장음표시 사용
51쪽
quam Pliniano aevo sub acidulas nomine ven Ire : haed. nune temporis ab indigenis, vocitatur Γ acqua delis calda, relle. Huius etiam mentionem facit Vitruvius lib. VIII. c. 3. Haec vero a Romanis urbs pluris habita , ut videre est etiam ex suis quae restant ruderibus, quaeque antia quam commonstrant maiestatem i ibi enim et Circi , et Amphitheatri, aliorumqne ruderum visuntur Romanae magnificentiae monumenta. Ex quodam marmore atillio recitato lib. II. e. 3 de Via Ap. fuisse olim aram, vel templum Iunoni dicatum eruitur. Duo alia mutita marmora ab eodem auctore allata mentionem saciunt Thermis , Theatro, et Amphitheatro. Et re quidem v ea restant horum aedificiorum adhuc nonnulla rudera. Fuisse etiam ibi Cereris te lum ex alio ostenditur lapicis. Urbis huius tandem Evo Medio nulla extat memoria ς crediderim post Romani Imperii lapsum Barbaros
ruinas huic attulisse , ut ceteris evenit. Sequiori aevo Comitibus fuit subiecta. Be sane vera memoratur Lan.
nulphus Landulfi Campani Episcopi nepos huiusce Comes , quem memorat Erchem pertus Hist. Lang. num. al.
Hodiectum sedem habet Esliscopalem, quam a saecul usque tertio decoratam fuisse creditur. Urbs recens ab antiqna parum distat, ubi plurima extant opidi rudera. At e ratu-3. longo ab Sidicino fuit eampus, vel ager Faser-nus , qui fuit ad Appiae viae sinistram nuvium tuter M. Vonem, et Calliculam montem. Ager hie suit occupatus olim ab Ausonibus, vel Auruncis, postea a Pelasgis: ad alias gentes transiit, et inde ad Etruscos.
52쪽
Uescribuntur variae urbes , uti Suessa Pometis, Ulubrae, Suessa Auruncorum , Sinuessa , Rus Petrinum, Trifixirum , Mia Domitiana Suessula , eiusq/ιe fatum 1, hinc Ar gentium, S. Agatha Gothorum, et Vulturnum vidum. 3 Fit mentio tandem de sukio Savone , deque Massico monte. Plures urbes sub Suessae nomine appellatas ex an ἐcquis historiographis, et geographis compertum habemus ;quarum vera historia adeo dissicilis , et obscura est , uti r mille de ipsis mei sabulas tradiderint auctores. Qua pro- et nos apes veluti argumentosa , quae ex arboribus succum Percipit purum, obscura quaeque relinquentes, historiam , et scriptorum auctoritates veras ex singulis, quae ad nostram faciunt rem , depromemus. Primum omnium occurrit urbs , quae suli Suessae '' V ποῦ ἰοῦ P .meliae nomine super viam Latinam venit. Cluerius is tal. ant. lib. III. c. 8. Halicarnassaei auctoritate, qui hane urbem eodem nomine appellat, populos Pometinos, seu Pomptinos ex hac derivasse arguit. Hosee vero populos eam urbem incoluisse aperte declarat citatus Halicarnassaeus. A Strabone lib. V. Geogr. ipsam urbem Volscorum principem suisse affirmatur. Patavinus auetor lib. I. c.' 2o id ante confirmarat. Et re sane vera istius situs a
Cluerio ponitur in Latii finibus loco ante citato; hinc ita iudicat : Patet igitur eae his ipsam Pometiam haud procul Latii sinibus sitam, scilicet prope Cosam , atquo Vel
trax . . . . tota ista planities, quae Velitris, Cosae, Norbae , Sulmoni, Setiae , atque Pris no subiacet, ad Terracinam usque qua Pomptiua palus erat , campua si e ager Pomptinus appellatus fuit. Sani elicius De Camp. pag. 26 tandem hoc Opidum corruisse scribit propter paludes ipsas Pomptinas , a quibus suit absorpta. Non Parum ab hac urbe suis.e Ulubras, et proprie circa Velitras, et
53쪽
diuesςam Pomet a m eertum est. IIuralius de hoe opimmentionem satii. Sequitur Suessa Aut uncortim , in presentiarum Sa super Appiae viae tam una. Liviuq lib VIlI. e. i s ali Auruncis totam hanc rogionem , qtiae Volscos littererat , et Campanos , habitatam et conditam Prodit , ct anna
ab V. C. CCCCXVIII. C. Sulpicio Longo, et P. Tlio
Paeto Coss. orta seditione , b limite Sidicinos inter Aia. mineosque exardescente urbem deletam fuisse Ab iisdem narrat hoc modor Aturrιncos mola vidiam des ruisse. fugosquo cram coniugibus , ac tiberis Suessana comm GSSc , moenia antiqua cortim , urbemque ab Sidicianis deletum. In eandem postea Coloniam deductam ex eodem sic accipimus lib. I . C. I9 Suessam , ac POntium c d m anno Colonia cIae sunt. Tullius Epist. lib. VIII. eam Municipium roclea ovenisse declarat. Ipsam insuper suisse nobilem satis ostenditur ex rii. deribus, quae restant, ut Theatro, Cryptoporticu, et nonnullis sepulchris. Ex numismatibus vero, quas olim eruderata , Apollinis , Mercurii, aliorumque deorum imagines visuntur.
Haec insuper urbs fuit patria poetae Lucilii sal D
rariam scriptoris, de quo Iuvenalis Satyr. I. v. at sic canit :Cur tamen hoc libeat potius decurrere camPo , Per quem magnus equos Auruncae sexit alumnus. Eandem temporis progressu a Romanis restauratam cre. ditur , quamvis nullum adest ad probandum monumentum. In Ecclesiae tandem Christianae fastis de ipsa occurrit mentio ; sedem inde habuit Episcopalem iam ab anno CCCCLCIX. Memoratur Fortunatus eiusdem urbis Praesul, qui interfuit Romano Concilio. Ad mare versus super Appiam viam ubi nune ab indigenis dieitur Montra ne ) sita erat Sinuessa sic dicta, quod erat in opidi vesciae sinu et huius urbis me mitinit Livius lib. X. e. as qui asserit, hanc Graecam suisse Synopem antea dictam , Romanosque eo lonos, qui eam
54쪽
Incoluere , Sinuesaam nuneupasse. Idem lib. t X. e. Ioas. serit , hanc olim ad Ausones pertinuisse. Abundare serpentibus eandem Colligitur ex Ovidio Metam. lib. XV. et hodiedum locus hic , ubi etiam est Ilegia vunatio, qu sumaxime serpentibus , viperisque abundat.
Plinius Hist. Nat. lib. II. e. ιο3 laudat huius urbis
aquas, quae foeminarum auferebant sterilitatem , et viro.
rum insaniam. Tacitus Annal. lib. XII. e. 66 de Sinuessanis aquis ita prodit : In tanta curia iam mole Clcitidius adversa υaletudine Corripitur , re υendisque υiribus coeti mollities ,set aquarum salubritates Sinuessam Perit. Duiisdem aquis sermonem instituit etiam Strabo lib. V. Geo pr. Cluerius hanc urbem ita describit; ZOt stadia conscιunt millia decem. Minturnarum secum'ab Formiis noυem millia abe3sct supra indicatum Est ; tantiandem inlet alii, si Porro In litore sero miliaris , incides in ingentιa υetoris urbis Messima , Portusque ruinas sitasMιb castello , cui υtiearis amellatio : Rocca di a n-
indria ne, a montes quaesita , in cuius extremo ad
duo miltia passuum a dictis ruinis id conditum. Mar. italis lib. VI. Epigr. 4 a Sinuessanos laudat sontes, et San-naetarius Ecloga II. v. 86 huius maris memorat rhombos. Adest Capuae marmor a Capacio Uist. Neap. lib. II. c 39 allatum , ex quo Sinuessanos Matidias Augusti paten ii posuisse constat. Falsum vero est illud , quod quidam tradunt, Sinuessam vel locum ubi hoc opidum fuit , olim hoc nom ne appellatum , et hodie lum Montra no , fuisse quondam
Petrinum nuncupatum , cum nihil aliud sit, quam mons, et campus, hodieque locus hic ab indigenis salutatur Torrae . 'bagni , et olim Petrinum. Ex parte vero Orieu. tali montis, qui Campaniam respicit, . sulphuris Vena est, ius meminit ante laudatus sanna Earius Eleg. lib. I. Sinuessam inter , et Minturnas locus 'inoudam exti- 'sit Trifanum dictus, a tribus fortasse sanis appellitus , aut a trium deorum sano, in Auruncorum regione, quaerit seos luter, et Campauos olim media . Hunc auum lo- η
55쪽
eum fuisse' ultra Lirim creditur. Patavinus anetor lib. VIII. c. a hunc ita memorat: Huic agmini Torquatus consulad'Trifanum inter Sinuessam , Minturnasque is locus est ) occurrit. Diodorus Siculus lib. XIV. c. st Tris anum hoc prope Sinuessam ponit.
.a TMn itiar Prope Sinuessam erat via Domitiana ita dicta, quod ab hoc Imperatore suit restaurata. Haec a Sinuessa Prope mare Puteolos usque protendebatur. Livius lib. XXIII. Consulem Sempronium hac iter instituisse narrat, cum Hannibalis exercitum prope Linternum Profligavit. Hanc ve ro viam pluribus abhinc annis vetustate conlapsam , et prope deperditam , et inviam rotabilem fecisse Domitianum liquet, unde postea Domitiani via dicta fuit. Sin. tius Silv. lib. IV. carm. 3. eandem describit. Urbs Suessula est Caini viniae antiquissima super viam Nolanam , et eo suit sita , ubi nunc dicitur Sossola, et Castollone , seu Torro di Sessola : quatuor milliaria ab Acerris dissita Nolam inter , et Capuam. Eandem ab Etruscis aedificatam fama est : lime habitata primum ab
illis suit, postea ab Oscis. Strabo lib. U. et Plinius lib VIII. ipsam ponunt in Campania ; quam urbem Samnites
etiam olim occuparunt. Cluerius Ital. ant. lib. IV. c. ssie eam describit: Haud procul Acerris erat antiquissimum Didoni vidum Suessula , cuius locus nunc etiam
υocatur Castel di Sossola , ubi antiqui Ῥidi quaedam
adhuc Disuntur ruinae. Et Sata felicius De Sit. Camp. pag. 3i de ipsa etiam seribit hoc modo: Acerrao nitimao Suessulas: vidum ipsum interiit relictum a ciet ibus, qui eadem coeli intemperie, circumfusis Clanii agriis, Obsidente Paludo , patriis sunt coacti excedere Iuribus. Fines vero agri Suessulani ad occidentem extendebantur ad Calatiam usque, ut arbitratur Pellegrinius de App. Camp. disc. II. par. 26 at ex meridie ad Nolam umque, quod confirmatur ex geographis, et vetustis Itinerariis, et praeespue ex Peutingeriano. Sanset cius idem seribit ibidem ; Suessulanum aptim excolunt Nolano. rvm Populeta. In eandem seuteutiam descendit Ambro
56쪽
Haud longe ab anti tua Suessula montes erant, quos inter ille memoratur , qui ab aceolis dictitatur Cancellus qui mons idem est , ac ille a Livio lib. XXIII. descriptus
sub nomine castroruni Marcelli, seu Castrorum Claudia.riorum super Suessulam. Patavinus hinc auctor Marceulum narrat Consulem , anno ab V. C. DXXXVI. postquam Nolam est ingressus, et ibi postquam Senatum, et populum rursus sub Romanorum redegit potestatem , consedisse, et supra Suessulam castra Posuisse. Ad radices meridionales huiusce montis Cancelli ori. tue unus e Clanii sontibus : alius est Nolam inter, et Abellam. Hic vero silvius Clanius et Liternus est appetitatus e nam ubi decurrit, fuit ab antiquis Clanius pro. Pete Vocatus , et ubi ad mare pergit, seu ubi sunt ostia, Laternus suit salutatus ab urbe Literni , quae celebris sequiori aevo evasit ob Scipionis Africani nobile exilium, Agri prope eundem amnem ob sertilitatem commendantur , et praecipue a virgilio Georg. II. v. 224. Livius narrat consecto bello cum Latinis, et hae gente subacta , urbem Suessulam sqnod foederata ante semper cum ii dem suerat j ius Romanae civitat s adeptam aliisque rebus esse potitam. Postea haec Municipium fuit, et ius civitatis acquisivit Romanae . ut ante tradidimus, et ut a l ivio loco supra citato compertiam est. Inde Prae. DCtura evasit, quod tempore secundi belli Punici e B mana defecerat republiea , et saeviter in illam fuit animadversiam. Post aliquod vero tempus Suessulani in me. liorem form m . et conditionem pervenerunt, cum a II
nasciis Colonia fuit diducta , quae legibus quidem Βο-
Suessulani Cererem pretio teleris deam coluere, illique numini addictissimi suere. Vicinorum enim agrorum ubertas ea fuit, ut magnam frumenti copiam p ropinquis sub ministrarent populis. Suessi laui hinc ut Prae ceteris exae ultiores Cererem veluti patronam , ac terr. ae dominam sunt venerati. Coss. M. Silvano , ex L. Norbano,'quod elidit Tiberii Imperatoria adno sexto, Sue sulae Duum i
57쪽
temporἰs Argentium , vel Arent; iam , vulgo Arieneo ,riti vicus est in Campania , et a Neapoli dissitus quin- .eci in milliaria. l'0st eversam Suessulam oscorum urbem anno l)CCCCLXXX, Sue sulani in montibus S. Angelivd Palu inliaratri et i istelliani confugerimi, ubi arcem condiderunt , qualia Argentium vetus nuncuparunt , ut si ibit sin iis auctor Itb IlI. c. 33 , qui credit eo qiiondam Dianae templum dicatum. Quidam autem pulant , ArgenΤii originem antiquiorem fuisse, et derivatam quodam Capuae Curatore Brittio Argentio nomine , sed Lecterius Sior. di Suess. lib. I l. ab Argentio potius fuisse vetustam Campanam familiam opinatur. Suessulani vero primum hoc castrum aedificarunt anno MCXXXV. Rogerius illud vetus everterat; incolae nunc novit m Argentium dicunt Terra Murata , qui pa- , gus situs est in valle; peramoena , et fructibus exquisitis
Haud longe ab hoc Ioeo, nempe quatuor milliariam surgit S. Ashala Gothorum urbs Episcopalis . quae ab Neapoli distat viginti circiter milliaria. Iustinianus Digion. det Regno di Nap. tom. VIll. hanc urbem eandem ac vsatieulam iure meritoque suisse sentit ex pluribus dete
his rerum vetustarum monumentis, et praecipue ex Se
tritici, retis quae passim eruderantur in dies. Idque etiam probat ex Hannibalis itinere per Suessulanum agrum , Trebula numque. Quando autem haec nova urbs s. Agathae suerit aeui sieata , haud constat; circa annum D LII l. , fortasse, vel a Gothis, qui eidem nomen mutuarunt, vel a vicinis alicuius eversi opidi incolis creditur. Cerebrantur aevo medio urbis huiusce Comites,i qnos inter .ROdoaldus ,,aliique. Non longo ab ante descripto S dicino duo decurrunt sumina Vulturnus, et Savo. Ad Uulturni oram eiusdem nominis Vulturnum opidulii aderat, Careeli' a mare dirostumo parum dissitum a Ponte, quem exstruxit D
mitianus. Plures ex antiquis eam urbem,memorarunt, ut
I inius Histi Natur. lib..III. c..5 et Strabo bb. V. li am
58쪽
primim parvum opidum exteria mereatoribus conditum AE . IuIsso arbitratur Ρelle grinius Disc. II. pari. i 3. A Livi rhb. XXV. c. ao narratur hanc pro Opportuno Commercio reaedificatam . et amplificatam fortissimis moeniis a Romanis suisses secundo Punico bello causa vectigalia commeandi , quae a Sardinia, Etruria quo proveniebant, in Casilinum deducebautur , et tandem ad castra , dum Capua obsidione cincta erat. Ex eo tempore a Romanis Coloniam essectam , ibique tercentos homines deductos prodit idem Pataviuus historicus lib. XXXIV. c. 45. Frontinus lib. de Col. sic etiam indicat: ullumum muro ductum, Colonia i su Imperatoris Caesaris est deducta. II inc ea urbs celebris evasit, ibique postea via Domitiana silice fuit constrata. Pellegrinius loco ante cit. plures recitat lapides, ex quibus probat , have reapse extitisse , suosque habuisse magistratus. Hoc Opidum tandem extitit usque ad S. Gregorii Magni Pontificatum, cuius ipso meminit in quibusdam epistolis ; perdurasse usque ad hoc tempus ipsius magni- scentiam constat, cum sedem etiam Episcopalem nam. buerit. Langobardi eas urbe dominati fuere. Vetustato postremum , aeris inclementia, et a Barbaris Italia igne serroque vastata, et populata suit.
s. o starius. Savo nunc Samns ex Auruncorum oriens montibus
duo milliaria a Vulturno distat flumine. Eius cursus ad octo et decem millia circiter passus extenditur, et i a Tyrrhenum se exonerat mare. Statius Silv. lib. IV. car. 3 ot Plinius Hist. Nat. lib. lIl. c. 5 mentionem faciunt. Super Savonem pons aderat Campanua ita dictus, qua Ca-' puam adibatur per viam Appiam Suessam inter , et I b. ' pilii Forum , qui pons exurgebat adhuc circa finem quarii. saeculi. . M.t,i.... Non Procul ab hoc sumine est Massicus mons, ad cuius radices fuit urbs Sinuessa , nune Montrago3Ie , mons. ab incolis in praesentiarum dicitur Monte Maggiore, in quo fiebant optima uiua , quae Campanis postea Fasis
59쪽
repo3ita , in multas servabantur aetates. Maritalis de eo mentionem facit Epigr. lib. XIII.
Describuntur urbes Formiae, Minturnae , Caieta , Ciceronis Formianum , Fundi , Amyclae , Lautulae , lacus Fundanus , Liris surius , Pandataria cum aliis insulis
Nullus est qui inficias ibit ex auctoribus, Campaniae Felicis singulas urbes amoenissimas suisso ; praeSertim illae quidem adnumerantur , quae erant ad mare po sitae. Ex hisce celebrior praedicatur illa , quae sub Formiarum nomine salutatur. Ea nunc dicitur Mola di Gaa- ω , et quondam Formae super viam Appiam nuneupatae quatuor millia passuum ab Caiota dissitae. Locus hic ab antiquis celebratur , et huius urbis rudera restant adhuc eo loci . qui dicitur Castellone. Strabo lib. V. hanc urbem a i Laconibus conditam iuisse affirmat. Ea olim Bomanorum deliciao , et inter praecipuas Campaniae Felicis apud Florum lib. I. c. 16 adnumeratur. Alii a La-mio Neptuni filio conditam seribunt, qui AElius Lamius a Venusino vato memoratur Od. lib. III.: Viciniores gentes huius urbis amoenitate illectae hanc occularunt: ex hisce qui ea potiti sunt, adnumerantur Volsci, Samnitesque qui reapse urbem γ4sederunt, .ed poenam improbi dedere. Ea enim tempestato Formianicum Romanis societatem foedusque inierant. Appius indo Claudius praetor , et L. Volumnius proconsul cum Samnitibus dimicarunt propo Stellatem campum , ubi ad sexdecim millia , 'et torconia onocati fuerunt, et ad duo millia captivit eisecti. Id omno aparit Patavinus historicus lib. XXXVIII. c. 37. Temporis progressu Formiani Bomanis semper studio addicti. et hinc municipium urbaevasit, ni declarat idem ibidem. ., Formianum vinum maximi ab antiquis commenda,
60쪽
5 tur , et praeeipite al, IIoratio lib. I. Od. 2C. Et Martia. lis laudat aeris clementiam Epigr. lib. X. D. Hinc multi ex Romanis casas , villasque in eo solo eXeitarunt. Hadrianus ipse locum hunc selegit et marmor hinc repertum in ipsius honorem excitatum. In hac urbe plura adhuc supersunt antiquitatis rudera. Visuntur Hadriani aedificia, amphitheatri, theatrique ruinae, aliaque id genus monumenta, quae Formia- . nam patefaciunt magnificentiam , adiunCtis aquarum scatebris , quae pluribus frigidae sontibus manant. Haec urbs olim sedem habuit Episcopalem , ut narrat S. Gregorius Papa lib. I. cp. 8 quae per aliquod temporis mansit, aetandem Ecclesiae Minturnensi fuit a diui cta , usqii odiim Gothi Italiam occuparunt, quo tempore urbs fuit direpta. Saraceni instremo anno DCCCXLV. sub duce Ducibile
eam cremarunt, et penitus everterunt. Vitruvius Ramauus architectus in nac uit ei ortum duxit.
In agro Formiano suit Ciceronis vflla , ut ipse pluribus testatur epistolis , quamque Formianum appellat. Huius mentionem praesertim facit ad Atti eum lib. IlI. ep. 8 In Formianum volumus venire Paridibus; im& qu niam ρulas Praetermittesudum nobis esse, hoc tonamro Cratera illam delicatum , ML Maii de Formiano Arosciscemur. In eaavilla fama'est, ut narrat Appianus lib. 1 v. 55 fuisse iugulatum hunc praeclarissimum virum et quentiae parentem post Caesaris necem a Laena centurio. ne, C. Pansa, et A. Hirtio Coss. ianno aetatis suae LXIV.
Non procul igitur ab Appia, et a mari uno milliario dissitum suit Ciceronis Loe Formiamum. Illuo enim ipsum
eonfugisse , eum horrende Triuari vira tua desaeviit, nauat historia , ibique ocelsum. Hine cum ultimum, suae vitae satum imminere animadverteret, tuno' in Graeciam sugii: at factum est, ut cum . e Caieta solveret, a ventis et tem pestatibus asitatus , iterum im Formianum conunigrans , secus viam in ieetiea a sicariis trucida relut Prope ipsum lacum. Ita narrat Seuem Suas. .VIl.