장음표시 사용
211쪽
qui in alio opere , quod exaravit da Palaestra Neapolitana , de Gymnasio verba sanit. Nos igitnr duobus. his ducibus , de eodem primum breviter dicemus ; inde de Theatro, de Cireo , de Thermis , deque Ludis. Urbs Neapolis a Graia origine s ut saepe indi in vi. mus ) illius gentis cultum , et mores usur Vit: atque inde deos ipsos ea coluit, quibus Graeci templa dedicarant, ludosque ipsos edidit. Hinc et ludorum variae spe. eies ibidem introductae et publiea aedificia ad id operis destinata e landa mentis erecta suerunt. Cum igitur Neapolis Giaecorum viveret moribus , inde ludi fieri soliti in Atticis urbibus in eadem celebrati suere simili
more, atque instituto. Variae erant ludorum species , quae in Neapolitano edebantur Gymnasio, et duae praesertim Gymnicum nempe, et Musicum certamen Muncupatum. Gymnicum vero Neapoli fiebat quotannis, ut patet ex Lycophrone in Cassandra V. II9.
Hoc publicum aedificium in eo urbis loco i ruit,
ubi nune adsurgit aedes D. Nicolao dicata, vulgo ai cari inti , ubi Thermae quoque extitere. Gymnasium vero a Graecis splendidissime suit erectum variis ordinibus :Praeter enim magnas porticus, intra quas Commode erat deambulandum , fuit etiam Palaestra, ubi athletae seip-
os ungebant, et pulvere Conspergebant. . Hoc autem ae discium ex pretiosis constructum marmoribus, atque se et uris suid exornatum , quod po,tea terraemotu conlapsum , inde a Vespasiano suit restauratum , ut ex marmore mutilo patet Graecis, Latinisque characteribus se- 1 Hoe fuit in ea urbis parte , ubi aquarum aderat ab um
dantia: et re sane vera circa hane vetustam fabricam magnae adhuc aquarnisi scaturigines adsunt non solum Subterranea. ,
. veruin etiam non proelis magnus sons dictus la Sovigia' pro illorum temporum Gymnasii opportunitate. Apud Graios in mora suit positum. ut prope Gymnasia aquarum esset copia ad varios
212쪽
2o3 viam, tu; nomen P Egitiaea in regione Furcillensi. Quod ad Gymnasium attinet, dicendum , hoc illud ipsum fuisse, de quo loquitur Suetonius in Nero c. arquo ipse imperato' eadem ipsa me, qua matrem Agri Dinam inhumane apud B ivlos necarat. se contulit ad ath letas inspiciendos quam maxima spiritus hilaritare, animique tranquillitate. IIinc tantam animi delectationem in iis percepit ludis, ut Romae aliud huic simillimum aedifici iam construendum curaverit.
Hoc igitur Gymnasium in ea urbis suit parte, ubi nunc dicitur S., Nisola at Caserti ut ante diximus
quod confirmat Celanus, Gior. III. qui narrat suo aevol,lura in subterraneis huiusce sabrieae rudera invenisse equiti etiam Tbermarum reliquias vidisse. Hoc vero Confirmatur ex D. Gregorii Papae auctoritate lib. II. ep. 59 mentionem facientis viae Herculanensis. Fabius Iordanus Hist. IIS. haee de Thermis scribit . Ea etiam inter lanam, Capua namque piam fuere loco, quo a uom Pra torto Furciliam aditus patet Diso Petro appellato. Harum Mestigia maxima ex parte etiam nunc extantia iuxta porticum Casertanam, et intra picinas aedes eximiae magnitudinis , et smendoris amarent Ea insuper urbis pars a
recentioribus scriptoribua Regio Thermensis prope amphιιheatrum appellatur. Hinc apud Lasenam , Ginnasio di Napoli pag. I 8i sic habetur: Ecclesia S. Sergii, et Bacchi in platea amphitheatri in uico Seccarino ad ρOrtam Furcillae. Ex quibus verbis haud coniicere debemus Neapoli quondam amphitheatrum fuisse : hoc enim vocabulum Barbarorum aevo pro Stadio fuit usnrpatum; 'ae Gymnasii pars erat propo Thermas. Videsis Cl. Ignarram Pal. Neap. Iaci C. O. Non procul a Gymnasio reperta fuit in vetustis quibusdam subterrandis inscriptio allata ab eodem Ignarra loco citato anno MDCCLX U. Neapoli prope Nolanam P rtam , 'uaeque nunc prostat in di. Mariae AEgyptia- ast parietinis secus viam publieam. Ea enim fuit positae uidam T. Flavio Artemidoro Adaneo Antiochonsi, quia Disiligod by Corale
213쪽
vicit certamen magnorum Capitolinorum primo actum. Sed quia laudatus Graecus lapis est longiusculus, et ab Ignarra illustratus , idcirco lectorem ad illum remittimus ibidem. Duae vero in hoc Gymnasio peragebantur ludorum species, nempe literarum schola , in qua philosophi, rhatores , poetae, alii quo viri docti addracendi causa, et
edocendi quam quo scientiam conveniebant: alterae ludo. rum 8pecies crant Gymnicae: a Graecis Llaγη hiria , et a
Latinis Quinquatria appellatae , qui quidem ludi ad quinque exercitationes redigebantur , Cursus nempe , Luctae , Saltus , Disci, et pugilatus. De hisce infra. Schola interim Neapolitana dubio procul alias omnes cum Graeciae, tum Italiae ceteras superavit urbes, hominesque apprime eruditos , sapientesque efformavit. Ib dem enim' primos e Graecia viros philosophos evasisse scimus, ut sileam celeberrimos aureae aetatis poetas. Hinc constat Virgilium in Neapolitano ludo se ellormas. se: ipsa enim heio plures annos luit moratus, ut testatur in sine Georgicor. Haec urbs tam celebris in literariis evasit exercitationibus , ut praeter alias una ia. ter ceteras usque fuerit commendata. Iam illa ex suxptos ut ita dicam in origine, scientiis omnibus sese addixit.
Et ut doctissimos cuiuscunque ae i , et Cuiuscunque re-g onis viros praeteream, qui heic turmatim convenientes ,
in publicis ludis sui experientiam faciebant, Statii poetae auctoritato liquet suo tempore Graecanica lingua , nec non, et Latiari Neapolitanos adoles Centes ita celebres e dsisse , ut cum Graecorum, tum Latinorum auctorum, et praecipue poetarum in Gymnasio certamina inierint , quin et praemia deposuerint. Vnus prae ceteris asieratur
Sta ii pater , qui in Neapolitano ludo meros in Homeriana lectione instituere coepit , ut canit ipse si lius Silv. lib. U. cap. III. v. I 46 et seqq. II inc Νeapolitani Homerici salutati eo tempore suere. Demum tam Graium stermonem assequi studuerat Statii pater, licet adolescens, ut filius canat ibidem digito monstratum suisse tamquae Disiligod by Corale
214쪽
2o5 telcris exemt,luin pueris. II ine etiam dicendum non solum Neapolitanos Graeco locutos idiomate, verum etiam mores , usus, et ouiuia Graecorum instar usurpasse. Eorun
dem ita super Omnes nummos ex Mario rellio Theca Calain. l .ig. 488 semper Graios fuisse Constat iisdem insculptos Characteribus, non solum prima tempestate, sed usque etiam dum urbs graecissavit. Capacius ΙIist. Neap. lib. II. c. Iaet Ignarra sal. Neap. c. ao nummos asserunt Neapolita nos , qui Graecis Charaeteribus sunt cusi.
Iam supra diximus , Thermas suisse in eodem locossias , quo et Gymnasium. Celanus, Giorn. III. prae ce . teris patriis scriptoribus id probat, et ipse antiqua rudera in subterraneis vidisse testatur. Λ Graecis Θέρμη, a Latiuis Balnea dicta suere. Strabo libro V. Geogr. easdem maxime commendat. Suetonius etiam in Nerone c. ao earundem mentionem facit: narrat enim hunc Imperatorem Neapolim advenientem primum in Theatro eantasse , hinc ad I hermas transisse e en eiusdem verba , M to etiam ad resciendam Nocem breDi tempore; i atiens secreti a balneis ad Theatrum triansit, mediaque in orchestra , frequente Populo mulatus. Haec vero balnea duplici suere specie , naturalia nempe, et Rrtificialia. Naturalia illa suere, quae passim in nostra legione , et praecipue super Neapolitanum Claterent adhuc ridservantur ; ait ille talia vero illa, quaa ab Graiorum, et Romanorum arte, luxu ubique disiusO , ita hac urbe a. d: si Cata suere. Eadem autem Gymnasium prope erigenda
Curatum est: circa quem locum adhuc in sui terraneis tu-b s, et sistulas olim, et aedificium quoddana vetustum ad thermarum sormam adspectasse Celauus idem testatur ibidem a Uus vero Thermas ad Gymnasii similitii linc in construeias fama est : eae nempe quaedam porticus erant, in quibus praeter innumeras cameros ad ignis, et balneolum usum ,. hiemali tempore iuvetiuia siebant certum ina , et
. liquando etiam gynmica. Mθgna inde et si dii Oba erant loca ad iuvenes..xercendos in lucta, εaltu ,. alsisque id
215쪽
ludebatur : Κου isrupta tu Clatorum Polverem eo utinebant. IJoe vero aedificium urbis fortasse erat praeclarissimum. B.dne ortim usus apud veteres st deo invaluit, et praesertim apud Romanos, ut necessarius Prope fuerit: cum
enim apud illo 3 ea ligarum usus intra urbem haud esset et ob id nudis incedentes pedibus , ex luto, aut pulvere sordes eo citratierent : hine balnea quotidie freque utabant. Maximos inde balneorum usus , et luxus. Quietinque ad balnea veniliabat, Oleo , et pretiosis unguentis se ungebat. Ex aerario equitibus hoc subministratum innuit Suetonius in Nerone c. I et hoc modo: Doricatisques Thermis, atque Gymnaόω , senatui quo Jus, et equiti oleum pra buit. Adliaee utebantur strigilibus in ipsis balaeis ad raden. das nempe corporis sordes , sudoremque emittendum. Persius Salym V. V. Ias, et Iuvenalis Satyra III. v. 26 Ide hisce strigdibus mentionem faciunt, Plura de Thermis si cupis , earumque u qu, Piti selim Dictiori. Antiqq. Rom. sitie. Thermae, Borrichium Antiq. mb. sac. c. Baeci lim De antiquorum, it Tlic alarum Λntiqq. Roman. Graevii tom. XII. consule. IIoc unum de eodem aedisicio dicendum superest, illud magnifieentissimum , et epatiosissimum fuisse in hae urbe; at hodiedum nulla quidem restant vestigia, quinet memoria prorsus obliterata , cum tanta saeculorum longa ρvitas , Barbarornni immanitas, et nupera praesertim
aedifieia loci satiem omnino immutarint. Prae ceteris publicis aedisiniis Theatrum Neapolitanum etiam omnium suit m gniscentissimum. Tacitiis Αn-1ial. lib. XU. e. 33 hos terraemotu conlapsum refert, dum Nero eaneret. En auctoris verba : Neapol2m quasi Graecam urbem delegit . . . Ergo contractum vi-dancrum vulgus . et quos e Proximis coloratis, et --n seipsis eius rei fama ciserat: quique Caesarem Parhonorem , συι υarios urias sectantur, etiam militum
man muli Theatrum Nevolitanum complent. ilhcρω- Dissiligod by Corale
216쪽
zo rique ut arbitrabantur . triste; tit Ose, providum potisret secundis numinibus eυena. Nam egresso qtii a uerat ργulta , υσcutim , et sinct ullius noxa Theatrum collusiam est. Ipse autem Imperator tanta canendi libi. dine suit captus, ut cum modulatas Alexandrinorum accepisset laudes , qui Neapolim confluxerant, Alexandria plures evocarit , quos postea Romam adduxit. In Neapolitano deinde Theatro tantam gloriolam fuit prosecutus , ut ne veritus quidem sit, quin sacras coronas adipisceretur. Hinc Suetonius de eodem , atque motu terrae ita memoriae prodit in Ner. c. ao. Et prodiit Neapoli mimum , ac ne ConcuJso quidem ruente motu terrae Theatro , ante cantare destitit , quam inchoatum ρem solveret νομον l). Ibidem 3aepius , et Per con rures eantaυit dies. De hoc terrae motu Seneca narrat Quaest. Natur. lib. IV. c. I. Pompeios celebrem Campaniae
urbem . . . . desedi e terraemolia . . . audisimus . . I
mit . , . Nevolis qυsque yrmatim multa , publice nihil amisit, leυiter ingenti malo perstricta. In hisce
laudatorum auctorum textibus magna apparet discrepantia. Tacitus inter alios Nerone canente hoc Theauum labefaciatum tradit. Seneca haud haec narrat, sed lautum ait, urbem in privatis potius , quam in publicis desedisse aedificiis. Hic auctor eo ipso scrib bat tempore , quo haec gerebantur. Tacitus e contrario suam Conscii. psit Annalium historiam aliquot post annos. Hinc concludendum Senecae auctoritatem esse potius accipiendam :aliter enim evenisset, ut Nero haud cantasset amplius in Theatro , si hic motus terrae partem aliqnam labefactasset : quin imo ex supra laudata Suetonii auctoritate, evi- 1 nihil aliud iudieat , quam earmen in honore tu
deorum compositum , musicis modulis instrue tum , quod ad tibiam, vel citharam canebatur : saepe in Apollinis honorem fiebat; unde est dictus. -
217쪽
ue liter narratur , Neronem ipsum per sequentes dies haud
sunt qui putant, iit Iordanus lib. IV. et Capacius lib. I. Neapolitaniim Theatrum eo sui se in loco , ubii ymnasium , et Thermae; at hoc salsum omnino est , cum huius dediticii pars maneat uti perennitatis monumentum opere literitio i) in eo urbis loco , labi nunc dicitur adhuc Anticaglia. Nam et eiusdsm forma , et aedificii structura satis superque demonstrat, hoc Thea trum Potius suisse, quam quodvis aliud aedificium , et
haec ConNHunis non solum veterum , verum etiam recen
lium erit litorum hominum est opinio. Statius Silv. lib. III. c. 5 V. 89 de hoc Neapolitano Theatro si a canit Quid nune magniscas species , cullusque locorum Templaque , et innumeris spatia interstincta columnis, Et geminam molem nudi , , tect*ne 1heatri. Et Capitolinis quinquennia proxima lustris 3 Vbi vide quaeso quanta hominum.it eque uitu requirebatur ad hiee bina ci) Theatra implenda, ut in inime ii sis cun -
1 II eic mecuni advertas volim , lector, Neatnt litana Oi Hii Iaedificia cx antἱquo tempore lateritia fuisse, Ad liutic rem demonstrandam asserri potest 'dieatrum de quo supra sermo γvetustariam Thermarum reliquiae, aliaqtie antiqua rudora, quaasia persum in huiusce uetas subterraneis non solum , verum etiam in aliis vicinis , dissilis lite locis : ea quidem omnia aedificia Luite in modum constructa siler . II inc pulandum maiores. DO'stros parunt loso suisse usos, ut in nostra nupera aetate ili Inorupositum e veteres enim lianc npiteriam adliabuerunt. Hinc estiit ali ina vix vestigia huius e sabricae timis hodie dum reperian. tiar et quod si at qualido ipsi tofum usurparunt , tessellato nonni si opere eodem usos suisse coni perinius, ut Plerumque apud Bomanos incis hic invaluit. Hinc crediderim Neapolitanos losum longam post tempestatem usurpasso : isqtie usus non nisi ex Andegavensi a n , vel Normonn Urum sevo introductus , vPl auctus.
si Ex stilatis Statii nostratis patet versibus, Neapoli duo Theatra extitisse: primum iam celebre , et de quo ad nos usquaru dera pervenere , qude restant in loco vulgo Anucrehia : Ui Disiligod by
218쪽
neu sederent, et longissimis deambularent portierius , et illa celebrarent Quinquennalia a poeta laudata. Hinc pulchrum videre erat tot proceres , nobilesque Bomanos senatores Neapolitanis immixtos sedere , dum Menandri- . Aristophanis , Euripidis . aliorumque poemata exhiberentur.
Non procul a Theatro Metronactis fuit Schola . quo Seneca philosophus identidem ad illum audiendum se conserebat , . ut ipse tradit epist. LXX VI. Quoties scholamistraoi , praeter ipsum Theatrum Neapolitanum , ut scis, transeundum sat Metronactis Pelensibus domum. At quo in loco ea proprie fuerit , et quisnam hic Metronaetos , utrum Neapolitanus , an ex alia urbe orbus , ia-
Prope theatram suisse quoque Circum arbitror, quippe cum is prope Castoris, et Pollucis aedem adsurgeret. Id confirma1ur ex Statio , qui eum Theatro Circum coniungit loco ante citatα Eruditus Lasena , Ginnasio di Napolle. 4 solidis probri argumentis, Neapoli nunquam Circum fuisse, aitque allatos Statii versus ad uxorem Claudiam de Romano in-rum qiro urbis loco, nobis nulla scriptorum auctoritas, et nulla vestigia et memoria. Pontamis de bello Neap. lib. IV. beic quon dam duo theatra fuisse hoc modo scribit: Extant in ea monumenta iluuinis , Iempli maximi incirii Castoris, Et Pollucis, et item sint , ac secum m . ipsum formo, theatri, alterius Me υιheatri; nam duo ea urbs ere, quoniam alter iam intectum emat, nullum a raret cestigium. Ex ultimis auctoris verbis lain noscitur de illius theatri vestigiis verba sacere , Cuius adhuc reflant rudera , et hoc tectum appellat Pontanus. Verum Pro ut ex su-
citatis Stasit versibus pstet, Neapoli duo intitere theatra riestum unum . quod a Graecis Gὀἔ- : alterum inlectum : et id haud mirum : nam si apud Pompeios duo huiusmodi fuere aediseia, quis scit, utrum alia suerint editae ncm eruderata; cui mirum videbitur, quod Neapolis urbs Pompeiis nobilior tria ha theatra' At quo in urbis loco ea fuerint, nullum rest δι
219쪽
tes ligendos , haud vero de Neapolitano Cireo. Verum lκ riae pace huius praeclari Viri ex lapidibus quibusdam Nea.
politanis , quos heic recitare possem , arguitur , ex variis
ludis in Circo h, beri soli iis , hoc Neapoli aedificium extitisse. Hoc etiam maximum, et longum aedificium ab una parte iii hemicyclium , ab alia in lineam reclam desinebat. Quaenam huius structura , longitudo, quique ludi , videsis Romanarum antiquitatum collectores. Circum etiam Hippodromus suit nuncupatus, quippe quod in illo equorum Iudi peragebantur. Dioscurorum imagines. in Circo suere; nam Castor, et Pollux veluti huius aedificii tutela res dii tuere. In hoc agebant athletae, cursores , pugiles, et luctatores. Nos hele interim pro renata de vetustis Neapolitanorum ludis verba faciemus. . Omnium primus oecurrit ludus Quinquennalis. Hi ludi nuncupati fuere ab Olympiade exeunte, aestate celebrari soliti , et autumno adveniente. Quinquennales ludi instituti suere in Augusti honorem, ut scribit Suet nius in eius vita c. 98 Mox Neapolim traiecit, quamquam et tum in mis intestinis morbo pariante , tamen et quinquennale certamen onmicum honori auo institutum perspecta pit. Ea certamina per id temporis celeberrima su sse patet ex eo quod Statius Silv. lib. III. e. 5 uxorem ut Neapolim e Roma regrediatur, invitat, ubi ea tune Celebrabitatur. Et eo res rediit, ut ipsi Imperatores Quinquennalis Duumviratus dignitatem accipere passi fuerint: hi lic extat apud Lasenam c. 8 vetusta epigrapheε, ex qua Commodum Imperatorem Neapoli hoe munere donatum ιirgii itur. A Domitiano triplex Quinquennale institutum Musicum nempe , Equestre , et Gymnicum. In hisce enim ludis fiebant certamina , nempe cum oratoribus poetae SeSe exercebant, necnon et musices arte pollentes iu-vcucs et patricii vero eum solis gladiatoribus certabant, ut
liquet ex Tranquillo in Claudio c. 3o. Pancratium ludi genus , Παγηρ λον , in quo adolescentes pugnabant. Hic autem ludus proprie athletarum erat . qui quidem pluribus certaminum generibus distan
220쪽
earunt, uti praecipue lueta, pugilatu, eursu, saltu . et disco r unde luctatores , pugiles , cursores , saltatores, et
diseobuli vulgo dicti. Quidam arbitrantur duplex apud
Neapolitanos Pancratium fuisse, alterum ex lucta, et pugilatu ; alterum vo Iutatorium , et luctae Speciem praeseserens. De hisce ludis consulatur doctissimus Potterus Archaeolog. Graec. lib. II. c. 2I et seqq. et Lambertus Bos Antim. Graec. lib. I. c. II.
Ludis Augustalibus etiam Neapolitani sunt delectati, qui ab iisdem in Antonini Imperatoris fiebant honorem , qui ab Hadriano fuerat adoptatus. Hi ludi Quinquennales eranti Tacitus Annal. lib. l. eosdem eOmmemorat , quos postea a senatu octavo quoque anno celebrari iussum est: quod quidem aecidit AElio Tuberone, et P. Fa- bio Coss. Ipsi primum Puteolis essecti sub Halium nomine , quia Hadrianus Imperator Baiis supremam obiit
diem , euiusque cadaver postea Puteolos advectum est, et in Ciceronis Academia tumulatnm; Puteolani in grati animi amorem ea eertamina ediderunt, et ab Antonino instituta. De hisee Iudis agit Cl. Ignarra de Palaestra Neapol. sub nomine τες βουθtotta . Edebantur insuper a nostris maioribus ludi Ephebo. εν eb. rum. Hoc certaminis genus e Graecia fuit advectum: apud ipsos enim Graecos tanti aestimabantur hi ludi . . ut ad rempublieam nemo admitteretur, nisi in hoc Epheborum coetu fuisset, et nisi sui experientiam prius secisset. Uino
in hisce ludis pueri . et adoIescentes , unde Ephebi, in
uno manebant loco addiscendi causa. Cum vero ad provectiorem pervenissent aetatem, ex his, evadebant et unde apud Latinos dieium t ei ephebis discedere. Lampadum Iudus a Graecis Ε'λλατια ab Eliotide Vir- Lampidie ia. vine , nempe Minerva a loco in quo colebatur, dictus. tertur Diotimn m Atheniensium classis praesectum , bellum cum Siculis gerentem, Neapesim ad Parthenopes sepulchrum . et oraculum commigrasse, peractisque sacris sestum indixisse , in quo iuvenes facibus accensis curreredabebant. Lyeos, ron in Cassandra ,. 3 o Mopsopum