장음표시 사용
81쪽
iliarium scribentis. Tandem hanc sedem fuisse Episcopa lem natiat Ugliellitis Ita l. Sac. tom. VIII. qui mentionemi adit cuiusdam Giberti Telesini Praesulis anno MLXXV. Aiqiae haec satis sint, quae de urbibus ultra Capuam erant dicenda.
Dercribuntur cetera opida citra Capuam , uti duae Calatiae , Furculae Caudinae , pictis Nopanensis , Caudium , uilla occeii , Trebula , Compulteris , Saticula , Magdiuunum , Acerra , Atella , via Atellana , A ria , et mmilianum Atellae. Clii a Capuam plures nobiles urbes: suere, qnarum
sa pe CCCurrit mentio apud scriptores. Inter plias nobi .lissima celebratur urbs Calatia si , nunc Calazω , quae a dea poli dissita est XXI. M. P. Transtisatinam Cala.
i) Iuvat heie advertere , duas ollim extitisse eiusdem nominis urbes , primam prope Casertam , et vicum vulgo dictum Mad- loni : alteram ubi nunc adsitrsit, quaeque dicitur Ciamzzo. Iloc mi gis ex illo clarescit, quod scribit IIois lenius in nota i is , super Cluerium Ita l. iiiit. lih. IV. e. 5 his verbis: Cialatia ntinc Galazze , medio loco inter uiam S. Petri in Strada , et 3 g- est iurauna , tibi moenium , templorum , aliorramque aedi sertim Wcsilia extant, et ad angulam Ecclesiae S. Petri desse Gialaz-Fe colamna mDliaria Posita est , sed Netustate consumseta. Idque oti firmat Sari solicitis Iunior in notis Sanfelicii Senioris de Si tu Cuin p. num. 24o. Duae fuerunt Calatiae in Campania: harum altera inter Cuuiam, et Catulisian sita erat in via Amici : te ι non longe ab tintithias Ali , et Calibus, ut liquet ex Livio , Taltilis Dinariariis Potis gerianis, abisque gemim is, quo-Vum Perperam tamen nonnulli utramque confundunt. Miror tamen Ulueri uin loco citato diligentissimiim scriptorcm unam tantum admisisse Calatiam , cum certo constat duas extitisse , unam ab alia non procul eitra, ultraque Vulturnum. In eandem etiam
sententiam descendit Melabiortur in Descripti calat. pag. M.
82쪽
72iism suisse perantiquam , et oscis ci) primum , hinc Graiis , posteaque Samnitibus occupatam fuisse fama est, ut Livius lib. IX. e. 3a scribit. Altera Calatia ad Campanos pertinuit , eaque posita super Appiam viam. ΑBubulco Consule expugnata, et in Ξe Colonia heic suit
deducta. Non procul ab novae urbis arce stant adhuc vetustorum moeninm rudera ingentibus lapidibus costructo-rtim , et Appiae viae pars etiam visitur, qua Capuam eundum erat. Cl. Τrutta antichita d'Ali se Diss. XXU. ex. verbis Silii lib. Vt II.
Nec pumis aberat Calatia murisau,tumat Vetustos opidanos suae urbis brevitate haud contentos , aliam urbem Cistisaliuam standasse temporis pro. grussu moeniis etiam munitam, et quadratis saxis , ut adhuc ex ruinis videre est. Nupera urbs est non PrOcul a Vulturno ad orientem Taburni montis a virgilio
Punico vero secundo exardescente bollo, et II nrii. bale Capua potito, Calatia sub Poeni ducis cecidit pote. statem , ut narrat Livius lib. XXII. c. sit. At Punicis re bus in Italia conclamatis, Romani Capuam obsidio ue cinxerunt. Hannibal tunc in Apulia cum exercitu erat, quo aliis potiretur opidis. Nuntiis hinc auditis, quod Caliuan Romanis occuparetur, eo perrexit; per Calatiam inde transiit, ubi parumper moratus est. At sactum est, ut Capua per eam tempestatem in Romanorum ceciderit manus, in quam saeviter est animadvcrsum, ut ante nar-rn vimus : huic etiam simillimum satum experta Calatia. II inc creditur eandem in praefecturae formam suisse ri- ductam. Postea a L. Sulla Coloniam ibidem deduetam narrat Frontinus lib. de Col. Inde ia Municipium fuit
i Hine G. Mnetocli ius in Tali. Heracl. pag. 534 ni in nra trias fert l,ertinentem n d listic urbem; is lue Turrit enicos, sive Oscos hah t citaracter s. Ex ad vessa parte Iovis caput Senile ostenditur, EI postica visitur biga.
83쪽
conversa , ut ex marmore a Graiiero pag. 5 i allato liquet
in aede Veneris reperto. Non procul ab ea urbe fccus rviam publicam magnificum adhuc restat sepulchrum quereus inter, et prunos Attilii Calatini, ouius meminit Tullius de Seuec t. c. I P. Quo tempore tandem ea urbs Episcopali cathedra fuerit insignita , historici nihil memoriae prodidere. Haec medio acuo est satis Celebris, et memorantur Calatini Co-
mites, quos inter Lando , qui floruit anno DCCCCLVII. qui in exilium ab Othone Imperatore suit piauus , quippe qui l an dentilphum Campanum pilucipem iugulandum
Furculas Caudinas non longe fuisse a descripta craditur urbe. Locus hic nunc salutatur : Stretis di Amata, vel Giogo di S. Maria ; hunc alii ponunt in Principatu Citeriori Abellam inter , Beneventumque, ubi Romani Consules L. Postumius , et C. Veturius a Samnitibus sub iugum inermes transire sunt Coacti. Vbi incipiebat Caudina vallis, quae pyramidis instar est , et Rhi vicus vulgo Cancellus et Argentium, et huiusce pyramidis extremitas, erant Caudinae Furcae. Guic-ciardinius Mercur. Camp. pag. 3o hunc locum apposite sic deseribit ; Iam in limine faucium, pulgo te Forche Caudinae, clade Romanarum legionum, toto orbe notissimarum AEdieris. ArPadium persus perpetuis iisdemque altissimis iugis Obsuta in modum yramidis excurrit Mallis: cuius basim castrum iam dictum Arentii, curpidem Arpadium ψsum efformant. Adeo .. siquidem heis coangustatur pallis , ut rix ad iactum lapidis pateat. Hinc auctores omnes in Mandem descendunt sententiam , Caudium vetustum s ex qua urbe nomen duxerunt ipsae Caudinae Furculae )suis e quidem prope Appiam viam , et non Procul Ar-padio. Caudium vero urbs ad Samnites pertinuit, et In Ro- c qum.
mauis fastis celebris. Plinius lib. III. e. 5 eam in Irpinis ponit et Livius lib. IX. e. a in Samnitibus. ΙΙolslenius in Cluerit notas pag. a66 Caudium, et vicina loca sic d
84쪽
ribit: Ego autem cum ipse Iustrarem haec ea, ex
Ioptatim antiquortim in Scri tionibu3 certo cognoυi , Caudium eo fuisse IOCO , ubi nunc Amaia υicus est. Fiarcas autem Catidinas in saltu angusto et ii Pictu . quo ab Ar aia descenditur Argentium, Praesertim stib 'pa o cui etiam nunc Uulgari Italorum lingua Fiarchiaeesp, quas antiquorum Fureulas eSSc nullo modo dubitari potest; et ρer hanc vallem, sisee saltum Amia ducebat, quod ρraeter alia argumσnta testantur iam- 'des milliarii, et Neteris viae νffstigia isthinc a me detecta. Nam Praeter inscr*tionem Caudinam a Bene. teritanis positam ser Amaιam , vidi ipse , et descri . si columniam milliariam Sub dicto pago Furchiast ab Aureusto In fratore POSitam Cum numero XVI. quod jerum inter altam est Caudium inter , et cutiam.
res, qui de Arpatae situ, et antiquo Caudio disseruere, ut Prat illius, Lecterius , Danielius , sitique. . Λ Caudio, et APPia via parum distabat vicus N. vanensis , ubi quondam iuisse Dianae templum ex eius dem statna compertum habemus ibidem reperta, et I ,-pide a Lecterio recitato, Storia di Suess: lib. I. c. io. Propst isthae e loca suisse repertum aliud marmor pro sit Prat illius de Via Ap. lib. IV c. 6. ex quo colligitur hei equo iidam extitisse Cn. Cocceii villam, Quinam inc fuerit, et ad quamnam pertinuerit gentem, haud clarescit. Crediderim potius esse illum ipsum, Cuius memin It Ueuiris sinus poeta Satyr. lib. I, 5, ubi narrat Ipsum cum Maecenate iter instituisse, cum Brundusium per Appiam
Tr - A Calatia parum aberat Trebula , quae etiam inter Campaniae urbes adnumeratur. Ager Trebulanus Calatiamo inter , Τeanum, et Cales ponitur. Versus occidentem adsunt antiquae urbis vestigia, et proprie ubi ab iudieetiis diei iur Tressa, vel Trebbis. San felicius de Situ Camp. prig. ao Cluerius Ital. Ant. lib. VI. C. s. aliique scriptores Trebulam ponunt in Campanias alii in Samnio, qui-
85쪽
sus haud adsentIor. Plinius lib. XVI. e. I9 aperte eandem
in Campania statuit. Eandem creditur motu terrae dese disse Amantio , et Albino Coss. cum aliis duodecim Campaniae opidis. Eo vero anno quo Arpinates donati suere Romana civitate, Trebullani item usi suere, uti testatur Livius lib. X. c. 2. Τemporis progressu in FImnibalis ce-eidit potestatem , sed Fabius Maximus eo debellato, Opidum rursus Romanis restituit. En ut idem auctor lib. IV. c. io prodit: Hannibal tunc tenebra Capuam cum exercitu . . . . Circa Capuam transgresso Fabio , post ex Plata tandem prodigia , ambo Consudes rem gerebant. Com-Pulteriam , ot Trebulam , et Austiculam urbes quae ad me. num de oerant . Fabius pi cepit. Quo vero loco urbs antiqua suit, restant adhuc veterum aedificiorum ruinae.
Frontinus lib. de Col. hanc Municipium fuisse prodit. De
cetera eiusdem sortuna sequiori aevo, et praesertim Me
Parum ab Calatia fuit Compulteria ; adhue visuntur 'urbis vetustae rudera. Locus hie in praesentiarum dicitur S. I.rdinando ab Ecclesia eidem dicata. Livius lib. XXIII. e. 3o huius iacit mentionem. cum Fabium Maximum
ipsius expugnasse moenia , et vi cepisse eum nonnullis aliis opidis narrat. Urbe capta, et moenias destructis multum Post tempus Hadrianum Imperatorem eam reaedifieasse quodam ex lapide constat. Ex alio a Pratillio de Via Λp. lib. III. c. 3 recitato in hae urbe fuisse Duum-Viros Quinquennales , eamque in Reipublicae formam administratam , et Augustalium eollegium fuisse, sicut et
Alisis liquet. SSequitur Satieula, nune S. Agatha Gothorum, ut 'v'' 'ante diximus : haec urbs saepe a Livio memoratur Sub variis nominibus Austicula , vel Saticula, fortasse amanuensibus corrupto nomine. Huiuscerninae restant in quin clam Tisatorum colle, ut coniicit Cluerius Ital. ant. lib. IV. c. 5 cuius haee sunt verba: Patet ex verbis Lιυiι, Saticulam iusse eodem tractu eum Trebula sub Ti -
is monte , qui se minus eraι ut hac parte inter cam-
86쪽
ρan iam , et Samnium. Situs eius maxtae quadrat inopidum , quod Uulgo disitur nunc Caserta , in edito positum colles: medio itinere inter Capuae, Suesmiaeque ruinas dextrorsum , ex adυerso Trebulae.
Haec igitur urbs non est ponenda , ut sunt it idem auetor loco citato, tibi nunc Caserta, sed ubi adsurgit S. Agatha Gothorum, quo in loco plura visuntur ant,quitatis rudera. Festus de Uerb- Signi f. in Samnio eandem ponit urbem.
Anno uero U. C. CCCCXXXVII. quo tempore Samniticum bellum maxime exarSit , Plures urbes Romanorum partes sunt secutae, et eum Samnitibus foedus inierunt. Romanorum res eo redierant, ut Dictator L. V milius fuerit creatus, qui cum L. Fulvio equitum magistris Saticulam proseCius est, quo eam Oppngnaret. Samnite tune magno collecto exerCitu , ad Saticulam defendinidam accurrunt. Saticulani repente portis patefactis, in Romanorum castra irruerunt. Ferox tunc praelium utrinque obortum et at opidani magno certamine intra moenia commpulsi Saticulae inde obsidio tu langum producta. Romani
litterim ad urbem occupandam eum novis copiis adveniunt: adeo opidum erat sortissimum i Samnites inter eos die cum Romanis iugiter acerrime praelianti ir. Tando ma Bomanis capta fuit' urbs. Id omne prodit Livius lib. IX. c. a. Romanos postea Coloniam huc deduxisse ex eo-' .dem auctore lib. VI. c. 3a , et Paterculo lib. I. c. rέ liquet sic narrante: Acerranis data cisitas , et post triennium Terracina deducta colonia: interpositoque quatriennio Luceria , ac deinde interiecto triennio , Messa , Aurunca , et Satticula, Intera urnaqUe post biennium. , - Csserta urbs longe dissert ab antiqua Salicula , eaque nune satis nobilis est ob celeberrimum Praetorium a Careso m. II ispaniarum Rege erectum. Urbs isti illic a Lan gobarilis suit excitata supra montes, quae per Pa tempora vocata fuit Casairta Erchem pertus qui floruit nono sae- . enlo, et Lungobar lorum historis m exaravit, huius saei, esticit mentionem , Laudulsum narrans hanc occupasse. iid Dissilired by Ci , le
87쪽
campana in dinastiam pertinuit, qui quidem principes peream tempestatem hanc urbem nobilitariant. Saeculo vero nono eandem in Episcopalem cathedram fuisse erectam
Parum a Caserta adsurgit Opidulum nomine Magda- innum ab ipsa tria milliaria distans, ad Tifatorum monii iam positum radices. Sunt qui scribunt hoo castrum a Saracenis , at potius a Langobardis aedificatum arbitror. , qui turres condiderunt, quo vicinos Campaniae populos
Acerra septimo circiter a Neapoli lapide est dissita. Ea ut ceterae Campaniae urbes vetustissima existimatur. Cl. Magochius thim. Il. Opuse. Diatr. V. pag. I 4 I ab E- trii scis aedificatam arbitratur, Strabo lib. V. Geogr. a Sam. nitibus oecupatam postea scribit. Hanc urbem ob plura illata damna civitate Romana donatam suisse constat iubello , quod Romanos inter, et Samnites exarsit. En ut Livius Lb. VIII. c. i8 spribit: Romani facti Acerrani, lege ab Papirio lata, quia cisitas aine sufagis data. In Punico secundo bello Hannibal postquam Nolam ob sederat , quam dubio procul haud expugnari posse ani ti,advertit, Acorras petiit , utque obsutuatos vidit opi. da nos , urbem Obsedit. Cives interim noctis silentio di. lapsi , in Campaniae urbes perfugerunt. Sic eam incenadit Poenus dux. En ut praesutus prodit historieus: Han. mbal Acerris di miis , atque tu cera SD , exercitum ad Casilinum diacis. Quin Appianus de Bello Pun. lib. VII. e. 33 Accerrarum senatores eontra fidem a Carthaginiensibus datam in puteum Couiectos esse narrat. Temporis progressu Colonia illuc deducta est, ut seribit Froiit inus lib. Col. Illustrissimus Lupolus Iter Venus. pag. I 2 lapidem assert effossum, in quo sit mentio cuiusdam Cn. Stennii Egnatii aedilis Duumviri Deati Iήi. dis, et Serapidis Curatoris. Ex hoe marmore sitis eluiscet, Acerras urbem satis celebrem fuisse, cum memorantur horum templorum Augustales sacerdotes , li lique ab eodem Cn. Stennio editi. Adisis laudiutum Clarissimum auctorem loco et Ialo.
88쪽
Conlapso deinde Ronaanorum imperIo Barbari, et . praecipue Langobardi Acerra, aliisque opidis occupatis,
eam igne concremarunt. Ita urbs quae quondam nobilis fuerat , eversa et incensa suit. Hinc Petri Toletavi Ne politanorum Pro regis aevo euripus fuit apertus, quo commodius aquae stagnantes in mare se exonerarentlii Ope Literni stagnum. Secus eandem urbem Clanius praeterlabitur, quem si uvium infestum semper Acerris suisse cecinit Mantuanus vates Georg. II. V. 225. Et Clanius non aequus Acerris. μAntequam alio iter instituamus , Guieci ardinium Merc. Camp. pag. 4o licet audire de gae urbe ita seriabentem e Iam in convectu reunt Acerrae quam humili in loco sitae , tam Ob rerum ad ψsas olim gestariam cs iam celeberrimae. Muro quadrato cingiantur. Veraιm nihil est quod sui obse allans hospites remoretur e pauca enim quae intra moenia sunt aedincia , aut iam diruta iacent, aut ruinam minantur; unde HecaOIO nomine inclarescunt Acerrae. Habitatores ut et
tempore Virgilii, admodum rari, et qui ob graυitatem aeris, coloris sint Pumicei, et ventrem habeant tumidum , et obesum. Qtio e Denit ut miseris Aceremnis ab histrioniblis noυa sit in theatris ad ludibrium CO Oris adulatia Pe Ona.
Atella apud antiquos celeberrimum opidum , et olim Oscorum fortasse metropolis, quae parum distabat a via Consulari: nunc pagus est vulgo dictus S. Eωidio, vel S. Amino non procul ab Acerris , A versa , et Neapoli. Crediderim Atellam aeque , ao Acerras haud aeris salubritate usam esse, ut ex supra allato Virgilii proba ueversu. Romana igente Republica hanc urbem Μunicipium sitisse ex Tullio accipimus Epist. lib. XIII. II Frontinus ipsam Coloniam evasisse prodit lib. de Col. Inde agrum in Gallia possedit , ut ex eodem Ciceronis nunc citato patescit loco. Secundo Puni eo bello hare urbs in Hannibalis iur- venit manua, et in eiusdem fide usque permaniit. C-
89쪽
. 7 clamatis Inde in Italia Punicis rebus, Romani urbes omnes recuperarunt, et Atellam in deditionem acceperunt. Hinc octoginta principes senatus fuerunt interfecti; ter. centi serme nobiles in carcerem sunt inclusi ; alii per alias urbes variis casibus interierunt. Livius lib. XXVI. c. II. Atellanae fabulae quondam in Italia celebres evase. re ita , ut Romae ipsi magnae fuerint delectationi. Hudspectat illud Patavini historici lib. VII. c. a Gentis ludorum ab Oscis acceetum. Hac igit ur ratione creditur, Oscos eam urbem , et incoluisse. Livius saepe mes moratus Atellanas tabulas narrat eo in honore si iisse , ut Romana iuventus veteres usus haud despexerit ,
ibi q1ie tabuli; fuerit saepe delectata ; Postquam lege hac subtiliarum tib risu , ac Soluto ideo res apocabatur, et Indus in arιΡm Paulatim verterat λυentus , histrionibus fabellarum actu relicto : ipsa inter se more antiquo ridicula intexta υersibus iactitare coePis, quoe exodira ροSIea VPellata , consertaque fabellis polissimum Aleb Ianis runt, quod genus Iudorum ab Oscis accePtum tenuit iuυentus, nec ab histrionibus pollui Passa est:
Eo institutum manet, ut actores Atellanorum nec tribu m eantur, et sustendia tamquam e emes artis ludicrae faciant. Livius loco ante citato. Hinc laetum est,
ut Latinae fabulae iuxta Diomedem lib. III. a ciuitate Oscoriam Atella, in qua primum coeptas, dictae sint. Mura lorius pag. ΜXXIX. num. 8 Thes. Inseri pl. lapide ψ assert, ex quo probat, cives cuidam Ceqsor in Campaniae Consulari hiatuam in foro dedicasse , quod eorum .iirbem meliorem redegerit in statum, auxeritqiIepost Coloniae deductionem. In hac urbe suiqse Amphitheatrum, et Tia atrum eo tat , ubi ludos sabulasque quam frequenter cives ede bant. Suetonius de Amphitheatro Atalano haec sci ibit in Tib. c. 7s Corpus moveri a VSeno comis , conclamantibtis Plerisque Atellam ρotius deferendinum , et in Ao hicheatro semiustulandum, Romam Per milites δε- ι Ortatum eει, crematumque Publico sinere.
90쪽
quae supersunt, et praecipue ex Statii is , ni imis malibus,
vasis, aediliciorumque ruinis, quae passim identidem effodiuntur in eo solo. Vetus ollidum stetit usque ad nonum saeCulum , quo tempore Robertus II Campanus princeps igne cremavit, ut narrat Alexander Abbas Telesinus apud Pellegrinium Disc. II. In Actibus Translationis S. Athanasii Neapolitani
Praesulis narratur, hunc Verulis mortem obiisse, aemulto post Neapolitanos eiusdem corpus Neapolim trata. stulisse. Ea Translatio accidit anno DCCCC. Tune it ea politani Casinum profecti , corpus obtinuerunt , ex quo loco Atellam usque deportarunt. Hinc scribit Trai stationis auctor apud Muratorium to in. II. pari. ΣScript . ita l. col. Io68. Tanta enim υelocitate iter ρο- rogerunt ; ut intra unius diei malium a monasterio S. Benedicti. in Atellas deυθnirent, quae S xaginta mi L
Πt . . . Tunc collecta Omnis simul congregatio Sacerdotum Ecclosiae S. Et lolii tota nocte Perυigil
extites Πι, Psalmoriis vacantos , et miserunt Nea'olim Nutitium dicenses , uenistis cum cor ore Diri Dei Atellias . . . Sacerdotes uero universariam Ecclesiarum Liburiae una ctim S. Et idii congregatione accensis luminibus anto Sancti locellum toto iuuero Psallentes aec. Ex hoc igitur citat ni loco videtur, adhuc nono saeculo
Atellam albem extare , et S. Elpidii vicum iam ei forma. tum , qui quidem parum distat ab A versa , et ad quem
Periinet in praesentiarii in . Ustimum Atellae Praesulum iuxta Vghellium tom. X. Ital. Sacr. suisse memoratur Et Febium , qui Lateranensi intersuit Concilio anno DCXLlX. AVtequam alio progrediamur venustissimum Guic. Ciardinium Flere. Cain p. pag. a . de huius urbis exeidio alloquentsem audiamus i Latissimi qui ad meridient excurrunt campi , ager Campanus , Linternus , et Phlegraeus, 4ird Leborius fuere , quibus omissis altera ab regiae viae Ps te εγtentrionem persus, Aletianum digrediamur in a-