laut ibi.Totum in tempore,n dicas, Semper, pars, ut si tu i dicas Hunc, vel hieri.Totum in modo, est uniuersale aliquod sine adiectione prolatum, ut homo, candi q. . dum & huiusmodi alia, pars autem in modo, est uni- Totu in uersale quid, cum adiectione non minuente, nec tot ioco . lente toturri, ut si dicas, Homo sapiens, Magis candi Dium dum, Minus cadidit.Nomine adiectionis minuentisi, n tem- aut tollentis totum intelligo adiectionem, qus cum ρρre . additur nomine tot1- uniuersalis, escit, ut huiusmo Toιu indi totum non possit affirmari de tota aggregatione. meast. Vt si dicas, homo potentia homo lapideus, Candidu Adiectis secundum quandam Darticulam,illud Potentia & tu minues,lud Lapideus,& illud Secundum quandam, particu- σοι lam erunt adiectiones minuentes, aut tollentes tolli . quia nec homo de homine potetia ut de embryone
258쪽
161 Innitutionum Dialecticarum.
respiatii hominis SI figura resp ctilatatuae: Accipio
enim statua nomen pro tot η compositione ex figura materia. Accideraria IVP color, respectu corpo
AeeId.n ri figura statuae respectu ligni , & scitatia respecturaria anime. Extrema est, exemplar respectu eius rei,.quae extem exemplaris imitatione fit. Quanquam id etiam , cuina . ' materia ua ijditur, at infunditur, aut alio modo ada- . utatur, ut forma artificiosam accipiat, nomine so me externe appellari potest, cuiusmodi sunt vasa, in i quibus opifices vel Iutu ingerut,vel liquida mctalla fundunt, ut aliquam artis figuram in materia exprimant .Porro forma essentialis non solium dicitur cavsa formalis totius compositi, sed etiam materiae, atq; adeo Sprietatu earu quae este tia, qua ipsa costituis a. de ani consequuntur.Tanis. n. est materia ret,qualem formama a. exigie nec aliae proprietates essentiam sequiantur ,
D. Tho. quam quas formae perfectio sibi vendicat. Ex formari. eotν egentiali ducuntur haec argumeta. Anima est id quo GR s, Primo vivimus, sentimus ae intelligimus, igitur moreus viventis no potest esse qtio duis sine discrimine, ted eertis quibusda instrumentis distinctu. Anima ra tionalis iram ortalis est,& habet naturale ad corpus in quo creata est propesione, ergo si absurdii est nacturali , et ituria oern aeternitatem impediri, ac sta: strari alia aliquando corpus,animae separat φ,iuget ac copulabitur. Quaqna hsc coclusio rationibus noeget artificiosis plertim verisimilibus, cu sit Dei optrMaith. mi Max.a litoritate confirmata. Ex eadem animae noi. siae substantia cocludit illa D ni sententia,Nolite ti-
mere eos, qui occidiit corp', aiam aut no possut o .. acidere, sed potius timete eri , qui potest & anima M corpus perdere in gehenna, Quasi dicat,cu taIe animii habeatis, ut eius vita tempiternavit, nec a Corporis vita dependeat, non tantopere debetis mortem Corporis re Ormidare, ut eius vitandae causa aliquid committatis, quod in aeternum tempus luendum sit. Hinc probare poteris, nec isnem poste refrigerare, Iuc aquam ex natura sua calefacere , quia formam ignIS
259쪽
ignis non seqttitur refrigerandi platestas, sed calefaciendi: e coiitra vero cum forma aquae no cohaeret
Caleis ci edi vis naturalis sed frigore aflihi ἔdi. Hinc licebit Dialanico reprehedere estifices, q fines suos transiliunt,atque tractant quae sub artibus sui sques sunt ipsὀru qua ratione ori s res uiit, essentialbs sepmae no cadunt, Hi uc accusabitur orator, qui om ornatu praeciso, ex mathen Taticis ratiἡnibos aut est intima Philosophia depromptis orationem cote V Te Voluerit. paribusq; vit ijs collystiferur Mathei sitim ac Philosophi. qui non est gurarum, ac modo riirnphalcesscenis thbes a
terit edi patia Diali et ictis. Coss I,it enim Ggi iamaticurri, ne Thcologiae senilis addcit armigese Theologum fabmisse admonebis 'head quysti ειά quae tanta professione indigna sintse , qese demittar mediasq, scientias si qua do quibus in s excesserint Ut pedeni referant, adhortabis or . Νεc modo alia hdisciplinas commonebit, sed etiam is stipium Gimaduertet, multa sophismati fisciabit inutilia, qti φque in usum non veniunt,houtemnet S demum qua Biones mctaphysicas si is a lictor milsi te i nquet . siquando a uicin propter affinitatem ρ iuum nabet chra etaph sco, aliquid de rebus metaphys cis distere, necesse habuerit,id quas prateriens faetet, nec more metaphysico, sed dialectico id est suo eas discutiet. Haec omnia argumcnta' ex forma essentiali di Cuntur, quandoquidem omnis arrisinnis facultas, Officium quar sunt essentiales formae artificum, Q eorum qui munus aliquod Nerunt res earn xliquam, N praescriptam materiam tibi vendicant Ex accidetaria forma hois; hiscesmin ipsa corporis humani recta figura, admonet 'iuda, ne vita mortis siletio ij asigam' veluti muta pecosa,q natura, in ut 'na aroj xciri obedieti a finxit. Ille murti laudat Ex sc Iaco robore, ex dignitate corphris,& ex aliis issa itis accidetib.Hinc deniq; Isaias dixit, Christa til
260쪽
a 64 Innuutionum Dialecticarum
uatorem nostrum cruci astixum propter vultus , totiusque corporis indignissimam deturpatio De no fuisse agnitum .Quasi absconditus, inquit , vultus eius , di despectus, unde nec reputauimus eum . Ex formst. ex erna, qua exeplar dic mus, Ostendit Aristoteles, ςur omnia viventirupersecta continuatione quadam , i. abi similia procreare studeat,Vt sint semper, inquit, hoc pacto, conditioneque subeant, quod possunt, i i uina.Id enim ipsum appetunt uniuersa,gratiaque , , Q fus omnia agut, quPcunque secundu natura agunt. sia .a Quasi dicat, ut imitentur, quo possunt modo,aeterni
tate prime causς, Huc spectat co firmatio illius diui cominationis, Ouicunque estuderit humanu sangyinem, fundetur sanguis illius:ad imagine quippe inquit fastus est homo, Et illud Domini apud diligite inimicos vestros, benefacite his qui oderunt vos, & Orate pro persequentibus & calumniatibus vos, ut sitis fili j patris ve9ri qui in caelis est, qui Sole suu oriri facis su p bonos & malos, & pluit, si per iustos, Sc in iustos: hoc est, ut imitemini patre vestru,q tata in eos qui se odio prosequunt,coferre' solet beneficia. Hinc latissime probare poterimus ,
Verisimile esse,eOS, quibus boni ParenteS,aut reges,
aut praelati obtigerui, bonosesie, quib' malis,malos Maiores enim sunt quasi exemplaria, quae sibi min
14 - res imitanda fere proponunt.
ε - . Ad hoc forna rum locos reuocari possut duo Arimnus μή stotelici,qui appellari solet ab inesse ad denominarido nomi es appositione .Ex priori loco huiusmodi ducunnMi tur argumenta .Calor est in igne,ergo ignis est cali-ἀ Tq. ι ὸus,Multis tamen conditionibus opus est, ut hic Iocus sit tutus,Nec enim quia cador in aliqua Aethio-ι Pisa particula reperitur, Aethiops eandidus est, nee quia rubor ad breue temporis spacium est in eo qui pudore suffunditur,statim is ruber dicitur nec sica- Εοσι em lor nonnullus sit in aqua frigida, vere dixeris ea est Furiis. se calidaminec acito est in eo qui patituriiccirco ii,