장음표시 사용
271쪽
Hinc probamus Dialectica esse utilem, quia vis eius utilis est tradit enim instrumeta disquire d1 omnibus in resus veritatem) Sophystice vero perniciosam, quia usus eius est perniciosus, cum decipiat homines, atq. deludat. Hic tame nomine usus intellige sum rei, qua ipsa per se, atq; ex natura 1ua sibi vendicat: alio sin ex malo usu Iurisperti p,aut Medicins, aut eloquetiae , quibus multi abututur ad alioru pernicie licebit cocludere,has artes esse perniciosas,cotraq; ex bono usuillatarii ituriarii, o dij di inimicitia ru, quas probi homines patieter sustinet, licebit colligere iniurias,odia, & inimicitias esse res bonas, qa absurdissimum est. Hoc cum non animaduertant cae 'Erν- teri haeretici nostri tyis ex ab usu sacerdotis poti fi- ι j. . catus, & aliorum sacrorum ministeriorum ac pio- eoνEn ru exercitioru Ecclesiae, quo non pauci notantur,& I si ij arguuntur, colligunt quasi ex proprio harum reru ρονis . usu tollenda,omninb esse de medio haec sacra ministeria,& pia exercitia. Quod quanta sit absurditate, ac cς citate plenum,dici no potest, quia Vna eXcepta Rh. .ad Virtute qua quidem nemo, qui ea praeditus sit,male uti potest nulla res adeo est bona,& excellens,ut ea praui homines abuti non valeant .Restant ex connexis antecedentia,& consequentia,de quibus iam ducendum est. QT e laeis anteeadentium, Θ eonsequentium.
ANtecedentis, & consequentis volabula, noni accipiutur hoc loco pro duabus pcipuis parti
buS argumentationis, quarum altera ex altera efficitur sic enim omnia argumenta essent ab antecedentibus , ex quo fieret, vi omnesloci essent loci antecedentium sed accipiuntur pro rebus,quae neces iδrio antecedunt, aut sequuntar aliquid in quaestio-
ης positu. Vt si quaestio sit,virum aliqua virtus sit hof -ur Minec ne, licebit partem affirmatem sic
272쪽
a 6 Institutinum Dialectisarum.
suadere ex antecedente virtutis. Iustitia est homini
Inturalis alioquin vita ciuilis,qus sine iustitia collare no potest, non esset hominib. naturalis Ois autem iustitia est virtus,igitur aliqua viri' est naturalis fio lmini.EX cosequente autem virtutis, hoc modo, Om lne, quod est rationi cosentaneu,est homini naturale cum homo sit animal rationis particeps) Ois autevirtus est rationi consentanea, igitur ois viri' nedunub χα aliqua est naturalis homini Ut ergo intelligas, qua his .is lisnain sit Vsus horum locorum,aduerte antecedetiue,rid . Vt hoc loco sumuntur duo esse genera, totidemque eos ud consequentium.Antecedens uno modo dicitur res , imis ex qua necessario sequitur aliud,siue ordine attributionis, quo pacto iustitia est antecedes virtutis, cum viri' necessario de iustitia, ac uniuerse prsdicetur: si
ue ordine teporis, quo pacto vulnu4 in corde est an tecedes mortis, qu necessarib mors breui co sequi . tur.Alio vero modo antecedens dicit res, quae necesta sario dandaeest, si aliud dandum e , quo pacto ad O- Iescentia est antecedens iuuentutis, de fundamenta se discri. si enim insens futurus est iuuenis, necesse' est ut virtus adolescat:ltcnim n Odes futurae sunt,necessarib ante iacienda sunt fundamenta.Cosequens quo'. duplex e: vel id quod necessario ex antecedete priori generis consequit, ut virtus coparationeiussit , Sc mors respectu vulneris in corde: vel id q6st ibη necessuib requirit antecedes posterioris generiS,Vt siminias iuuentus adolescentia,& sdificium fundam eta. An-- .ia tecedentia,& cosequetia prioris generis vocari pos iv i simi antecedentia,& conlequentia simpliciter: poste ipsis i . rioris aut generis,antecedentia & cosequetia ex hy UM μ' pothesi,spu coditione. Usus antecedetium, di con- τες ιην- sequentiu simpliciter qiis magis proprie antecedeastu sim- cosequentia dicuntur his duobus proniiciatisplicium traditur ab Aristotele secundo Topicorum libro.
a. ορ. Posito antecede nie,necesse est poni cola sequens. a. ἰρςn Sublato c5 seque te,necesse e, ut tollat anteced cf.
43 Exempla ausis est virtusArgo rationi consenta
273쪽
nea:Iustitia no est rationi cosentanea, ergo nec virtus. Habet vulnus in corde, ergo breui morietumNomorietur brcui,no habet igitur in corde vuln'.Huc ,
spectat argumentatio illa Pauli, Si autem si iij,& har- a Re.
Yςdes:in qua ex re antecedente, c6cludit consequentem .Et illa, Sapietia carnis inimica est Deo : legi. n. Ibiis , Dei no est subiecta, nec enim potest: In qua ex negatione rei consequentis, tollit antecedentem, quasi dicat Non potest esse subiecta, non cst igitur sublesta. Si tamen antecedens,& consequens aequalia uelint Nora hoc est,couertibilia,vi Dialecticus, & disserendi ar tifex, licebit sublata re, qus erat ante cetans ollere
eam, quae fuit consequens,& posita consequente, ponere antecedentem. Qui modi colligendi cernuntur in verbis Domini aptis Ioa ne Cum enim dixisset, Ie n. a ui ex Deo e, verba De 1 audit,statim subiecit, Pro PtCrea VOS non auditis,quia ex Deo non estis: quib' verbis tollitur res,quae fuit cosequens,quia tollitur δρών. iἐantecedens.Cum autem dixisset, Qui sabet madata mea,& struat ea, ille est,qui diligit me, paucis interpositis, ex re, quae fuerat coseques, posta, intulit antecedentem hoc modo: Si quis diligit me,sermone in meum seruabit. Licebit etiam ex cosequente , quod Ulatius pateat, posito,ponere antecedens,si cost quesvniuerse accipiatur,ut cilin paulo ante dicebamus, Omne, quod est rationi colentaneum,est hominiturale,omnis aute virtus cst rationi c5sentanea, Om, agnis ergo virtus est homini naturalis .Quale etiam est j. 'illud Pauli, Nunquid non audierunt ρ Et quidem in
omnem terram exivit sonus eoru,quasi dixerit, omnes nationes audierunt, ergo gens Iudaeorum.
Vs vero antecedentium,& consequentiu ex hy VJ4 μ Pothesi,est omnino superiori oppositus. Quem ex se receden-cundo posterioris resolutionis libro his duobus pronunciatis licet colligere. . costqvε Sublato antecedente, necesse est, collidi conse νεμ in επ
274쪽
, 178 Innitutionum Dialecticarum.
Exempla, Hic infans non adolescet,ergo nec iuuenis erit: Iuuenis erit,ergo,&adolescens.Aedifica da est domus, ergo iacienda sunt fundamenta : Fundamenta non po nentur,ergo nec domus aedificabitur:
Hic vere amisi bona sua,ergo possidebat: Nil possidebat, ergo nil amisit.Hoc spectat illa mendax excusatio Cieri,Non ivit seruus tuus quoquam. Rogaueis rit Helissus.Vnde venis Giezi,Τum. ille, quia redire aliunde non poterat, nisi ante luisset,negauit antece dens,ut Hel 1aeus negatum coseques intelligeret. Illa d E.. Iud quoq. Pauli, Quomodo inuocabunt eum, in que. no crediderunipeo de modo tractatur. Cum . n. credei re sit antecedens inuocationis, qui no credunt, inuocare non possunt.Illud vero Domini,Si vis ad vitam 1 . ingredi,serua madata, ex consequente posito Ponit vibiecti. antecedens, Quod si quis obiecerit hoc argumentusolutio duci ex loco finium, non igitur ex hoc: occurrendu nimad erit alia, M alia ratione, idem argumentum ex diuer νμda sis locis desumi posse. Qua igitur ratione ex fine colligit medium,au locum finium pertinet: qua vero ex consequente,huius generis posito ponit antecedes, ad locum consequentium spectat Saepe etia re distinguuntiir huiusmodi argumenta. Nam haec argumentatio, obiit,ergo vixerat, est ex consequente, no autem ex fine, quippe cum mors non sit finis, hoc est , causa finalis, vitae, quod recte docuit Aristoteles irri P0. a dens illud Poeta Extremum, ob quod natus erat, fa-. tumq; petiuit, hoc est mortem. Modo eodem dissol- . ues id, quod quis obiiceret,arguntentum illud, Iustitia est virtus, ergo rationi eo sentanea, no pertinere ad hunc locum, quia pertinet ad locu totius uniue salis,& algassententias huiusmodi cauillationes Est autem perutile, quod idem argumentum in multi s locis reperiatur,multique sint aditus No viae unius inueniende rei, ut si uno in loco,vel scrutandi negligetia, vel quaerendi festinatione quod o ptamus no in
275쪽
s Xconiunctorum Iocis restat Vnus, quem circun-: stantium nominauimus,atque ut amplam regionem iri tres angustiores divisimus , utpote in locum praecurrentium,comitantium,& subsequentium. Cir et Cunstantia, quae Cicero adi uncta vociit,sunt ea, qus
Cum re quidem cohaerent,sed tamen non necessario 2 ρ qua ratione distinguuntur hi loci a Aonnexorum to τηες r- Cis.Ηorum igitur quaeda antecedunt rem,ut porten νεο . ha, nobilitas maiorum, dies natalis,educatio,consue .lud P,prouocatio,& huiusmodi alia, quae omnia prς Currentia dicuntur: quaedam comitatur, ut locus, re C. 3tae pus, Occasio, socii,dignitas, ossctu, apparatus, & sae m/tera id venus, quae no sine causa comitantia vocavi inmus. Aua subsequuntur,ut laus, aluitiae partae, infa - .mia, reprehensio,exhaustu patrimentu,& huiusmo- di alia, quae appe IIaulinus is Mequetia. Hinc Probat quenti Orator hominem perpetrasse homicidiu, qpod. Paulo ante colloquutus clam fuerit cu amicis,q4 de nocte domu exierat, quod auditus fit sub inde penu stre. Pitus,armorum strepitus, quod postea latebras qusserit,qubd inuet' expalluerit, aut rogatus titubaua . rit,&C. Quae quidem argumenta, & si necessaria nos unt,sppe tamen probabilitarem affer ut,*pius suspicionem mouent. Proinde S fi Dialecticus eorum in Orator uentionem docet, Orator tamen 'pius inuentis uti μρων stur.Verum enimuero si mutra ex his ad eandem con dialea, Clusione iungatur, semiper probabilitate alictuam is rus vitaciunt,rt meri zb dicere possis,non modo eoru doctri tur hostnam, sed usum etiam a Dialectico non esse alienum. Ioeo. Pressius haec alij ex Aristotela se cudo Rhetoricoru Cap. a
libro accipiunt, cum vocant comisin1ter accidetia hocsest, quς maxima ex parte rem ah tecedui, aut co . Prenum tantur,aut subsequuntur: Pronunciata,quae huiν elata his
Ioci usum docea nulla sunt certo numero compre ius loci s hensa.
276쪽
Innituimhum Dialectitarum. hensa. Sed referenda huc sunt multa probabilia pro, uerbia, quale est illud Dauificum, Cum sancto lanctus eris,& cum viro Innocente innoeens exis,& cuelecto electus eris , cum peruerso peruerteri S. Omnia tamen in hoc uno generesi pronuficiato intelliias utcunque postlint . . ' sin i . u. . Qualia sunt circunstantia, talem verssimile est es.
Exst.*3. Ex praecurrentibus est illud 1n Exodo, sedit populus manducare, bibo & surrexerunt ludere .Et 1lGatui. 1 lud Ρauli. Quod fi libui com mordetis, Ss comeditis, i videte ne ab initicem consumemini. Et illud Domi- Matra si ni apud Matthsum, Vacto vespere dicitis, serenum a M ....erit, rubicudv. n. est celu .Et mane,hodie tenipestas, rutilat. n.tAste cς tu paciem ergo celi dijud erure no-
etis, signa autem temporis non potestis p hoc est y nhim prope sit mundi redemptio,& salus )
Mat. Iδ Ex comitantibus est illud, Videte me contemnatis . viiii ex his pusilli lico enim v is, quaa an Seli eoruast. α. semper videt facie patris mei, qui in estis est . Et illud, Petri in die Pentecostes,no enim scut vos exillima-lis; hi eiῖxij sunt, cu sit hora diei tertia. Huc pertinet Ph Π- signa Physi gnomica, quibus naturale ingenium cua'simica ius'. coniectat Physici .E xempli causa, coni ectat AriAr . in 1hoteles eos, qui sediem habent paruam, indisciplinaph ιο- tales esse: qui varde magna, tardos, qui rotundam, ing nom. sensatos: qui minus plana,sagaces: qui quadratam de ino deratam,magnanimos:& alia quamplurima.)Iccl. s. Ex subsequentibus haec sunt.No tardes couere1 ad Dominii,& ne differas de die in die: subito. n. veniet
Ad Ro.s ira illius. Et illud Pauli, Quem ergo fructu habuistis in illis,i quibus nuc erubescitisγNa finis ii torsi mors est: & quae seqiuitur usq; ad fine capitis. Illud quoq;
Augustini i Laude B. Laurentij,Necesse,inquit, erat, ut initia bona fierent, quoru finis est optimus subsequutus r & martyres eos no solu fuisse cu passi sunt, sed et martyres Christi fuisse cu viuerent,&c .Latissime patent ni loci, ut eo etiam frequentius,qua Cae-. teri
277쪽
ist j sunt lisvsu,qub patetiores sunt facilius βrgu , menta iuppea ita iit. Sed iam ad locos disiumstrum a Uti mentorum ingrediamur , primumq3 Vi 3mys, consentanea Uin quibus statim sese of run sinuli m
SImilia hod laco non tantum dicuntur ea,qustrum, Simula'. eade est quάlitas, sed ea omnia, qui S 3 mu', qua-
aliquiti convenae k aut certe Plura , x: η- a proportibnem Waliquam intersei habu Verbi siau-5Me est. usae duae res ean didae,qua candida sunt, duo , quali ait 1 .TQ.3cor ra, duo animalia eiusde speciei dicu'thi simi- :lia moniam effdem qualitatem, aut quantitate, aut i essentiam climmu ne nahent .Μecisi vero, &renita , & tranquillitas, numeraptur in simili squoniam etsi qua eiusmodi lant nil mumc---λ ne habent, sed diuersas essentias,& conditione- , ..hent tamen quanda inter se proportione I ximi I messe habet ad animum, sic oculi quodammodo ad n Corpus, atque θuod est in aere sereritas, idem prc-.
Portione quadam est in mari tranquillitas Usum igitur huius loci his duobus pronunciatis gradit As ...
-Quod in uno similium valet, Valatnx caeteri co sa. - Quod*on valet in uno,nec in caeteris κ' epla. Corpus regitur oeulis;ergo animus meteugubernandus est.Si nauiculatores sua opera & indu , stria possent,mare tranquillu facere , id magnopere , , curarent,igitur cv ij, qui in Reipublicae administra θ - . tione versantur,pacem omniv ordinum obseruadis stulast. legibus consequi valeant,si id non faciunt, reserehe- b. 1.11oue sunt digitissimi Ut vascula oris angusti superia Huc sposam humoris copia respuunt, sensim aut influentib*, 2 - δωvel et instillatis complentur: sic tenera puerorum in tum a genia grandia non statim percipiunt, quae tam n pe gumεν- et detentim progrediendo facile addiscunt. Huc spe . ratunia , chaz totum genus exemplorum, quod quartam argu-
278쪽
ment sonisformam superiori libro fecimus,sivel prile ditantur exempla,sive parabolae, siue apologi. Quin etiam non desunt,qui dicant, Exemplum nulla: esse argumetationis formam, sed totum ad materia i huius loci pertinere,de sua re alibi disputandu est. Sunt vero noc e loco tam multa in diuinis seriptis
argumenta, ut passim omni b. sint obum.Hinc coctu. ia . ,2-apud sapientem impii in inferno.positi, res caducas;quibus se totos tradiderant, nihil sibi cotulis
επλῆν. se.Transierim thii uiunt, omnia illa tanqua umbra , .hahi a m&tanquatri nuncius prscurrens,&ta qua nauis,que, pertransit fluctantem aquam, cuius cum preterierit, no e uestigiuinuenire,nec semita carinae illius, &c.
Et post pauca id cofirmat Sapiens, Quonia, inquit,mes impij in quam lassugo eist,quae a xento tollituret, re ta qua spuma gracilis,quo a procella dispergitur: B tanquans fumusni a vento diffusus est: & ta qua memoria hospitis vrius diei praetereuntis Paulus ado Corinthios, Nescilli quia modicum fermentit tota is, , m tam corrumpit .Expurgate igitur vetus fermetu, e. ' γvistis noua con spersio. Edinfra .Quis militat suis sti
i ῖ vendijs unquam quis plantat vineam, & de fructu . aenis none quis pascit gregem, & de lacte gregis
α' cnon manducatὸNescitis, quod qui in sacrario opera Hwtur, quae de sacrario simi edunt385gsacrario deser-'' uiunt, cu altari participant.Ita & Dominus ordin ust ijs:qui euangelium annunciant,de euangelio vitrere. Latissime vero patet huius loci usus in collige dis attributis unius analogi ex attributis alterius. UT. ex conditionibus gubernatoris dirigentis naue cono ditiones Regis gubernantis Rempublicam:& ex iis, t Ἀ-coueniunt pastori,ea, qus couentan epist Por
ritati L effectibus panis,eflecta corporis LMmini,de ex
proprietatibus seminis proprietates verbi Dei, Scem variis qmlitatib. terrς, in qua semen susciprtur,qua Rub' varijsint effectus auditorum diuini verbi. Quo vis a.d. im nullus prope dixerim est feracior,aut felicior a hoctiema . locorum campodio desunt tamen,qui dicat, omnia
279쪽
locorum, e quibus ducuntur argumenta, nulli fere minus esse virium cotra renitentem auditorem, qua similitudinis,ad eu vero,qui sponte sequitur,docendumque se praebet, nullum esse accommoda iorem. Aperit enim rem,si recte adhibeatur, & qua da eius Doeamg, imaginem suhijcit animo,ut cum assentiendi necessi Mistatem non afferat, afferat tacitum dissentiendi pudo is dis.ν rem . verum s similia, qua ex parte similia sunm pro ' iddum .
be teneantur,non est usq; adeo infirmum hoc argumentorum genus, ut etiam renitentem auditorem reuincere non possit. De loco mmorum. Cap. XX VI II.
AR meta, q ex locis hactenus inuetis eruimus, Dissemino desumebantur ex tota quaestione, sed ex sub , iabiecto,aut pdicato quaestionis. Aut .n erat definitio sesu. nes,aut descriptiones,aut notationes eorum,qus in hium Ioiaquaestione cocludenda subiiciebatur, Vel prsdicaba ..,om atur:a ut modo aliquo affecta ad ea, qfubiiciuntur, θνὸν aut praedicantur.Nsic incidimus, in totos, ex quib' , Pae depromuntur argumenta, affecta sunt ad tota qionem concludenda, hoc est, ad ipsam tota coclusionem. Na maiora,quae nunc primu occurrui,dicu-tur ea, q maiorem habet probabilitate, qua ea enune latio, quς coclude da,& co firmada,& minora,qup minore: paria,quae pare, seu squalem maioribus huiuimodi argumenta ducuntur, S1 Maraganu no fuit a cetum viginti millibus expugnatum,non expugnahitur a viginti millibus.Si in diuitiis adiuncta etiam Potestate,ac honoribus, no est summu bonsitiq. fieri Potest,ut in diuitiis hominis obscuri, ac priuati stastpSi eloquentia Ciceronis non potuit persuadere Octauio, in que maxima beneficia contulerat,ne se traderet superbo, ac impotenti hosti Antonio, qui Conuenit, ut Rex vincatur nudis precibus, ne traὸ at
iustissimae neci regiae maiestatis proditore γ Huius loci usus in hoc uno pronunciato positu. est.
280쪽
2 84 Infiitutionum Diale sicarum.
Si id , quod verisimilius videtur , non est verum . . nec id, quod minus videtur,verisimile . . Itaque tractatio huius loci tota est negativa. Huc eetat illud fratrum Ioseph ad dispensatore,Pecuniam, quam inuenimus in summitate saccoru,reportauimus ad te de terra Chanaa & quomodo consequens est, ut furati simus de domo domini tot at rum, vel argentumpEt illud domini apud 1oannem :Silterrena dixi vobis,& non creditis,quomodo si dixero vobis caelestia credetis p
. De loco minorum . Cap. XXIX.
aute pacto tracta da sint argumeta ex locos minorum, his exemplis intelliges. Si parua se
pe Lusitanorum classis Τurcarum in India impetum fregit , cur modo id non facient omnes Orientis viarn Si pro Christo contemnenda est vita, cur no pG Cuniap Si pro inimicis orandum est , cur amici odio; Presequendi itaque tractatio argumentorum huius loci est omnino opposita superioru tractationi. Το- ta enim est affirmativa, cum illa sit prorsus negata-ua. Potest igitur hoc uno pronunciam doceri. Si id, quod minus verin mile est, verum est, & id etiam erit, quod magis verisimile videtur .
n,ὸ vis Huc spectat illud Moysi,iamiam morituri ad popir
is, A L lum Ist iticum, Ego scio contentionem tuam, si, M. DL cζruicem tua c. Aissimam.Ad huc vivente me, & insis, ι,; grediente Vobiscum,semper contentiose egistis eo- vim , . tra Dominum,quanto magis cum mortuus fueroρEtntinιιλ IsλΠ thae,Turbavit,inquit, pater meus terram r,i, vidistis ipsi qua illuminati sunt oculi mei, eo quodvis , i gust uerim paululum de melle isto, quanto magis si comedisset populus de praeda inimicorum suorum py. nonne maior plaga facta fuisset in Philist ijm Et illuda . Domini apud Matthsu.Si ergo vos cu stis mali, no-Mar. r. stis bona data dare fi lijs vestris, quanto magis patervciter,qui in coelis est, dabit bona petentibus se Ed- illud