장음표시 사용
41쪽
so te Capua seribit: Relicta urbe , per Campaniam Vanduisli , Mautique essundentes, cuncta ferro , flammisque con sumtint. Quidquid sVer ω potest , diripiunt, Capuamquo
nobilissimam eluitatem ad solum usque deiiciunt, camiram , Praedantque. Iuvat liuic advertere , eo te mi,ore Campanos Comitos incensa urbe atrum in locum eommigrasse , --demque fixisse super Trim sci , et Palumbarae colles, ubi eastrum fuit conditum nomine Sicopolis, et ubi novam aedificarunt Capuam. Temporis progressu diviso Beneventi principatu a Salernitano , Lando Capuae Comes erat, sub cuius potestate plures erant urbes , Sicopolis nempe a Sicone paulo ante aedificata , eaque caput erat et Berelais , ut ante diximus , a Campano amphitheatro nomine desumpto , per ea tempora vetusta significabatur Capua e urbs Vulturnum , Suessa , Teanum , Casamirta a veteris Saticu .lae fortassa ruinis condita , Calvum , Calinum, vel Carinula a Calibus nomine mutuato, Venafrum, Aqui,
num , Arx , Sora , aliaeque eum vicinis vidis Campano parebant Comiti. Quo vero tempore Capna urbs fide saerit imbuta ea i fiso tempore sui sis autumarim, quo D. Petrus Apo. stolorum Princeps , landata prius Tarentina , Beneven. tana, et Neapolitana Ecclesia , Romam ad suam catha dram stκbiliendam perrexit. Antiquissima enim traditio , et templa eidem dicata , et pagus ipse S. Petri in Corpore id nobis confirmat. Constat S. Priseum unde temporis progressu vicus eidem Divo dieatns j onum .ae LXXII. Chri Ati discipulis Campanae urbis ' praesulem aB. Petro sacratum. Id nos docet Michael Μonachua in Sanctuar. Camp. qui ex vetustis illius Ecclesiae monumen. tis eruit. Confersis etiam quae scribit Petrus Natalis Ib. VIII. e. t 8 et Pellegrinius Disc. II. c. i8. Hunc autem D. Priscnm Capuae martyrii laurea donatum testatur Romanum Martyrologium.
i. Antequam ad alia progrediamur s quoniam de singulis rebus, quae ad Capuam spectant, dixi inus J iuvat Dii by Cooste
42쪽
lti te nosmulsa adtrectrre de nummis cum panorum vetustis. Franciscus Danii lius librnm exaravit anno I 8ua et
typis edidit Neapoli Italico sermone : Monete antiche di Capua. In eo quidem decem et octo prodit Campanorum nummos, ubi erudite probat , eos omnes ab ipso culle. elos ad Capuam urbem spectasse. Ex his cunctis ab eo allatis sex Iovis effigiem praeseserre constat, in quorum primo ex antica parte Iovis adspicitur barbatum Caput , et laurea donatum cum duobus stellis. Ex Postica parte adest aquila , ex cuius pedibus fulmen emittitur. Sex alios ad Dianam , alios ad Cererem , duos ad Palladem , et ceteros ad Herculem pertinuisse satis elucet , prout videre est ex singulis nummis typis editis ab ipso Danie-ho. Ex his igitur decem et octo citatis constat Campanos Praefatorum numinum cultui maxime addictos fuisse, qui et templa, et numismata eisdem dedicarunt.Crediderim Campanos aIios habuisse nummos: nam ex his, quae diximus ante, et rempublicam satis divitem, et multo nobilem fuisse liquet 1 hine eam ob causam alia suere ensa numismata , qnae haud ad nostram pervenerunt aetatem, eum fortasse Isarbarorum eausa , et temporum Colluvie utpote
quae suerint deperdila. Ad eaIdem dicendum, Capuam fuisse quorundam vi
rornm eelebrium Patriam, quos inter alios vetusto aevo memoratur Cn. Naevius Poeta Atellanarum , Oscarumque
sabularum scri titor , qui primo Punico bello secit stipen dia , ut scribit Ennius. Ipse tanta in scribendo libertate usus est , ut nobilium factione , et praesertim Metelli , et Scipionis Africani opera Roma pulsus , Utieae diem obierit extremam, uti in Chronico Eusebiano tradit D. Hieron mus ad Olympiadem CXIV. Campanus suit etiam Cl.
Camillus Petilagri in s. necnon laudatissimus usque Symmaehus Μamchius . Prat illius , aliique docti Viri. Atque haee satis sint, quae de veteri Capua, devoνebus ad illam spectantibus erant daeendas
43쪽
In q/ιo agitur Primum de Appia Diu , de monte Colli,cula, de vitio Casili Vci , deque eius obsidione, d Butilini copiis prope Casilini Pontem a Narseis Perfractis , ds Calois , de Staicino et agro Falerno. Cum satis prata biberint , et cum suerimus Iocuti
de rebus, quae ad veterem Capua in pertinuerunt urbem, DuilC sermo vertendus ad alias urbes, quas olim antiquii acoluerunt Campani. Antequam vero alio progrediamur,
heic primum de illa nobilissima viarum regina Appia nempe agemus. Quid interim hoc incundius, quam magnificas
Campaniae urbes , pagosque percurrere , Vias, fluviorum origines, et cursum, hominum mores, cuiusque locinaturam , et montes agnoscere P Quae Cum ita sint, singulas urbes invisemus, deinde de cuiusque dicemus Origine , quis deinde sedes occuparit , et ad quos transierint. Tandem de rebus , necnon et antiquis aedificiis adhue extantibus verba laciemus.
Nemo ex eruditis adest qui iusicias ibit, quantum Romanus populus in privatis, et praesertim in publicis
constituendis aedificiis iuerit usque laudatus. Nam ipsemet ad grandia sane natus pereximia artis opera ubique terrarum extruxit. Et quidem vera tantarum magnificentiarum s et ut ita dicam miraculorum adhuc extant Passim , et vicatim monumenta. Hic vero populus ditis. simus fuit aestimatus: nam propter illam bellicam virtutem , quam huic quidem naturae auctor fuit elargitus , cunctas bello gentes tunc eognitas subegit, et ex hisce quasdam thesaurorum pondera immensa possidentes perdomuit: hinc ex ereptis spoliis ditissimi prae eeteris eva. serunt Romani. Temporis progressu pace gentibus Partia, commercioque promisso , et ad magnifica animum manumque appulerunt. Hinc perplura publica condideunt aedificia cum Romae, tum aliis passim locis. Mitto tot
44쪽
t-illa , theatra , cilicus , aquaeductus , et ali i id genus,
quae undequaque per urbes singulas excitarunt iidi m. his enim quam magna , et eximia artis opera in e struendo praesetuleret At prae Cunctis aliis unum pra
secto, propter quod Boma sibi gloriam maximam compa ravit, et ad magnitudinis veluti fastigium pervenit , fuit Appia nempe via, ad quam sternendam sumptus insum. psit permagnos. Haec enim ut alias praeteream, suit quo
vis aevo celebrata. Primum isthaec laudibus exornatur a cunctis Vetustis scriptoribus qui passim illam magnificam, et nobilem salutarunt: inter ceteros, qui de illa meationem seeere, fuit Strabo lib. V. Geoge' qui hanc praeclarissimam appellat, et Statius lib. I l. Silv. c. a v. II sic canit:
Appia longarum teritin regina piarum. Huius viae auctorem iuxta omnes Appium Claudium Coecum nomine suisse memoratur , qui a suo nomistia Appiam fecit. Extat apud Gruterum pag. MCI. apis, ex quo Appium Claudium ipsius viae auctorem suisse eruitur. Haec vero via incoepta est anno CCCCXLI. V. C. Iuxta Tacitum Annal. liti' II. c 3o aliosque nonnullos ab eodem Claudio Appio creditur, hanc Capuam us3ue silice stratam fuisse . non vero Brundusium. Haec anim via eo quidem tempore suit aperta , quo Samniti- eum adhuc bellum persaevum exardescebat, cum non ultra Capuam tunc temporis Romani protenderentur fines; hinc ne reipublicae status alienis patasceret gentibus, hucusque suit producta. Sunt qui scribunt, ut e ceteris Plutarebus in Craccho hunc reapse consecisse. Alii Caesarem Augustum perfecisse Contendunt, sed Suetonius in eius ita c. 3o , hunc Imperatorem opus absolvisse testatur. Upsius in Il. Tac. Annal. e. 74 utrum a C. Craccho, aua Caesare Augusto Appia a Capua ad Beneventum usque producta fuerit, dubitat. At Leeterius Antich. di Sues--- parti I c. Io ex eruderato marmore milliario in hor.
iis Masseianis prope pagum vulso FOrchio clare eruit, a
45쪽
Caesare Aumsto hanc viam silicibus eonstruelam Alii narrant idem , ut Strabo loco cit. quem ceteri sequiantur. Illustrissimus Lupolus Iter Venus. Clas. II. pag. 3oo alios Imperatores, hanc viam fuisse prosecutos autumat. Quamvis ergo haec diversos agnoscat auctores , non inde colligendum , hanc illorum nomen usurpasse , sed Appiae semper retinuisse.
Laudatus Lupolus duas distinguit vias ante Traia. num ci imperatorem hic enim etiam viam restauravit , et perduxit ad Brundusium fortasse ) et ad hoc demonstrandum Tullii Ep. ad Atti c. lib. VIII. 1έ anctor,tatem assert, quo id probet, ac iter Horatii lib. l. Satyr. 5 Brundusium usque, ubi poeta eandem viam I er- ductam esse usque ad eam urbem narrat. Straho lib. VI.suisse duplicem viam demonstrat, qua Benevento Brundusium usque perveniri facile erat , per Peucetios nem.
pe ab eodem venusino poeta descripta , et per Daunios altera , quae Appia dubio procul ipsamet fuit, et per
Venusiam Brundusium eundum erat.
Quoad vero Appiae maiestatem et magnificentiam spectat, legendus est Procopius de Bello Goth. lib. I. e. r 4 qui hanc mirandum in modum describit. Iuxta vero Pra- illium CXXIV. milliaria a Roma ad Capuam extende
batur Appia, et ad Brundusium CCXCIII. qui quidem
existimat, hanc viam latam suisse in qnibusdam locis viginti sex pedes , et in aliis minorem , quod certe tribuendum arbitror variis locorum incommodis. Ea vero inci.
i Eandem vero viam a Benevento ad Brundusium usque instauratam esse a Nerva Traiano Imperatore constat ex quadam Columna milliaria a Grutero pag. CLI. . recitata , et apud Asculum reperta. Hanc etiam viam temporis progressu multis abliinc saeculis vetustate senescentem restauratam fuisse ab aliis Imperatoribus probatur ex alio marmore a Lecterio recitato, ex qno quidem satis eruitur, Theodosium Imperatorem resecisse , quamvis ipsa semper Appiae nomen retinuerit. Diuili ed by o le
46쪽
plebit a Capena porta, quae. hodiedum Romae dictitatur porta di S Sebastiano. Eo loco incisi iebat milliare primum , quod Aureum fuit appellatum. Ab hoc loco Brundusium usque olim super hanc viam passim ab utroque Iaere adsurgebant publica , et privata aedificia.
Pratillius librum elucubravit de Appia Via . in quo
asseri infinita monuinenta , quae olim erant super APpiam viam dispersa. Hoc unum addendum restat , ut de tantis, ac praeclaris monumentis, nihil aliud nunc temporis su porsit, quam in quibusdam locis pauca vestigia, et ut ita dicam , vix Appiae nomen ad posteros pervasit: tot enim saecula, hominumque barbarorum colluvies Ita - , tiaraia,sundamentis evertentium , coeli aerisque inclemen tra, tot bella, caedesque, terraemotus , atque humanae , rvicissitudines locorum faciem penitus adeo inverterunt, ut de Appiae maiestate lacrymabile nomen ad seros nepotes 'via tradiderint. Postquam de Appia via verba fecimus , ad singularum nunc Campaniae urbium descriptionem accedamus oportet. At iuvat heic advertere , auctores antiquos , et recentes pauca de his memoriae prodidisse. Nos igitur
quoad in nobis erit situm , de illis diligenter, duce hiatoria . ac lumine pauca appingemus, eum hete potius Daedali Labyrinthum ingredier satemur. Omnium primum occurrit ad alteram Vulturni t
t Quoniam lieic Vulturni occurrit mentio, aliquid de hoe fluvio pro re nata appingore curae sit. Hic a San felicio da Origine Calii p. pag. 5 maximus omnium fluviorum, a Polybii in- tarpetre Athumvis lib III. dicitur. Quidam autumant, Vulturniim iislsorem significare, quippe quod Samnites a Pelignis , et Campanis seiungeret aeris. Pellegrinius Dise. II a poDendo vult diactum ob varios, dubiosqne cursus. IIuiusce suminis sontes sunt in Samnio in Caracenorum finibus, ut etiam scribit Sanfelicius Ioco citato. Per Venafrum hinc decurrit, Alitas, Telesiam, C latiam Casilinum nunc novam Capuam alluit . alque inde in Tyrrhenum se exonerat mare in eo loco, qui dicitur: Cmsιez a Mane di Voltumo, qui saue curaua eat LXXX prope milliaria.
47쪽
ripam mons callIcuIa , Di Campano ab agro Form Iannm dividebat: mons hic hodiedum Baronia in Formieria dicitur, et monte Maniore, et S. Saluadore, qui quidem a propinquis Calibus nomen fortassis usurpavit. Exa tenditur a Μassico Monte, et a Savone amne ad Vulturnum usque. Iuxta Savonis laevam ripam Hannibalem transisse putat Cluerius Ital. Antiq. li, IV. c. 7. Quinimo certum est ex Livii auctoritate lib. XXII. c. Is per hunc locum ipsum traiecisse, et a Fabio Maximo Casilinum apud fuisse obsessum. Celebris est illa super hoc monte Hannibalis calliditas : cum enim a Q. Fabio Μaximo Dictatore circumdaretur , nec unde se eriperet, haberet cum inclusus in hisco vallibus ipsius exercitus esset hostem ita irrustratur. Undique ex vicinis agris virgarum fasces, atque arida collecta sarmenta iubet bobus alligari, qui ad duo millia sermo essecti. Noctis silentio ubi ad radices momtium , et vias latebrosas ventum est, dat signum ut ac-Censis cornibus armenta in adversoS conCitentur montos.
Calor hinc, ac flamma stimulatos agit boves. dumor idi hostium campos assertur, ad arma concurritur Fabius ipse quid hoe sibi velit miraculum inscius , atque perterritus a tum boves per agros , Perquo montes palantos in fugam concitantur. Sic Hannibal traducit totum agmen incolumo per saltum , atque Fabii manibus se eripit. Ita rem cunctam iisdem prodit verbis Livius loco supra citato. iCasilinum opIdum supra viam Appiam fuit situm , ubi hodie stat nova Capua , et a veteri duo dissitum milliaria super Vulturnum fluvium , utramque respiciens ri pam. Hinc est apud Livium lib. XXII. c. I 5. MDitis Casilinum occupat modicis praesidiis, quae urbs Vulturno mine dirempla , Falernum a Campano agro diridit. Strabo lib. V hanc urbem etiam supra viam Appiam ponit. Coloniam deductam a II. Antonio esse declarat Tullius
Philipp. lI. 4O. Ea vero urbs quo tempore Hamibal in Italiam de-
48쪽
cenait, cunctisque domitis populis, atque opidis , Romanisquo pluries in acie copiis perfractis, et Capua ipsa
in Poeni ducis potestatem adducta , hace haud unquam in illius pervenit potestatem. Hinc iactum, ut longam PO-tius passa sit obsidionem, quam in ipsius manus perveniret , et res eo venit, ut lame horrenda civibus adductis , alimenta defecerint. En ut a Livio lib. XXIII. c. 1 id aperto ostenditur a Postremo ad id rentum inopiae , ut lora , detractasque scutis pelles, ubi ferrida mollissent aqua,
mandcre cogerentur; nec muribus aliore animali abstinerent. Et Plinius scribit Hist. lib. VIII. c. 57 oenisse murem ducentis denariis, Casilinum obsidente Hannibale. Eandum iam suo aevo narrat pene evera am idem auctor. --hi MCelebris est insuper historia quam narrat Paulus Dia- prope Casilini
conus de Gestis Langob. lib. II. c. a em Agathias tib II ia Phra .. M. do Buti lino Alemannorum , Francorumque duce. ΙΙic enim anno DLIII. Gothicis rebus iam conclamatis, cum ingenti armatornm agmine in Italiam descendit cum Louinari fratre, quo Gothis suppetias ferret. Iam cuncta ferro , flammis , et internecione extincta erant: urbes captae, populatae , eVersaequo per Barbaros erant. Mutharis ad Padum susus cum copiarum parte a Narsete iam erat.
Butilinus interim per Samnium in Campaniam pervenu rat , ubi castra ponit ad Casilinum. IIeio praelium horrendum gestum : Narses enim haud procul a Buti lini cmstris cum Graecorum exercitu tendebat. Excursionos prius factae inter utrosque non procul a Vulturno in eo loco , qui Casilini pons dicebatur. Narsetis milites prius turrim a Barbaris supra pontem factam evertunt haec exitialis praelii causa fuit. Hinc Graeci eum Barbaris con. gredientes adeo acriter pugnarunt, ut cuncti ad internecionem redacti sint: nam ad triginta prope millia eo dis
Non procul a Calibus suit Stellatis ager, nunc terrisoris di Carinoia . quem memorat Tranquillus in Caes. c. ao. Campum Stellatem a maioribus consecratum, agrum Campanum ad fulsidia reipullieas, pectigalem relictum.
49쪽
In eodem agro suora urbs Cales , quae nunc Calui diei/tur, septem millia passuum a Capua dissita , secus viam Latinam. Livius lib. VIII. c. io hanc urbem ab Ausonibus olim habitatam osse credit. Ipsa vero nobilis ova sit in Romanorum historia ob diversas vicissitudinest: memoratur praecipue ob quandam aquam ab antiquis laudatam , Cuius mentionem socerunt Valerius Maximus lib. I. c. I 8 do Mirac. et Plinius lib. II. c. io3. Nobilissima quoque vina protulit Calenus ager et quorum Venusinus post inta meminit lib.,L M. Io.
In ea urbe Romanorum aevo crecta suere Varia tem
Pla , ut adhuc videre est ex pluribus, quae restant ruinis. Fuit heic Mercurio aedes dicata; supersunt adhue urbis antiquae moenia , ct in ruinis adhuedum vasa, numismata , signa , aliaque id genus passim effodiun tur. Paucis abhinc annis reperta fuere marmora quacdam a Matthia Zona, recitata Storia di Calvi c. I 6. Ex immensis etiam vetustarum fabricarnm ruderibus claro patescit, in hoc opido Circum fuisse, et amphitheaetrum. Vidosia laudatum Lonam c. 8. Fuisso etiam balnea ex aliis rui nia indicatis idem auctor.
Anno V. C. CCCCXIX. C. Tito Valerio ot M.
Attilio Rogulo Coss. subactis vicinia gentibus , Sam initibus , Frentanis , Auruncis , aliisque , Ausones, et . Sidicini nondum in Romanorum m nus pervenerant. Hi
a Patribus Conscriptis id belli negotium datum illis. Ca.
les tunc Sidicini incolebant urbem munitissimam , murisque cinctam. Tunc C6nsul Valerius ad illam appropinquavit. Militum ardor is erat, ut iam scalis ad muros vellent succedere; at Consul ab incoepto voluit desistere , et aggerem , et vineas muro admovit. Forte fortuna
accidit , ut quidam Romanus miles M. Fabius nomino, rui captivus ad Cales erat, per custodum negligentiam,
um ci es festo, vinoque essent sepulti, per murum ipsa resto religata manibus suspensus se demiserit, et cum ad imperatorem pervenisset, hostes monuit vino epulis- qua sopitos lacero. Hinc statim urbs capta. Id omne narrDuiligod by COOste
50쪽
at Livius lib. VIII. e. I 6. Praeda ingens facta est, de- quo illa triumphatum ψ posteaque coloniam illic deductam . tradit laudatus auctor. Indo municipium evasit, quod memoratur a Tullio epist. lib. IX. 13. Tandem temporis progressu paulatim decidit.
Everso antiquo opido novum adsurrexit Caiaum, seu Calinulum nomine, quod incoeptum ab A tenui pho Campano Comite, a Landone fratre suit absolutum. Postean 'Langobardis ad Normannos transiit. Varios eventus est passatiurbs, et in praesentiarum sedem habet Episcopalem. . Iuvat heie advertere cnm doctissimo Grimal dio, Aunali det Regno di Nap. tom. III. epoc. ΙΙ. Italiam, Cunctas provincias et Campaniam praesertim ex eo tempore , quo Langobardi, aliaeque gentes sequiori aevo in NeapolitanI Begni provinciis sedem fixerunt, eversis et populatis pluribus vetustis opidis, novas urbes , et vicos ae dificasse , novis eisdem datis nominibus. Sequitur Sidicinum super viam Latinam, nune Tea. i-
no , a Capua duodecim milliaria in via, qua Casinum ducit, et a Neapoli octo et viginti distans. Hane ab Etruseis
aedifieatam sentiunt nonnulli. Hinc a Μaetochio opust. to m. II. pag. 343 nummo quem asseri, Etruscam, vel Oscam esse creditur , cui assentit Capacius lib. I. e. ra Ηist. Neapol. Ea vero suit appellata Teanum Sidicinium ad alterius disserentiam nomine Teanum Appulam. Horatius lib. I. Ep. v. 86 ipsius mentionem facit. Fronti . nus lib. de Col. in hane urbem coloniam deductam seri bit. Hoc opidum celebre suisse dicit Patavinus auctor lib..i I. c. 3 hoc modo : Reliquas si ei compares, vita sunt, excepto Teano Sidicino , quae urbs est magni nominis. Id. que confirmat Strabo lib. V. Gereri Urbis agrum fuisse olim aquis mineralibus celebra. tum narrat Plinius Hist. Νat. lib. XXX. c. a. In ea Cam
paniae regione Sinuessanae aquae sterilitatem Deminarum, pirorum insaniam abolere produntur. In maria insula cri-CMissis medet i, et quae pocantur acidindae M Teano Sidi.