장음표시 사용
31쪽
inducendi Theatris umbram si a Campanis primn m oriaginem ducens ad Romanos temporis progressu derivavit. Fuere reiam imagines fornicibus adhaerentes. Lipsius de Amph. c. 4 arenae Plano Iovi Latiari aram , aut Plu tota sacram extitisse credit. In amphitheatri vero plano fuisse liquet imas portulas per orbem positas , quae quidem erant foramina , vel ostiola , ex quibus serae emittebantur. Amphitheatri vero area arena sa) consterni suit solita ; unde recte ad arenam descendere ab antiquis in amphitheatri planum venire, et ad aliquid capessendum fuit usurpatum. Pram ter haec supradicta ostiola suere et alia duo : quorum alterum erat LiBitinense , ex quo mortui educebantur gladiatores: alterum huic e regione positum , de quo silent auctores. Supra has portulas Podium erat columellis per orbem circumseptum , ut hoc pcdis instar aliquantulum
prodibat. Post podium Ioeus erat ad spectandu m destiuatus , isque aliis ceteris dignior habebatur, ibique Imperatoris
erat suggestus , et constitutum tribunal, et magistratus,
et Vestales , nobilissimique adsidubant viti. Statim supra hos alia subsellia quatuor , vel quinque per gradus disti iacta sequebantur , tu quibus erant seΠatores, eaque
1 Campanorum utpote luxuriante urbe per longam tempestatem , luxus ingens usque perduravit: hinc velorum iu amphitheatro usus ad ipsos Romanos pervenit , ut nos docet Valerius Maximus lib. II. c. 6. Hinc in summ t amphitheatri ei eumferentia partim soramina erant , quibus mali ad sustinenda vela immittebantur, si solis aestus urgeret, vel pluvia ingrueret. Ea Vela vel seriea, vel purpurea erant. De hisce velis ad theatrum Praesertim, vel amphitheatrum opacandum cecinit Lucretius lib. VI v. Io3. α Ilinc temporis progressu ad eam magnificentiam est per entum , ut Caligula et lysocollam et minium in amphitheatro
spargi curarit, et Nero cinnabarim adiecerit, ut scribit Tranquillus in eorum Vita.
32쪽
ρορ lava voeabantur. Supra senatum quatuordecim gradus equitibus assignati. Hinc sedere si) in quatuordecim pertinuit ad equestrem ordinem. Reliqui gradus populo dabantur; ume popularia dicebantur , qui plures erant, liquo gradus in imam , mediam , summamque tribuebantur caveam. Ima cavea erat omnium honestissima.
In amphitheatro vero suere tres praecinctiones, seu
baltei , nempe gradus latiores ita interiecti, ut primus
gradus orchestram ab equitibus , alter a popularibus, tertius universam divideret caveam. Hae vero praecinctiones non erant ad sedendum iactae, sed graduum ingressus;
iii his aderant Vomitoria , vel aditu istiola nempe quaedam , ex quibus ab externis porticibus quisque ad suas
perveniebat sedes. In cunctis subselliorum ordinibus aderat .graduum augustorum series ad ascendendum a praecinctione ad locum Oecupandum, quae dictae suere Viae; seu itinera , vel scalaria. Vltima amphitheatri pars Cathreda fuit
appellata , quae quidem erat porticus Opere arcuato, quaeque totam amphitheatri supremam occupabat extremitatem. Heic foeminae a viris divisae in suis sedebant sedibus.' Lipsi iis de Amph. c. I 3 heic etiam sedere pullatos homines credit, idque probat ex Suetonio in Octav. c. 4έ. Sunt qui scribunt, hane immensam aedificii molem continuisse ad nonaginta prope millia hominum , ut declarat Carlet tus , Storia della Regione Brugiata nota 3I. Hinc ad tantam hominum frequentiam amplexandam, et ad publicam tranquillitatem variae leges latae suere, quo
rectus servaretur ordo , et Praesertim quo senatoribus honor tribueretur. i Hic vero usus ad sedendum invaluit , ut senatoribus , virisque dignitate praestantibus pulvinus daretur. Id e Tullioeompertum habemus epist. ad Trebat. Iib. VII. Reliqui vero ordines , populares nempe nudo insi debant lapide , ut apud Gamios in Tileairo mos idem obiivuit. Adisis Butengerum de Theatro.
33쪽
Lius vero in amphItheatro vel ab Imperatoribus, vel a senatu , vel ab aliis edendum assuetis identidem fie-hant ; hisque habendis nulla temporis praescrilitio erat, sed pro re nata, vel pro aliqua victoria , vel pro aliquo sesto ingruente iidem edebantur. Hactenus dicta spectant ad antiquam amphitheatri Campani historiam. Quid aevo sequiori huic evenerit , per auctores vix compertum habemus. Credibile enimost, Barbaris in Italiam saepe advenientibus, omnia fuisse redacta in extremum statum. Berotasis nomine post
Ilomani Imperii excidium amphitheatro imposito Campano , nihil aliud significatur , quam Arae. Magochius de Amph. Camp. c. I affirmat, Gothorum aevo Campano in amphitheatro ludos , et gladiatoria spectacula magno fulsae in pretio. At Langobardi postea , qui Gothis suu
Ce8sere , plures igne concremarunt urbes, quas inter Capua ab iisdem incensa, quo temporo amphitheatro damnum etiam maximum fuit allatum. Hoc vero insigne antiquitatis monumentum , quod decertare poterat cum diuturna saeculorum longaevitate,
a Barbaris igne consumptum, et in arcis postea formam ab ipsis suit redactum , ut paulo ante diximus.
Hoc tandem monumentum , ut affirmatur a Maz
ohio loco ante cit. Campanam erexisse Coloniam liquot; nam in coloniis suum cuique suit aerarium , quemadmodum et ipsi Romae. Capua enim ditissimi liuu)batiir, et redditus habuit maximos; Leucogaeoa praesertim possedit colles in agro Leborio , aliasque innumeras possessiones vel principum liberalitate , vel privatorum. Ad haec portoria, et vectigalia , quibus Augustus suas ditavit colonias , in quibus Capua fuit, ut ex Suetonio constat in eius vita c. 46. Hinc mirum non osse dabuit, si hanc immanem amphitheatri molem erexerint Campani , qua uiae subiungitur a MaZochio loco ante cit. maior conlatis regum opibus attolli possit. Hoc tandem amphitheatrum erectum suisso creditur ante Vespasiani aevum , de quo confersis quaenam Cl. auctor ibidem opin
34쪽
De Theatro, Templis , Catabolo , Iudo Gladiatorio , circo , Gymnasio , Thermis , de Foro Seplasio , Albanoque; de Mariis picibus ; de Christiana Religione, dct Metustis Capuae nummis, aliisque monumentis.
Postquam de amphileatri Campani maiestate , deque omnibus quae ad illud spectarunt, breviter diximus , nunc antequam ad alias urbes describendas acca damus , rei ratio postulat, ut primum cetera antiqua, q uae restant urbis aedificia , lectoris ob oculos propo
Campanos ludis studiosissimos fuisse quondam ante di x mus. 11i enim fuere deicctati praesertim de rebus theatralibus : hinc molem istam condiderunt prope turrim S. Erasmi , cuius adhuc rudera supersunt prope Cp, ptoporticum , nunc D Gmite di S. Francesco, nodie- dum ad regiorum stabulorum usum inservientem. Locum ipsum describit Pratillius Via Ap. lib. III. c. I. Hinc Theatri pars adhuc Mago chii aevo restabat: magna enim illius hemicycli pars fuit disiecta ob causam figulinao ibi exercendae , quo patentior explicaretur area. Hoc vero Theatrum sub Caesaribus fuit aedificatum , et sortasse a Campana colonia , sed Post Λugusti aevum ex
In hac urbo plura suero templa , inter quao Iovis illud, quod conditum luisse creditur e regione cuiusdam civitatis portae. Alterum Dianae Tilatinae in parto occidentali eiusdem montis. Quod quidem magnificum fuit erectum in loco , qui olim appellabatur S. Michaelis Archangeli Ecclesia, et nunc S. Angeli. Huiusce templi Velleius Paterculus lib. II. c. 25. meminit. Prostat Cainpuae marmor, in quo legitur: Sacrum Dianae Ti ID uiae Triuiae. Hoc templum fuit in oecidentali parta Ti.
35쪽
iatae r montIs, unda Tifatinae nomen impositum.
Ex Patavino historico lib. XXII. c. 8. compertum habemus Capuae etiam suisse Fortunae, et Martis templa. Quo vero urbis loco ea fuerint, nulla ad nos ua. que vestigia tradita. Fuisse etiam aliud Neptuno dica. tum ea marmoro , quod Capuae servatur, clarescit. Prae satum templum fuisse in eo loco, ubi olim dicebatur Forsa Neptuni, ex Iustrumento anno MCCLXIX. a Campanis Sanctimonialibus exarato probatur. Prope turrim S. Erasmi suis so erutam lapidis partem cum columnis narrat Pratillius do Via Ap. lib. III. c. I. ubi olim fuit Mercurii acdos. Praeter alia aodisicia publica, quasi quondam Capuae erecta suere, memoratur Capitolium a Suetonio in Tib. c. 4o. Hoc ab eodem Imperatoro dedicatum nihil aliud fuit, quam Iovis Tonantis aedes Romanas instar , quamvis minor. Silius lib. XI. v. 266. huiusce etiam mentionem facit. Hinc recto intelligitur Taciti Annal. lib. IV. c. 57. textus narrantis eundem Tiberium Capuae hoc Iovi templum sacrasse : Tandem Caesar in . Na-
t Tifati inon tes , et mons Tisata est supra Capuam Veterem , qui ut docet Festus , nomen hausit ex ilicibus; hinc apud eundem : Tifata ilicetia. Nobilis vero evasit hic mons Romanorum aevo; in eo enim suit Dianas Tifaιiniae lomplum, ut supra diximus , et aliud μυi Tli tino sacraim. Hic insuper mons memoratur ab antiquis, et praesertim a Livio lib. VII. c. 29 et
lib. XXIV. c. 7. Silius etiam hunc memorat lib. XlI. v. 3 de Bello Pun. In vertica huius montis prope Nolam nam Tifata mons est montium catena hodiedum stat adhuc vastum saxorum stupendae molis septum, quod dubio procul Hannibal super hos montes tendens extruxit. In tabula Peutingeriana locus iste bis indieatur verbis. CASTRA HANIBALIS. Ex aria parte iuxta Magochiuin de Amph. Camp. c. I locus hic ex laeva nempe parte, Theodosii Imperatoris tempestate Addiana suit vocatus a Dianae tomylo ; ea dextera vero Parta
36쪽
as nimn specie dedicandi templam apud Capuam Iovi, apud
Nolam Augusto , sed certus pro b urbe degere. HOC Vero Capitolium , si vo Iovis templum Capuae uou Fulum, sed in aliis quoque praeclaris urbibus fuisso in historia liquet. Adhaec templum Veneris extitit, ut o quo
dam Constat marmore , et Cybelis ex statua reperta in
loco , ubi nunc adsurgit S. Laetari aedes. i. Apparent non longe ab amphitheatro cuiusdam triumphalia arcus ruinae Mon procul a porta Casiliensi , qui quidem arcus erocius ivit in Appias viae medio, quae per mediam transibat urbem. At, quinam eiusdem auctor , adhuc sub iudice lis est. Sunt qui putant, hunc erectum suisso multum post tempus a Iulii Camaris fato. Facile enim credi potest, hunc dedicatum Augusto Octaviano suisse, qui hanc coloni m illustravit , et magnificentiorem reddidit. At ex inseriptione a Pratinio lib. i II. c. I. recitata , quae mentionem Hadriani Imperatoris iacit, credi potest, linnc arcum in eiusdem memoriam dicatum. Nam hic 'Imperator plura a praestitit Campanae coloniae beneficia , , et i praecipuo amphitheatrum o Tenauravit, ut patet ex marmore a p&ietochioedo Amph. Camp. c. 8. reperto, atquo per tuo i Commenlario onlustrato. Non longo ab eodem amphitheatro etiam fuisse Catalolum indicat Μaetochius de Amph. Camp. e. 4 Cui iis rudera supersunt prope Ecclesiam S. inriae Gratiarum in vico S. Μariae , qui locus vulgo ab indigenis Cataorio dieitue in praesentia rhm. Hoci vero aedificium ad .
suas si) detinendas, et ad crudelitatem in bestiaHos aeueu
a blaeto citius loco supra citato in Lampano Catabolo nis proprie seras , sed equos circenses detineri fatetur. Locus vero in quo bestiae in ludorum usuin detinebantus, W'Prie ' L. Narium vocabatur , ut ipsemet probat ex quodam lapide Romae reperto anno MD X. Consutiis etiam Ducangium Lexic. Med.
37쪽
ilam suIt ereetum. In boe alitem Ioco aIebantur bestiae , quae quidem tiro ut festum aliquod, vel publici ludi ede
rentur , emittebantur , quo populo spectacula darent Earum vero ferarum numerus eo excrevit , ut ad quatuor vel' quinque millia tu amphitheatro , vel alios iublico loco lier venerit. Hanc ipsam narrationem ex Tranquillo in Tito c. I aecipimus, qui scribit, uua die quinqtis millia serarum omne gerius ludorum edidisse. Eaedem vero bestiae , quae per Isagui' tum-pus in eodem Hebantur Vivaris , Plerumque eo mausue iustinis pervelliebacit, ut identidem currus. vel in Circo . v Et in Ain phit beatro traherent. Hoc Cutabolum insuper fuit repertum a Pellegrinio, ni testatur Prat illius de Viα Appia lib. I u. c. t qui Darrat hoc reapse e e prope Mariae Gratiarum AEdem , et subterraneum esse Deum duodecim palmos Neapolitanos latum , et sexdecim altitudine. Per hunc bestiae in Amphitheatro dueebantur. In aliquibus Instrumentis ab eo lim
Pratillio allatis ligitur Ad Sicosita prope Calabolum tis oecidentem . ubi ad Scollia nihil aliud esse creditur, quum vicina gladiatorum schola, qui eum bratiis in Calaiado
manentes seset exercebant. His tandem subterraneae ca-r veae viam habebant in ipsam amissiit atri arenam. Prope etiam a thitheatrum ex Maz hio fuisse acet-- pimus Ludum Gladiatoriurn , ut ex variis ilise veterum aedificiorum arguit risinis. Curvae' olim cHeber fuit Huc ludus , ex quo a reno. V. C. DCLXXX. Servile bellum ita Romanis iasiis suit conflatum ducu Sparta- ut susunarrant Velleius Paterculus lib. I. c. 3o Florus tib II l. c. - aliique. In hoc autem ludo quid agebatuo, qua
nam gladiatorum munia quaenam vitae ratio , videsis Romati. Antiqq. scriPtoreso
venit Chi aboli nomine significari non solum e ruos, aliasque bestias ad onera vehenda, sed etia n alendas silvestres,. uti leo enes, tigres, aliaque id genus animalia.
38쪽
Ρrope Catabolum fuit etiam Circus, qui celeber evasit Ludis si) Campanis, ut patet ex lege Codicis The
dosiani: lib. XV. tit. Io. Huius oceurrit mentio in quibusdam Medii AEvi instrumentis a Pratillio lili. I H. c. rassatis r in quodam anni MXCI. sic legitur .' In parturemtiis uillae S. Erasmi , et proprie ubi dicitur ad . circum. Idem auctor asseri mutili lapidis partem, , in quo sit meatio de Campanis ludis Circensibus. 3 P i π . ' ci Ad haec nonnulla Campanae , antiquitatis monumenta hue . illuc: partim in vico S. Mariae, partim in illo S. ri ri in Corpore sparsa adspeetamur, ut praecipue Themmarum. ruinae , quae bovi edam . mutato nomine militibus ad Capuae defensionem inserviunt. His tandem adde v leris aquaeductus, et Gymnasii reliquias, quae . adliuo inimgrae sartaeque manent a temporum arullume, et a Barba. rorum . manibus ereptae, quaeque Veluti Venerandas .am liquitatis monumenta eruditis viris commonstrantur. , Capuae vero suisse Gymnasium , et Thermas odiscimus ex Μatochio Amph. Cam. c. I qui assert lapidis fragme9tiam , quod apud Casampullam ita, suburbario olim.r C milli Pellegeinii aderat: in Me marmore occurrit de . TM2mis. Praecipue mentio. IFuit ici hae urbe platea . si e fornm nomine Septi. svlMia. sis, in qua μυροκάλαι , idest umentarii negotiari solebant, quique hela unguenta adeo pretissa conficiebant; mi Cam-
t Certum est ex Pratillio tibi III. e. r. hanc urbem posζquam ibi Caesar Coloniam deduxit ruisse satis' amplani. Nam iij iuxta Appianum lib. XIV. deduxit viginti millia hominum. His adda gladiatorum sebolam, quom Caesae habebat' eosque in familias divisit, Eorum mi merum Cicem ad Attici lib. .VlI. ' Iέ narrηt svisse usque ad quadraginta millia. Mi , superadde Cam i . . . P nos ipsos cives, ex 'nibus licet coniectare . haqe urbem sui ' 'sa seu uentissimam : hine urbis antiquae moenia thera inlli am. p . Et re sane vera ex ruderibus quae restant, plures vicos o4cupant .' ud apte diximus : vide igitur a une temporis Iasa
39쪽
28. paniae aliis opidis; quin et aliis longinquis venundaren tmno laetum ut ipsi Campani , qui longe lateq lnxurias, atque illecebras inter usque palantes, unguenta isthaec efficerent, quo mensas inter, vinum, scorta, aliaque id similia semper odorem emuerent. Ρlures ex Vetustis auctoribus Campanorum hoc vitium adnotarunt. Inter alios Tullius num. IL Pisonis vitia inerepans haeo scribit: M-plaria mehercule , ut dici audi am , te ut primum ads- aeu Cam anum Consulem re diarit. Et paulo post de Gabinio Duumviro haec , tradit Gabinium denique si ridi seia D moirum restri illi anguentarii , citius agnouissent: erant illi compti capilli , eι mademtes cincinnorum briae, M suentes , cerus laeque buccae , dignae Capua , sta ala uetere. Vide .d quem lineptiarum gradum. Pervenerant Campani. t utretum, solum ipsi, sed magistratus etiam Capuae degentes , ad civium morea seipsos accomodarent. Id omne derivavlt ex illorum fortuna; et in eum ineiderunt luxum , ut quae olim de Crotone, Sybari que, traderentur , longe Pea tempestate Campani superarent. Vidosis quae scribit Livius de illorum luxuria lib. XXlIL α os. De iisdem unguentariis si Plura cupis, legesis Pellegrinium Disc. III qui .fuse de ipsis agit, ubi . inter aliaet nisi inuisiva lapides quosdam reeitat , in quibus
Fornm Alba, D sorum in thae urbe celebre, ev -' tasse a Seplasia haud dissitum nomine Albanum confirmatur 'ex' Tullio 'orari contra' l. Is hoc mouo e rem qui metus erat tunicatorum illorum , et in Albana , et Smns R. . quae ctamur iis percunctantium, quid mact-ι,r ed ι Gili liorqm Pratillius lib. III. c. ii de Via Ap. i. . indisiuge ab Albana porta nomen desumpsisse ar- 'bitratur ' . . qua parum distat. vicus iis Curii. v. i.. Hare, imu mei urbs celebris ' evasit , atque noNIM , quae pitui tithra 3tetit saecula norentissima respublka, et aemula vomanae magnificentiae, et milestati, et magistr 9bM ipsi. i. quaequq . tot bella gessit, quaeque cum vicinis tum dissilis gentibus invidiae semper fuit, quae'
40쪽
qne usque luxuriavit diuturna Saeculorum longaevitate.
merso hinc Romanorum Imperio , per Barbarorum manus misere corruit. Gensericus enim anno CCCCLV. ut
narrat auctor Historiae Μiscellae lib. XVI. Gothorum Rex primum Capuae urbi ruinas attulit, et per id temporis in parte fuit restaurata a quodam Posthumio Campaniae Consulari ci) , ut patescit ex marmore reperto Prope amphitheatrum. Ad haec Langobardica vigente dominatione, quo tem pore Badelchisius Beneventanorum Princeps Campanis
insensissimus, quod hi Siniculpho Salernitanorum Principi
essent accepti , Saracenos sibi accivit, et adiunxit , Capuam primariam redegit in cinerem , ut narrat apud Cl. Muratorium anonymus Cassinensis tom. II. Ber. Ita
lic. Et Paulus Diaconus lib. V. Hist. Langob. sic etiam
i) Iuvat. heic breviter adnotare a quonam, et quando in mi tuti suerint consulares viri. Et Plinio Hist. Natur. lib. III. 30mus , Augustum circiter annum V. U. 1 CXXVI ll. Italiam in undecim divisisse regiones , et
fortasse .singulis magistratus Proconsulum nomine ad cuiusquo regimen adsignasse. Verum sequiori aevo Hadriano nempe Iivpertu In moderante rursus mutata, et in quatuor regiones, provineiasve divisa , Consularis vir cuique datus. Id omne narrat Sp: r-tianus in eius vita. At quinam eo tempore Italiaesnes , per nu- ctores intertum quidem est. Ex Pluribus quae restant monumentis, scianus Campaniam suos habuisse Consulares. Mutata peream
tempestatem Italia , Campania nostra quos haberit fines, haudrat compertum. Pellegrinius Disc. I..pait. VII. et Prat illius de ' Onsula motu hanc regionem cum Irpulis, et Samnii parte ad Aputem usque extensam autuma iit, quamvis alii hanc novum ab Hadriano factam divis:onem credunt de provinciis Italiae mericlionalibus tantum. Hami nostra interest scire, utrum divisio ulli. Ee ad istam partinuerit Italiam, ac an regiones meridionales. viis vero Campaniae urbe Consularis suam habuerit sedem.' incertum: probabile est, Capuam magistratum hunc excepisse. duae vero iisdem fuerint munia, haud constat: mutata republica et ivoribus , tales magistratus per id temporis alteros fuisse eges creaitur, quibus illimitata esset potestas. '